…¢ï çζ¼¢ ãñ ±ã çÏ¢ÜU¼¢ ãñ: 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ›è |¢êç}¢ÜU¢ ÜUï „æÎ|¢ü }¢ïæ

International Journal of Advanced Research and Development ISSN: 2455-4030; Impact Factor: RJIF 5.24

Received: 18-04-2019; Accepted: 20-05-2019 www.advancedjournal.com

Volume 4; Issue 4; July 2019; Page No. 21-25

…¢ï çζ¼¢ ãñ ±ã çÏ¢ÜU¼¢ ãñ: 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ›è |¢êç}¢ÜU¢ ÜUï „æÎ|¢ü }¢ïæ Ç¢ò. Т±ü¼è x¢¢ï„¢§

¥¢ç„SÅ‹Å Ðí¢ïÈUï„Ú, ¥ÝéSÝ¢¼ÜU çã‹Îè ç±|¢¢x¢, „ÚÎ¢Ú ÐÅïH ²éçݱ<„Åè, ±Ì|¢ ç±l¢Ýx¢Ú,

¥¢‡¢æÎ, x¢é…Ú¢¼, भभभभ J पपपपपपपपपप

“ÜUæÐçݲ¢ïæ ÜUè ÜUÆÐé¼çH²¢¡

籿¢¢ÐÝ „éæÎçÚ²¢¡

»ÜU ¥ÜU}¢ü‡²-„¢ ÐçÚ{¢Ý Ϣè ãñæ

»ÜU ¥S±èÜU¢²ü-„¢ ±› S±èÜU¢²ü ÜUÚ±¢¼è ãñæ

ÜU}¢ HæÏ¢¢§ü ±¢H¢ïæ ÜUï Ï¢è™

Á²¢Î¢ HæÏ¢è-HæÏ¢è ϢïÇG 盲¢¡

ç…Ý}¢ïæ Ï¢¢ñçhÜU „¢ñæβü ÜUè ¼H¢à¢

©‹ãïæ ¥Ï¢¢ñçhÜU }¢¢Ý HïÝ „ï ãé§ü ãñ

²ï S±¼: SÈUê¼ü „¢ñæβü ÜUè {Ýè

|¢Ú¢ï„ï ÜUè 盲¢¡ Ýãèæ ãñ

²ã ¼¢ï Ï¢¢…G¢Ú ãñ ç…„ï ¥ÐÝï 籿¢¢ÐÝ ÜUï çH»

ç±E „éæÎÚè ÜUè |¢è …MÚ¼ ãñæ...J”¹ HèH¢{Ú …x¢êÇGè ÜUè ²ã ÐæçQU²¢¡ ©Ý 籿¢¢ÐÝ „éæÎçÚ²¢ïæ ÜUï Ðí|¢¢± ÜU¢ï Îࢢü¼è ãñæ ç…ÝÜUï çϢݢ Ý Ï¢¢…G¢Ú

™H¼¢ ãñ, Ý Í¢Ú J ‘…¢ï çζ¼¢ ãñ ±ã çÏ¢ÜU¼¢ ãñ’, ‘…¢ï ÈUèÅ ãñ ±ãè ãèÅ ãñ’ ²¢

çÈUÚ ‘ÜUÚ H¢ï Îéçݲ¢ }¢énè }¢ïæ’ ÜUï ÈU¢}¢éüHï ÜU¢ï HïÜUÚ ™HÝï ±¢Hï }¢èçÇG²¢ ± 籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ »ÜU Ï¢ÇG¢

çãS„¢ ›è ÜUè |¢êç}¢ÜU¢ ÜU¢ |¢è ãñ J çϢݢ

›è ÜUï ࢢ²Î ¥¢… ÜU¢ï§ü |¢è ©yТÎ,

©yТÎÜU, ©Ð|¢¢ïQU¢ ¼ÜU Ýãèæ Ðãé¡™¢

„ÜU¼¢ J ¥¢{éçÝÜU …Ý„æ™¢Ú ¼ƒ¢

¼ÜUÝèÜU ÜUè ¥¢¡{è Ýï ¥¢… x¢¢¡± „ï ÜUSÏ¢ï, Ýx¢Ú „ï }¢ã¢Ýx¢Ú ¼ÜU ÜU¢ï ¥ÐÝï }¢¢²¢…¢H }¢ïæ ÎÏ¢¢ï™ çH²¢ ãñ J |¢ê}¢‡ÇHè² Î¢ñÚ }¢ïæ ©Ð|¢¢ïQU¢±¢Î, Ï¢¢…G¢Úè

„æSÜUëç¼ Ýï ‘Å¢ïÚÝïÇ¢ï Ï¢±æÇÚ’ ¥¢ñÚ

‘„éÝ¢}¢è ¼êÈU¢Ý’ ÜUè ¼Úã ÐêÚè „|²¼¢

ÜU¢ï …ÇG „ï ¼ã„ Ýã„ ÜUÚ çβ¢ ãñ J ã¢H¢¼

²ã ã¢ï x¢²ï ãñ çÜU }¢èçDz¢ ÜUï }¢¢Š²}¢ „ï 籿¢¢ÐÝ ÜUè Îéçݲ¢ Ýï ã}¢ïæ ¼ƒ¢ ã}¢¢Úè çÎÝ™²¢ü ÜU¢ï çݲæç~¢¼ ÜUÚ çH²¢ ãñ-›è ÜUè |¢êç}¢ÜU¢ §„}¢ïæ ¥y²æ¼ …±¢Ï¢Îïã ãñ J ÐçÚ±¼üÝ ÐíÜUëç¼ ÜU¢ çݲ}¢ ãñ J ÐçÚ±¼üÝ ÜU¢ï Ú¢ïÜU¢ Ýãèæ …¢ „ÜU¼¢ J v²¢ïæçÜU §„è ÜUï „¢ƒ ç±ÜU¢„ ÜUï Ý»

¥¢²¢}¢ ©ÎìÍ¢¢çż ã¢ï¼ï ãñæ J ÐÚ …Ï¢

ÐçÚ±¼üÝ |¢è ÿ¢‡¢|¢æx¢éÚ ã¢ïÝï Hx¢ï ¼¢ï v²¢ çÜU²¢ …¢» J ¥¢… ã¢H¢¼ »ï„ï ãñæ çÜU

…Ï¢ ¼ÜU ã}¢ çÜU„è Ý» ç±™¢Ú ÜU¢ï „}¢Û¢ï, ç±™¢Ú ÜUÚï ¼Ï¢ ¼ÜU ¼¢ï ±ã Ðêڢݢ ã¢ï

…¢¼¢ ãñæ J ²ã }¢èçDz¢ ¥¢ñÚ ç±¿¢¢ÐÝ ÜUè ãè ÎïÝ ãñ …¢ï ã}¢ïæ ÜUãèæ »ÜU …x¢ã çÅÜUÝï Ýãèæ Îï¼¢ J |¢íç}¢¼ ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ ÜUéÀ ÀêÅ …¢Ýï ÜUè ™¢ã }¢ïæ ΢ñÇG¢Ý¢

ãè §„ÜU¢ ÜU¢}¢ ãñ »ï„ï }¢ïæ §Ý }¢Ý}¢¢ïãÜU HHÝ¢¥¢ïæ ÜU¢ ¥x¢Ú ÐêÚ¢ „¢ƒ ç}¢H …¢¼¢

ãñ ¼Ï¢ ¼¢ï „}¢ê™ï Ï¢¢…G¢Ú±¢Î ÜU¢ï „¢ïÝ¢

ãè „¢ïÝ¢, ™¢¡Îè ãè ™¢¡Îè Ý…GÚ ¥¢Ýï Hx¢ï ãñæ J }¢èçDz¢ ›è²¢ïæ ÜUï Ï¢HÏ¢é¼ï ¥¢<ƒÜU

„}¢¢Ý¼¢ ã¢ç„H ÜUÚÝï }¢ïæ ÜU¢}¢²¢Ï¢ ã¢ï x¢²¢ ãñ J „|²¼¢ }¢Ú¼è ãñ ¼¢ï }¢Úï,

„æSÜUëç¼ ÇêÏ¢Ýè ãñ ¼¢ï ÇêÏ¢ï, }¢èçDz¢ ± 籿¢¢ÐÝ Ï¢¢…G¢Ú ÜU¢ §„„ï ÜU¢ï§ü Ý¢¼¢

Ýãèæ ãñæ J |¢x¢±¼ì Ú¢±¼ Ýï §„è ¼Úã ÜUï

²éx¢ ÜU¢ ç™~¢ ô¶™¼ï ãé» çH¶¢ ãñ-

“²ã ©„ÜUï ¥¢¡ÜUï …¢Ýï

¶ÚèÎïæ ¥¢ñÚ Ï¢ï™ï …¢Ýï ÜU¢ ²éx¢ ãñ

²ã ²éx¢ ãñ ã¢Å-Ï¢¢…G¢Ú ÜUï »ÜU ¼S±èÚ Ï¢Ý¼ï …¢Ýï ÜU¢,

²ã …Ý-…è±Ý „ï {èÚï-{èÚï ©„ÜUï ç}¢Å¢» …¢Ýï ÜU¢ ²éx¢ ãñ,

²ã }¢ã¢Ýx¢Ú „ï ÜUSÏ¢¢¥¢ïæ ÜU¢ï çÝÜU¢H ÈUïæÜUÝï ÜU¢ ²éx¢ ãñ

²ã §ç¼ã¢„ }¢ïæ ÜU|¢è Ýãèæ ÐÉG¢§ü x¢§ü

©Ðçݱïࢱ¢Î ÜUè ݱèÝ-Ðí±è‡¢ ࢢ¶¢ ÜU¢

²éx¢ ãñæ...J”²

¥¢… Ï¢¢…G¢Ú }¢ïæ ±ãè çÏ¢ÜU¼¢ ãñ …¢ï 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ çζ¢²¢ …¢¼¢ ãñ J ±S¼é¥¢ïæ ÜUè }¢¢¡x¢ òçQU 籿¢¢ÐÝ „ï ¥{èÝ ã¢ïÜUÚ ÜUÚÝï Hx¢¢ ãñ ¥¼: Á²¢Î¢ „ï Á²¢Î¢ ¥ÐÝè

±S¼é¥¢ïæ ÜU¢ï 籿¢¢ÐÝ ÜUï }¢¢Š²}¢ „ï Í¢Ú Í¢Ú ¼ÜU Ðíç„h ÜUÚ±¢Ýï ÜUï çH»

ÜUæÐçݲ¢¡ Í¢Ú ÜUè x¢ëçã燢²¢ïæ ÜU¢ï

¥¢ÜU<¯¼ ÜUÚÝï ÜUï çH» 盲¢ïæ ÜU¢

¥¢{¢Ú Hï¼è ãñ J Åè.±è. }¢ïæ 籿¢¢ÐÝ¢ïæ

m¢Ú¢ 盲¢ïæ ÜUè }¢¢ïãÜU Àç±²¢ïæ ÜU¢ ãè ÜU}¢¢H ãñ ¥¢… ¥Hx¢-¥Hx¢ „¢Ï¢éÝ, à¢ï}Ðé,

¼ïH, RUè}¢, H¢ïà¢Ý, Т±ÇÚ, }¢à¢¢Hï ¥¢çÎ ÎñÝæçÎÝ …è±Ý ÜUï …êÇè ™è… ±S¼é¥¢ïæ ÜU¢ï ©„ÜUï ç±ç|¢ó¢ x¢é‡¢¢ïæ ÈU¢²Î¢ïæ ÜUï „¢ƒ Hx¢¢¼¢Ú ÐíS¼é¼ ÜUÚÜUï ©„ï

§¼Ý¢ …MÚè ± ¥çݱ¢²ü Ϣݢ²¢ …¢¼¢ ãñ çÜU çÈUÚ ÎêÜU¢Ý ÐÚ …¢¼ï ±QU x¢í¢ãÜU

©‹ãèæ ™è…¢ïæ ÜUï Ý¢}¢ „ï ©„ï }¢¢¡x¢¼¢

ãñ J »ÜU çÝçp¼ }¢¢¡x¢ ÜUï MÐ }¢ïæ çÜU„è

|¢è ±S¼é ÜU¢ï Ï¢¢…G¢Ú „ï Í¢Ú ¼ÜU Ðãé¡™¢ çβ¢ …¢¼¢ ãñ J ²ã ç„Hç„H¢

Hx¢¢¼¢Ú …¢Úè Úã¼¢ ãñ J

»ÜU ›è }¢¢òÇH ç…„Ýï ç„ÈUü 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ª¡™è çÜU}¢¼ ç}¢HÝï ÐÚ ÜU¢}¢ çÜU²¢ ãñ,

¥¢ñÚ …¢ï ÐãHè ãè Ï¢¢Ú ©„ ™è… ÜU¢ï 㢃 }¢ïæ 籿¢¢ÐÝ ÜUÚ¼ï ±QU Hï¼è ãñ, ±ãèæ Ï¢¼¢¼è ãñ çÜU ÈUH¢¡ ÈUH¢¡ ™è… „ï ²ã

±S¼é Ï¢ïã¼Ú ãñ, ²ã }¢ïÚ¢ |¢Ú¢ï„¢ ãñ, }¢ñæ

§„ï §S¼ï}¢¢H ÜUÚ¼è ãê¡, }¢ïÚ¢ MÐ §„è„ï çݶڢ ãñ, }¢ïÚè „é‹ÎÚ¼¢ ÜU¢ Ú¢… ²ãè ãñ

±x¢ïÚã ±x¢ïÚã...J Îê„Úè çÜU„è ÜUæÐÝè ÜU¢ 籿¢¢ÐÝ ª¡™ï ΢}¢ }¢ïæ ç}¢Hï ¼¢ï ±ã

©„ï |¢è ÜUÚ Hï¼è ãñ, ¥¢ñÚ çÈUÚ ©„è ™è…

ÜUï x¢é‡¢x¢¢Ý x¢¢¼è ãñ J ¥x¢Ú Îà¢üÜU }¢ïæ Ï¢éçh ã¢ïx¢è ¼¢ï ±ã „}¢Û¢ …¢²ïx¢¢ J Ýãèæ ã¢ïx¢è ¼¢ï ©„}¢ïæ ÈU¡„ …¢²ïx¢¢

¥¢ñÚ }¢¢òÇH ÜUè ¥¢ïÚ „ï Îè x¢§ü x¢ïÚæÅè

„ï ±S¼é ¶ÚèÎ H¢²ïx¢¢ J …x¢êÇè ÜUè ²ã ÐæçQU²¢¡ ࢢ²Î §„è 籿¢¢ÐÝ „é‹ÎçÚ²¢ïæ ÜUè ¥¢ïÚ Ã²æx¢ ÜUÚ¢¼¢ ãñ-

“籿¢¢ÐÝ „éæÎÚè m¢Ú¢ ÐíS¼éç¼ ÜUÚÝï

²¢ïx² …è±Ý }¢ïæ

çÜU¼Ýï ¥Ýéв¢ïx¢è ¥¢ñÚ çÜU¼Ýï

¥Îà¢üÝè² ãñ ã}¢

ã}¢¢Úï ¥ÐíS¼é¼ …è±Ý }¢ïæ ãÚ ±QU ÐíS¼é¼ ãñæ

„¢Ï¢éÝ, Т±ÇÚ, RUè}¢ ¥¢ñÚ ôã„ÜU ç¶H¢ñÝ¢ïæ }¢ïæ Ï¢ÎH …¢¼è ãñ ç…‹ãïæ ÐéÚ¢Ýè ›è ÜUï }¢ñH „ï Ðñ΢ ݲè

盲¢¡ Ϣè ãñæ

v²¢ïæçÜU ݲè 盲¢¡ ãè ¥¢<ƒÜU 盲¢¡ }¢¢Ý Hè x¢²è ãñæ

§ÝÜU¢ ç±±ïÜU Ðí¢²¢ïç…¼ ç±±ïÜU ãñ J”³

|¢¢Ú¼è² 籿¢¢ÐÝ¢ïæ ÜUè ¥¢}¢ Ðí±ë眢

ÜU¢ï Îï¶ïæ ¼¢ï Т»¡x¢ï çÜU §Ý}¢ïæ ¶¢Ýï- ÐèÝï, Ï¢Ó™ï Ðñ΢ ÜUÚÝï, „éæÎÚ ¥¢ÜU¯üÜU

±› ÐãÝÝï, „…Ýï „¡±ÚÝï ÜUï „¢ƒ „¢ƒ ©Ð|¢¢ïx¢

ÜUè Ðí±ë眢 ÐÚ }¢éw²¼: …¢ïÚ çβ¢ …¢¼¢

ãñ J ¥¢ñÚ ²ã „Ï¢ ¼‰² }¢¢Ý± „|²¼¢ ÜUï Hÿ¢‡¢ Ýãèæ Ï¢çËÜU Тࢱ ¥±Sƒ¢ ÜUï

l¢ï¼ÜU ãñ J §ÝÜU¢ï ÎࢢüÝï ÜUï çH» 盲¢ïæ ÜUè „æڙݢ ÜUè …¢¼è ãñ J ©ÝÜUï

„¢ñæβü „ï Ï¢¢…G¢Ú±¢Î }¢ïæ

„¢ñæβèüÜUÚ‡¢ ÜU¢ ݲ¢ ÈU¢ò}¢êüH¢ …êÇ

…¢¼¢ ãñ J „¢ñæβèüÜUÚ‡¢ ÜUè ÐíçRU²¢

ÈUñvÅîè „ï ±S¼é ÜUï çÝÜUHÝï ¥¢ñÚ Ï¢ï™ï

…¢Ýï ÜUï Ï¢è™ }¢ïæ „æÐó¢ ã¢ï¼è ãñ J ÐíÔA ã¢ï¼¢ ãñ çÜU 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ §„ ¼Úã ÜUè xHñ}¢ÚH 盲¢ïæ ÜU¢ï Ï¢¢Ú-Ï¢¢Ú v²¢ïæ ΢ïãÚ¢²¢ …¢¼¢ ãñ ? §„ÜU¢ …±¢Ï¢ ÜUï±H }¢¢Ýç„ÜU ãñ J ©yТÎÜUÜU¼¢ü …¢Ý¼¢

ãñæ çÜU ›è²¢ïæ ÜUè }¢¢Ýç„ÜU¼¢ ÜU¢ï ›è ãè ÐÜUÇG „ÜU¼è ãñ, Ï¢ÎH „ÜU¼è ãñ J

±S¼é ÜUè çÏ¢RUè ÜUï çH» ç…„ }¢¢òÇH ÜU¢ï ™êÝ¢ …¢¼¢ ãñ ±ã ²ã Ï¢¼¢Ýï ÜU¢

Ðí²¢„ ÜUÚ¼è ãñæ çÜU ±ã …¢ï §}¢ï…

籿¢¢ÐÝ }¢ïæ Ï¢¼¢¼è ãñ ±ãè ©„ÜUè

±¢S¼ç±ÜU §}¢ï… ãñ J 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ Îࢢü²è ±S¼é ã}¢ïࢢ ¥¢ÜU¯üÜU ÜU¢}¢éÜU §}¢ï… ÜUï „¢ƒ ÐíS¼é¼ ã¢ï¼è ãñ J ‘ÜU¢}¢éÜU’ §}¢ï… ¥¢ñÚ ‘Ðíï}¢ çݱïÎÝ’

籿¢¢ÐÝ ÜUè ¥¢}¢ Ú‡¢Ýèç¼ ÜUï Ðí}¢é¶

¼œ± ãñæ J §„„ï ±S¼é ÜUè çÏ¢RUè Ï¢ÉG¢Ýï }¢ïæ }¢ÎÎ ç}¢H¼è ãñ J §Ý ¼œ±¢ïæ ÜU¢

ç…Ý ç±¿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ Ðí²¢ïx¢ ã¢ï¼¢ ãñ

±ã¢¡ }¢¢òÇH m¢Ú¢ |¢¢±¢ïæ ÜU¢ï „æÐíï篼 çÜU²¢ …¢¼¢ ãñæ …¢ï ±¢S¼± }¢ïæ Ϣݢ±Åè ã¢ï¼ï ãñæ J ±S¼é „¢ƒ ‘Ðíï}¢

çݱïÎÝ’ ÜU¢ ÐíÎà¢üÝ Ã²çQU ÜU¢ï ¥¢ÜU<¯¼ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢ÜU¢æÿ¢è Ϣݢ¼¢ ãñ J

©Î¢ãÚ‡¢ MÐ Îï¶ïæ ¼¢ï ‘…¢ï Ï¢è±è „ï ÜUÚïæ Œ²¢Ú ±ã ÐíïçSÅ… „ï ÜUñ„ï ÜUÚïæ §‹ÜU¢Ú’

‘¥x¢Ú ¥¢Ð |¢è ™¢ã¼ï ãñæ çÜU ¥¢ÐÜU¢

¶¢Ý¢ Ï¢Ýïæ S±¢çÎC ¼¢ï }¢ïÚè ¼Úã

‘ÜUñ™¥Ð’ }¢à¢¢Hï H¢§ü²ïæ Í¢Ú Ðï’, ‘ÐãHï

§S¼ï}¢¢H ÜUÚï çÈUÚ ç±E¢„ ÜUÚïæ’ ¥¢çΠ籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ›è }¢¢òÇH ÜU¢ ç±çà¢C

¥Î¢¥¢ïæ }¢ïæ ç„ÈUü §¼Ý¢ ãè ÜUãÝ¢ ãñ çÜU }¢ïÚè ¼Úã ¥¢Ð |¢è §Ý „Ï¢ ÜU¢ï

¥ÐÝ¢²ïæx¢ï ¼¢ï ¶éࢠÚãïæx¢ï J’ ›è }¢¢òÇH m¢Ú¢ 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ±S¼é ÜUè ‘„ïv„è’

ÐíS¼éç¼ ¥¢ñÚ ‘Ðíï}¢ çݱïÎÝ’ ±S¼é¼:

ÜU¢}¢éÜU¼¢ ÜU¢ ±S¼éÜUÚ‡¢ ãñ J §„ÜU¢

©Ð²¢ïx¢-}¢ê˲ Ðíy²ÿ¢¼: „æ±ïÎÝ¢y}¢ÜU ¥¢ñÚ à¢¢ÚèçÚÜU „æÏ¢æ{ ÜUè ¥Ýé|¢êç¼ „ï

…éÇG¢ ãñ J ÜU¢}¢ïÓÀ¢¥¢ïæ ÜUï Î}¢Ý ÜUè

¥¢}¢ ÐçÚçSƒç¼²¢ïæ ¥¢ñÚ ¥Hx¢¢± ÜUï ÜU¢Ú‡¢ …¢ï çÚQU¼¢ Ðñ΢ ã¢ï¼è ãñ ©„ï

©Ð²¢ïx¢-}¢ê˲ ÜUï „¢ƒ ÜU¢}¢éÜU¼¢Ðꇢü ç±|¢í}¢¢ïæ ÜUè Îà¢üÝ-Úç¼ ÜUï „¢ƒ 籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ ÐïࢠçÜU²¢ …¢¼¢ ãñ J

§„„ï ±S¼é ÜUè çÏ¢RUè Ï¢ÉG¼è ãñ ¥¢ñÚ

„¢}¢¢ç…ÜU „æ¼¢ï¯ |¢è Ï¢ÉG¼¢ ãñ J

„æ¼éçC ¥¢ñÚ ¥„æ¼¢ï¯ ÜUè |¢ê}¢-|¢êHñ²¢

}¢ïæ ¥æ¼¼: ¼¢ï x¢í¢ãÜU ÈU¡„ …¢¼¢ ãñ J ÜU¢}¢ïÓÀ¢ ÜUï ±S¼éÜUÚ‡¢ „ï „ã…

±ë眢²¢ïæ ÜU¢ Î}¢Ý ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜU¢ËÐçÝÜU „æ¼éçC ç}¢H¼è ãñ J §„ ¼Úã

„}¢ê™è ›è }¢¢òÇH¢ïæ ÜU¢ „ïv„éH¢§…ïà¢Ý ÜUÚ çβ¢ …¢¼¢ ãñ J ‘vH¢ï…-¥Ð’ ÜUï

§S¼ï}¢¢H ΢¡¼¢ï ÜUè „éÚÿ¢¢ ÜUè Ï¢…¢²

„¢¡„¢ïæ ÜUè }¢ãÜU „ï Á²¢Î¢ ã¢ï x¢²¢ ãñ …¢ï òçQU §„ÜU¢ §S¼ï}¢¢H Ýãèæ ÜUÚ¼¢

©„ÜUï Т„ x¢HüÈUíï‹Ç ²¢ ÜU¢ï§ü „é‹ÎÚè Ýãèæ ¥¢¼è J ¥x¢Ú çÜU„è „ï ™êæÏ¢Ý ÜUÚÝ¢ ãñ ¼¢ï |¢è vH¢ï…-¥Ð ÅêƒÐïSÅ

¥Ðݢݢ …MÚè ãñ J S±ÓÀ¼¢ ç„ÈUü

‘ÇïÅ¢ïH ãï‡Ç±¢ï࢒ ÜU¢ §S¼ï}¢¢H ÜUÚÝï „ï ãè ã¢ï¼è ãñ v²¢ïæçÜU ²ã „¢Ï¢éÝ „ï ¥ÓÀ¢ ±

„Ó™¢ ãñ J Ðç¼ ÜUè Ðí}¢¢ïà¢Ý ÜUÚ±¢Ýè ãñ ¼¢ï Ð¼è ‘ã¢òçÜU‹„’ ÜU¢ ÜUêÜUÚ H¢ Îï

¥¢ñÚ ©„}¢ïæ x¢¢…Ú ÜU¢ ãH±¢ ϢݢÜUÚ

©„ÜUï Ï¢¢ò„ ÜU¢ï ç¶H¢ Îï J ²¢Ýè ²¢ïx²¼¢ ± ÜU¢}¢ ÜUè ¥¢±à²ÜU¼¢ Ýãèæ Ï¢„ ‘ã¢òçÜU‹„’

H¢ ΢ï J „ÈUH¼¢, S±ÓÀ¼¢, Œ²¢Ú, „Ï¢ ÜUéÀ ÜUéÀïÜU-Ï¢í¢‡Ç ÜUè ±S¼é»¡ ¥ÐÝ¢Ýï „ï ç}¢H „ÜU¼è ãñ ²ã ›è }¢¢òÇH ãÚ x¢ëç㇢è

¼ƒ¢ ÐçÕ²¢ïæ ÜU¢ï x¢Hï ©¼Ú±¢ÜUÚ Úã¼è ãñ J Ú¢ï…}¢Ú¢ü ÜUè ±S¼é¥¢ïæ ¼ÜU ¼¢ï ÆèÜU ãñ, ãÎ ¼Ï¢ ã¢ï¼è ãñ …Ï¢ x¢¢Çè, Å¢²Ú, „ïô±x¢ RUè}¢, ÏHïÇì„, Ï¢çݲ¢Ý ¥¢çÎ }¢ïæ |¢è ›è ÜUè ÜU¢}¢êÜU ÀÏ¢è Îࢢü²è

…¢¼è ãñJ ²ƒ¢-

“…¢ï ãñ ©„ï Ϣ¢ …¢¥¢ï

ݲ¢ ¶Úè΢ï ÜU¢ Ð¢Æ ç„¶¢²¢ …¢ Ú㢠ãñ ç…„ÜUï çH» çζ¢²ï x¢²ï ãñæ

ÜUéÀ ¥Ð¢çÚ±¢çÚÜU 盲¢ïæ ÜUï ç±çà¢C

±ÿ¢”⁴

籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ ›è ÜUè Àç± ÜU¢ï Í¢ÚïHê }¢çãH¢ ÜUï ΢²Úï „ï çÝÜU¢HÜUÚ Ý²ï MÐ }¢ïæ É¢HÝï ÜUï çH» ©„ï Ï¢¢ïËÇ ± ϲêÅèÈUéH HêÜU }¢ïæ ÐíS¼é¼ çÜU²¢ …¢

Ú㢠ãñ J ãÚ ±S¼é ÜU¢ï ›è ÜU¢ в¢ü² }¢¢Ý¢

…¢ Ú㢠ãñ J çÏ¢Ý …MÚè ãÚ ç±¿¢¢ÐÝ ›è ÜU¢ ²ã Ï¢¢ïËÇ ± ϲêÅèÈUéH MÐ Ðí}¢é¶ MÐ

„ï Îࢢü²¢ …¢¼¢ ãñ J ¼ïH ÜU}¢ ™Ï¢èü±¢H¢

ã¢ï ¼¢ï „ïã¼ ¥ÓÀè Úã¼è ãñ …¢ï „è{è „è Ï¢¢¼ ãñ J ¥x¢Ú »ÜU ›è }¢¢òÇH Ï¢í¢-çÝÜUÚ ÐãÝÜUÚ ¥ÐÝè ÜU¢ï}¢H-± ÜU¢}¢êÜU Ï¢¢ïÇè ÜU¢ï çζ¢ÜUÚ ãè ²ã Ï¢¢¼ ¥ÓÀï „ï

„}¢Û¢¢ „ÜU¼è ãñ J ²ã¢¡ ¥x¢Ú »ÜU S±Sƒ ÐéL¯ ÜU¢ |¢è ¼¢ï ©Ð²¢ïx¢ çÜU²¢ …¢

„ÜU¼¢ ƒ¢ J ÜUãÝï ÜU¢ }¢¼HÏ¢ ²çã çÜU ›è ÜUè …¢ï Àç± ¥¢… ã}¢ }¢èçDz¢ ±

籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ Îﶼï ãñæ ©„}¢ïæ ›è ÜUè

¥ÐÝè ÜU¢}¢Ý¢ ÜU}¢, }¢Îü±¢Îè, Ðê¡…è±¢Îè

„}¢¢… ÜUè ÜU¢}¢éÜU¼¢ Á²¢Î¢ Úã¼è ãñ J 籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ ÐíS¼é¼ ›è ÜUè ÝxÝ,

¥ÔHèH, ÜU¢}¢éÜU, Àç±²¢ïæ ÜUè Ðíç¼çRU²¢ }¢ïæ ÜUéÀ ¼œ± „}¢¢… }¢ïæ

¥ÔHèH¼¢ ÜUï Ý¢}¢ ç™Ì¢¼ï …MÚ ãñ, }¢x¢Ú òçQUx¢¼ MÐ „ï ±ï |¢è ©ÝÜUï }¢…ï

™ÅÜU¢Åï Hï ÜUï ÜUÚ¼ï ãñæJ »ï„ï }¢ïæ ²ã ÐíàÝ ¼¢ï ±ñ„¢ ÜU¢ ±ñ„¢ ãè Ϣݢ Úã¼¢ ãñ çÜU ¥¢ç¶Ú §¼Ý¢ Ýx¢íÝ ã¢ïÜUÚ ç±¿¢¢ÐÝ ÎïÝï ÜUè ›è ÜU¢ï v²¢ …MÚ¼ ãñ ? v²¢ ±ã Ýãèæ …¢Ý¼è çÜU 籿¢¢ÐÝ ÜU¢ Ï¢¢…G¢Ú Ï¢¢…G¢Ú±¢Î ¥¢ñÚ ©Ð|¢¢ïQU¢±¢Î ÜUè »ÜU

„¢ï™è „}¢Û¢è Ýèç¼²¢ïæ ÜU¢ ãè ݼ腢 ãñ J §„}¢ïæ ÐéL¯-›è ÜU¢ï ç„ÈUü „ïv„ ÜU¢

©yТÎÝ }¢¢Ý¼ï ãñæ J ±ã ›è ÜUï Ï¢¢Úï }¢ïæ

„ïv„è, „é‹ÎÚ, ©œ¢ï…ÜU, ã¢òÅ, }¢¢H, ÜUÏ¢ê¼Ú, ÐŶ¢, ç}¢™èü ¥¢çÎ à¢Ï΢ïæ „ï

…¢Ý¢ …¢¼¢ ãñ J v²¢ ›è }¢¢òÇH ²ã Ýãèæ

…¢Ý¼è ? „Ï¢ÜUéÀ …¢Ý¼è ãñ J ±ã ²ã |¢è

…¢Ý¼è ãñ çÜU ©„ï ‘ÜU}¢¢ïçÇÅè’ }¢ïæ Ï¢ÎH çβ¢ x¢²¢ ãñ, ÈUñà¢Ý ÜUï Ý¢}¢ ÐÚ ©„ï Ýãèæ

©„ÜUè Ýxݼ¢ ÜU¢ï ÚïæÐ ÐÚ ©¼¢Ú¢

…¢¼¢ ãñ J ÈUñà¢Ý ãñ …¢ï ›è Îïã ãñæ, ›è Îïã ãñ ¼¢ï Ï¢¢…G¢Ú |¢è ÅèÜU¼¢ ãñ J ›è Îïã ãñ ¼¢ï ÜUæÐçݲ¢¡ }¢êÝ¢ÈU¢ ÜU}¢¢²ïæx¢è J çÎÝïࢠÜUéࢱ¢ã ÜUè ²ã ÐæçQU §„è ¼Úã ÜUè çà¢ÜU¢Ú ãé§ü 籿¢¢ÐÝè² Ý¢Úè ÜUè

¥¢ïÚ ã}¢¢Ú¢ Š²¢Ý ΢ïãÚ¢¼ï ãñæ-

“²ã ›è ÜU|¢è ©‹ãïæ Îï¶¼è ƒè Hé|¢¢ÜUÚ

¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÐÚ x¢±ü ÜUÚ¼è ƒè J

±ã ÜU|¢è }¢Ý™¢ãï ¥¢ÜU¢Ú }¢ïæ ÜU¢Åè-À¢¡Åè …¢ Úãè ƒè ÜUãèæ ÉÜUè …¢ Úãè ƒè

¼¢ï ÜUãèæ ©„ÜUè ÎéÜU¢Ýïæ „… x¢§ü ƒèæ

…㢡 ©„ÜUè „…¢±Åè ÐñæôÜUx¢ ÜUè

…¢¼è ƒè

§„ Ï¢¢Ú ©„ï ãÚ }¢¢H ¥ÐÝè Îïã ÜUï Ï¢H ÐÚ Ï¢ï™Ýï ÜUï çH» Hx¢¢²¢ x¢²¢ ƒ¢

ÐãHï „ï ãè …¢H }¢ïæ ÈU¡„è ç™çDz¢ ÜUè

²ã ݲè Í¢ïڢϢæÎè ƒè J”⁵

Ï¢¢…G¢Ú±¢Î ÜUï }¢¢ã¢ñH }¢ïæ ‘…¢ï çζ¼¢

ãñ ±ã çÏ¢ÜU¼¢ ãñ’ ÜUï ÈU¢ò}¢êüHï ÐÚ ›è

¶éÎ |¢è ÜU§ü ¥æࢢïæ }¢ïæ ¥ÐÝï ¥¢ÐÜU¢ï

¥ÔHèH MÐ }¢ïæ ÐíÎ<ࢼ ã¢ïÝï }¢ïæ ÜUãèæ HÁ…¢ ²¢ „æÜU¢ï™ Ýãèæ ¥Ýé|¢±

ÜUÚ¼è J ‘x¢æ΢ ãñ ÐÚ {æ{¢ ãñ’ ÜUè ÅïÜU ÐÚ ±ã „Ï¢ÜUéÀ „}¢Û¢¼ï ãé» |¢è §„ ÿ¢ï~¢ „ï

…éÇè Úã¼è ãñ J ±ã …¢Ý¼è ãñ çÜU ©„ÜUè Îïã ÜU¢ Ï¢¢…Ç¢ÚèÜUÚ‡¢ ÜUÚÜUï

籿¢¢ÐÝ »…ïæ焲¢¡ ¥ÐÝ¢ ± x¢í¢ãÜU¢ïæ ÜUè çã¼-„¢{ÜU Ï¢Ý x¢§ü ãñ ¥¼: ±ã …Ï¢ ΢ï

™¢ÚÝ ÜUï Ï¢è™ ãñæ ¼¢ï çÈUÚ çЄÝï ÜUè Ï¢…¢² ¥ÐÝè }¢Ý }¢…èü ÜU¢ ΢}¢ ÜU}¢¢ÜUÚ Ï¢ïã¼Ú ç…‹Îx¢è …èÝï }¢ïæ v²¢ Ï¢éÚ¢§ü ãñ

? §„è „¢ï™ ÜUï Úã¼ï ±ã ¥ÐÝ¢ Ï¢¢ñçhÜU,

„¢æSÜUëç¼ÜU ¥¢ñÚ „¢}¢¢ç…ÜU ç±ÜU¢„’

ÜUÚÝï ÜUè Ï¢…¢² ç„ÈUü ¥¢<ƒÜU ç±ÜU¢„

ÜUÚÝï ãï¼é ÜU¢}¢éÜU ¥¢ñÚ

©Ð|¢¢ïQU¢±¢Îè …¢H }¢ïæ ÈU¡„¼è …¢ Úãè ãñæ J }¢¢ï}¢ ÜUè x¢éçDz¢ Ï¢ÝÜUÚ |¢è ¥x¢Ú

©„ï Ðñ„ï ç}¢H¼ï ãñæ ©„ÜU¢ …è±Ý Ï¢ïã¼Ú ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï ±ã v²¢ïæ „}¢¢… ÜUè çÈURU ÜUÚïæx¢è J ©„ÜU¢ }¢¢ÝÝ¢ ãñ çÜU ±ñ„ï |¢è

…Ï¢ ã}¢ |¢ê¶¢ïæ }¢Ú¼è ãñ ¼¢ï ÜU¢ñÝ „¢

„}¢¢… çÈURU ÜUÚ¼¢ ãñ ? ç…Ý ÜUï Т„

¥¢<ƒÜU „æÐó¢¼¢ Ýãèæ ãñ ©ÝÜU¢ ãÚ ÜU¢ï§ü x¢ñÚH¢|¢ ©Æ¢¼¢ ãñ, ç…ÝÜUï Т„

Ðñ„ï ã¢ï¼ï ±ï ¥ÐÝè §Á…¼, }¢²¢ü΢ „Ï¢ÜUéÀ Ï¢™¢ „ÜU¼è ãñæ J Îéçݲ¢ ÜU¢ï Îï¶Ý¢ ãñ

¼¢ï ã}¢ çζ¢¼ï ãññæ J ¥x¢Ú §„}¢ïæ Ï¢éÚ¢§ü ãñ ¼¢ï Ý Îï¶¢ï ²ã |¢è §Ý 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ÜU¢}¢ ÜUÚÝï±¢Hè ›è²¢ïæ ÜU¢ „à¢QU

¼ÜUü ãñ J

çx¢çÚ{Ú Ú¢Æè ÜUè »ÜU ÜUç±¼¢ ÜUè

±ëç¼²¢¡ 籿¢¢ÐÜU Ý¢Úè ÜUè §„è „¢ï™

ÜU¢ï ²êæ Ï¢²¢æ ÜUÚ¼è ãñ-

“»ÜU Ýæx¢è ¥¢ñÚ¼ Ý¢™¼è ãé§ü ÜUã¼è ãé§ü Îﶢï-

Ï¢æÎ ÜUÚ¢ï Ú¢ïÝ¢-¥¢ñÚ-{¢ïÝ¢

}¢ñæ ¥Ï¢H¢ Ýãèæ Îè±¢Ú ÐÚ Úæx¢ }¢ñæ }¢ïÚï ÐñÚ …¢Îé§ü ÜU¢HèÝ

Í¢ÇGè }¢ñæ ÜUH¢§ü ÐÚ

¥ÜUïHè Ýãèæ }¢ñæ }¢ñæ ãè Ï¢¢…¢Ú

À¢ïÇG¢ïæ ²ã Ú¢ïÝ¢-¥¢ñÚ-{¢ïÝ¢

¶ÇGè }¢ñæ

©‹}¢éQU S±²æ±Ú J }¢ñæ çÝÚ¢ ¥}Ï¢¢Ú ݧü ݧü ™è…G¢ïæ ÜU¢ J”⁶

籿¢¢ÐÝÜU¢Úè ¥ÐÝï ¥¢ÐÜU¢ï çÜU„è ¥‹² ÜU¢}¢ÜU¢…è Ý¢Úè „ï ÜU}¢ Ýãèæ „}¢Û¢¼è J ²ã ©ÝÜU¢ ò±„¢² ãñ J ò±„¢² Ï¢¢…G¢Ú „ï

…êÇ¢ ã饢 ãñ J Ï¢¢…G¢Ú „}¢¢… ÜUè }¢¢¡x¢ ÐÚ ™H¼¢ ãñ J „}¢¢… ÜUè ™¢ã¼ ÜUï ¥Ýé„¢Ú ç±¿¢¢ÐÝ Ã²±„¢² ™H¼¢ ãñ

¥¢ñÚ ©„èÜUï ¥Ýé„¢Ú ©‹ãïæ ÜU¢}¢ ÜUÚÝ¢

ÐÇG¼¢ ãñ, ©ÝÜUè ¶éÎ ÜUè }¢…èü ²¢ ЄæΠݢЄæÎ ÜU¢ ±ã¢¡ ÜU¢ï§ü }¢¼HÏ¢ Ýãèæ

ã¢ï¼¢J ±ñ„ï |¢è ²ã ã¢H¢¼ ÐÚ Í¢Ú }¢ïæ |¢è

›è²¢ïæ ÜUï ãñ J ç…„ çÎÝ „ï H¢ïx¢ Ý¢Úè ÜUï Îïã ÐíÎà¢üݱ¢Hè ™è…¢ïæ ÜU¢ï ¶ÚèÎÝ¢

Ï¢æÎ ÜUÚ Îïæx¢ï ¼¢ï ²ã „Ï¢ ¥¢ÿ¢ïÐ |¢è ¥ÐÝï

¶y}¢ ã¢ï …¢²ïæx¢ï çÜU ã}¢ »ï„¢ v²¢ïæ ÜUÚ Úãè ãñ ? 籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ ÜU¢}¢

ÜUÚÝï±¢Hè §Ý Á²¢Î¢¼Ú }¢¢òÇH ¥¢<ƒÜU

„æÐó¢ ã¢ï¼ï ãé» |¢è ÜU§üÏ¢¢Ú ¥ÐÝï

¥¢ÜU¯üÜU à¢ÚèÚ ± „éæÎÚ¼¢ ÜU¢ï ÐíÎ<ࢼ ÜUÚÝï ÜUï çH», ²à¢ Ðí¢ç# ÜUï çH»

|¢è ÜUéÀ |¢è ÜUÚÝï ÜU¢ï ¼ñ²¢Ú ã¢ï¼è ãñ J ©„ÜU¢ »ÜU „è{¢ „¢ ¼ÜUü ²ã |¢è Úã¼¢ ãñ çÜU ¥x¢Ú ã}¢¢Ú¢ à¢ÚèÚ „éÇ¢ñH ± „é‹ÎÚ ãñ

¥¢ñÚ çÜU„è ™è… ÜUè ¼é}¢¢§üæÎx¢è }¢ïæ

¥x¢Ú ²ã ÜU¢}¢ ¥¢¼¢ ãñ ¼¢ï }¢éÛ¢ï x¢±ü ã¢ïx¢¢, }¢ñæ ¶éà¢è „ï, ç…}}¢ï΢Úè ÜUï „¢ƒ

²ã ÜU¢}¢ ÜUÚÝ¢ ЄæÎ ÜUL¡x¢è §„}¢ïæ ÜU¢ï§ü Ï¢éÚ¢§ü Ýãèæ J ÜU¢ï§ü S¼Ú çx¢Ú¢Ýï±¢Hè Ï¢¢¼ Ýãèæ J 籿¢¢ÐÝ Ã²±„¢²

„ï …êÇè ÜU§ü }¢¢òÇH¢ïæ ÜU¢ï ¥¢… Îïà¢- ç±Îïࢢïæ }¢ïæ w²¢ç¼ Ðí¢# ãñ J ©ÝÜUï ÐèÀï Ýï¼¢, ¥ç|¢Ýï¼¢, çRUÜUïÅÚ,

©l¢ïx¢Ðç¼ „Ï¢ ¥ã¢ï|¢¢± „ï …êÇÝ¢ ™¢ã¼ï ãñæ J §„ ò±„¢² „ï ã}¢¢Úè ¥ÐÝè »ÜU §}¢ï…

Ï¢Ýè ãñ …¢ï ã}¢¢Úï ¥çS¼y± ÜU¢ï ÜU¢²}¢

ÜUÚ „ÜU¼è ãñ J {Ý, ÜU¢}¢²¢Ï¢è ¥¢ñÚ

„}}¢¢Ý „Ï¢ ÜUéÀ ã}¢ïæ ç}¢H¼¢ ãñ ¥¢ñÚ

¥ÐÝï Î}¢ ÐÚ Îéçݲ¢ }¢ïæ …è¼è ãñ J ÐéL¯

ÜUè ΢„¼¢ „ï |¢è ã}¢ïæ }¢éçQU ç}¢H¼è ãñ J 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ÜU¢}¢ ÜUÚÝï±¢Hè ›è ¶éHï ç±™¢Ú¢ïæ ÜUè ãñ ©„ ÐÚæÐÚ¢x¢¼ ÎçÜU²¢Ýê„è ΢„¼¢ }¢ïæ Í¢ê¡Å-Í¢ê¡Å ÜUÚ

…è±Ý …èÝ¢ }¢æ…êÚ Ýãèæ ãñ J Úã¢

©„ÜUè Ýèç… ç…‹Îx¢è ÜU¢ „±¢H ¼¢ï Á²¢Î¢¼Ú 籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ï ÜU¢}¢

ÜUÚÝï±¢Hè ›è²¢ïæ ࢢÎèà¢é΢ |¢è ãñ ¥¢ñÚ Í¢Ú ÐçÚ±¢Ú Ðç¼-Ï¢Ó™¢ïæ ÜUï „¢ƒ Úã¼è ãé§ü |¢è §„ ò±„¢² ÜUï ¥¢x¢ï ãñ J 籿¢¢ÐÝ¢ïæ ÜUï }¢é¼¢çÏ¢ÜU ã}¢ïæ ÝÜUHè |¢¢±, |¢æçx¢}¢¢ „ï Îà¢üÜU¢ïæ ÜU¢ï çÚÛ¢¢Ý¢ ã¢ï¼¢ ãñ, §„ÜU¢ }¢¼HÏ¢ ²ã Ýãèæ ã¢ï¼¢ çÜU ã}¢}¢ïæ „æ±ïÎÝ¢, }¢}¢¼¢, ÜU¢ï}¢H¼¢, Ðç±~¢¼¢ Ýãèæ ã¢ï¼è J §Ý

„Ï¢ÜU¢ï ò±„¢² „ï …¢ïÇGÜUÚ çÜU„è |¢è ›è ÜUï ¥¢Îà¢ü MÐ ÜU¢ ¥¢ÜUHÝ ÜUÚÝ¢ |¢è

¼¢ï ÆèÜU Ýãèæ ãñ J ±ã ¥ÐÝè Îïã ÜU¢ï ç„ÈUü ™¢Ú çα¢Úè }¢ïæ ¥¢ïÐÝ ÜUÚ „ÜU¼è ãñ ²ã „¢ï™ ¥Ï¢ ÐéÚ¢Ýè ã¢ï x¢§ü J ¥¢…

Îéçݲ¢ }¢èçDz¢ ÜUï „ã¢Úï …è Úãè ãñ J

|¢ê}¢‡ÇHèÜUÚ‡¢ ±ã Ï¢¢…G¢ÚèÜUÚ‡¢

ÜUè ™ÜU¢™¢ñæ{ }¢ïæ ã}¢ ¥ÐÝè Îïã ÜU¢ï ã烲¢Ú Ýãèæ ¥ç{ÜU¢Ú ÜUï MÐ }¢ïæ ÜU¢}¢

}¢ïæ Hï Úãè ãñæ ¼¢ï „}¢¢… ÜU¢ï

ࢢHèݼ¢ ± ¥¢Îà¢ü±¢Îè ÉÜU¢ñ„H¢ïæ ÜU¢

Ï¢ã¢Ý¢ ¥¢x¢ï ÜUÚÜUï ©„ÜUè Ðíx¢ç¼ ÜU¢ï,

„¢ã„ ÜU¢ï, ã¢ñæ„H¢ïæ ÜUï ¥¢Çï Ú¢ïÇGï Ýãèæ Ç¢HÝï ™¢çã» J

„}¢¢… Ýï ¥¢Îà¢ü±¢Îè Ý¢Úè ÜUï Ý¢}¢ ÐÚ

©„ÜUè Îïã ÜU¢ï ÜUÏ¢ Ðç±~¢¼¢ „ï Îﶢ x¢²¢ ?

»ï„ï çÜU¼Ýï H¢ïx¢ ãñ …¢ï „}¢¢… ÜUè Ðíy²ïÜU ›è ÜU¢ï ç„ÈUü }¢¢¡, Ï¢ãÝ, Ï¢ïÅè ÜUï MÐ }¢ïæ ãè Îﶼï ãñæ ? ²ã „Ï¢ ÉÜU¢ñ„Hï ãñ J ¥ÐÝï ¥ç{ÜU¢Ú Ðí¢# ÜUÚÝï ÜUï çH» ›è

…¢ï |¢è ÜUÚïæ ©„ï ±<…¼ Ýãèæ }¢¢Ý¢

…¢Ý¢ ™¢çã» J ÐéL¯ ±x¢ü ™¢ã¼¢ ãñ çÜU ã}¢ ¥ÐÝï ¥ç{ÜU¢Ú Ú¢ï¼è çx¢ÇGçx¢Ç¢¼è }¢¢¡x¢ï J ÐÚ ¥Ï¢ ›è çÜU„è „ï ÜU}¢ Ýãèæ ±ã

¥ÐÝè Îïã ÜU¢ï ãè ã烲¢Ú ϢݢÜUÚ ÐéL¯¢ïæ ÜU¢ï x¢éH¢}¢ Ϣݢ Úãè ãñ J ¥¢ç¶Ú ›è ÜU¢ï ÜUñ„ï ÚãÝ¢ ™¢çã»J v²¢ ÐãÝÝ¢ ™¢çã», çÜU¼Ý¢ ÝxÝ ã¢ïÝ¢ ãñ ²ã „Ï¢ ¶êÎ ›è ãè ¼² ÜUÚïæx¢è J ©„ÜUè Îïã ãñ }¢…èü ÐÚï ±ñ„ï

§S¼ï}¢¢H ÜUÚïæ J Îïã ÐíÎà¢üÝ „ï ¥x¢Ú ©„ï

„Ï¢ÜUéÀ }¢èH¼¢ ãñ ¼¢ï ÜU¢ñÝ }¢ê¶ü ã¢ïx¢è …¢ï ЉƒÚ ¼¢ïÇïæx¢è, }¢…ÎêÚè ÜUÚ¼è çÈUÚïæx¢è, ²ã¢¡ ±ã¢¡ |¢ÅÜU¼è Úãïæx¢è J

籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ›è ÜUè Îïã ÐíÎ<à¢Ýè ÜU¢ï HïÜUÚ „¢Úï „±¢H |¢¢Ú¼ }¢ïæ ãè Á²¢Î¢ ã¢ï Úãï ãñ v²¢ïæçÜU |¢¢Ú¼è² „}¢¢… ÜUè }¢¢Ýç„ÜU¼¢ ›è ÜU¢ï ÜU¢}¢ÜU¢…è MÐ }¢ïæ S±èÜU¢Ú ÜU}¢ ÜUÚ Ð¢¼è ãñ J ¥x¢Ú

§„ï ò±„¢² ÜU¢ »ÜU |¢¢x¢ }¢¢ÝÜUÚ Îﶢ

…¢» ¼¢ï „¢Úï „±¢H òƒü ã¢ï …¢²ïæx¢ï J

„}¢¢… „æSÜUëç¼ ÜUï Ï¢¢Úï }¢ïæ „¢ï™ÜUÚ

|¢¢Ú¼è² ›è²¢ïæ ¥x¢Ú 籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ ÜU¢}¢ ÜUÚÝ¢ À¢ïÇG |¢è Îï¼è ãñ ¼¢ï ç±Îïà¢è }¢¢òÇHïæ {Ý ÜU}¢¢Ýï ¥¢ …¢²ïæx¢è J ã}¢¢Ú¢ „}¢¢… ç±Îïà¢è ›è²¢ïæ ÜU¢ï ¼¢ï Ï¢ÇGï ™¢± „ï ÅéÜUéÚ-ÅéÜUéÚ Îï¶ïæx¢ï J ã}¢Ýï ÜU¢}¢ ÜUÚÝ¢ À¢ïÇG çβ¢ …¢ï 籿¢¢ÐÝ ÜU¢ ò±„¢² Ï¢æÎ ¼¢ï Ýãèæ ã¢ïx¢¢

Ý¢ J ²ã »ï„ï „±¢H ãñ …¢ï ›è ÜUè S±¼æ~¢¼¢

± ¥çS¼y± ÜU¢ï »ÜU Ï¢¢Ú ΢ïÏ¢¢Ú¢ „¢ï™Ýï ÜUï çH» }¢…Ï¢êÚ ÜUÚ¼è ãñ J 籿¢¢ÐÝ

›è²¢ïæ ÜU¢ ÜUãÝ¢ ãñ çÜU ÐéL¯ }¢¢òÇH

…Ï¢ Ýæx¢ï ã¢ïÜUÚ çÜU„è 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ

¥¢¼ï ãñ ¼Ï¢ ¼¢ï çÜU„è ÜU¢ï ÜU¢ï§ü

¥¢Ð眢 Ýãèæ ã¢ï¼è J ¥x¢Ú Ï¢¢…G¢Ú }¢ïæ ã}¢¢Úè }¢¢¡x¢ ãñ ¼¢ï §„}¢ïæ çÜU„è ÜU¢ï ÜU¢ï§ü çÎPU¼ Ýãèæ ã¢ïÝè ™¢çã» J

¥x¢Ú ÜUéÀ x¢H¼ ãñæ ¼¢ï ²ã ¼² ÜU¢ÝêÝ ÜUÚïx¢¢, „ï‹„Ú Ï¢¢ïÇü ÜUÚïx¢¢J ±ã }¢¢‹²¼¢

Îï¼ï ãñæ ¼|¢è ¼¢ï §„ÜU¢ Ð홢Ú-Ðí„¢Ú

„æ|¢± ãñ J

籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ ÜU¢}¢ ÜUÚÝï±¢Hè §Ý

›è²¢ïæ ÜU¢ ¼ÜUü ãÚ ¼Úã „ï ±¢ç…GÏ¢ |¢è ãñJ 籿¢¢ÐÝ¢ïæ ÜUè „è}¢¢¥¢ïæ }¢²¢ü΢¥¢ïæ ÜU¢ï HïÜUÚ çÝçp¼ ÜU¢ÝêÝ

|¢è Ï¢Ýï ãñæ J §Ý ÜU¢ÝêÝ¢ïæ ÜUï ã¢ï¼ï ãé» |¢è …Ï¢ 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ›è ÜUè Àç± ÜU¢ï HïÜUÚ ¥x¢Ú Îéç±{¢ ²¢ ç±Ú¢ï{ ãñ ¼¢ï „Ï¢„ï ÐãHï ÜU¢ÝêÝ ÜU¢ï „w¼ ã¢ïÝ¢ ™¢çã»,

›è²¢ïæ ÜUè |¢êç}¢ÜU¢ ÐÚ „±¢H ¶ÇGï ÜUÚÝ¢ ©ç™¼ Ýãèæ ãñ J 籿¢¢ÐÝ ÜUè

|¢¢Ú¼è² ¥¢™¢Ú „æçã¼¢ }¢ïæ ²ã SÐC ÜUã¢

x¢²¢ ãñ çÜU …ݼ¢ ÜUï ç±E¢„ ÜU¢ï ¶æçǼ ÜUÚÝï±¢H¢ ©„ÜUè ¥¢Sƒ¢ ÐÚ ™¢ñÅ Ðãé¡™¢Ýï±¢H¢ 籿¢¢ÐÝ ±<…¼ ãñ J ²ã |¢è ÜU㢠x¢²¢ ãñ çÜU ¥ÔHèH, ¥Mç™ÜUÚ ±

„}¢¢… ÜUè „|²¼¢ ÜU¢ï Æï„ Ðãé¡™¢Ýï±¢H¢

籿¢¢ÐÝ Ýãèæ Ð홢çÚ¼ ã¢ïÝ¢ ™¢çã» J

›è „}¢é΢² ÜUï çH» ¥}¢²¢üçμ, ¥„}}¢¢Ý…ÝÜU

¥¢ñÚ ¥Ð}¢¢ÝÜU¢Úè ± ¥Ýñç¼ÜU ±¢¼¢±Ú‡¢

¶Çï ÜUÚ¼ï 籿¢¢ÐÝ |¢è ±<…¼ ãñ J …¢ï 籿¢¢ÐÝ ›è ÜUè ¥}¢²¢üÎ Àç± ©„ÜUè §ÓÀ¢

ÜUï çϢݢ Îࢢü¼¢ ãñ ¼¢ï |¢è ±ã ÜU¢ÝêÝ ÜUè Ý…GÚ }¢ïæ Îç‡Ç¼ ãñæ J ÜU¢ÝêÝ ÜU¢ï ÐêÚ¢ ¥ç{ÜU¢Ú ãñ çÜU ±ã „}¢¢… ÜU¢ï ÜUHê篼 ÜUÚÝï±¢Hï »ï„ï çÜU„è |¢è 籿¢¢ÐÝ ÐÚ Ðíç¼Ï¢æ{ Hx¢¢²ï J „æÿ¢ïÐ }¢ïæ ÜUãïæ ¼¢ï 籿¢¢ÐÝ ÜU¢ÝêÝ ÜUï ÿ¢ï~¢ „ï Ï¢¢ãÚ …¢ÜUÚ }¢Ý}¢¢Ýè Ýãèæ ÜUÚ

„ÜU¼¢ J }¢x¢Ú ¥¢… ±¢S¼ç±ÜU¼¢ ¥Hx¢

ãñJ ¥¢… ¥ÝïÜU¢ïæ 籿¢¢ÐÝ »…ïæ焲¢¡

¥ÐÝï S±¢ƒü ± H¢H„¢ ÜUï ¼ã¼ Ï¢¢…G¢Ú±¢Î ÜUè ÐÜUÇG }¢ïæ ¥¢ÜUÚ ç±¿¢¢ÐÝ ÜUè

|¢¢Ú¼è² ¥¢™¢Ú „æçã¼¢ ÜUè „Ú異}¢

{çÁ…²¢¡ ©Ç¢ Úãè ãñæ J ¥¢™¢Ú „æçã¼¢

ÜUï Ï¢¢±…êÎ çÐí‹Å }¢èçDz¢ „ï HïÜUÚ

§HïvÅî¢ïçÝv„ }¢èçDz¢ }¢ïæ çÎ²ï …¢¼ï 籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ ›è ÜU¢ï ¶éÌï ¥¢}¢ Ýæx¢¢

ÎࢢüÜUÚ ¥ÐÝ¢ }¢éÝ¢ÈU¢ ÜU}¢¢ Úãè ãñ J ç„ÈUü ç±ÜUëç¼ çζ¢ÜUÚ ›è ÜUè ÜU¢ñÝ „è

©ó¢ç¼ ã¢ï Úãè ãñ ²ã |¢è »ÜU „±¢H ãñ J 籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ ›è ©„ÜUï ¥ÓÀï MÐ „ï Á²¢Î¢ ¥ÔHèH MÐ }¢ïæ ÐíS¼é¼ ã¢ï Úãè ãñ J ÜU§ü ç±™¢ÚÜU¢ïæ Ýï §„ ÐÚ ô™¼¢

…¼¢§ü ãñ çÜU 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ç…„ MÐ }¢ïæ

©„ï H¢²¢ …¢ Ú㢠ãñ ±ã ¥¢ñç™y²Ðꇢü Ýãèæ ãñ J 籿¢¢ÐÝ ¼¢ï ›è ÜU¢ï òçQU Ýãèæ ±S¼é ÜUï MÐ }¢ïæ ãè Hï Ú㢠ãñ, ›è ÜU¢ï ãè ¼² ÜUÚÝ¢ ã¢ïx¢¢ çÜU ±ã Ðíx¢ç¼ ÜUï Ý¢}¢ ÐÚ ÜUãèæ ÀHè ¼¢ï Ýãèæ …¢

Úãè J Îïã ÜU¢ï ã烲¢Ú „}¢Û¢Ý¢ ÜU¢ï§ü Ï¢éçh}¢¼¢ ÜU¢ ÜU¢}¢ Ýãèæ ãñ J ¥ÐÝï

¥¢ÐÜU¢ï ࢢHèÝ MÐ }¢ïæ ÐíS¼é¼ ÜUÚÜUï |¢è ¼¢ï ÐéL¯ ÜUè ΢„¼¢ „ï HÇ¢

…¢ „ÜU¼¢ ãñ J ¥ÐÝï „ã… x¢é‡¢¢ïæ ÜU¢

y²¢x¢ ÜUÚÜUï çÝHüÁ…¼¢ ÐÚ ©¼Ú ¥¢Ý¢

©„ÜUï S±²æ ÜUï çH» ¶¼Úï „ï ¶¢Hè Ýãèæ J 籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ ›è ÜUè ÝxÝ Àç± ÜU¢ï À¢ïÅï Ï¢Ó™ï Îï¶ïæx¢ï ¼¢ï ±ã Ï¢ÇGï ã¢ïÜUÚ çÈUÚ ©„ Îïã ÜU¢ï }¢¢~¢ ÐíÎ<à¢Ýè ±S¼é }¢¢~¢ ãè }¢¢Ýïæx¢ï J ©„ÜUï Ðíç¼ „}}¢¢Ý ÜUè ÎëçC „ï Ýãèæ Îï¶ïæx¢ï J

籿¢¢ÐÝ »…ïæ焲¢¡ ¥v„Ú ²ã ¼ÜUü ÎïÜUÚ ÐèÀ¢ ÀêÇ¢ Hï¼è ãñ çÜU ã}¢ ¼¢ï 籿¢¢ÐÝ ÜUè ™²Ý ÐíçRU²¢ }¢ïæ Ðꇢü „¼ÜUü¼¢

Ú¶¼ï ãñ çÜU §„„ï Îà¢üÜU ± „}¢¢… ÜUè

„¢}¢¢ç…ÜU, „¢æSÜUëç¼ÜU ™ï¼Ý¢ ÜU¢ï Æï„ Ý Ðãé¡™ï ÐÚ „Ó™¢§ü ²ã |¢è ãñ çÜU

¥¢… çÜU„è ÜU¢ï „}¢¢… ÜUï

„¢æSÜUëç¼ÜU }¢ê˲¢ïæ ÜUè Ýãèæ ÐÇGè J 籿¢¢ÐÝ΢¼¢ Ï¢¢…G¢Ú±¢Î ÜU¢ »ÜU

¥ã}¢ì çãS„¢ ãñ ¥¢ñÚ ©„ÜU¢ „è{¢ ç„h¢‹¼ ²ãè ãñ çÜU 籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ ›è ÜU¢ï …㢡

¼ÜU ã¢ï „ÜUï ‘„ïv„è ç„}Ï¢¢ïH’ ÜUï MÐ }¢ïæ ÐíS¼é¼ ÜUÚÜUï çÜU„è |¢è ¼Úã „ï ±S¼é ÜUè ¥¢ïÚ ¥¢ÜU<¯¼ çÜU²¢ …¢» ¼ƒ¢ ¥ÐÝè

±S¼é ÜU¢ï ÜUñ„ï |¢è ÜUÚÜUï x¢í¢ãÜU ÜUè çÐí² ± ЄæÎè²¢ Ϣݢ§ü …¢» J …㢡

ç„ÈUü ÐéL¯ }¢¢òÇH „ï |¢è ÜU¢}¢ ™H

„ÜU¼¢ ãñ, ±ã¢¡ |¢è …Ï¢ÚÝ ›è ÜU¢ ©Ð²¢ïx¢

ÜUÚ±¢ÜUÚ Ï¢ï±…ã …Ï¢ ›è ÜUè Îïã ÜU¢ï

¶éH¢ çζ¢²¢ …¢¼¢ ãñ ¼Ï¢ ¼¢ï ãÎ ãè }¢¢Ýè

…¢»x¢è J ±ñ„ï |¢è 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ¥Ï¢

Á²¢Î¢¼Ú çãS„¢ ›è²¢ïæ ÜUï Ý¢}¢ Úã¼¢ ãñ, ÐéL¯ {èÚï-{èÚï x¢¢²Ï¢ ã¢ï Úãï ãñæ J ¶ïH-

…x¢¼ ± ÜUéÀ x¢èÝï-™êÝï 籿¢¢ÐÝ¢ïæ }¢ïæ ãè ÐéL¯ çζ¼ï ãñæ, ±ã¢¡ |¢è ›è ¼¢ï „΢

„¢ƒ çζ¢§ü …¢²ïæx¢è J ²ƒ¢ »ÜU 籿¢¢ÐÝ ãñ ÈUïÚ »‡Ç ãñæÇ„}¢ ÜU¢ …¢ï çÜU ç„ÈUü ÐéL¯¢ïæ ÜUï çH» ãñ J »ÜU 籿¢¢ÐÝ ÐéL¯

Ï¢çݲ¢Ý ÜU¢ ãñ J §Ý ΢ïÝ¢ïæ }¢ïæ ›è²¢ïæ ÜU¢ï }¢éw² ÜUï‹Îí Ϣݢ²¢ x¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ ±ã

|¢è ÜU¢}¢éÜU MÐ „ï J

›è ÜUï ¥¢Îà¢ü MÐ ÜU¢ï …¢ï |¢¢Ú¼è² ãñ,

»ï„¢ Ï¢ãé¼ ÜU}¢ çζ¢²¢ …¢¼¢ ãñ J ÐÚæÐÚ¢x¢¼ |¢¢Ú¼è² ›è ÐçÚ±¢Ú „ï

…êÇGè ÚãÜUÚ ©„ÜUï |¢Hï ± ÈU¢²Îï ÜUï MÐ }¢ïæ „¢ï™¼è ãé§ü 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ÐíS¼é¼ ã¢ï¼è ãñ J ÜU}¢ ΢}¢ }¢ïæ ¥ÓÀè

…è…G ç}¢Hï ¼¢ï ±ãè ¶ÚèÎÝ¢ ™¢çã» ÜU¢

„æÎïࢠÎï¼è ãñ J ÜU|¢è ŢŢ Åè ÜUï Ý¢}¢

ÐÚ „ïã¼ ÜU¢ï …¢ïǼè ãñ J ÜU|¢è „ÝzH¢±Ú

¥¢ñÚ ÈU¢ïÓ²êüÝ ¼ïH ÜUï Ý¢}¢ ÐÚ Ðç¼ ± Ï¢Ó™ïæ ÜUè ã¢Åü Ðí¢ïÏHï}¢ ÜU¢ï

„éHÛ¢¢¼è ãñ J ÜUãèæ Ð¢ïÇïæÅ

§S¼ï}¢¢H ÜUÚ Ç¢òvÅÚ ÜUè „H¢ã ¥Ýé„¢Ú

™H¼è ãñ J S±¢çÎC ¶¢Ý¢ ÐÜU¢Ýï }¢ïæ çÜU„è ¶¢„ Ï¢í¢‡Ç ÜUï }¢à¢¢Hï ÜU¢ ãè

§S¼ï}¢¢H ÜUÚ „Ï¢ÜUè Fïã|¢¢±Ý Ï¢Ý …¢¼è ãñJ RUè}¢ ÜU¢ 籿¢¢ÐÝ ÎïÜUÚ ©}¢í ÜU¢ï

|¢êH …¢Ýï ÜU¢ Ðí}¢¢‡¢ Îï¼è ãñ J Å¢ï²HïÅ ÜU¢ï ¶éÎ ‘ã¢<ÐÜU’ ÜU¢ §S¼ï}¢¢H ÜUÚ

™}¢ÜU¢¼è ãñ ¥¢çÎ ¥¢çÎ J §Ý „Ï¢}¢ïæ ±ã }¢}¢¼¢}¢²è }¢¢¡, ¥¢Îà¢ü Ï¢ãê, ÐçÕ, Ï¢ãÝ, Ðíïç}¢ÜU¢ ±x¢ïÚïã ÜUè |¢êç}¢ÜU¢ ¶Çè ÜUÚ¼è ãñ J »ï„ï 籿¢¢ÐÝ ÜUè ›è ÜU¢

ÜUï‹ÎíôÏ¢Îé ç„ÈUü Í¢Ú ÐçÚ±¢Ú ãñ, »ï„ï ›è 籿¢¢ÐÝ „ï çÜU„è ÜU¢ï ÜU¢ï§ü Ý ÐÚãï…

ãñ Ý §„„ï S±²æ ›è ÜUè Àç± ÜU¢ï ÜU¢ï§ü ã¢çÝ J }¢x¢Ú …㢡 ©„ÜUè Îê„Úè Àç±

ÜU¢}¢éÜU MÐ }¢ïæ ÐíS¼é¼ ã¢ï¼è ãñ,

¥ÔHèH¼¢ ÜU¢ ÐíÎà¢üÝ Ð¢~¢ ã¢ï¼è ãñ, ò±„¢²èÜUÚ‡¢ ÜUï Ý¢}¢ ÐÚ S±ÓÀæμ¢ ±

©‹}¢éQU¼¢ çϢݢ ±…ã Îࢢü¼è ãñ ±ã¢¡

„¢}¢¢ç…ÜU „±¢H ¶Çï ã¢ï¼ï ãñæ J 籿¢¢ÐÝ΢¼¢¥¢ïæ Ýï ›è ÜUè ΢ïÝ¢ïæ ÀçÏ¢²¢¡ ÜU¢ Ðí²¢ïx¢ çÜU²¢ ãñ J ›è ÜUï ¥ÓÀï MÐ ÜU¢ï ã¢ï „ÜUï ©¼Ý¢ ©|¢¢ÚÝ¢ ™¢çã» J }¢x¢Ú ¥ÈU„¢ï„ çÜU ²ã Ï¢ãé¼ ÜU}¢ ã¢ï¼¢ ãñ v²¢ïæçÜU ¥¢… Ý ¼¢ï 籿¢¢ÐÝ΢¼¢ ÜU¢ï ²ã ЄæÎ ãñ, Ý ›è ÜU¢ï, Ý „}¢¢… ÜUï »ÜU Ï¢ÇGï x¢í¢ãÜU ±x¢ü ÜU¢ï J v²¢ïæçÜU ‘…¢ï çζ¼¢

ãñ ±ã çÏ¢ÜU¼¢ ãñ’ ÜUè ƒè}¢ ÐÚ ãè „Ï¢

ÜUéÀ ™H¼¢ ãñ J »ï„ï }¢ïæ ¶éÎ ›è ÜU¢ï

™¢çã» çÜU ±ã ¥ÐÝè S±¼æ~¢¼¢ ÜUï ¥ƒü ÜU¢ï „ãè ¼ÚèÜUï „ï „}¢Û¢ï J S±²æ ©‹ãïæ

¥ÐÝè Îïã ÐíÎà¢üÝ ÜU¢ |¢¢Ý ã¢ïÝ¢ ™¢çã» J

©yТÎÝÜU¼¢ü ¼¢ï SÐ{¢ü ÜUï Úã¼ï Ï¢¢…G¢Ú }¢ïæ ¥ÐÝè Ï¢í¢‡Ç ÜUè „œ¢¢

Sƒ¢çм ÜUÚÝï ÜUï çH» ©ÝÜU¢ ©Ð²¢ïx¢

|¢Ú ÜUÚ Ú㢠ãñ J ›è ÜU¢ï ™¢çã» çÜU ±ã

»ï„è „S¼è H¢ïÜUçÐí²¼¢ ÜU¢ï 㢡ç„H ÜUÚÝï ÜUè Ï¢…¢² ¥ÐÝ¢ Ï¢¢ñçhÜU,

„¢æSÜUëç¼ÜU, „¢}¢¢ç…ÜU, ¥¢<ƒÜU ©h¢Ú ÜUÚÝ¢ ™¢çã» J {Ý ÜU}¢¢Ýï ÜUè H¢H„¢

}¢ïæ à¢èH ÜU¢ï ΢¡± ÐÚ Hx¢¢Ý¢

Ï¢éçh}¢œ¢¢ Ýãèæ ãñ J §„ ¼Úã ÜUï

¥ÔHèH¼¢ |¢Úïæ 籿¢¢ÐÝ ÜU¢ çãS„¢

Ï¢ÝÜUÚ ãè ‘›è }¢éçQU’ ÜU¢ „æÎïࢠÝãèæ çβ¢ …¢Ý¢ ™¢çã» J »ï„¢ ÜUÚÝï }¢ïæ ±ã

¥æ¼ }¢ïæ x¢éH¢}¢ ãè ¼¢ï Ï¢Ý Úãè ãñ J Îê„Úè ¥¢ïÚ ÜU¢ÝêÝ ÜU¢ï |¢è §„ ¼Úã 籿¢¢ÐÝ ÜUï Ý¢}¢ ÐÚ |¢¢ñæÇGè

¥ÔHèH¼¢ ÈUñH¢Ýï ÐÚ „w¼ ã¢ïÜUÚ Ú¢ïÜU Hx¢¢Ýè ™¢çã» J „}¢¢… „Ï¢„ï ÐíÏ¢H ã¢ï¼¢ ãñ J ±ã ¥x¢Ú „¢±ü…çÝÜU MÐ „ï »ï„ï 籿¢¢ÐÝ¢ïæ ÜU¢ Ï¢çãcÜU¢Ú ÜUÚïx¢¢, ç±Ú¢ï{ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï Ï¢¢…G¢Ú±¢Î ÜU¢ï |¢è

¥ÐÝè ƒè}¢ ‘…¢ï çζ¼¢ ãñ ±ã çÏ¢ÜU¼¢ ãñ’

ÜU¢ï Ï¢ÎH ÜUÚ ‘…¢ï „ãè ãñ ±ãè Ÿ¢ïD ãñ’

ÜUè ƒè}¢ ÐÚ ç±¿¢¢ÐÝ Ï¢Ý¢Ýï ÜUï çH»

}¢…Ï¢êÚ ã¢ïÝ¢ ÐÇïx¢¢ ¥‹²ƒ¢ ç„ÈUü 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ÜU¢}¢ ÜUÚÝï±¢Hè ›è²¢ïæ ÜU¢ï H¼¢ÇGÝï „ï ¼¢ï ¶¢§ü ¥¢ñÚ x¢ãÚè ã¢ï

…¢²ïx¢è J 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ÜU¢}¢ ÜUÚ¼è ›è ÜU¢ï ¥ÐÝï ¥„éH¢ïæ „ï „}¢Û¢¢ñ¼¢ çÜU²ï çϢݢ »ÜU „¢ÈU, „éƒÚè ± x¢çÚ}¢¢²éQU Àç±

ÜU¢ï ÐíS¼é¼ ÜUÚÝï ÜU¢ ¥¢x¢íã Ú¶ïæ ¼¢ï

§„ ÿ¢ï~¢ }¢ïæ |¢è x¢¢ñÚ± „ï ç±ÜU¢„ ÜUÚ

„ÜU¼è ãñ J ÜUç± HèH¢{Ú }¢æÇH¢ï§ü ÜUè çÝ}Ý¢æçÜU¼ ÐæçQU²¢¡ 籿¢¢ÐÝ }¢ïæ ÜU¢}¢ ÜUÚÝï±¢Hè ›è²¢ïæ ÜUï çH» »ÜU Ï¢¢ï{ ã¢ï „ÜU¼è ãñ-

“²ã „™ ãñ çÜU ›è ÜUè Àç± Ï¢ÎH Úãè ãñ,

¥Ï¢ ã}¢¢Úï „¢}¢Ýï »ÜU ݧü ›è ãñ,

§„ ݧü ›è ÜU¢ï,

¥ÐÝè çSƒç¼ ÜU¢ ç±ÔH﯇¢ S±²æ |¢è ÜUÚÝ¢ ã¢ïx¢¢,

©„ÜUè „™ï¼Ý¢ ãè

©„ÜUï |¢ç±c² ÜUï MÐ ÜU¢ï ¼² ÜUÚïx¢è J”⁷

„æÎ|¢ü „êç™

1. §üEÚ ÜUè ¥Š²ÿ¢¼¢ }¢ïæ ÜUç± HèH¢{Ú

…x¢êÇè, Ðë. 20-21, Ú¢…ÜU}¢H ÐíÜU¢à¢Ý, ݧü çÎÌè, „æ. 1999

2. „}¢±ï¼ (¥hü±¢<¯ÜU ࢢï{ Ðç~¢ÜU¢)

¥æÜU-1, …éH¢§ü, 2013, Ðë. 45, „æ.

Ç¢ò. ݱèÝ ÜUé}¢¢Ú ݋α¢Ý¢, çã}¢¢æà¢é ÐçÏHÜUïࢋ„, ©Î²ÐéÚ-ݧü çÎÌè „ï „¢ÎÚ „}¢¢hë¼ J

3. §üEÚ ÜUè ¥Š²ÿ¢¼¢ }¢ïæ- HèH¢{Ú

…x¢êÇè- Ðë. 20

4. ±ãè, Ðë. 29

5. ±¼ü}¢¢Ý „¢çãy²-„¢çãçy²ÜU Ðç~¢ÜU¢, Ðë. 36, „æТÎÜU-ÜU顱ÚТH ô„ã, Ýç}¢¼¢ ô„ã, ¥Hèx¢É., ¥æÜU-}¢§ü, 2007

6. çÝç}¢¼-çx¢Ú{Ú Ú¢Æè, Ðë-65, Ú¢…ÜU}¢H ÐíÜU¢à¢Ý, ݧü çÎÌè

7. „}¢±ï¼ (¥hü±¢<¯ÜU ࢢï{ Ðç~¢ÜU¢)

¥æÜU-1 …éH¢§ü 2013, Ðë. 35, „æ. Ç¢ò.

ݱèÝÜUé}¢¢Ú ݋α¢Ý¢, çã}¢¢æà¢é ÐçÏHÜUïࢋ„, ©Î²ÐéÚ J