H
E
K
A
S
I
6
Modified In-School Off-School Approach Modules (MISOSA)
Distance Education for Elementary Schools
SELF-INSTRUCTIONAL MATERIALS
URI AT KATANGIAN
NG
BANSA
Department of Education
Revised 2010
by the Learning Resource Management and Development System (LRMDS), DepEd - Division of Negros Occidental
under the Strengthening the Implementation of Basic Education in Selected Provinces in the Visayas (STRIVE).
This edition has been revised with permission for online distribution
Section 9 of Presidential Decree No. 49 provides:
“No copyright shall subsist in any work of the
Government of the Republic of the Philippines. However, prior approval of the government agency or office wherein the work is created shall be necessary for exploitation of such work for profit.”
GRADE VI
URI AT KATANGIAN NG PAMAHALAAN
Kilala mo ba ang mga nasa larawan? Saang bansa kaya sila namamahala?
Anong kapangyarihan kaya mayroon ang kanilang pinamahalaan?
Sa modyul na ito makikilala natin kung ano ang katangian at ang tunay na kapangyarihang pinamamahalaan nila.
Handa ka na ba?
________
Katatapos lamang ng aralin na tungkol sa kahalagahan ng
pamahalaan. Nalaman mo na mahalaga ang pamahalaan para sa ikauunlad ng bansa upang matamo ang kapayapaan, kaayusan at kaligtasan ng
mamamayan.
Narito ang larawan ng bahay.
Basahin ang mga sumusunod na pangungusap at isulat ang titik nito sa loob ng bahay kung bakit kailangan natin ng pamahalaan.
A. Pinili ang relihiyon ng bawat pangkat ng tao. B. Nagpapatupad ng batas.
C. Nangangalaga ng mga “drug lords”
D. Nakikilahok sa mga digmaang pandaigdig E. Tumutugon sa mga digmaang pandaigdig.
F. Nakikipag-ugnayang diplomatico sa ibang bansa. G. Upang yumaman ang mga pinuno ng pamahalaan. H. Nangangalaga ng kalusugan ng mamamayan. I. Nagpapanatili ng katahimikan at kaayusan.
J. Pinamahalaan ang kaunlarang Panlipunan at Pangkabuhayan ng bansa.
A. Pag-aralan ang Talaan 1
ISA
GRUPO O PANGKAT
MARAMI
Monarkiya Aristokrasya / Oligarkiya Demokrasya
Ipinakikita sa talaang ito ang uri ng pamahalaan ayon sa dami ng bilang ng namumuno.
Anu-ano ang mga uri ng pamahalaan sa bawat bansa?
Kanino nagmula ang kapangyarihan ng pamahalaan ng bansang Pilipinas?
Anu-ano ang uri ng kapangyarihang ipinatutupad sa bawat bansa?
B. Tingnan at suriin ang talaan 2
MAKADEMOKRATICO
DI-MAKADEMOKRATIKO
Demokrasya Awtoritarya / Totalitaryan
Sa talaang ito masusuri ang pamahalaang makademokratiko. C. Suriin ang talaan 3
Uri ng Pamalaan Katangian
Monarkiya
• Kapangyarihan ay madaling abusuhin
dahil maaaring kapakanan ng sarili o pamilya ang isulong ng namumuno
• Kapangyarihang mamuno ay nasa kamya
ng isang tao, gaya ng hari, reyna, emperador, o emperatris
• Kapangyarihang mamauno ay
naipapamana sa miyembro ng pamilya, kadalasay ang unag anak na lalaki ang pinuno.
Awtokrasya
• Nasa grupo ng elitist o mga taong nasa mataas na antas ng lupunan ang
kapangyarihang mamuno ay maaaring mauwi ito sa Oligarkiya
• Tinatawag ding aristocrat ang namumuno sa ganitong uri ng pamahaal.
Demokratiko
• Binubuo ng bawat mamamayang
• Maaaring manggaling sa anumang
antas ng lipunan ang namumuno • Nakabatay sa prinsipyo ng
pagkakapantay-pantay
Ipinakikita sa talaang ito ang mga uri ng pamahalaan at katangian ng bawat isa. Alam mo na ngayon ang iba’t-ibang uri ng pamahalaan batay sa dami ng bilang ng mga namumuno, makademokratiko man o hindi. Sa tingin mo angkop ba sa Pilipinas ang uri ng pamahalaang umiral. Kung ikaw ay papipiliin, ano ang pinakamainam na uri ng pamahalaan at bakit?
pagluklok at pagpapatalsik sa kapangyarihan na namumuno sa pamamagitan ng pagboto
• Kinikilala ang pamantayang mayorya
• Dapat na igalang ang minorya
• Pamahalaan ng mamamayang,
binubuo ng mamamayang, at para sa mamamayan
Awtoritaryan
• Walang Demokrasya
• Ang namumuno ay elitistang grupo, na
gumagamit ng puwesa upang manatili sa kapangyarihan
• May kapangyarihan ang pamunuan sa
maraming aspeto sa buhay ng mamamayan
Totalitaryan
• Kontrolado ng pamahalaan ang lahat
ng aspeto ng pampulitika at pang-ekonomiyang gawain ng mga mamamayang.
• Pinuno ay tinatawag na diktador
• Walang Demokrasya
• Pamahalaan ay kontrolado ng isang
partidong pulitiko, gaya ng partido ng Nazi o partido komunista na
Nabasa mo na nang maayos ang iba’t-ibang uri ng pamahalaan? Masasagot mo na ba ang mga katanungan sa ibaba? Gawin mo ito sa iyong kuwadernong sagutan.
_______ 1. Anong uri ng pamahalaan ang kapangyarihan ay nasa kamay ng mga mamamayang?
a. demokratiko b. monarkiya c. diktatoryal d. Aristokrasya
_______ 2. Anong uri ng pamahalaan ang ganap na kapangyarihan ay hawak ng isang tao lamang, kontrolado niya ang tatlong sangay ng pamahalaan?
a. totalitaryan b. awtoritaryan c. aristokrasya d. demokratiko
________ 3. Ang kapangyarihan ay madaling abusuhin dahil maaaring kapakanan ng sarili o pamilya ang isinusulong ng namumuno. Nasa anong uri ng pamahalaan ito?
a. aristokrasya b. demokratiko c. monarkiya d.totalitaryan
_________ 4. Sino ang kahalili sa pamahalaang monarkiya kapag namatay ang namumuno rito?
a. pangulo
b. pangalawang pangulo
c. sinumang inihalal ng mga mamamayan d. pinakamatandang anak na lalaki ng hari _________ 5. Bakit nagkakaiba-iba ang uri ng pamahalaan?
a. dahil sa heograpiya ng bansa b. dahil sa yaman ng isang bansa c. dahil sa desisyon ng isang bansa
Magaling mahusay kang mag-aaral!
May iba’t-ibang uri ng pamahalaan batay pinagmulan ng kanilang kapangyarihan.
Basahin ang tseklist. Lagyan ng tsek (√) ang hanay ng naaayon sa iyong sagot.
Mga Damdamin/Gawain Oo Paminsan-
minsan
Hindi
1. Ikinagagalak ko ang
pagkakaroon ng demokratikong uri ng pamahalaan.
2. Iginagalang ko ang pasya ng nakakarami.
3. Kinikilala ko ang mga namumuno sa amin. 4. Tumutulong ako sa
pagpapanatili ng katahimikan ng bansa.
5. Nasisiyahan ako sa
Sa bawat loob ng kahon ay nakalagay ang mga uri ng pamahalaan. Tukuyin mo kung anong uri ng pamahalaan ang Isinasaad ng bawat pangungusap. Isulat mo ang bilang sa angkop na kahon.
Monarkiya Demokrasya Aristokrasya Totalitaryan
1. Naisasalin ang naturang kapangyarihan ng pamahalaan lalo na sa kamag-anak.
2. Lubos ang kontrol ng pamahalaan sa buhay at ari-arian ng mga nasasakupan.
3. Karaniwang diktador ang tawag sa namumuno dito.
4. Isang tao ang may kapangyarihan na kung tawagin ay reyna, emperador, hari, sultan at ang bansa ay tinatawag na kaharian.
5. Mahalaga ang pamantayang mayorya at iginagalang ang bansa ng minorya.
6. Ang kapangyarihan ay nanggaling sa masa.
7. Ang namumuno ay maaaring manggaling sa anumang antas ng lipunan. 8. Walang demokrasya sa bansang ito dahil ang umiral ay ang mga batas at kautusan na ipinatutupad ng namumunong elitistang grupo.
9. Karaniwa’y diktador ang tawag sa namumuno dito.
Buuin mo ang tsart sa ibaba.
Uri ng Pamahalaan Pinuno Paraan ng
Pamamahala 1. demokratiko
3. totalitarian
4. aristokrasya
5. awtoritaryan
Isulat ang D kung ang pahayag ay nauukol sa Demokratiko M kung Monarkiya T kung totalitaryan at P kung sa Parlyamentarya.
________ 1. Ang puno at opisyal ay inihalala ng mga mamamayang.
________ 2. Hari o Reyna ang pinanggalingan ng kapangyarihan.
________ 3. Mahalaga ang kalayaan at karapatang ng tao.
________ 4. Walang maaaring sumalungat sa desisyon ng pinuno.
________ 5. Ang punong ministro at ang kanyang gabinete ang
namamalakad sa pamahalaan.
Gumamit ng Ensayklopedia. Magsaliksik ng mga bansa na ang sistema ng pamahalaan ay nasa mga sumusunod:
1. Totalitaryan ____________ ______________ _____________
2. Demokrasya ____________ ______________ _____________
3. Monarkiya ____________ ______________ _____________
4. Aristokrasya ____________ ______________ _____________
5. Parlamentarya ____________ ______________ _____________
