TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS EN 10216-2
Nisan 2003
ICS 23.040.10;77.140.75
ÇELİK BORULAR - DİKİŞSİZ - BASINÇ AMAÇLARI İÇİN -
TEKNİK TESLİM ŞARTLARI - BÖLÜM 2: BELİRTİLEN
YÜKSEK SICAKLIK ÖZELLİKLERİ OLAN ALAŞIMSIZ VE
ALAŞIMLI ÇELİK BORULAR
Seamless steel tubes for pressure purposes - Technical
delivery conditions - Part 2: Non-alloy and alloy steel tubes
with specified elevated temperature properties
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.
− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız.
Kalite Sistem Belgesi
İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.
Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)
TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.
DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
Ön söz
− Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 10216-2 (2002) standardı esas alınarak, TSE Metalurji Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 27 Nisan 2003 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayıen aza karar verilmiştir
İçindekiler
1 Kapsam... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ... 1
3 Terimler ve tarifler ... 3
3.1 Deney kategorisi... 3
4 Semboller ... 3
5 Sınıflandırma ve kısa gösteriliş... 3
5.1 Sınıflandırma ... 3
5.2 Kısa gösteriliş ... 3
6 Müşteri tarafından sağlanacak bilgiler... 3
6.1 Zorunlu bilgiler... 3
6.2 Opsiyonlar ... 4
6.3 Sipariş örneği ... 4
7 İmalat işlemi ... 4
7.1 Çelik üretim işlemi ... 4
7.2 Deoksidasyon işlemi... 4
7.3 Boru imalat ve teslim şartları... 4
8 Özellikler... 5 8.1 Genel... 5 8.2 Kimyasal bileşim... 5 8.3 Mekanik özellikler ... 8 8.4 Görünüş ve iç sağlamlık... 11 8.5 Doğruluk ... 11 8.6 Uçların hazırlanışı ... 11
8.7 Boyutlar, kütleler ve toleranslar... 12
9 Muayene ... 16
9.1 Muayene tipleri ... 16
9.2 Muayene dokümanları... 16
9.3 Muayene ve deneylerin özeti ... 16
10 Numune alma ... 18
10.1 Deneyleri sıklığı... 18
10.2 Numune ve deney parçalarının hazırlanması ... 18
11 Deney metotları... 19
11.1 Kimyasal analiz ... 19
11.2 Çekme deneyi ... 19
11.3 Yassıltma deneyi ... 19
11.4 Halka çekme deneyi... 20
11.5 Ağız genişletme deneyi ... 20
11.6 Halka genişletme deneyi ... 21
11.7 Vurma deneyi ... 21 11.9 Boyut muayenesi... 22 11.10 Gözle muayene ... 22 11.11 Tahribatsız muayene... 22 11.12 Malzeme tanımı... 23 12 İşaretleme ... 23 12.1 Uygulanacak işaretleme... 23 12.2 ... 23 13 Koruma ... 23
E A (Bilgi için) Sürünme kopması dayanım değerleri ... 24
Çelik borular - Dikişsiz - Basınç amaçları için - Teknik teslim şartları -
Bölüm 2: Belirtilen yüksek sıcaklık özellikleri olan alaşımsız ve alaşımlı
çelik borular
1 Kapsam
Bu standard, alaşımsız ve alaşımlı çelikten yapılan belirtilen yüksek sıcaklık özellikleri olan yuvarlak kesitli dikişsiz borular için iki deney kategorisinde teknik teslim şartlarını kapsar.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar
Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı kullanılır.
EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı
vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 10002-1 Metallic materials - Tensile Testing Part 1: Method of test
(at ambient temperature)
TS 138
EN 10002-1 Metalik malzemeler - Çekme deneyi Bölüm 1: Ortam sıcaklığında deney metodu EN 10002-5 Metallic materials - tensile testing -
Part 5: Method of testing (at elevated temperature)
TS 1730
EN 10002-5 Metal malzemeler - Çekme deneyi - bölüm 5: Yüksek sıcaklıklarda deney metodu
EN 10020 Definition and classification of grades of steel
TS EN 1020 Çelik tiplerinin tarifi ve sınıflandırılması EN 10021 Genereal technical delivery
requirements for steel and iron productsTS 550 EN 10021 Demir ve çelik mamuller - Genel teknik teslim şartları EN 10027-1 Designation systems for steels - Part 1:
Steel names, principle symbols TS EN 10027-1 Çeliklerin kısa gösteriliş sistemleri -Kısım 1: Çelik adları, semboller EN 10027-2 Designation systems for steels - Part 2:
Numerical systems TS EN 10027-2 Çeliklerin kısa gösteriliş sistemleri -Kısım 2: Çelik numaraları EN 10045-1 Metallic materials - Charpy impact test
Part 1: Test method
TS EN 10045-1 Metalik malzemeler-Charpy vurma deneyi - Bölüm 1:Deney metodu EN 10052 Vocabulary of heat treatment terms for
ferrous products TS 1112 EN 10052 Demir ve çelikler ısıl işlem terimleri sözlüğü EN 10204 Metallic products - Types of inspection
documents TS EN 10204 Metalik ürünler - Muayene ve deney belgelerinin tipleri EN 10220 Seamless and welded steel tubes -
Dimensions and masses per unit length TS EN 10220 Borular - Çelik - dikişli - dikişsiz - Birim uzunluk ve kütleler EN 10233 Metallic materials - Tubes - Flattening
test
TS 237 EN 10233
Metalik malzemeler - Borular - Yassıltma deneyi
EN 10234 Metallic materials - Tubes - Drift
expanding test TS EN 10234 Metalik malzemeler - Borular - Ağız genişleme deneyi EN 10236 Metallic materials - Tubes - Ring
expanding test TS 6933 EN 10236 Metalik malzemeler - Halka genişletme deneyi EN 10237 Metalic materials - Ring tensile test TS 8839 EN
10237 Metalik malzemeler - Halka çekme deneyi EN 10246-1 Non - destructive testing of steel tubes
Part 1: Automatic electromagnetic testing of seamless and welded (except submerged arc welded) ferromagnetic steel tubes for verification of hydraulic leak - tightness
TS EN 10246-1 Tahribatsız muayene - Çelik boruların tahribatsız muayenesi - Bölüm 1: Hidrolik sızdırmazlığın doğrulanması için dikişsiz ve kaynaklı (tozaltı ark kaynaklı hariç) ferromanyetik çelik boruların otomatik elektromanyetik deneyi
EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı
vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 10246-5 Non - destructive testing of steel tubes Part 5: Automatic full peripheral magnetic transducer/flux leakage testing of seamless and welded (except submerged arc-welded) ferromagnetic steel tubes for the detection of
longitudinal imperfections
TS pr EN
10246-5 Çelik tüplerin tahribatsız muyenesi Kısım 5: Boyuna kusurların tespiti için dikişsiz ve kaynaklı
ferromanyetik çelik tüpleri (tozaltı kaynaklı olanlar hariç) otomatik tam çevre manyetik transduser akı kaçak deneyi
EN 10246-6 Non - destructive testing of steel tubes Part 6: Automatic full peripheral ultrasonic testing of seamless steel tubes for the detection of transverse imperfections
TS prEN 10246-6
Çelik tüplerin tahribatsız muayenesi Bölüm 6: Enine kusurların tespiti için dikişsiz çelik boruların tam çevre ultrasonik muayenesi
_ EN 10246-7 Nou - destructive testing of steel tubes
Part 7: Automatic full peripheral ultrasonic testing of seainless and welded (except submerged arc
welded) steel tubes for the detection of longitudinal imperfections
TS EN 10246-7 Tahribatsız muayene – Çelik borular - Bölüm 7: Boyuna kusurların tespiti için dikişsiz ve kaynaklı (toz altı ark kaynaklı hariç) çelik boruların otomatik tam çevre ultrasonik muayenesi EN 10246-14 Non destructive testing of steel tubes -
Part 14: Automatic ultrasonic testing of seamless and welded (except
submerged arc welded) steel tubes for the detection of laen azar
imperfections
TS prEN
10246-14 Tahribatsız muayene - Çelik borular - Kısım 14: Düzlem kusurların tespiti için dikişsiz ve kaynaklı çelik borularının (toz altı ark kaynaklılar hariç) otomatik ultrasonik muayenesi
EN 10256 Non - Destructive testing of steel tubes - Qualitfication and competence of level 1 and level 2 NDT personel
TS prEN 10256 Tahribatsız muayene çelik borular - Seviye 2 tahribatsız muayene personelinin vasıf ve uzmanlığı prEN 101682) Iron and steel products - Inspection
documents - List of information and description
TS 12402 Demir ve çelik mamuller- Muayene dökümanları
prEN 10266 Steel tubes, fittings and structural hollow sections - Symbols and definition of terms for use in product standards
TS 7433 Borular ve boru biçimli dairevi enine kesitli aksesuarların
tartılmalırında kullanılan semboller EN ISO 377 Steel and steel products - Location and
preparation of samples and test pieces for mechanical testing
TS EN ISO 377 Çelik ve çelik mamuller - Mekanik deneyler için numunelerin ve deney parçalarının alınması ve hazırlanması
EN ISO 2566-1 Steel - Conversion of elongation values - Part 1: Carbon and low - alloy steels (ISO 2566-1:1984
TS 2023 Çelikler - Uzama yüzdesi değerlerinin çevrimi - Kısım 1: Karbonlu ve az alaşımlı çelikler ISO 14284 Steel and iron - Sampling and
preparation of samples for the deteren azation of chemical composifion
TS ISO 14284 Çelik ve demir - Kimyasal bileşien az tayini için numune alma ve hazırlama
CR 10260 Designation systems for steel – Additional symbols
TS CR 10260 Celik kısa gösteril sistemleri – ilâve semboller
CR 10261 ECISS Information Circular IC 11- Iron and steel – Review of available methods of chemical analysis
TS CR 10261 Demir ve çelik mevcut kimyasal analiz metolarının incelenmesi ECISS bilgi sirküleri 11
2) Hazırlık aşamasında, bu tasarı standard haline gelene kadar tekabül eden ulusal standard konusunda
3
Terimler ve tarifler
Bu standardın amaçları bakımından EN 10020, EN 10021, EN 10052, prEN 10266’da verilen terimler ve tarifler ile aşağıdakiler uygulanır:
3.1 Deney
kategorisi
Muayene ve deneylerin miktar ve seviyesini gösteren sınıflandırma.
Not - İşveren boru imalatçısı veya tahribatsız muayene (NDT) yapan üçüncü taraf bir kuruluş olabilir.
4 Semboller
Bu standardın amaçları bakımından prEN 10266’daki ve aşağıdaki semboller uygulanır: − d belirtilen iç çap;
− den az belirtilen en düşük iç çap; − Ten az belirtilen en düşük et kalınlığı; − Dc hesaplanan dış çap;
− dc hesaplanan iç çapı; − Tc hesaplanan et kalınığı; − TC deney kategorisi.
5 Sınıflandırma ve kısa gösteriliş
5.1 Sınıflandırma
EN 10020’deki sınıflandırmaya uygun olarak, çelik kaliteleri P195GH, P235GH ve P265GH alaşımsız kalite çelikleri olarak sınıflandırılır ve diğer çelik kaliteleri alaşımlı özel çelikler olarak sınıflandırılır.
5.2 Kısa gösteriliş
5.2.1 Bu standardda yer alan borular için çelik kısa gösterilişi aşağıdakileri ihtiva eder: − Bu standardın numarası (TS EN 10216-2;
ve,
− EN 10027-1 ve CR 10260’ya uygun çelik adı veya
− EN 10027-2’ye uygun olarak tahsis edilen çelik numarası
5.2.2 Çelik adı aşağıdaki gibi gösterilir: − Basınç amaçları bakıen azdan P harfi;
− ≤ 16 mm kalınlık için oda sıcaklığında belirtilen en düşük akma dayanımı (MPa) (Çizelge 4’e bakınız); − Yüksek sıcaklık için GH sembolleri.
5.2.3 Alaşımlı çelik kalitelerinin çelik adı kimyasal bileşimle (Çizelge 2) ve ısıl işlem sembolleriyle gösterilir (Çizelge 1’in 3.sütunu ve dipnot 3’de belirtilen).
6 Müşteri tarafından sağlanacak bilgiler
6.1 Zorunlu
bilgiler
Aşağıdaki bilgiler müşteri tarafından sipariş sırasında sağlanmalıdır. a) miktar (kütle veya toplam uzunluk veya numara);
b) “Boru” terimi;
c) Boyutlar (dış çap, D, ve et kalınlığı, T veya opsiyon 11’deki boyutlar) (Çizelge 5’e bakınız); d) Bu standarda uygun olarak çelik kalitesinin kısa gösterilişi (Madde 5.2’ye bakınız);
6.2 Opsiyonlar
Bu standardda bir çok opsiyon belirtilmiş olup aşağıda verilmiştir. Müşteri, sipariş sırasında bu opsiyonlardan bazılarının yerine getirilmesini istemediği takdirde borular temel özelliğe uygun olarak tedarik edilmelidir (Madde 6.1’e bakınız).
1) Soğuk hadde (Madde 7.3.2);
2) Bakır ve kalay muhtevalarında sınırlama (Çizelge 2); 3) Mamul analizi (Madde 8.2.2);
4) Vurma deneyi (Çizelge 4);
5) TR 2 kalite için -10°C’de uzunlamasına vurma deneyi (Çizelge 4); 6) Yüksek sıcaklıkta çekme deneyi (Madde 8.3.2);
7) Kaçak-sızdırmazlık deney metodunun seçimi (Madde 8.4.2.1);
8) Enine kusurların tespiti için deney kategorisi 2 borular ile ilgili tahribatsız muayene (Madde 8.4.2.2); 9) Yaprak şeklindeki kusurların tespiti için deney kategorisi 2 borular ile ilgili tahribatsız muayene
(Madde 8.4.2.2);
10) Özel uçların hazırlanması (Madde 8.6); 11) D ve T dışında boyut grubu (Madde 8.7.1); 12) Tam uzunluklar (Madde 8.7.3);
13) Standard doküman dışında muayene doküman tipi (Madde 9.2.1); 14) Hidrostatik kaçak-sızdırmazlık deneyi için deney basıncı (Madde 11.8.1); 15) Uçlardan uzakta et kalınlığı ölçümü (Madde 11.9);
16) Tahribatsız muayene metodu (Madde 11.11.1); 17) İlave işaretleme (Madde 11.2);
18) Koruma (Madde 13).
6.3 Sipariş örneği
6.3.1 Örnek 1EN 10204’e uygun olarak 3.1.C muayene belgesi olan ve P 265GH çelik kalitesinden yapılan, TS EN 10216-2’ye uygun olarak et kalınlığı 4,5 mm ve dış çapı 168.3 mm olan 100 t dikişsiz boru.
100 t – Boru – 168,3 x 4,5 – TS EN 10216-2 - P265GH – TC1 – Opsiyon 13; 3.1.C
6.3.2 Örnek 2
EN 10204’e uygun olarak 3.1.C muayene belgesi olan ve 10CrMo9-10 çelik kalitesinden yapılan TS EN 10216’ya uygun olarak en düşük et kalınlığı 40 mm, en düşük iç çapı 240 mm olan 100 m dikişsiz boru. 100 m - Boru - Den az 240 x Ten az 40 - TS EN 10216-2-10CrMo9-10 - opsiyon 13: 3.1.C
7
İmalat işlemi
7.1 Çelik üretim işlemi
Çelik üretim işlemi imalatçıya bırakılır.7.2 Deoksidasyon
işlemi
Çelikler tam sakin dökülmelidir.7.3 Boru imalat ve teslim şartları
7.3.1 Bütün NDT işlemleri işverenin öngördüğü tecrübeli seviye 1, seviye 2 ve/veya seviye 3, personel tarafından yapılmalıdır.
Yeterlilik EN 10256’ya veya en az ona muadil bir standarda uygun olmalıdır.
Seviye 3 personelin EN 473 veya en az ona muadil, bir standarda uygun olarak belgelendirilmesi tavsiye olunur.
İşveren tarafından çıkarılan çalışma izni yazılı bir metoda uyugn olmalıdır.
Not - Seviye 1,2 ve 3’ün tarifi uygun standardlarda bulunabilir (örneğin EN 473 ve EN 10256).
7.3.2 Borular dikişsiz bir işlemle imal edilmelidir. Opsiyon 1 belirtilmediği takdirde, borular imalatçının tercihinde olmak üzere sıcak veya soğuk haddelenebilir. “Sıcak haddelenmiş” ve “soğuk haddelenmiş” terimleri, boru Madde 7.3.3’e uygun şekilde ısıl işleme tâbi tutulmadan önceki durumuna uygulanır.
Opsiyon 1: Borular ısıl işlemden önce soğuk haddelenmelidir.
7.3.3 Borular Çizelge 1’de belirtilen ısıl işlem şartlarında tedarik edilmelidir.
8 Özellikler
8.1 Genel
Madde 7.3’te gösterilen teslim şartlarında tedarik edildiğinde ve Madde 9, Madde 10 ve Madde 11’e uygun olarak muayene edildiğinde, borular bu standardın şartlarına uygun olmalıdır.
Ayrıca, EN 10021’de belirtilen genel teknik teslim şartları uygulanmalıdır.
Borular uygun bir eğme işlemi uygulanmak kaydıyla soğuk ve sıcak eğmeye uygun olmalıdır.
Borular, d, den az veya Ten az şeklinde sıralanarak belirtildiğinde, Madde 8.4.1.4, Madde 10.2.2.2, Madde 11.3, Madde 11.8.1, Madde 11.9, Madde 11.11.4, Madde 12.1 ve Çizelge 1, dipnot C, Çizelge 4, Çizelge 5, Çizelge 8, Çizelge 10, Çizelge 13 ve Çizelge 14’deki ilgili özellikler için D, d ve T yerine dış çap Dc, iç çap dc ve etkalınlığı Tc’nin hesaplanması için aşağıdaki eşitlikler (bütün terimler mm olarak) uygulanmalıdır:
Dc = d + 2T (1) den az toleransı Dc = den az + 2 + 2T (2) den az toleransı dc = den az + 2 (3) Ten az toleransı Tc = Ten az + 2 (4) Tolerans için Çizelge 8, Çizelge 9, Çizelge 10’a bakınız.
8.2 Kimyasal
bileşim
8.2.1 Döküm analizi
Çelik üreticisi tarafından bildirilen döküm analizi uygulanmalı ve Çizelge 2’nin özelliklere uygun olmalıdır.
Not - Bu standarda uygun olarak imal edilmiş borular kaynak edilirken çeliğin kaynak öncesi ve sonrası
davranışının sadece çeliğe bağlı olmayıp aynı zamanda uygulanan ısıl işleme, hazırlık şartlarına ve kaynağın yapılışına bağlı olduğuna dikkat edilmelidir.
8.2.2 Mamul analizi
Opsiyon 3: Borular için mamul analizi tedarik edilmelidir.
Çizelge 3’deki mamul analizinden Çizelge 2’de verilen döküm analizi üzerindeki belirtilen sınırlardan müsade edilen sapmalar gösterilmektedir.
Çizelge 1 - Isıl işlem şartları
Çelik kalitesi Ostenitleme Temperleme
Çelik adı Çelik numarası
Isıl işlema
Sıcaklık
°C Soğutma ortamı Sıcaklık °C Soğutma ortamı
P195GH 1.0348 +Nb 880 - 940 Hava - - P235GH 1.0345 +Nb 880 - 940 Hava - - P265GH 1.0425 +Nb 880 - 940 Hava - - 20MnNb6 1.0471 +Nb 900 - 960 Hava - - 16Mo3 1.5415 +Nb 890 - 950 Hava - - 8MoB5-4 1.5450 +Nb 920 - 960 Hava - - 14MOV6-3 1.7715 +NTbc 930 - 990 Hava 680 - 730 Hava
10CrMo5-5 1.7338 +NTbc 900 - 960 Hava 650 - 750 Hava
13CrMo4-5 1.7335 +NTbc 900 - 960
Hava 660 - 730 Hava
10CrMo9-10 1.7380 +NTbc 900 - 960 Hava 680 - 750 Hava
11CrMo9-10 1.7383 +QT 900 - 960 Hava veya sıvı 680 - 750 Hava 25CrMo4 1.7218 +QT 860 - 900 Hava veya sıvı 620 - 680 Hava 20CrMoV1 3-5-5 1.7779 +QT 980 - 1030 Hava veya sıvı 680 - 730 Hava 15NiCuMoNb5-6-4 1.6368 +NTC 880 - 980
Hava 580 - 680 Hava
X11CrMo5+l 1.7362+1 +l 890 - 950 Fırın atmosferi - -
X11CrMo5+NT1 1.7362+NT1 +NT1 930 - 980 Hava 730 - 770 Hava X11CrMo5+NT2 1.7362+NT2 +NT2C 930 - 980 Hava 710 - 750 Hava X11CrMo9-1+l 1.7386+1 +l 950 - 980 Fırın atmosferi - - X11CrMo9-1+NT 1.7386+NT +NTC 890 - 950 Hava 720 - 800 Hava X10CrMoVNb9-1 1.4903 +NTC 1040 - 1090 Hava 730 - 780 Hava X20CrMoV11-1 1.4922 +NTC 1020 - 1080 Hava 730 - 780 Hava
a +N = Normalizasyon, +NT = Normalizasyon + Temperleme, +QT = Sertleştirme + Temperleme (hava veya sıvı), +l = İzotermal tavlama.
b Normalizasyon, normalize edilerek şekillendirmeyi kapsar.
c Bu çelik kaliteleri için et kalınlığının (T) > 25 mm veya T / D > 0,15 olması halinde istenen yapıyı ve malzeme özelliklerini elde etmek için sertleştirme ve temperlemeye gerek duyulabilir. Bu konidaki karar imalâtçıya bırakılır ancak müşteriye sipariş sırasında bildirilmelidir. Bu şekilde işleme tâbi tutulan çelik borular “+QT” sembolü ilâve edilen çelik adı ile gösterilmelidir..
Çizelge 2 - Kütlece % olarak kimyasal bileşim (şarj analizi)a
Çelik kalitesi C Si Mn P S Cr Mo Ni Altot Cu Nb Ti V
Çelik adı Çelik numarası
en çok en çok en çok
Cr+Cu+ Mo+Ni Diğer-leri 195GH 1.0348 ≤ 0,13 ≤ 0,35 ≤ 0,70 0,025 0,020 ≤ 0,30 ≤ 0,08 ≤ 0,30 ≤ 0,020 b ≤ 0,30C ≤ 0,010d 0,040 d ≤ 0,02 d ≤ 0,70 - P235GH 1.0345 ≤ 0,16 ≤ 0,35 ≤ 1,20 0,025 0,020 ≤ 0,30 ≤ 0,08 ≤ 0,30 ≤ 0,020 b ≤ 0,30C ≤ 0,010d 0,040 d ≤ 0,02 d ≤ 0,70 - P265GH 1.0425 ≤ 0,20 ≤ 0,40 ≤ 1,40 0,025 0,020 ≤ 0,30 ≤ 0,08 0,30 > 0,020 b ≤ 0,30C ≤ 0,010d 0,040 d ≤ 0,02d ≤ 0,70 - 20MnNb6 1.0471 ≤ 0,22 0,15 - 0,35 1,00 - 1,50 0,025 0,020 ≤ 0,060 ≤ 0,30C 0,015 - 0,10 - - - - 16Mo3 1.5415 0,12 - 0,20 e ≤ 0,35 0,40 - 0,90 0,025 0,020 ≤ 0,30 0,25 - 0,35 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30 C - - - - - 8MoB5-4 1.5450 0,06 - 0,10 0,10 - 0,35 0,60 - 0,80 0,025 0,020 ≤ 0,20 0,40 - 0,50 ≤ 0,060 ≤ 0,30C - 0,060 - - B = 0,002 - 0,006 14MoV63 1.7715 0,10 - 0,15 0,15 - 0,35 0,40 - 0,70 0,025 0,020 0,30 - 0,60 0,50 - 0,70 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30C - - 0,22 - 0,28 - - 10CrMo5-5 1.7338 ≤ 0,15 0,50 - 1,00 0,30 - 0,60 0,025 0,020 1,00 - 1,50 0,45 - 0,65 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30C - - - - - 13CrMo4-5 1.7335 0,10 - 0,1 7 e ≤ 0,35 0,40 - 0,70 0,025 0,020 0,70 - 1,15 0,40 - 0,60 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30C - - - - - 10CrMo9-10 1.7380 0,08 - 0,14 ≤ 0,50 0,30 - 0,70 0,025 0,020 2,00 - 2,50 0,90 - 1,10 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30C - - - - - 11CrMo9-10 1.7383 0,08 - 0,15 ≤ 0,50 0,40 - 0,80 0,025 0,020 2,00 - 2,50 0,90 - 1,10 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30C - - - - - 25CrMo4 1.7218 0,22 - 0,29 ≤ 0,40 0,60 - 0,90 0,025 0,020 0,90 - 1,20 0,15 - 0,30 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30C - - - - - 20CrMoV13-5-5 1.7779 0,17 - 0,23 0,15 - 0,35 0,30 - 0,50 0,025 0,020 3,00 - 3,30 0,50 - 0,60 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30C - - 0,45 - 0,55 - - 15NiCuMoNb5-6-4 1.6368 ≤ 0,17 0,25 - 0,50 0,80 - 1,20 0,025 0,020 ≤ 0,30 0,25 - 0,50 1,00 - 1,30 ≤0,050 0,50 - 0,80 0,015 - 0,045 - - - - X11CrMo5+1 X11CrMo5+NT1 X11CrMo5+NT2 1.7362+l 1.7362+NT1 1.7362+NT2 0,08 - 0,15 0,15 - 0,50 0,30 - 0,60 0,025 0,020 4,00 - 6,00 0,45 - 0,65 - ≤ 0,040 ≤ 0,30c - - - - - X11CrMo9-1+1 X11CrMo9-1+NT 1.7386+l 1.7386+NT 0,08 - 0,15 0,25 - 1,00 0,30 - 0,60 0,025 0,020 8,00 - 10,00 0,90 - 1.10 - ≤ 0,040 ≤ 0,30c - - - - - X10CrMoVNb9-1 1.4903 0,08 - 0,12 0,20 - 0,50 0,30 - 0,60 0,020 0,010 8,00 - 9,50 0,85 - 1,05 ≤ 0,40 ≤ 0,040 ≤0,30c 0,06 - 0,10 - 0,18 - 0,25 - N= 0,030 - 0,070 X20CrMoV11-1 1.4922 0,17 - 0,23f 0,15 - 0,50 ≤ 1,00 0,025 0,020 10,00 - 12,50 0,80 - 1,20 0,30 - 0,80 ≤ 0,040 ≤ 0,30 c - - 0,25 – 0,35 -
a) Bu çizelgede yer alan elementler müşterinin rızası olmadan çeliğe ilâve edilmemelidir, ancak dökümü iyileştirmek için ilâve edilen elementler bunun dışındadır. Cürüf veya çelik üretien azde kullanılan başka malzmelerden geçen istenmeyen elementlerin ilavesini önlemek için bütün önlemler alınmalıdır.
b) Çeliğin yeterli miktarda diğer azot bağlayıcı elementleri ihtiva etmesi kaydıyla bu özellik uygulanmaz. Titanyum kullanıldığında, üretici (Al + Ti/2) ≥ %0,020 olduğunu doğrulamalıdır. c) Opsiyon 2: Sonraki şekillendirme işlemlerini kolaylaştırmak için, belirtilen ve anlaşma sağlanan en fazla kalay muhtevasından düşük bir azamî bakır muhtevası uygulanmalıdır. d) Bu elementlerin muhtevası, döküme bilerek ilâve edilmedikçe, bildirilmez.
e) Et kalınlığı ≥ 30 mm için karbon muhtevası döküm ve mamül analizi için % 0,02 kadar arttırılabilir. f) Mamûl analizi için üst karbon değeri % 0,23 aşılmamalıdır.
Çizelge 3 - Mamul analizinin Çizelge 2’de verilen döküm analizi üzerindeki belirtilen sınırlardan müsade
edilen sapmalar
Element Çizelge 2’ye uygun döküm analizi için sınırlayıcı değer
Kütlece %
Mamul analizinin müsaade edilen sapması Kütlece % C ≤ 0,29 ± 0,02 ≤ 0,40 ± 0,05 Si >0,40 - ≤ 1,00 ± 0,06 ≤ 1,00 ± 0,05 Mn >1,00 to ≤1,50 ± 0,10 P ≤ 0,025 + 0,005
≤
0,010 + 0,003 S > 0,010 < 0,020 + 0,005 Al ≤ 0,060 ± 0,005 B ≤ 0,006 ± 0,001 ≤ 1,00 ± 0,05 >1,00 - < 10,00 ± 0,10 Cr > 10,00 - ≤ 12,50 ± 0,15 Cu ≤ 0,80 ± 0,05 ≤ 0,35 ± 0,03 Mo >0,35 - ≤ 1,20 ± 0,04 N ≤ 0,070 ± 0,01 Nb ≤ 0,10 ± 0,005 < 0,35 ± 0,05 Ni >0,35 - < 1,30 ± 0,07 Ti ≤ 0,060 + 0,010 ≤ 0,10 + 0,01 V >0,10 - ≤ 0,55 ± 0,038.3 Mekanik
özellikler
8.3.1 Oda sıcaklığında ve altındaki mekanik özellikler
Boruların oda sıcaklığında ve altındaki mekanik özellikleri Çizelge 4 ve Madde 11.3, Madde 11.4, Madde 11.5 ve Madde 11.6’daki özelliklere uygun olmalıdır.
8.3.2 Yüksek sıcaklıktaki kalıcı gerilme
Yüksek sıcaklıktaki en düşük kalıcı gerilme Rp0,2 değerleri Çizelge 5’de verilmiştir.
Opsiyon 6: Kalıcı gerilme Rp0,2 doğrulanmalıdır. Deney sıcaklığı sipariş sırasında belirlenmelidir.
8.3.3 Sürünme kopması dayanımı
Çizelge 4 - Mekanik özellikleri
Çelik kalitesi Oda sıcaklığında çekme özellikleri Vurma özellikleria b
Üst akma dayanımı veya kalıcı gerilme ae Et kalınlığı T için ReH veya Rρ0,2
en az
Uzama A en az
% a
En düşük ortalama abzorbe edilen enerji KV J
°C sıcaklığında
TS16 16<T≤40 40<T≤60 60<T≤100 l t l t
Çelik adı numarası Çelik
MPa* MPa* MPa* MPa* Çekme dayanımı MPa* 20 0 -10 20 0 P195GH 1.0348 195 - - - 320 - 440 27 25 - 40c 28 d • 27C P235GH 1.0345 235 225 215 - 360 - 500 25 23 40c 28 d - 27C P265GH 1.0425 265 255 245 - 410 - 570 23 21 - 40c 28 d - 27C 20MnNb6 1.0471 355 345 335 - 500 - 650 22 20 40c - - 27C 16Mo3 1.5415 280 270 260 - 450 - 600 22 20 40c - - 27C - 8MOB5-4 1.5450 400 - - • 540 - 690 19 17 40c - - 27C - 14MOV6-3 1.7715 320 320 310 - 460 - 610 20 18 40cf - - 27C - 10CrMo5-5 1.7338 275 275 265 • 410 - 560 22 20 40C - - 27C - 13CrMo4-5 1.7335 290 290 280 • 440 - 590 22 20 40C - - 27C - 10CrMo9-10 1.7380 280 280 270 - 480 - 630 22 20 40C - - 27C - 11CrMo9-10 1.7383 355 355 355 - 540 - 680 20 18 40C - - 27C - 25CrMo4 1.7218 345 345 345 - 540 - 690 18 15 40cf - - 27C - 20CrMoV1 3-5-5 1.7779 590 590 590 - 740 - 880 16 14 40cf - - 27C - 15NiCuMoNb5-6-4 1.6368 440 440 440 440e 610 - 780 19 17 40cf - - 27C - X11CrMo5+l 1.7362+1 175 175 175 175 430 - 580 22 20 40c • • 27 c - X11CrMo5+NT1 1.7362+NT1 280 280 280 280 480 - 640 20 18 40c - - 27c - X11CrMo5+NT2 1.7362+NT2 390 390 390 390 570 - 740 18 16 40c - - 27c • X11CrMo9-1+l 1.7386+1 210 210 210 - 460 - 640 20 18 40c - - 27 c - X11CrMo9-1+NT 1.7386+NT 390 390 390 - 590 - 740 18 16 40c - - 27 c - X10CrMoVNb9-1 1.4903 450 450 450 450 630 - 830 19 17 40cf - • 27 c - X20CrMoV11-1 1.4922 490 490 490 490 690 - 840 17 14 40cf - - 27 c a l = uzunlamasına t = enine
b Dipnot f) uygulanmadıkça opsiyon 4 ve/veya 5 belirtildiğinde doğrulanmalıdır. c Opsiyon 4: Vurma enerjisi doğrulanmalıdır.
d Opsiyon 5: Uzunlamasına vurma enerjisi doğrulanmalıdır. e Et kalınlığı 60 mm < T ≤ 80 mm için.
f Et kalınlığı T ≥ 16 mm için zorunlu vurma deneyi. * MPa = 1 N/mm2
Çizelge 5 – Yüksek sıcaklıkta en düşük kalıcı ğerilme (Rpo,2)
Çelik kalitesi En düşük kalıcı gerilme Rρ0,2 MPaa
°C sıcaklıkta
Çelik adı Çelik numarası
Et kalınlığı mm 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600 P195GH 1.0348 ≤ 16 175 165 150 130 113 102 94 - - - - P235GH 1.0345 ≤ 60 198 187 170 150 132 120 112 108 - - - P265GH 1.0425 ≤ 60 226 213 192 171 154 141 134 128 - - - 20MnNb6 1.0471 ≤ 60 312 292 264 241 219 200 186 174 - - - 16Mo3 1.5415 ≤ 60 243 237 224 205 173 159 156 150 146 - - 8MoB5-4 1.5450 ≤ 16 368 368 368 368 368 368 368 - - - - 14MoV6-3 1.7715 ≤ 60 282 276 267 241 225 216 209 203 200 197 - 10CrMo5-5 1.7338 ≤ 60 240 228 219 208 165 156 148 144 143 - - 13CrMo4-5 1.7335 ≤ 60 264 253 245 236 192 182 174 168 166 - - 10CrMo9-10 1.7380 ≤ 60 249 241 234 224 219 212 207 193 180 - - 11CrMo9-10 1.7383 ≤ 60 323 312 304 296 289 280 275 257 239 - - 25CrMo4 1.7218 ≤ 60 - 315 305 295 285 265 225 185 - - - 20CrMoV1 3-5-5 1.7779 ≤ 60 - 575 570 560 550 510 470 420 370 - - 15NiCuMoNb5-6-4 1.6368 ≤ 80 422 412 402 392 382 373 343 304 - - - X11CrMo5+l 1.7362+1 ≤ 100 156 150 148 147 145 142 137 129 116 • - X11CrMo5+NT1 1.7362+NT1 ≤ 100 245 237 230 223 216 206 196 181 167 - - X11CrMo5+NT2 1.7362+NT2 ≤ 100 366 350 334 332 309 299 289 280 265 - - X11CrMo9-1+l 1.7386+1 ≤ 60 187 186 178 177 175 171 164 153 142 120 - X11CrMo9-1+NT 1.7386+NT ≤ 60 363 348 334 330 326 322 316 311 290 235 - X10CrMoVNb9-1 1.4903 ≤ 100 410 395 380 370 360 350 340 320 300 270 215 X20CrMoV11-1 1.4922 ≤ 100 - - 430 415 390 380 360 330 290 250 a 1 MPa = 1 N/mm2
8.4 Görünüş ve iç sağlamlık
8.4.1 Görünüş8.4.1.1 Borularda gözle muayene ile tespit edilebilen iç ve dış yüzey kusurları olmamalıdır.
8.4.1.2 Boruların iç ve dış yüzey perdahı imalat işleen azin ve uygulanabildiğinde kullanılan ısıl işlem tipine uygun olmalıdır. Normal olarak perdah ve yüzey durumu, rötuş gerektiren yüzey kusurlarının belirgin olmasını sağlayacak şekilde olmalıdır. Rötuşlanmiş bütün alanlar borunun dokusuna uyumlu olmalıdır.
8.4.1.3 Yüzey kusurlarının sadece taşlama veya makina ile işleme yoluyla rötuşüne izin verilmelidir.Ancak bu işlemden sonra rötuşu yapılan alandaki et kalınlığı, belirtilen en düşük et kalınlığının altında olmamalıdır.Rötuşü yapılan bütün alanlar borunun dokusu ile uyumlu olmalıdır.
8.4.1.4 Et kalınlığı T’nin % 5’inden daha derin veya 3 mm (hangisi küçükse) olarak gösterilen yüzey kusurları rötuşlanmalıdır.
Bu özellik ≤ 0,3 mm derinliği olan kusurlara uygulanmaz.
8.4.1.5 Belirtilen en düşük et kalınlığı üzerindeki yüzey hataları kusur olarak kabul edilmeli ve bu borular bu standarda uygun addedilmemelidir.
8.4.2 İç sağlamlık
8.4.2.1 Kaçak sızdırmazlık
Borular kaçak sızdırmazlığı için bir hidrostatik (Madde 11.8.1) veya elektromanyetik deneye (Madde 11.8.2) tabi tutulmalıdır.
Opsiyon 7 belirtilmedikçe deney metodunun seçimi imalatçıya bırakılır.
Opsiyon 7: Madde 11.8.1 veya Madde 11.8.2’ye uygun olarak kaçak sızdırmazlığının doğrulanması için
deney metodu müşteri tarafından belirtilir.
8.4.2.2 Tahribatsız deneyler
Deney kategorisi 2’ye at borular Madde 11.11.1’e uygun olarak uzunlamasına kusurların tespiti için tahribatsız bir muayeneye tâbi tutlmalıdır.
Opsiyon 8: Deney kategorisi 2’ye ait borular Madde 11.11.2’ye uygun olarak enine kusurların tespiti için
tahribatsız bir muayeneye tutulmalıdır.
Opsiyon 9: Deney kategorisi 2’ye ait borular Madde 11.11.3’e uygun olarak yaprak şeklindeki kusurların
tespiti için tahribatsız muayeneye tâbi tutulmalıdır.
8.5 Doğruluk
Herhangi bir boru uzunluğunun (L) doğruluktan sapması 0,0015 L’yi geçmemelidir. Bir metre uzunluktaki doğruluktan sapmalar 3 mm’yi geçmemelidir.
8.6 Uçların hazırlanışı
Borular uçları kare şeklinde kesilmiş olarak teslim edilmelidir. Uçlarda çapak olmamalıdır.
Opsiyon 10: Borular uçları konik olarak teslim edilmelidir (Şekil 1’e bakınız). Koniklik açısı (α) 30° 50+°°, konik kısım altı (c) ise 1,6 mm ± 0,8 mm olmalıdır. Ancak et kalınlığı T > 20 mm için karşılık olarak kabul edilen alternatif bir koniklik belirlenebilir.
Şekil 1 - Boru ucu konikliği
8.7 Boyutlar,
kütleler ve toleranslar
8.7.1 Çap ve et kalınlığı
Opsiyon 11 belirtildiğinde borular dış çap (D) ve et kalınlığı (T) ile teslim edilmelidir.
Tercih edilen dış çaplar (D) ve et kalınlıkları (T) ENV 10220’den seçilmiş ve Çizelge 6’te verilmiştir.
Not - Çizelge 6’te verilenlerden farklı boyutlar konusunda anlaşma sağlanabilir.
Opsiyon 11 : Borular siparişte belirtilmiş olan aşağıdaki boyut gruplarından birine uygun olarak teslim
edilmelidir.
− Dış çap D ve en düşük et kalınlığı Ten az; − İç çap d ve d ≥ 220mm için et kalınlığı T;
− İç çap d ve d ≥ 220 mm için en düşük et kalınlığı Ten az ; − En düşük iç çap den az ve den az ≥ 200 mm için et kalınlığı T;
− En düşük iç çap den az ve den az ≥ 220 mm için en düşük et kalınlığı Ten az
8.7.2 Kütle
Birim uzunluk başına olan kütle için ENV 10220’deki hükümler uygulanır,ancak X11CrMo9 - 1+1, X11CrMo9-1-NT,X10CrMoVNb9-1 ve X20CrMoV11_1 çelik kaliteleri için 7,77 mg/dm3 yoğunluk kullanılmalıdır.
8.7.3 Uzunluklar
Opsiyon 12 belirtilmedikçe borular gelişi güzel uzunluklarda teslim edilir. Teslim aralığı sipariş sırasında anlaşmayla belirlenmelidir.
Opsiyon 12: Borular tam uzunlukta teslim edilmeli ve uzunluk, sipariş sırasında belirtilmelidir. Toleranslar
Çizelge 6 – Tercih edilen boyutlar
Dış çap D serilera) Et kalınğı T
1 2 1 1,6 1,8 2 2,3 2,6 2,9 3,2 3,6 4 4,5 5 5,6 6,3 7,1 8 8,8 10 11 12,5 14,2 10,2 12 12,7 13,5 14 16 17,2 18 19 20 21,3 22 25 25,4 26,9 30 31,8 32 33,7 35 38 40 42,4 44,5 48,3 51 54 57 60,3 63,5 70 73 76,1 82,5 88,9 101,6 108 114,3 127 133 139,7 141,3 152,4 159 168,3 177,8 193,7 219,1 244,5 273 323,9 355,6 406,4 457 508 559 610 660 711
Çizelge 6’nın devamı
Dış çap D serilera) Et kalınğı T
10,2 12 12,7 13,5 14 16 17,2 18 19 20 21,3 22 25 25,4 26,9 30 31,8 32 33,7 35 38 40 42,4 44,5 48,3 51 54 57 60,3 63,5 70 73 76,1 82,5 88,9 101,6 108 114,3 127 133 139,7 141,3 152,4 159 168,3 177,8 193,7 219 244,5 273 323,9 355,6 406,4 457 508 559 610 660 711
a 1 serileri = Borulama sisteen azin yapımı içingereken bütün aksesuarların tandardlaştırılkaoığı çaplar;
2 serileri = Aksesuarların hepsinin standarlaştırılmadığı çaplar
8.7.4 Toleranslar
8.7.4.1 Çap ve kalınlık toleransları
Boruların çap ve kalınlığı Çizelge 7,8,9,10 ve 11’de verilen tolerans sınırları içinde olmalıdır.
Dairesellikten kaçıklık dış çap toleranslarında ve merkezden kaçıklık ise et kalınlığı toleranslarında dahil edilmiştir.
Çizelge 7 - Dış çap ve et kalınlığı toleransları
Dış çapı
D D toleransı T/D için T toleransları
mm ≤ 0,025 > 0,025 ≤ 0,050 > 0,050 ≤ 0,010 > 0,10 D ≤ 219,1 ± %1 veya ±% 0,5 mm (hangisi büyükse) ±%12,5 veya ± %0,4 mm (hangisi uygunsa) D > 219,1 ±%20 ± %15 ± % 12.5 ± % 10a
a D ≥ 355,6 mm için üst et kalınlığının lokal olarak et kalınlığının (T) % 5’I kadar aşılmasına müsade edilir.
Çizelge 8- İç çap ve et kalınlığı toleransları
İç çap toleransları T/d oranı için T toleransları
d d en az ≤ 0,03 > 0,03 ≤ 0,06 > 0,06 ≤ 0,12 > 0,12 ± %1 veya ± 2mm hangisi büyükse +%2 +4 hangisi büyükse veya 0 0 ± %20 ±% 15 ±%12,5 ± %10 a aDış çap (D ≥ 355,6 mm ) için üst et kalınlığnın, et kalınlığının (T) %5’i kadar aşılmasına müsade edilir.
Çizelge 9 Dış çap ve en düşük et kalınlığı toleransları
T en az / D oranı için T en az toleransları Dış çap
D mm
D toleransları
D ≤ 0,02 > 0,02
≤ 0,04 > 0,04 ≤0,09 >0,09 D≤219,1 +28 veya +0,8 hangisi büyükse
0 0 D>219,1 ± %1 veya ±0,5m hangisi büyükse +%50 0 +%35 0 +%28 0 +%22 a 0
a D ≥ 355,6 mm için üst et kalınlığının, et kalınlığının (T)% 5’i kadar aşılmasına müsade edilir.
Çizelge 10 İç çap ve en düşük et kalınlığı toleransları
İç çap toleransları T en az / D oranı için T en az toleransları
d den az ≤ 0,05 > 0,05
≤ 0,1 > 0,1 ±% 1 veya ± 2
mm
+%2 veya +4 mm hangisi büyükse 0 0 +% 35 0 +%28 0 + %22a 0 a D ≥ 355,6 mm için üst et kalınlığının, et kalınlığının (T)% 5’i kadar aşılmasına müsade edilir.
Çizelge 11 Soğuk haddelenmiş olarak siparış edilen boru için dış çap ve et kalınlığı toleransları
8.7.4.2 Tam uzunluk toleransları
Tam uzunluk toleransları Çizelge 12’de verilmiştir
Çizelge 12 - Tam uzunluk toleransları
Ölçüler mm’dir.
Uzunluk (L) Tam uzunluk toleransı
L ≤ 6000 10 0 + 6000 < L ≤ 12000 15 0 + L > 12000 + anlaşmayla 0
9 Muayene
9.1 Muayene
tipleri
Bu Standarda uygun borular için sipariş özelliklerine uygunluk özel muayene ile kontrol edilmelidir.
9.2 Muayene
dokümanları
9.2.1 Muayene doküman tipleri
Opsiyon 13 belirtilmedikçe EN 10204’e uygun olarak 3.1.A, 3.1.C veya 3.2 muayene dökümanlarından biri hazırlanmalıdır.
Opsiyon 13: Aşağıdaki muayene dokümanlarının biri (müşterinin belirttiği) hazırlanmalıdır:
3.1.A, 3.1.C veya 3.2 muayane doküman belirtildiğinde müşteri, muayeneyi ve muayene dokümanını hazırlayacak kuruluş veya kişinin adını ve adresini imalatçıya bildirmelidir. Muayene raporu 3.2 olduğunda hangi tarafın belgeyi çıkaracağı hakkında anlaşma yapılmalıdır.
9.2.2 Muayene dokümanlarının muhtevası
Muayene dökümanlarının muhtevası muayene dökümanı muhtevası prEN 10168’e uygun olmalıdır. Muayene belgesi veya muayene ruporu aşağıdaki kodları ve bilgileri ihtiva etmelidir.
:
− A - ticari raporlar ve yer alan taraflar;
− B - Muayene dokümanının uygulandığı mamullerin tarifi; − C02 - C03 Deney parçalarının yönü; ve deney sıcaklığı; − C10 - C13 -Çekme deneyi;
C40 - C43 - Vurma deneyi (uygulanabildiğinde ) C 60 -C69 - Diğer deneylar (örneğin, yassıltma);
C71 - C92 - Döküm analizinde Kimyasal bileşim (uygulanabildiğinde mamul analizi); D01 - İşaretleme ve tanımlama, yüzey görünümü şekil ve boyut özellikleri;
D02 - D99 Kaçak sızdırmazlık deneyi; NDT, malzeme tanıtımı (uygulanabildiğinde), Z - Onaylama
9.3 Muayene ve deneylerin özeti
Alaşımsız çelik borular sipariş sırasında belirtildiği gibi deney kategorisi 1 veya deney kategorisi 2’ye uygun olarak muayene edilmeli ve deneye tâbi tutulmalıdır.(Madde 6.1)
Alaşımlı çelik borular deney kategorisi 2’ye uygun olarak muayene edilmeli ve deneye tâbi tutulmalıdır.(çizelge 13’e bakınız).
Çizelge 13 - Muayene ve deneyler
Deney kategorisi
(TC) Muayene ve deney tipi Deney sıcaklığı
İlgili Madde
No. 1 2
Döküm analizi Döküm başına bir 8.2.1-11.1 X X
Oda sıcaklığında çekme deneyi 8.3.111.21 X X
D < 600 mm ve T/D ≤ 0,15 ancak T ≤ 40 mm için yassıltma deneyi veyaa
D > 150 mm ve T ≤ 40 mm için halka deneyi çekme
8.3-11.3
-11.4 X X
D ≤ 150 mm ve T ≤ 10 mm için ağız genişletme deneyi veyaa,b
D ≤ 114,3 mm ve T ≤ 12,5 mm için halka genişletme deneyi
8.3-11.5
-11.6 X X
Grup A için 20°C’de vurma deneyic
Boru numunesi başına bir
8.3-11.7 X X
Kaçak sızdırmazlık deneyi Her boru 8.4.2.1-11.8 X X
Boyut muayenesi 8.7.1 - 11.9 X X
Gözle muayene 11.10 X X
Uzunlamasına hataların tespiti için NDT 8.4.2.2 - 11.11.1 - X Mecbur
î deneyl
er
Alaşımlı çeliklerin malzeme tanımı Her boru 11.12 X X
Mamul analizi (Opsiyon 3) Döküm başına bir 8.2.2. - 11.1 X X Yüksek sıcaklıkta çekme deneyi (Opsiyon 6) Döküm başına bir ve aynı ısıl işlem
durumu
8.3.2 -
11.2.2 X X
Grup B için vurma deneyic (Opsiyon 4) 8.3 - 11.7 X X
Alaşımsız çelik kaliteleri için, -10°C’de uzunlamasına vurma deneyi (Opsiyon 5)
Boru numunesi
başına bir 8.3 – 11.7 X X
Boru uçlarından uzakta et kalınlığı ölçümü
(Opsiyon 15) 8.7.1 - 11.9 X X
Enine kusurların tespiti için NDT (Opsiyon 8) 8.4.2.2 -11.11.2 - X Opsiyo
nel deneyl
er
Yaprak şeklinde kusurların tespiti için NDT (Opsiyon 9)
Her boru 8.4.2.2 -
11.11.3 - X
a) Yassıltma veya halka çekme deneyinin ve ağız genişletme veya halka genişletme deneyinin seçimi imalâtçıya bırakılır.
b) X 10CrMoVNb9-1 ve X20CrMoV11-1 kalite çelik borular için yassıltma veya halka çekme deneyi ve ağız genişletme veya halka genişletme deneyi her deney birien azin borularının %20’sinin bir ucunda yapılmalıdır.
c) Grup A : Et kalınlığı T ≥ 16 mm olan ve 14MoV6-3, 25CrMo4, 20CrMoV13-5-5, 15NiCuMoBn5-6-4, X10CrMoVNb9-1 ve X20CrMoV11-1 çelik kalitelerinden imal edilen borular
10 Numune
alma
10.1 Deneylerin sıklığı
10.1.1 Deney birimiNormalize edilmiş ve şekillendirilmiş borular için, bir deney birimi, aynı çaplı ve aynı et kalınlığı olan, aynı çelik kalitesine, aynı döküm ve aynı imalât metoduna sahip borulardan meydana gelmelidir.
Fırında ısıl işleme tâbi tutulmuş borular için bir deney birimi, aynı çaplı ve et kalınlığı olan, aynı çelik kalitesine, aynı döküm ve aynı imalât işleen aze sahip olan, sürekli ver formda aynı imalât işleen aze sahip oln, sürekli bir ortamda aynı iyileştirme işleen aze veya kesikli tip fırında aynı fırın şarjında ısıl işleme tâbi tutulmuş borulardan oluşmalıdır.
Deney birimi başına boruların sayısı Çizelge 14’e uygun olmalıdır.
Çizelge 14 - Deney birimi başına boru sayısı
Dış çap D
mm Deney birimi başına en fazla boru sayısı
D ≤ 114,3 200
114,3 ≤ 323,9 100
D > 323,9 50
10.1.2
Deney birimi başına boru numunelerinin sayısı her deney birien azden aşağıdaki sayıda boru numunesi seçilmelidir;− Deney kategorisi 1 :bir boru numunesi
− Deney kategorisi 2 ; iki boru numunesi; boruların toplam sayısı 20’den az olduğunda sadece bir boru numunesi.
10.2 Numune ve deney parçalarının hazırlanması
10.2.1 Mamul analizi için numunelerin seçimi ve hazırlanması
Mamul analizinde kullanılacak numuneler mekanik deney numunelerinden veya deney parçalarından veya ISO 14284’e uygun olarak mekanik deney numunelerinin ki, ile aynı yerde borunun bütün kalınlığından alınmalıdır.
10.2.2 Mekanik deneyler için numunelerin ve deney parçalarının yeri, yönü ve hazırlanması 10.2.2.1 Genel
Numuneler ve deney parçaları EN ISO 377’nin özelliklerine uygun olarak boru uçlarından alınmalıdır.
10.2.2.2 Çekme deneyi için deney parçaları
Çekme deneyi için deney parçaları EN 10002-1’e uygun olarak hazırlanmalıdır. Yüksek sıcaklıktaki çekme deneyi için deney parçası EN 10002-5’e uygun olarak hazırlanmalıdır..
İmalatçının tercihinde olarak:
Dış çapı D ≤ 219,1 mm olan borular için deney parçası tam bir boru kesiti veya bir şerit kesiti olmalı ve borunun eksenine uzunlamasına yönde alınmalıdır.
D > 219,1 mm olan borular için ise deney parçası yassıltılmamış bir numuneden dairesel kesitli makina ile işlenmiş bir parça veya bir şerit kesiti olmalı ve borunun eksenine uzunlamasına veya enine yönde alınmalıdır.
10.2.2.3 Yassıltma deneyi, halka çekme deneyi, ağız genişletme deneyi ve halka genişletme deneyi için gerekli deney parçaları EN 10233,EN 10237, EN 10234 veya EN 10236’ya uygun şekilde tam bir boru kesitinden oluşmalıdır.
10.2.2.4 Vurma deneyi için deney parçaları
EN 10045-1’e uygun olarak üç standard charpy V-çentikli deney parçası hazırlanmalıdır. Et kalınlığı, standard deney parçaları kesiti yassıltmadan elde edilemiyecek şekilde ise genişliği 10 mm’den az (ancak 5 mm’den az alınmak kaydıyla) deney parçaları hazırlanmalıdır. Elde edilen en büyük genişlik kullanılmalıdır. Borular, genişliği en az 5 mm, olan deney parçalarının elde edilemediği durumda vurma deneyine tabi tutulmamalıdır.
Aksi belirtilmedikçe (opsiyon 5) deney parçaları, Den az (aşağıdaki formülden hesaplandığı gibi) belirtilen dış çaptan büyük değilse boru eksenine dik alınmalı aksi takdirde uzunlamasına deney parçaları kullanılmalıdır: Den az = (T – 5) + [ 756,25 / T-5] (5)
Deney parçaları, çentiğin ekseni boru yüzeyine dik olacak şekilde hazırlanmalıdır (Şekil 2’ye bakınız).
Açıklama
1 Uzunlamasına deney parçası 2 Enine deney parçası
Şekil 2 - Vurma deney parçası yönlendirme
11 Deney
metotları
11.1 Kimyasal analiz
Tayin edilecek ve kaydedilecek elementler Çizelge 2’de belirtilenler gibi olmalıdır. Analiz için uygun bir fiziksel veya kimyasal analitik metot seçimi imalatçıya bırakılmalıdır. Anlaşmazlık durumlarında kullanılan metot CR 10261 dikkate alınarak imalatçı ve müşteri arasındaki anlaşmayla belirlenmelidir.
11.2 Çekme deneyi
11.2.1 Oda sıcaklığında çekme deneyi
Çekme deneyi oda sıcaklığında EN 10002-1’e uygun olarak yapılmalı ve aşağıdakiler tayin edilmelidir: − Çekme dayanımı (Rm);
− Üst akma dayanım (ReH) veya akma olayı yok ise % 0,2 kalıcı gerilme (Rρ0,2);
− Kırılma sonrası, 5,65. So ’lik bir ölçü uzunluğuna (Lo) referansla yüzde uzama; Orantısız bir deney parçası kullanılıyor ise, yüzde uzama değeri, EN ISO 2566-1’deki dönüşüm çizelgelerini kullanarak Lo = 5.65 . So ölçü uzunluğu için olan değere çevrilmelidir.
11.2.2 Yüksek sıcaklıkta çekme deneyi
Deney EN 10002-5’e uygun olarak siparişte belirtilen sıcaklıkla yapılmalı (Madde 6.2) ve kalıcı gerilme (Rpo,2) tayin edilmelidir
11.3 Yassıltma deneyi
Deney EN 10233’e uygun olarak yapılmalıdır.Boru kesiti karşılıklı düzlemler arasında uzaklık (H) aşağıdaki eşitlikte verilen değere ulaşana kadar bir preste yassıltılmalıdır.
H =C+(1(+TC/)D)xT (6) Burada;
- H Karşılıklı düzlemler arasındaki uzaklık (mm) olup yük altında ölçülmelidir; - D belirtilen dış çap, mm ;
- T belirtilen et kalınlğı mm;
- C deformasyon faktör sabitesi (Çizelğe 15’te verilmiştir.)
Çizelge 15 - Yassıltma deneyi - Deformasyon C’nin sabite faktörü
Çelik kalitesi Çelik kalitesi
Çelik adı Çelik numarası Çelik adı Çelik numarası C
P195GH 1,0348 25CrMo4 1,7218 0,06 P235GH 1,0345 20CrMoV13-5-5 1,7779 0,05 P265GH 1,0425 15NiCuMoNs5-6-4 1,6368 0,05 20MnNb6 1,0471 X11CrMo5+1 1,7362+I 0,05 16Mo3 1,5415 X11CrMo5+NT1 1,7362+NT1 0,05 8MoB5-4 1,5450 X11CrMo5+NT2 1,7362+NT2 0,05
14LoV63 1,7715 X11CrLo9-1+I 1,7386+I 0,05
10CrMo5-5 1,7338 X11CrMo9-1NT 1,7386+NT 0,05 13CuKt4-5 1,7335 X10CrMoVNb9-1 1,40903 0,05 10CrMo9-10 1,7380 C 0,09 0,09 0,07 0,07 0,07 0,05 0,05 0,08 0,07 0,07 0,07 X20CrMoV11-1 1,4922 0,05
Deney parçası deneyden sonra çatlak veya kırıklardan temizlenmelidir.Ancak, kenarlardaki hafif yeni çatlaklar red nedeni olmamalıdır.
11.4 Halka çekme deneyi
Deney EN 10237’ye uygun olarak yapılmalıdır.Boru kesiti çevresel yönde kırılma olana kadar gerinime tâbi tutulmalıdır.
Kırılma sonrası deney parçalarında büyütmeli aletler kullanılmaksızın herhangi bir çatlak görülmemelidir.(kırılma noktası dışında)
11.5 Ağız genişletme deneyi
Deney EN 10234’e uygun olrak yapılmalıdır.Boru kesiti çizeli 16’da gösterilen dış çaptaki yüzde artışa kadar 60°C’lik konik bir takımla genişletilmelidir.
Çizelge 16 - Ağız genşiletme deney özellikleri
Çelik kalitesi d/D için dış çapta %artışa
Çelik adı Çelik numarası ≤ 0,6 > 0,6 ≤ 0,8 >0,8
P195GH 1,0348 12 15 19 P235GH 1,0345 10 12 17 P265GH 1,0425 8 10 15 20MnNb6 1,0471 8 10 15 16Mo3 1,5415 8 10 15 8MoB5-4 1,5450 8 10 15 14LoV63 1,7715 8 10 15 10CrMo9-10 1,7380 8 10 15 11CrMo9-10 1,7383 8 10 15
Çizelge 16’nın devamı
Çelik kalitesi d/D için dış çapta %artışa
Çelik adı Çelik numarası ≤ 0,6 >0,6 ≤0,8 >0,8
25CrMo4 1,7218 6 8 12 20CrMoV13-5-5 1,7779 6 8 12 15NiCuMoNb5-6-4 1,6368 8 10 15 X11CrMo5+I 1,7362+I 8 10 15 X11CrLo5+NT1 1,7362+NT1 8 10 15 X11CrLo5+NT2 1,7362+NT2 8 10 15 X11CrMo9-1+1 1,7386+I 8 10 15 X11CrMo9-1+NT 1,7386+NT 8 10 15 x10CrMoVNb9-1 1,4903 8 10 15 x20CrMoV11-1 1,4922 6 8 12 a d = D - 2T
Deney parçası deneyden sonra çatlak veya kırıklardan temizlenmelidir.Ancak kenarlardaki hafif yeni çatlaklar red nedeni olmamalıdır.
11.6 Halka genişletme deneyi
Deney EN 10236’ya uygun olarak yapılmalıdır.Boru kesiti konik bir takımla kırılana kadar genişletilir.Kırılma bölgesi dışındaki yüzeyde bulunan çatlak veya kırıklar temizlenmelidir.Ancak kenarlardaki hafif yeni çatlaklar red nedeni olmalıdır.
11.7 Vurma deneyi
11.7.1 Deney, EN 10045-1’e uygun olarak Çizelge 4’deki sıcaklıkta yapılmalıdır.
11.7.2 Üç deney parçasının ortalama değeri Çizelge 4’te verilen özelliklere uygun olmalıdır. Tek bir değer, belirtilen değerin altında olabilir (bu değerin % 70’inden az olmamak kaydıyla).
11.7.3 Deney parçasının genişliği (W) 10 mm’den küçük ise ölçülen vurma enerjisi (KVp) aşağıdaki eşitlik kullanılarak hesaplanan vurma enerjisine (KVc) çevrilmelidir.
w p 10xKV c KV = (7) Burada;
− KVc : Hesaplanan vurma enerjisi (J); − KVp : Ölçülen vurma enerjisi (J); − W : Deney parçasının genişliği (mm), dir.
Hesaplanan vurma enerjisi KVc Madde 11.7.2’de verilen özelliklere uygun olmalıdır.
11.7.4 Madde 11.7.2’deki özellikler karşılanmadığı takdirde aynı numuneden imalatçının tercihinde olarak üç deney parçası daha alınabilir ve tekrar deneye tabi tutulabilir. Deney birien azin uygunluğunu kabul etmek için ikinci deney grubundan sonra aşağıdaki şartlar yerine getirilmelidir:
− Altı deneyin ortalama değeri belirtilen en küçük değere eşit veya büyük olmalıdır; − Altı değerin ikiden fazlası belirtilen en küçük ortalama değerden düşük olamaz;
11.8 Kaçak sızdırmazlık deneyi
11.8.1 Hidrostatik deneyHidrostatik deney 70 bar2)’lık bir deney basıncında veya aşağıdaki eşitlik kullanılarak hesaplanan P deney basıncında yapılmalıdır (hangisi düşük ise);
D SxT 20
P= (8)
Burada;
− P deney basıncı (bar); − D belirtilen dış çap (mm); − T belirtilen et kalınlığı (mm);
− S gerilme (MPa) (sözkonusu çelik kalitesi için belirtilen enküçük akma dayanıen azın (Çizelge 4) % 70’ine tekabül eden)
dir.
Deney basıncı, dış çap D ≤ 457 mm olan borular için en az 5 s ve D > 457 mm olan borular için ise en az 10 s süreyle tutulmalıdır.
Boru, kaçak veya gözle görülebilir deformasyon olmadan deneye dayanmalıdır.
Not - Bu hidrostatik kaçak – sızdırmazlık deneyi bir dayanım deneyi değildir.
Opsiyon 14 : Madde 11.8.1’den belirtlenden farklı olarak belirtilen ve söz konusu çelik kalitesi için en düşük
akma dayanıen azın (Çizelge 4) % 90’nın altındaki gerilmelere tekabül eden bir deney basıncı belirlenir.
11.8.2 Elektromanyetik deney
Deney EN 10246-1’e uygun olarak yapılmalıdır.
11.9 Boyut muayenesi
Belirtilen boyutlar (doğruluk dahil) doğrulanmalıdır.
Dış çap boru uçlarından ölçülmelidir. D ≥ 406,4 mm borular için çap, bir çevre bandıyla ölçülebilir. Opsiyon 15 belirtilmedikçe et kalınlığı borunun her iki ucunda ölçülmelidir.
Opsiyon 15: Et kalınlığı boru uçlarından uzakta anlaşmaya varılan bir yöntemle ölçülmelidir.
11.10 Gözle muayene
Borular Madde 8.4.1’in özelliklerine uygunluğu garanti etmek üzere gözle muayene edilmelidir.
11.11 Tahribatsız muayene
11.11.1 Deney kategorisi 2’ye ait borular EN 10246-7’ye uygun olarak kabul seviyesi U2, alt katagori C’ye göre veya EN 10246-5 kabul seviyesi F2 ‘ye göre uzunlamasına hataların tespiti için bir tahribatsız muayeneye tâbi tutulmalıdır.
Opsiyon 16 belirtilmediğinde deney metodunun müşteri tarafından seçimi imalâtçıya bıraklır.
Opsiyon 16: Deney metodu müşteri tarafından seçilir.Otomatik olarak deneye tâbi tutulmayan boru
uçlarındaki bölgelerde EN 10246-7 kabul seviyesi U2 alt kategori C’ye uygun olarak enine hataların tespiti için ultrasonik muayeneye tabi tutulmalı veya kesilip atılmalıdır.
11.11.2 Opsiyon 8 belirtildiğinde (Madde 8.4.2.2) borular, EN 10246-6 kabul seviyesi U2, alt kategori C’ye uygun olarak enine hataların tespiti için muayeneye tâbi tutulmalıdır.
11.11.3 Opsiyon 9 belirtildiğinde (Madde 8.4.2.2) borular EN 10246-14 kabul seviyesi U2 ‘ye uygun olarak yaprak şeklinde hataların tespiti ultrasonik muayeneye tâbi tutulmalıdır.
11.11.4 En düşük et kalınlığı Ten az ile sipariş edilen borular için (opsiyon 11’e bakınız) kabul seviyesi, Madde 8.1 de ifade edilen formüle uygun olarak tayin edildiği gibi hesaplanan et kalınlığına (Tc), uygulanmalıdır.
11.12 Malzeme tanımı
Alaşımlı çeliklerden yapılan borular (Madde 5.1) doğru kalitenin tedarik edildiğini garanti etmek için uygun bir metodla deneye tâbi tutulmalıdır.
11.13
Deney tekrarı, ayırma ve tekrar işleme için EN 10021’deki özellikler uygulanmalıdır.12 İşaretleme
12.1 Uygulanacak işaretleme
İşaretleme her borunun en az bir ucunda silinmeyecek biçimde yapılmalıdır. D ≤ 51 mm dış çapı olan borular için borular üzerindeki işaretleme boru demetine veya sandığına iliştirilmiş bir etiket üzerindeki işaret ile yerdeğiştirebilir.
İşaretleme aşağıdaki bilgileri ihtiva etmelidir: − İmalatçının adı ve ticari markası;
− Bu standardın numarası (TS EN 10216-1) ve çelik adı (Madde 5.2); Ayrıca özel muayene durumlarında
Alaşımsız çelik kaliteleri için deney kategorisi; − Döküm numarası veya bir kod numarası − Muayene temsilcisinin işareti;
− Mamulün veya sevkiyat birien azin ilgili dokümanlara ilişkilendirilmesine müsade eden bir tanıtım numarası (örneğin, sapirş veya parça numarası).
Işaretleme örneği:
– TS EN 10216-2 - P265 GH-TC1 - Y - Z1 - Z2 Burada,
− X imalatçının işareti;
− TC1 Deney kategorisi 1’in kısa gösterilişi; − Y döküm numarası veya kod numarası; − Z1 muayene temsilcisinin işareti;
− Z2 tanıtım numarası, dır.
12.2
İlave işaretlemeOpsiyon 17: İlave işaretleme, sipariş sırasında anlaşmaya varıldığı gibi uygulanmalıdır.
13 Koruma
Borular geçici bir koruyucu kaplama olmaksızın teslim edilmelidir.
Ek A
(Bilgi için)
Sürünme kopması dayanım değerleri
Bu standardda yer alan çelik kalitelerinin sürünme kopması dayanım değerleri Çizelge A-1’de verilmiştir.
Çizelge A1 - Sürünme kopması dayanım değerleri
Çelik kalitesi Sürünme kopması dayanım değerleri a b c d Çelik adı Çeliknumarası
Sıcaklık °C 10 000 h 100 000 h 200 000 h 250 000 h P235GH P265GH 400 410 420 430 440 450 460 4470 480 90 500 182 166 151 138 125 112 100 88 77 67 58 141 128 114 100 88 77 66 56 47 39 32 128 115 102 89 77 66 56 46 30 26 24 122 109 97 86 74 64 54 44 33 20MnNb6 400 410 420 430 440 450 460 470 480 490 500 243 221 200 180 161 143 126 110 96 84 74 179 157 136 117 100 85 73 63 55 47 41 157* 135* 115* 97* 82* 70* 60* 52* 44* 37* - 150* 128* 108* 91* 77* 66* 56* 48* 41* 32* - 16Mo3 450 460 470 480 490 500 510 520 530 540 550 298 273 247 221 196 171 148 125 104 84 64 236 205 176 149 124 102 83 65 51 40 32 218 188 158 129 105 84 67 53 42 34 25 210 179 148 122 98 78 63 50 38
Çizelge A1 - devamı
Çelik kalitesi Sürünme kopması dayanım değerleri a b c d Çelik adı Çeliknumarası
Sıcaklık °C 10 000 h 100 000 h 200 000 h 250 000 h 14MoV6-3 450 460 470 480 490 500 510 520 530 540 550 560 570 580 590 600 305 276 249 224 200 177 155 135 117 102 87 75 65 58 48 41 282 255 226 202 179 158 136 117 101 86 74 63 54 47 40 34 275 247 220 195 171 150 129 110 95 82 70 59 50 43 37 32 10CrMo5-5 13CrMo4-5 450 460 470 480 490 500 510 520 530 540 550 560 570 580 590 600 377 347 319 292 264 238 209 181 155 131 109 90 74 60 50 41 290 258 227 198 170 145 121 100 80 65 53 44 38 31 26 20 264 233 203 175 148 123 102 82 66 51 41 35 30 25 257 225 193 164 138 114 92 73 58 46 37 31 10CrMo9-10 450 460 470 480 490 500 510 520 530 540 550 560 570 580 590 600 308 284 261 238 216 195 176 158 142 126 111 99 88 78 69 60 229 212 194 177 160 141 124 105 95 81 70 61 53 46 40 35 204 188 172 156 140 124 108 94 80 68 57 49 43 38 33 28 196 180 165 150 143 118 103 88 76 64 54 46 40 34 30 26
Çizelge A1 - devamı
Çelik kalitesi Sürünme kopması dayanım değerleri abcd
Çelik adı Çeliknumarası
Sıcaklık ˚C 10 000 h 100 000 h 20 000 h 250 000 h 11CrMo9-10 400 410 420 430 440 450 460 470 480 490 500 510 520 382 355 333 312 294 276 259 242 225 208 191 174 157 313 269 272 255 238 221 204 187 170 153 137 122 107 20CrMoV13-5-5 420 430 440 450 460 470 480 490 500 510 520 530 540 550 470 440 410 360 310 270 240 210 186 169 152 134 117 98 420 370 310 260 220 190 165 145 127 114 101 87 74 59 15NiCuMoNb5-6-4 400 410 420 430 440 450 460 470 480 490 500 402 385 368 348 328 304 274 242 212 179 147 373 349 325 300 273 245 210 175 139 104 69
Çizelge A1 - devamı
Çelik kalitesi Sürünme kopması dayanım değerleriabcd
Çelik adı Çeliknumarası Sıcaklık ˚C 10 000 h 100 000 h 200 000 h 250 000 h
X11CrMo5+1 450 460 470 480 490 500 510 520 530 540 550 560 570 580 590 600 610 620 630 196 180 166 152 140 128 116 105 95 85 77 69 63 58 50 45 41 37 33 147 133 119 108 98 89 79 69 62 55 49 44 38 34 30 26 24 - - 130 118 107 96 86 76 67 58 52 46 41 36 27 24 22 126 114 102 90 81 72 63 55 49 43 38 34 29 25 X11CrMo5+NT1 X11CrMo5+NT2 450 460 470 480 490 500 510 520 530 540 550 560 570 580 590 600 242 215 188 164 145 1258 113 100 88 78 69 60 53 46 237 202 170 141 116 96 80 68 58 48 40 237 202 170 141 116 96 80 68 58 48 40 226 189 159 131 108 90 75 64 54 45 37 X11CrMo9+1 460 470 480 490 500 510 520 530 540 550 560 570 580 590 600 275 240 210 190 170 152 134 118 104 90 78 68 60 53 48 190 170 150 130 115 102 89 78 67 58 49 42 37 33 30
Çizelge A1 - devamı
Çelik kalitesi Sürünme kopması dayanım değerleriabcd
Çelik adı Çeliknumarası Sıcaklık ˚C 10 000 h 100 000 h 200 000 h 250 000 h
X11CrMo9+NT 450 460 470 480 490 500 510 520 530 540 550 560 570 580 590 600 610 620 630 640 650 335 308 284 261 239 219 200 182 164 148 132 117 102 89 77 65 55 47 40 34 30 276 253 231 211 192 174 156 139 123 107 92 78 66 55 45 37 31 27 24 21 259 236 215 196 177 160 142 126 111 95 80 67 55 45 37 32 27 24 X10rMoVNb9-1 500 510 520 530 540 550 560 570 580 590 600 610 620 630 640 650 660 670 289 271 254 234 216 199 182 166 151 136 123 110 99 89 79 70 62 55 258 239 220 201 183 166 150 134 120 106 94 83 73 65 56 49 42 36 246 227 208 189 171 154 139 124 110 97 86 75 65 57 49 42 35 X20CrMoV11-1 480 490 500 510 520 530 540 550 560 570 580 590 600 610 620 630 640 650 348 319 292 269 247 225 205 184 165 147 130 113 97 84 72 61 52 44 289 263 236 212 188 167 147 128 111 95 81 69 59 51 43 36 31 26 270 242 218 194 170 149 129 112 96 81 68 58 49 42 36 30
Çizelge A1 - devamı
a Bu çizelgede verilen değerler ECCC (I) tarafından teklif edilmiş olup mevcut verilerden tayin edilen geniş aralığın ortama değerleridir ve deney sonuçları elde edilip gerektiğinde düzeltildikten sonra zaman zaman değerlendirilir.Çelik kaliteleri 14MoV06-3 veX10CrMoVNb9-1 için değerler yeni hesaplama ile elde edilmiştir Kalan çelik kaletelerine ait değerler yeni hesaplama ile elde edilmiştir.Çelik kalitelerine ait değerler ulusal ve uluslararası standardlarda verilen sürünme kopması dayanımı değerlerinden elde edilmiştir.
b. Çizelgedeki yüksek sıcaklığa kadar verilen sürünme kopması dayanım değerleri bu çeliklerin bu sıcaklıklara kadar sürekli olarak kullanılabileceği anlamına gelmez.Belirleyici faktör çalışma sırasındaki toplam gerilmedir.
c Çizelgede gösterilen sürünme kopması dayanımı değerleri için ekstrapolasyon süreleri bir asterisk ( * ) ile belirtilmedikçe daima üçün bir faktöründen azdır.
Ek ZA
(Bilgi için)
Bu standardın önemli özelliklerini veya AB Direktiflerinin diğer
hükümlerini belirten maddeleri.
Bu standard Avrupa Komisyonu ve Avrpa Serbest Ticaret Birliği tarafandan CEN’e verilen bir talimâtla hazırlanmış olup AB Direktifi 97/23/EC’nin önemli özelliklerini desteklemektedir.
Uyarı : Başka özellikler ve başka AB Direktifleri bu standardın kapsamına giren mamullere uygulanabilir.
Bu standardın maddeleri Basınçlı kaplar Direktifi 97/23/EC’nin EK 1 bölüm 4’deki “Önemli emniyet kuralları” nın önemli özelliklerini yeterince desteklemektedir.
Kaynaklar
En 473, Non destructive testing - Qualification and certification of NDT personnel - General principles. (1) 1998-04-03 tarihli faks ile ECISS/T 29”a bildirilen Avrupa Sürünme İşbirliği Komitesi’nin
