The effects of slow and quick freezing methods on microstructure, drip loss, proximate composition and sensory properties of Nile Tilapia (Oreochromis niloticus) fillets

(1)

132

ﺰﯾر یور ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا و ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا شور ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ

ﯽﺴﺣ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ و ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ،ﮏﭽﺑآ ، نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ

ﮫﻠﯿﻓ

ﯽھﺎﻣ

ﻞﯿﻧ یﺎﯿﭘﻼﯿﺗ

Oreochromis niloticus

ﯽﻣﺮﮐ ﮏﺑﺎﺑ

) 1 (

،

يداﺮﻣ نادﺰﯾ

) 2 ( *

ﯽﺒﻠﻄﻣ ﯽﻠﻌﺳﺎﺒﻋ ،

) 3 (

ﯽﻨﯿﺴﺣ ﻢﯿﻫاﺮﺑاﺪﯿﺳ ،

) 4 (

،

ﯽﻧﺎﻄﻠﺳ يﺪﻬﻣ

) 5 (

ymorady@yahoo.com 1 ، 4 و 5 ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد – تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ و مﻮﻠﻋ ﺪﺣاو 2 و 3 -رﻮﺸﮐ ﯽﺗﻼﯿﺷ مﻮﻠﻋ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﺴﺳﻮﻣ ﺦﯾرﺎﺗ ﺖﻓﺎﯾرد : دادﺮﺧ 1392 ﺦﯾرﺎﺗ شﺮﯾﺬﭘ : رﻮﯾﺮﻬﺷ 1392

هﺪﯿﮑﭼ

ﮏﭽﺑآ راﺪﻘﻣ ،ﯽﺴﺣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ يور ﺪﻨﺗ و ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا زا فﺪﻫ

(

Drip

)

،

نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﺰﯾر

(Microstructure)

ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ﯽﻫﺎﻣ ﻪﻠﯿﻓ ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و

) (Oreochromis niloticus

ناﻮﺨﺘﺳا و ﺖﺳﻮﭘ نوﺪﺑ ﻪﻠﯿﻓ ﯽﺳرﺮﺑ ﻦﯾا مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ .دﻮﺑ

يﺎﻣد رد هﺎﻣ ﺶﺷ تﺪﻣ ﻪﺑ و يﺪﻨﺑ ﻪﺘﺴﺑ ،ﺪﻤﺠﻨﻣ ﺪﻨﮐو ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا شور ود ﺎﺑ ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ﯽﻫﺎﻣ

18 -

تاﺮﯿﯿﻐﺗ .ﺪﻧﺪﺷ يراﺪﻬﮕﻧ داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ

ﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻪﻧﺎﻫﺎﻣ ترﻮﺼﺑ ﺎﻫ ﻪﻠﯿﻓ ﮏﭽﺑآ راﺪﻘﻣ و ﯽﺴﺣ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ،ﺖﺑﻮﻃر ،ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ ،ﯽﺑﺮﭼ ،ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ

ﺰﯾر تاﺮﯿﯿﻐﺗ .ﺖﻓﺮﮔ را

ﯽﺸﺑور ﯽﻧوﺮﺘﮑﻟا پﻮﮑﺳوﺮﮑﯿﻣ ﺎﺑ يرادﺮﺒﺴﮑﻋ شور ﺎﺑ هﺎﻣ ود ﺮﻫ ﻪﻠﺻﺎﻔﺑ ﺰﯿﻧ ﺎﻫ ﻪﻠﯿﻓ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ

(SEM)

داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ

ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ هزﺎﺗ ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ﻪﻠﯿﻓ رد ﯽﺑﺮﭼ و ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ،ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ ،ﺖﺑﻮﻃر راﺪﻘﻣ ﻪﮐ

12 /

79 ،

85 /

1 ،

70 /

18 ،

30 /

1 ﻪﮐ دﻮﺑ ﺪﺻرد

ﻧآ راﺪﻘﻣ

رﻮﻄﺑ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا شور ﻪﺑ هﺪﺷ ﺪﻤﺠﻨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺮﯿﯿﻐﺗ .ﺪﯾدﺮﮔ تاﺮﯿﯿﻐﺗ شﻮﺨﺘﺳد دﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﯾاﺮﻓ ﯽﻃ ﺎﻬ

ﮏﭽﺑآ ،ﺪﻨﮐ شور ﻪﺑ هﺪﺷ ﺪﻤﺠﻨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﮏﭽﺑآ راﺪﻘﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ .دﻮﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﺮﺘﻤﮐ يراد ﯽﻨﻌﻣ

شور ﻪﺑ هﺪﺷ ﺪﻤﺠﻨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا يﺮﺘﺸﯿﺑ

يﺎﻫ ﺲﮑﻋ ﯽﺳرﺮﺑ .ﺪﻨﺘﺷاد ﺪﻨﺗ

SEM

يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز تﺪﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ

دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﺮﺘﻤﮐ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا شور ﻪﺑ هﺪﺷ ﺪﻤﺠﻨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻦﯾا .ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﻫ ﻪﻠﯿﻓ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﺰﯾر ﺐﯾﺮﺨﺗ

ﺮﺘﺸﯿﺑزﺎﯿﺘﻣا زا ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺰﯿﻧ ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا ﺮﻈﻧ زا .دﻮﺑ ﺪﻨﮐ

.ﺪﻧدﻮﺑ رادرﻮﺧﺮﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ي

تﺎﻐﻟ یﺪﯿﻠﮐ : ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ ﺰﯿﻟﺎﻧآ ، ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ، ﻪﻠﯿﻓ نﺎﺘﺧﺎﺳﺰﯾر ،دﺎﻤﺠﻧا ،ﮏﭽﺑآ * لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ

(2)

ﯽﻣﺮﮐ و نارﺎﮑﻤﻫ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا شور ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ،ﮏﭽﺑآ ، نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﺰﯾر يور ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا و ... 133

ﮫﻣﺪﻘﻣ

.ﺖﺳا ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ يراﺪﻬﮕﻧ يﺎﻬﺷور ﻦﯾﺮﺘﺒﺳﺎﻨﻣ زا ﯽﮑﯾ دﺎﻤﺠﻧا داﻮﻣ رد دﻮﺟﻮﻣ يﺬﻐﻣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ دﻮﺷ ﯽﻣ ﺚﻋﺎﺑ ندﺮﮐﺪﻤﺠﻨﻣ ًﺎﺘﺒﺴﻧ تﺪﻣ ياﺮﺑ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﺎﺑ ﯽﯾاﺬﻏ زا و دﻮﺷ ﻆﻔﺣ ﯽﻧﻻﻮﻃ و هدﺮﮐ يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﯽﻨﯿﺑ هرذ تادﻮﺟﻮﻣ ﻮﻤﻧ و ﺪﺷر زا ﺮﮕﯾد فﺮﻃ ﻪﺑ دﺎﻤﺠﻧا ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻬﺷور ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺪﻨﮐ ﻒﻗﻮﺘﻣ ار ﺎﻬﻧآ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺑ ﻪﭼ ﺮﻫ ﻆﻔﺣ ﺎﻬﻧآ فﺪﻫ ﻪﮐ ﺪﻧا هﺪﻣآ دﻮﺟو ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺘﻬ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ (Johnston et al., 1994) . ﯽﯾﺎﻫ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ لﻮﺼﻓ مﺎﻤﺗ رد هزﺎﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﯽﺗﻼﯿﺷ يﺎﻫ هدرواﺮﻓ ﻪﺿﺮﻋرد ﻪﮐ رﺎﯿﺴﺑ ﺎﯿﻧد رد تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻦﯾا ﺪﻤﺠﻨﻣ ﻪﺿﺮﻋ ،دراد دﻮﺟو لﺎﺳ لﺎﺳرد .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻪﻌﺳﻮﺗ 2008 ﻪﺑ ﮏﯾدﺰﻧ 30 ﻦﺗ نﻮﯿﻠﯿﻣ ﻣ ﻞﮑﺷ ﻪﺑ ﯽﺗﻼﯿﺷ هدرواﺮﻓ ﻪﺿﺮﻋ ﯽﻧﺎﻬﺟ فﺮﺼﻣ يﺎﻫرازﺎﺑ ﻪﺑ ﺪﻤﺠﻨ ﺖﺳا هﺪﺷ ) FAO, 2010 ( . ﯽﻣ ،دﺎﻤﺠﻧا شور ﺖﺳرد يﺮﯿﮔرﺎﮑﺑ ﺎﺑ .دﻮﻤﻧ ﻆﻔﺣ ﯽﯾﻻﺎﺑ ﺎﺘﺒﺴﻧ ﺪﺣ ﺎﺗ ار ﯽﺗﻼﯿﺷ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ناﻮﺗ ﺐﺒﺳ دﺎﻤﺠﻧا ﺖﻟﺎﺣرد ﯽﯾﺎﯾرد يﺎﻫ هدرواﺮﻓ ﺮﮕﯾد و ﯽﻫﺎﻣ يراﺪﻬﮕﻧ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻪﮐ ددﺮﮔ ﯽﻣ ﺎﻬﻧآ ﻪﻠﻀﻋ ﺖﻓﺎﺑ رد ﯽﺗاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ زوﺮﺑ ﮏﺸﺧ ﻪﻠﻀﻋ ﻂﯾاﺮﺷ ﻦﯾا رد .دراد لﻮﺼﺤﻣ ﯽﯾﺎﻬﻧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ يدﺎﯾز ﺖﯿﻓﺮﻇ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﺋاﺬﻏ هدﺎﻣ يﺎﻫ ﯽﮔﮋﯾو زا يرﺎﯿﺴﺑ و هﺪﺷ ﺖﻔﺳ و ﯽﺗاﺮﯿﯿﻐﺗ نآ ﯽﻠﺻا ﻞﯿﻟد ﻪﮐ ،ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ نآ بآ يراﺪﻬﮕﻧ رﻼﯾﺮﺒﯿﻓﻮﯿﻣ يﺎﻬﻨﯿﺌﺗوﺮﭘ صﻮﺼﺨﺑ ﻪﻠﻀﻋ يﺎﻬﻨﯿﺌﺗوﺮﭘ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﺨﺗ نآ ﻪﺑ حﻼﻄﺻارد و ددﺮﮔ ﯽﻣ دﺎﺠﯾا يدﺎﻤﺠﻧا ﺐﯾ 1 .ﺪﻨﯾﻮﮔ ﯽﻣ يراﺪﻬﮕﻧ يﺎﻣد ﺎﺑ يدﺎﯾز ﺪﺣ ﺎﺗ و هدﻮﺑ ﯽﺠﯾرﺪﺗ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻦﯾا دوﺪﺣ رﻼﯾﺮﺒﯿﻓﻮﯿﻣ يﺎﻫ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ .ﺖﺳا ﻂﺒﺗﺮﻣ 60 ﺎﺗ 70 ﺪﺻرد ﺪﻨﻫد ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ار ﻪﻠﻀﻋ يﺎﻫ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ عﻮﻤﺠﻣ (Venugopal, 2006) شور رﺎﻬﭼ ﻪﺑ دﺎﻤﺠﻧا ،ندﺮﮐ ﺪﻤﺠﻨﻣ ﺖﻋﺮﺳ سﺎﺳاﺮﺑ . ﺎﻬﺷور ﻦﯾا ﺪﻧﻮﺷ ﯽﻣ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﺪﻨﮐدﺎﻤﺠﻧا :ﻞﻣﺎﺷ 2 ﺖﻋﺮﺳ ﺎﺑ دﺎﻤﺠﻧا 2/ 0 ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا ،ﺖﻋﺎﺳ رد ﺮﺘﻤﯿﺘﻧﺎﺳ 3 دﺎﻤﺠﻧا ﺖﻋﺮﺳ ﺎﺑ 5/ 0 ﺎﺗ 3 ﯽﻧﺎﻬﮔﺎﻧ دﺎﻤﺠﻧا ،ﺖﻋﺎﺳ رد ﺮﺘﻣ ﯽﺘﻧﺎﺳ 4 دﺎﻤﺠﻧا ﺖﻋﺮﺳ ﺎﺑ 5 ﺎﺗ 10 ﯽﻧﺎﻬﮔﺎﻧ قﻮﻓ دﺎﻤﺠﻧا و ﺖﻋﺎﺳ رد ﺮﺘﻣ ﯽﺘﻧﺎﺳ 5 دﺎﻤﺠﻧا ﺖﻋﺮﺳ ﺎﺑ 10 ﺎﺗ 100 ﺪﻨﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺖﻋﺎﺳ رد ﺮﺘﻣ ﯽﺘﻧﺎﺳ ) Hall, 2011 .( 1_{Freez denaturation} 2_{Slow freezing} 3_{Quick freezing} 4_{Rapid freezing} 5_{Ultra rapid freezing} ﺤﺗ

،ﯽﯾاﺬﻏ شزرا ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ يور ﺮﺑ يدﺪﻌﺘﻣ تﺎﻘﯿﻘ .ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﻫﺎﻣ ﺖﻓﺎﺑ يرﺎﺘﺧﺎﺳ تاﺮﯿﯿﻐﺗ و دﺎﺴﻓ

(Karacam & Boran, 1996) ار يوﻮﭽﻧآ ﯽﻫﺎﻣ ﯽﻔﯿﮐ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺖﺷﺬﮔ زا ﺪﻌﺑ و ﺪﻧدﺮﮐ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز رد 120 يراﺪﻬﮕﻧ زا زور ، نﻮﻣزآ تازﺎﯿﺘﻣا راد ﯽﻨﻌﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﻫﺎﺷ يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ رد راد ﯽﻨﻌﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺪﻧدﻮﺑ ﯽﺴﺣ PV ، FFA و TBA نﺎﺸﻧ ﺎﻬﻧآ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﻧدﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ار نﺎﻣز نﺎﯾﺎﭘ رد دﺎﺴﻓ يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ ﺶﯾاﺰﻓا دﻮﺟو ﺎﺑ ﻪﮐ داد ﻦﯿﯾﺎﭘ ،دﺎﺴﻓ يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ و ﺪﻧدﻮﺑ ندرﻮﺧ ﻞﺑﺎﻗ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ،يراﺪﻬﮕﻧ زا ﺮﺗ توﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ ﺖﻋﺮﺳ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ .ﺪﻨﺘﺷاد راﺮﻗ زﺎﺠﻣ ﺪﺣ ﻂﺳﻮﺗ ،تﻮﺑرﺎﺗ ﯽﻫﺎﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑ دﺎﻤﺠﻧا Chevalier ) نارﺎﮑﻤﻫ و 2000 ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ شور .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ( دﺎﻤﺠﻧا ﻞﻣﺎﺷ دﻮﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﮐ ﻪﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﻪﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺎﺘﻧ .دﻮﺑ اﻮﻫ شزو شور ﻪﺑ دﺎﻤﺠﻧا و رﺎﺸﻓ ﺖﺤﺗ ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﺞﯾ راﺪﻘﻣ ،رﺎﺸﻓ ﺖﺤﺗ دﺎﻤﺠﻧا رد ﻪﮐ دﻮﺑ FFA و TBA نﺎﻣز نﺎﯾﺎﭘ رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .دﻮﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا زا ﺮﺘﻤﮐ يراد ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ يراﺪﻬﮕﻧ ياﻮﻫ شور ﻪﺑ دﺎﻤﺠﻧا رد ﯽﺨﯾ يﺎﻬﻟﺎﺘﺴﯾﺮﮐ هزاﺪﻧا و ﮏﭽﺑآ ﻢﺠﺣ .دﻮﺑ رﺎﺸﻓ ﺖﺤﺗ دﺎﻤﺠﻧا زا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﺷزو Alizadeh نارﺎﮑﻤﻫ و ) 2007 ﻋﺮﺳ ﺮﺛا ( سﻮﻧﺎﯿﻗا دازآ ﯽﻫﺎﻣ ﻪﻠﯿﻓ ﺖﯿﻔﯿﮐ يور ار دﺎﻤﺠﻧا ﺖ ﺲﻠﻃا ) Salmo salar ( ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد .ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﻦﯾا ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ شزو شور ود ﺎﺑ ياﻮﻫ دﺮﺳ ﺎﺑ ﺖﻋﺮﺳ 4 ﺮﺘﻣ رد ﻪﯿﻧﺎﺛ و دﺎﻤﺠﻧا ﺖﺤﺗ رﺎﺸﻓ ﺎﺑ 200 لﺎﮑﺳﺎﭘﺎﮕﻣ رﺎﺸﻓ ، تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺲﭙﺳ .ﺪﻧﺪﺷﺪﻤﺠﻨﻣ دﺎﻤﺠﻧا زا ﺲﭘ ﺖﻓﺎﺑ رﺎﺘﺧﺎﺳ و ﮏﭽﺑآ ناﺰﯿﻣ ،ﮓﻧر .ﺪﻧدﺮﮐ ﯽﺳرﺮﺑ ار ،ﺪﻧﺪﺷ ﺪﻤﺠﻨﻣ رﺎﺸﻓ ﺖﺤﺗ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔﺎﻬﻧآ .ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺘﻤﮐ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ار ﻢﻬﺳ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ،نﺎﯿﻫﺎﻣ رﻮﭙﮐ زا ﺪﻌﺑ ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ نﺎﯿﻫﺎﻣ دوﺪﺣ رد و ﺪﻧراد ﺎﯿﻧد رد ﯽﺷروﺮﭘ نﺎﯿﻫﺎﻣ 100 شروﺮﭘ ﺎﯿﻧد رﻮﺸﮐ داد ﻂﯾاﺮﺷ زا ﻊﯿﺳو ﻪﻨﻣاد ﻞﻤﺤﺗ ،ﻊﯾﺮﺳ ﺪﺷر ﻞﯿﻟد ﻪﺑ .ﺪﻧﻮﺷ ﯽﻣ ه ﺖﻣوﺎﻘﻣ و ﯽﯾاﺬﻏ هﺮﯿﺠﻧز ﻦﯿﯾﺎﭘ حﻮﻄﺳ زا هدﺎﻔﺘﺳا ،ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺖﺴﯾز ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ترﺎﺠﺗ .ﺖﺳا ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ور نآ ﺪﯿﻟﻮﺗ ناﺰﯿﻣ يرﺎﻤﯿﺑ عاﻮﻧا ﻪﺑ لﺎﺳ رد نﺎﻬﺟ رد نآ يﺎﻫ هدرواﺮﻓ و 2008 , 3/ 3 دﻮﺑ رﻻد درﺎﯿﻠﯿﻣ ) FAO, 2010 ( . ﯽﻫﺎﻣ شروﺮﭘ ﻦﯾا و دراﺪﻧ ﻪﻘﺑﺎﺳ رﻮﺸﮐ رد ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ لﺎﺳ رد ﯽﻫﺎﻣ 1387 رﻮﺸﮐ ﯽﺗﻼﯿﺷ مﻮﻠﻋ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﺴﺳﻮﻣ ﻂﺳﻮﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ دراو رﻮﺸﮐ يوﺮﭘ يﺰﺑآ ﺖﻌﻨﺻ ﻪﺑ ﯽﻓﺮﻌﻣ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ

(3)

134

داﻮﻣ

شور و

رﺎﮐ

رد هﺎﻣ ﺖﺸﻬﺒﯾدرا 1390 داﺪﻌﺗ 90 ﺎﺑ ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ﯽﻫﺎﻣ ﻪﻌﻄﻗ ﻂﺳﻮﺘﻣ نزو 50 ± 700 ،مﺮﮔ ﯽﻓدﺎﺼﺗ رﻮﻃ ﻪﺑ زا ﺰﮐﺮﻣ يﺎﻫﺮﺨﺘﺳا زا ﺲﭘ و ﺪﯾدﺮﮔ ﺪﯿﺻ دﺰﯾ ﻖﻓﺎﺑ رد ﻊﻗاو رﻮﺷ بآ نﺎﯿﻫﺎﻣ ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ،ﺎﺸﺣا و ﺎﻌﻣا ﻪﯿﻠﺨﺗ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ 1 : 1 و ﺦﯾ ردﻮﭘ) نزﺎﺨﻣ رد (ﯽﻫﺎﻣ ﻖﯾﺎﻋ (CSW) يرواﺮﻓ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﯽﻠﻣ ﺰﮐﺮﻣ ﻪﺑ و ﺪﺷ هداد راﺮﻗ ﯽﻫﺎﻣ زا يروآﺮﻓ ﺰﮐﺮﻣ رد .ﺪﯾدﺮﮔ ﻞﻘﺘﻨﻣ ﯽﻟﺰﻧا نﺎﯾﺰﺑآ شور ﻪﺑ ﺎﻫ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ .ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﯿﻬﺗ ناﻮﺨﺘﺳاو ﺖﺳﻮﭘ نوﺪﺑ ﯽﻫﺎﻣ ﻪﻠﯿﻓ ﯽﺘﺳد ﺐﯿﺗﺮﺘﺑ ﺎﻫ ﻪﻠﯿﻓ ﺮﻄﻗ و نزو 5 ± 100 و مﺮﮔ 2 ± 36 .دﻮﺑ ﺮﺘﻤﯿﻠﯿﻣ و ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ياﺮﺑ هوﺮﮔ ﮏﯾ .ﺪﻧﺪﺷ ﻢﯿﺴﻘﺗ هوﺮﮔ ﻪﺳ ﻪﺑ ﺎﻫ ﻪﻠﯿﻓ ﻪﺑ (هزﺎﺗ) دﺎﻤﺠﻧا نوﺪﺑ ﺰﯿﻧ هوﺮﮔ ﮏﯾ و ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا ياﺮﺑ ﺮﮕﯾد هوﺮﮔ ﺎﺨﺘﻧا ﺪﻫﺎﺷ ناﻮﻨﻋ .ﺪﻧﺪﺷ ب زا ﻪﺴﯿﮐ ﮏﯾ ﻞﺧاد ﻪﻠﯿﻓ ﺮﻫ ،ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﯿﻬﺗ ياﺮﺑ ﺎﻤﯿﻘﺘﺴﻣ ﯽﻧز ﺐﺴﭼﺮﺑ زا ﺲﭘ و هﺪﺷ هدادراﺮﻗﺪﯿﻣآ ﯽﻠﭘ ﺲﻨﺟ " يﺎﻣد ﺎﺑ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳرد 18 هﺎﻣ ﺶﺷ تﺪﻣ ياﺮﺑ داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﯾا ياﺮﺑ دﺎﻤﺠﻧا ﺖﻋﺮﺳ .ﺪﻧﺪﺷ يراﺪﻬﮕﻧ 2 رد ﺮﺘﻣ ﯽﻠﯿﻣ دﻮﺑ ﺖﻋﺎﺳ ) Hall, 2011 .( ﭻﯿﭘرﺎﻣ دﺎﻤﺠﻧا ﻞﻧﻮﺗ زا ،ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﯿﻬﺗ ياﺮﺑ 6 ﺖﮐﺮﺷ ﺖﺧﺎﺳ) coppens ﻞﻧﻮﺗ ﻦﯾا رد و ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا (ﺪﻨﻠﻫ رﻮﺸﮐ تﺪﻣرد ﻪﻠﯿﻓ 25 يﺎﻣد ﺎﺑ ﻪﻘﯿﻗد 30 ﺪﻤﺠﻨﻣ داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﺪﻧﺪﺷ ) Hall, 2011 .( ﻞﻧﻮﺗ زا رﻮﺒﻋ زا ﺪﻌﺑ ﺎﻫ ﻪﻠﯿﻓ ﺰﮐﺮﻣ يﺎﻣد ﻪﺑ لاﺮﯿﭙﺳا 5 - ﯿﺳر داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﻦﯾا ياﺮﺑ دﺎﻤﺠﻧا ﺖﻋﺮﺳ .ﺪ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ 8 ﻞﺧاددﺎﻤﺠﻧا زا ﺲﭘ ﻪﻠﯿﻓ ﺮﻫ .دﻮﺑ ﺖﻋﺎﺳ ﺮﺑ ﺮﺘﻣ ﯽﻠﯿﻣ ﻞﺧاد ﻪﺑ ﯽﻧز ﺐﺴﭼﺮﺑ زا ﺪﻌﺑ و ﺪﻧﺪﺷ هداد راﺮﻗﺪﯿﻣآ ﯽﻠﭘ ﻪﺴﯿﮐ ﮏﯾ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ 18 تﺪﻣ ياﺮﺑ و ﻞﻘﺘﻨﻣ داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد 6 هﺎﻣ .ﺪﻧﺪﺷ يراﺪﻬﮕﻧ بﺎﺨﺘﻧا ﯽﻓدﺎﺼﺗ ترﻮﺼﺑ ﻪﻠﯿﻓ دﺪﻋ ﻪﺳ ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﺮﻫ ياﺮﺑ .ﺪﯾدﺮﮔ ﺎﻧآ ياﺮﺑ يرادﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﯽﺑﺎﯾزرا ،ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ ﺰﯿﻟ هﺎﻣود نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﺰﯾر ﯽﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ و ﻪﻧﺎﻫﺎﻣ ترﻮﺼﺑ ﮏﭽﺑآ ،ﯽﺴﺣ .دﻮﺑ رﺎﺒﮑﯾ 6_{Spiral Freezing} ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻦﯿﯿﻌﺗ شور ﺎﺑ (ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘو ﯽﺑﺮﭼ،ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ،ﺖﺑﻮﻃر) (AOAC, 2002) .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﺑﺎﯾزرا مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ و ﺖﻓﺎﺑ يﺮﻫﺎﻇ ﻞﮑﺷ ،ﻮﺑ ،ﮓﻧر ﻞﻣﺎﺷ ﯽﺴﺣ هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ زا ﻢﻌﻃ 1 ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا

(Lin & Morrissey,

1994) . ﺮﺘﺴﺗ هﺎﮕﺘﺳد رد ،ﯽﯾادز دﺎﻤﺠﻧا زا ﺪﻌﺑ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ (Vidas, Italy) يﺎﻣد رد 250 ﺮﻔﻧ ﺮﻫ ياﺮﺑ .ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺘﺨﭘ ،داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد دوﺪﺣ 40 نﻮﻣزآ .ﺪﺷ هداد راﺮﻗ بﺎﯾزرا هوﺮﮔ رﺎﯿﺘﺧا رد ،ﻪﻧﻮﻤﻧ مﺮﮔ زا ﻞﮑﺸﺘﻣ هﺪﯾد شزﻮﻣآ بﺎﯾزرا هوﺮﮔ ﮏﯾ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯽﺴﺣ 8 داﺮﻓا ﻦﯾا .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا نﺎﯾﺰﺑآ يروآﺮﻓ ﯽﻠﻣ ﺰﮐﺮﻣ نﺎﻨﮐرﺎﮐ زا ﺮﻔﻧ ،ﮓﻧر ﯽﺑﺎﯾزرا زا ﺲﭘ ار دﻮﺧ تاﺮﻈﻧ رﺎﻤﯿﺗ ﺮﻫ ﺖﻓﺎﺑ و هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ ،ﻮﺑ .ﺪﻧدﺮﮐ ﻞﻘﺘﻨﻣ دﻮﺑ هﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ ﻞﺒﻗ زا ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ يور ﮏﯿﻧوﺪﻫ سﺎﯿﻘﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ نﻮﻣزآ 5 .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا يا ﻪﺟرد

(4)

ﯽﻣﺮﮐ و نارﺎﮑﻤﻫ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا شور ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ،ﮏﭽﺑآ ، نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﺰﯾر يور ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا و ... 135 لوﺪﺟ 1 ﯽﺴﺣ بﺎﯾزرا تازﺎﯿﺘﻣا : (Lin & Morrissey, 1994)

تازﺎﯿﺘﻣا ﮓﻧر ﻮﺑ ﺖﻓﺎﺑ هﺰﻣو ﻢﻌﻃ 5 بﻮﺧرﺎﯿﺴﺑ بﻮﺧرﺎﯿﺴﺑ بﻮﺧرﺎﯿﺴﺑ بﻮﺧرﺎﯿﺴﺑ 4 بﻮﺧ بﻮﺧ بﻮﺧ بﻮﺧ 3 لﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ لﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ لﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ لﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ 2 ﻒﯿﻌﺿ ﻒﯿﻌﺿ ﻒﯿﻌﺿ ﻒﯿﻌﺿ 1 ﻒﯿﻌﺿرﺎﯿﺴﺑ ﻒﯿﻌﺿرﺎﯿﺴﺑ ﻒﯿﻌﺿرﺎﯿﺴﺑ ﻒﯿﻌﺿرﺎﯿﺴﺑ ﮏﭽﺑآ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا شور ﻖﺑﺎﻄﻣ Ng و Bahurmiz ) 2009 مﺎﺠﻧا ( ﺪﺷ . و هﺪﺷ نزو اﺪﺘﺑا ﺪﻤﺠﻨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮏﯿﺘﺳﻼﭘ ﻪﺴﯿﮐ ﻞﺧاد يﺎﻣد ﺎﺑ لﺎﭽﺨﯾ ﻞﺧاد 4 تﺪﻣ ﻪﺑ داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد 24 ﺖﻋﺎﺳ .ﺪﻧﺪﺷ هداد راﺮﻗ يراﺪﻘﻣ ، لﺎﭽﺨﯾ رد ﻞﻣﺎﮐ ﯽﯾادز دﺎﻤﺠﻧا زا ﺲﭘ ﻊﻤﺟ ﮏﯿﺘﺳﻼﭘ ﻪﺴﯿﮐ ﻞﺧاد رد و جرﺎﺧ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا(ﮏﭽﺑآ) بّآ .ﺪﺷ لﻮﻣﺮﻓ ﻖﺒﻃ ﮏﭽﺑآ ﺪﺻرد 1 .ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ :لﻮﻣﺮﻓ 1:100 × 𝐀−𝐁 𝑨 ﮏﭽﺑآ ﺪﺻرد= A = ﯽﯾادزدﺎﻤﺠﻧا زا ﻞﺒﻗ ﻪﻧﻮﻤﻧ نزو B = ﯽﯾادزدﺎﻤﺠﻧا زا ﺪﻌﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ نزو شور ﺎﺑ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﺰﯾر ﻊﻟﺎﻄﻣ ) Lioreca et al., 2003 ( .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻠﻀﻋ ﺖﻓﺎﺑ زا ﺐﻌﮑﻣ ﺮﺘﻣ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﮏﯾ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾا ياﺮﺑ ﻪﻟﺎﺑ ﮏﯾدﺰﻧ و تاﺮﻘﻓ نﻮﺘﺳ داﺪﺘﻣا رد ﯽﺘﺸﭘ ﺖﻤﺴﻗ زا ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ يوﺎﺣ لﻮﻠﺤﻣ رد اﺪﺘﺑا ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﯾا .ﺪﺷ اﺪﺟ ﯽﺘﺸﭘ 4 ﺪﺻرد تﺪﻣ ﻪﺑ ،نﺎﻤﻟآ رﻮﺸﮐ كﺮﻣ ﺖﮐﺮﺷ ﺖﺧﺎﺳ ﺪﯿﻫﺪﻟآﺮﺗﻮﻠﮔ 24 ﺖﻋﺎﺳ ﻼﯿﺴﮐﻮﺑﺮﮐ ﺮﻓﺎﺑ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ نآ زا ﺪﻌﺑ .ﺪﻧﺪﺷ ﺲﮑﯿﻓ ﻢﯾﺪﺳ ت 1/ 0 تﺪﻣ ﻪﺑ رﻻﻮﻣ 20 لﻮﻠﺤﻣ رد و ﻪﺘﺴﺷ ﻪﻘﯿﻗد Osmium tetroxide يﺎﻣد رد ،نﺎﻤﻟآ رﻮﺸﮐ كﺮﻣ ﺖﮐﺮﺷ ﺖﺧﺎﺳ 4 ﻪﺟرد تﺪﻣ ﻪﺑ داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ 2 ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺪﻧﺪﺷ ﺲﮑﯿﻓ ﺖﻋﺎﺳ ًادﺪﺠﻣ رﻮﺸﮐ كﺮﻣ ﺖﮐﺮﺷ ﺖﺧﺎﺳ ﻦﺘﺳا ﺎﺑ و هداد ﻮﺸﺘﺴﺷ ﺮﻓﺎﺑ ﺎﺑ هداد راﺮﻗ رﻮﺗﺎﮑﯿﺳد رد و هﺪﺷ يﺮﯿﮕﺑآ ،نﺎﻤﻟآ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺲﭙﺳ .ﺪﻧﺪﺷ ﺎﺑ يرادﺮﺑ ﺲﮑﻋ ياﺮﺑ و هﺪﺷ هداد ﺶﺷﻮﭘ ﻼﻃ ردﻮﭘ ﺎﺑ ﺎﻫ SEM ﺎﺑ ژﺎﺘﻟو 15 ﯽﺿﺮﻋ ﻊﻄﻘﻣ زا يرادﺮﺑ ﺲﮑﻋ .ﺪﻧﺪﺷ هدﺎﻣآ ﺖﻟو ﻮﻠﯿﮐ لﺪﻣ هﺎﮕﺘﺳد هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ و ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ LEO 440i(1995) ﺖﺧﺎﺳ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا رﻮﺸﮐ ﺎﺑ يرﺎﻣآ ﺰﯿﻟﺎﻧآ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا راﺮﮑﺗ ﻪﺳ ﺎﺑ تﺎﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﯿﻠﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا يرﺎﻣآ راﺰﻓا مﺮﻧ Minitab,16) ﺲﻧﺎﯾراو ﺰﯿﻟﺎﻧآ زا .ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا( ﻪﻓﺮﻄﮑﯾ (One-way ANOVA) ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ياﺮﺑ ﯽﮐﻮﺗ ﺖﺴﺗ و يراد ﯽﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ راﺮﮑﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ (P<0.05) رد ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﺑ رد راد ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ندﺮﮐ اﺪﯿﭘ ياﺮﺑ .ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ ﻤﻧ ﯽﺴﺣ يﺎﻫ ﯽﺑﺎﯾزرا زا ﻞﺻﺎﺣ نﻮﻣزآ زا ﺶﯾﺎﻣزآ درﻮﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮ لﺎﮑﺳورﻮﮐ - ﻦﻣ ﺖﺴﺗ و ﺲﯿﻟاو - .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻨﺘﯾو

ﺞﯾﺎﺘﻧ

تﺪﻣ رد ﺪﻨﺗ و ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ تاﺮﯿﯿﻐﺗ لوﺪﺟ رد ﻪﻧﺎﺧ دﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ 2 ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ﯽﻫﺎﻣ هزﺎﺗ ﻪﻠﯿﻓ ﺖﺑﻮﻃر ﺪﺻرد ﻪﮐ ﺪﻫﺪﯿﻣ نﺎﺸﻧ 01 /0 ± 12 / 79 رد يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز لﻮﻃ رد راﺪﻘﻣ ﻦﯾا ﻪﮐ ،دﻮﺑ ﺪﺻرد (ﻢﺸﺷ هﺎﻣ) ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾﺮﺧآ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﺞﯾرﺪﺗ ﻪﺑ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺖﺑﻮﻃر ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ يرادﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا 20 /0 ± 08 / 75 ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧرد و ﺪﺻرد ﻪﺑ 15 /0 ± 01 / 77 ﯾﺎﺘﻧ .ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺻرد ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﺞ ترﻮﺼﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا زا ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺖﺑﻮﻃر ﺶﻫﺎﮐ راﺪﻘﻣ دﻮﺑ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ زاﺮﺘﺸﯿﺑ يراد ﯽﻨﻌﻣ (P<0.05) . ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ﻪﻠﯿﻓ هزﺎﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﯽﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ ﺎﯾ ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ راﺪﻘﻣ 01 /0 ± 85 /1 ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ تﺪﻣ رد ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ راﺪﻘﻣ .دﻮﺑ ﺪﺻرد يراد ﯽﻨﻌﻣ ﺶﯾاﺰﻓا .داد نﺎﺸﻧ ﺪﻨﺗ و ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا رﺎﻤﯿﺗ ود ﺮﻫ رد ار يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺎﺑ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ياﺮﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯾا دﻮﺑ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا (P<0.05) . ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ راﺪﻘﻣ يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز نﺎﯾﺎﭘ رد ﻪﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا زا ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ياﺮﺑ ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ 08 /0 ± 15 /3 ﻪﺑ ﺪﻨﺗ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ياﺮﺑ و ﺪﺻرد 12 /0 ± 31 /2 لوﺪﺟ )ﺪﯿﺳرﺪﺻرد 2 .(

(5)

لوﺪﺟ 1 (ﺪﺻرد) ﺪﻨﺗ و ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا شور ودرد ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ تاﺮﯿﯿﻐﺗ : ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﯽﺑﺮﭼ ﺖﺑﻮﻃر ﻪﻧﻮﻤﻧ نﺎﻣز يرادﺮﺑ ﺪﻨﺗدﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﮐدﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﺗدﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﮐدﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﺗدﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﮐدﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﺗدﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﮐدﺎﻤﺠﻧا aA 01 /0 ± 85 /1 aA 01 /0 ± 85 /1 ₁₈_/₇₀_± _/0₀₁dA ₁₈_/₇₀_± _/0₀₁cA _/1₃₀_± _/0₀₁eA _/1₃₀_± _/0₀₁cA ₇₉_/₁₂_± _/0₀₁eA ₇₉_/₁₂_± _/0₀₁eA هزﺎﺗ ﻪﻠﯿﻓ (ﺪﻫﺎﺷ) aA 10 /0 ± 94 /1 aA 20 /0 ± 89 /1 ₁₈_/₇₁_± _/0₁₂dA ₁₈_/₆₅_± _/0₃₂cA _/1₂₈_± _/0₀₅eA _/1₃₁_± _/0₁₁cA ₇₇_/₆₀_± _/0₁₂dB ₇₈_/₈₁_± _/0₁₉dA _{لوا هﺎﻣ} aA 12 /0 ± 03 /2 aA 20 /0 ± 95 /1 ₁₈_/₆₀_± _/0₀₈dA ₁₈_/₆₁_± _/0₀₁cA _/1₁₆_± _/0₀₆dB _/1₂₅_± _/0₁₄aA ₇₇_/₇₀_± _/0₁₆dB ₇₈_/₈₂_± _/0₂₀dA _{مود هﺎﻣ} bB 16 /0 ± 26 /2 _/0₁₁bA ± 13 /2 18/35_± /019cA 18/36_± /016bA /108_± /012dB /120_± /008bA 76/00_± /011cB 78/70_± /006dA مﻮﺳ هﺎﻣ cB 07 /0 ± 61 /2 _/0₂₀bA ± 18 /2 _/0₀₅bB ± 50 / 17 _/0₁₇bA ± 00 / 18 _/0₀₉cB ± 96 /0 _/0₁₈bA ± 15 /1 _/0₀₈cB ± 80 / 75 _/0₁₄cA ± 02 / 78 مرﺎﻬﭼ هﺎﻣ cB 11 /0 ± 85 /2 _/0₁₄cA ± 27 /2 _/0₁₁aB ± 00 / 17 _/0₁₀bA ± 00 / 18 _/0₁₀bB ± 79 /0 _/0₁₄aA ± 98 /0 _/0₃₃bB ± 42 / 75 _/0₁₄bA ± 50 / 77 ﻢﺠﻨﭘ هﺎﻣ dB 08 /0 ± 15 /3 _/2₃₁_± _/0₁₂cA ₁₇_/₀₀_± _/0₁₄aB ₁₇_/₆₁_± _/0₀₈aA _/0₆₁_± _/0₁₄aB _/0₉₁_± _/0₁₂aA ₇₅_/₀₈_± _/0₂₀aB ₇₇_/₀₁_± _/0₁₅aA _{ﻢﺸﺷ هﺎﻣ} * راد ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ نﻮﺘﺳ ﮏﯾ رد توﺎﻔﺘﻣ ﮏﭼﻮﮐ فوﺮﺣ (P<0.05) راد ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﻒﯾدر ﮏﯾ رد توﺎﻔﺘﻣ گرﺰﺑ فوﺮﺣ و ﺖﺳا ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز تﺪﻣ ﻦﯿﺑ (P<0.05) يﺎﻫ شور ﻦﯿﺑ .ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ دﺎﻤﺠﻧا 136

(6)

ﻪﻠﺠﻣ ﯽﻤﻠﻋ تﻼﯿﺷ ناﺮﯾا لﺎﺳ /مود و ﺖﺴﯿﺑ هرﺎﻤﺷ 3 ﺰﯿﯾﺎﭘ/ 1392 137 لوﺪﺟ رد ﻪﻠﯿﻓ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ راﺪﻘﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ 2 هداد نﺎﺸﻧ ﺎﺑ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ راﺪﻘﻣ دﻮﺸﯿﻣ هﺪﯾد ﻪﮑﯾرﻮﻄﻧﺎﻤﻫ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﺎﺑ ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ .دراد سﻮﮑﻌﻣ ﺖﺒﺴﻧ يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ راﺪﻘﻣ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ﺶﯾاﺰﻓا ﻮﻤﻧ رد ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ راﺪﻘﻣ .ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ هزﺎﺗ ﻪﻧ 01 /0 ± 70 / 18 راﺪﻘﻣ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز نﺎﯾﺎﭘ رد ﻪﮐ دﻮﺑ ﺪﺻرد ﻪﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ 01 /0 ± 00 / 17 رد و ﺪﺻرد ﻪﺑ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ 08 /0 ± 61 / 17 ﺪﯿﺳرﺪﺻرد (P<0.05) . دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ياﺮﺑ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺪﺻرد ﺶﻫﺎﮐ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯿﺑ ﺪﻨﮐ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا زا ﺮﺘﺸ (P<0.05) . ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ هزﺎﺗ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﯽﺑﺮﭼ راﺪﻘﻣ 01 /0 ± 30 /1 يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ مﺎﻤﺗ رد ﯽﺑﺮﭼ راﺪﻘﻣ .دﻮﺑ ﺪﺻرد ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا زا ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا .ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ يراد ﯽﻨﻌﻣ ترﻮﺼﺑ (P<0.05) ﻤﮐ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا دﻮﺑ ﺮﺘ لوﺪﺟ) 2 .( ﻪﻠﯿﻓ رد ﺖﻓﺎﺑ و هﺰﻣ ،ﻢﻌﻃ ،ﻮﺑ ،ﮓﻧر ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا ﺞﯾﺎﺘﻧ لوﺪﺟ رد ﺎﻫ 3 ﯽﻫﺎﻣ ﯽﺴﺣ يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﻈﻧ زا .ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ تازﺎﯿﺘﻣا دﺎﻤﺠﻧا هرود لﻮﻃ رد ﺎﻣا .ﺖﺷاد ار زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ هزﺎﺗ نﺎﺸﻧ دﻮﺧ زا ار يراد ﯽﻨﻌﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ )ﺪﻧداد P<0/05 تازﺎﯿﺘﻣا ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ هزﺎﺗ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد .( ﮓﻧر رﻮﺘﮐﺎﻓ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ 8/ 4 زا هﺎﻣ ﺶﺷ ﺖﺷﺬﮔ زا ﺲﭘ ﻪﮐ دﻮﺑ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ 18 - دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﻪﺑ ﺪﻨﮐ 1/ 3 ﻪﺑ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد و 8/ 3 ) ﺪﯿﺳر P<0/05 .( زا ﻮﺑ رﻮﺘﮐﺎﻓ زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ 8/ 4 ﻪﻠﯿﻓ رد ﻪﺑ هزﺎﺗ يﺎﻫ 3 ﻪﻧﻮﻤﻧ رد و ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ 5/ 3 ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮﺧآ هﺎﻣ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا ﺎﺑ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد )ﺪﯿﺳر يرادﺮﺑ P<0/05 ﺖﻓﺎﺑ و هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تازﺎﯿﺘﻣا .( زا ﻢﻫ 5 ﻪﺑ هزﺎﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد 3 و ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧارد 8/ 3 ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧارد )ﺪﯿﺳر P<0/05 .(

(7)

لوﺪﺟ 3 ﺗ ﻪﻠﯿﻓ ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا ﺞﯾﺎﺘﻧ : يﺎﻣد رد يراﺪﻬﮕﻧ لﻮﻃ رد ﻞﯿﻧ ﺎﯿﭘﻼﯿ 18 - داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد يرادﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ نﺎﻣز ﮓﻧر ﻮﺑ هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ ﺖﻓﺎﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا (ﺪﻫﺎﺷ) هزﺎﺗ ﻪﻠﯿﻓ c 0 /0 ± 8/ 4 c 0/ 0 ± 8/ 4 d 0/ 0 ± 8/ 4 d 0/ 0 ± 8/ 4 e 0/ 00 ± 0/ 5 c 0/ 0 ± 0/ 5 c 0/ 0 ± 0/ 5 c* 0/ 0 ± 0/ 5 لوا هﺎﻣ bA 1/ 0 ± 3/ 4 bA 1/ 0 ± 3/ 4 cB 2/ 0 ± 5/ 4 dA 1/ 0 ± 8/ 4 dA 1/ 0 ± 8/ 4 cA 1/ 0 ± 8/ 4 cA 1/ 0 ± 8/ 4 cA 1/ 0 ± 8/ 4 مود هﺎﻣ bA 1/ 0 ± 1/ 4 bA 2/ 0 ± 3/ 4 cA 1/ 0 ± 5/ 4 cA 2/ 0 ± 5/ 4 cA 3/ 0 ± 0/ 4 bA 2/ 0 ± 1/ 4 cB 2/ 0 ± 8/ 4 bA 2/ 0 ± 4/ 4 مﻮﺳ هﺎﻣ bA 1/ 0 ± 0/ 4 aA 1/ 0 ± 0/ 4 bB 2/ 0 ± 6/ 3 bA 1/ 0 ± 8/ 3 bB 2/ 0 ± 5/ 3 bA 1/ 0 ± 1/ 4 bA 2/ 0 ± 0/ 4 aA 1/ 0 ± 1/ 4 مرﺎﻬﭼ هﺎﻣ aB 1/ 0 ± 3/ 3 aA 2 /0 ± 0/ 4 aB 1/ 0 ± 3/ 3 bA 2/ 0 ± 8/ 3 bB 1/ 0 ± 5/ 3 bA 2/ 0 ± 0/ 4 aB 1/ 0 ± 1/ 3 aA 2/ 0 ± 1/ 4 ﻢﺠﻨﭘ هﺎﻣ aB 2/ 0 ± 1/ 3 aA 2 /0 ± 8/ 3 aB 2/ 0 ± 1/ 3 aA 2/ 0 ± 5/ 3 aB 2/ 0 ± 1/ 3 bA 2/ 0 ± 1/ 4 aB 3/ 0 ± 0/ 3 aA 2/ 0 ± 0/ 4 ﻢﺸﺷ هﺎﻣ aB 1 /0 ± 1/ 3 aA 1 /0 ± 8/ 3 aB 1/ 0 ± 0/ 3 aA 1/ 0 ± 5/ 3 aB 1/ 0 ± 0/ 3 aA 3/ 0 ± 8/ 3 aB 3/ 0 ± 0/ 3 aA 3/ 0 ± 8/ 3 * راد ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ نﻮﺘﺳ ﮏﯾ رد توﺎﻔﺘﻣ ﮏﭼﻮﮐ فوﺮﺣ (P<0.05) راد ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﻒﯾدر ﮏﯾ رد توﺎﻔﺘﻣ گرﺰﺑ فوﺮﺣ و ﺖﺳا ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز تﺪﻣ ﻦﯿﺑ (P<0.05) يﺎﻫ شور ﻦﯿﺑ دﺎﻤﺠﻧا .ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ 138

(8)

ﻪﻠﺠﻣ ﯽﻤﻠﻋ تﻼﯿﺷ ناﺮﯾا لﺎﺳ /مود و ﺖﺴﯿﺑ هرﺎﻤﺷ 3 ﺰﯿﯾﺎﭘ/ 1392 139 لوﺪﺟ رد ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﮏﭽﺑآ ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ 4 هﺪﻣآ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﻣﺎﻤﺗ رد .ﺖﺳا ﻢﯿﺘﺴﻫ وﺮﺑور ﮏﭽﺑآ ﻢﺠﺣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ .(P <0/05) ﻪﻧﻮﻤﻧ رد زا ﮏﭽﺑآ راﺪﻘﻣ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺎﺑ ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ يﺎﻫ 4/ 4 لوا هﺎﻣ رد ﺪﺻرد ﻪﺑ 6/ 11 ﺎﺑ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ رد و ﻪﺘﺷاد ﺶﯾاﺰﻓا ﻢﺸﺷ هﺎﻣ رد ﺪﺻرد لوا هﺎﻣ ﮏﭽﺑآ راﺪﻘﻣ ﺰﯿﻧ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا 7/ 1 ﻪﺑ 8/ 6 هﺎﻣ رد ﺪﺻرد يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮏﭽﺑآ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺖﺳا هﺪﯿﺳر ﻢﺸﺷ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﯽﻣ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ )ﺪﺷﺎﺑ P<0/05 (. لوﺪﺟ 4 تﺪﻣرد ﻪﻠﯿﻓ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮏﭽﺑآ ﺪﺻرد تاﺮﯿﯿﻐﺗ : يﺎﻣدرد يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز 18 - داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﻪﻧﻮﻤﻧ نﺎﻣز يرادﺮﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا (ﺪﻫﺎﺷ ) هزﺎﺗ ﻪﻠﯿﻓ 0 0 لوا هﺎﻣ aB 2/ 0 ± 4 / 4 aA 0/ 0 ± 7 / 1 مود هﺎﻣ aB 2/ 0 ± 3 / 5 aA 2/ 0 ± 9 / 1 مﻮﺳ هﺎﻣ bB 1/ 0 ± 0 / 8 aA 2/ 0 ± 2 / 2 مرﺎﻬﭼ هﺎﻣ bB 2/ 0 ± 4 / 8 bA 1/ 0 ± 4 / 3 ﻢﺠﻨﭘ هﺎﻣ cB 4/ 0 ± 1 / 10 cA 2/ 0 ± 1 / 6 ﻢﺸﺷ هﺎﻣ dB 0/ 0 ± 6 / 11 cA 2/ 0 ± 8 / 6 * ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ نﻮﺘﺳ ﮏﯾ رد توﺎﻔﺘﻣ ﮏﭼﻮﮐ فوﺮﺣ راد (P<0.05) فوﺮﺣ و ﺖﺳا ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز تﺪﻣ ﻦﯿﺑ راد ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﻒﯾدر ﮏﯾ رد توﺎﻔﺘﻣ گرﺰﺑ (P<0.05) ﻦﯿﺑ .ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻬﺷور يﺎﻬﺴﮑﻋ (SEM) ﻞﮑﺷ رد ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ 1 نﺎﺸﻧ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ دﻮﺸﯿﻣ هﺪﯾدﺮﯾوﺎﺼﺗ رد ﻪﮐ رﻮﻄﻧﺎﻤﻫ .ﺖﺳا هﺪﺷ هداد دﺎﻤﺠﻧا زا ﻞﺒﻗ (هزﺎﺗ) يرﻮﻃ ﻪﺑ هدﻮﺑ ﺺﺨﺸﻣ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳﺰﯾر ياراد ًﻼﻣﺎﮐ ﯽﻧﻼﻀﻋ يﺎﻫ ﻪﺘﺷر ﻪﮐ زا ﺲﭘ ﺎﻣا ،ﺖﺳا ﺺﯿﺨﺸﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺖﺳد زا ار دﻮﺧ ﺶﯾارآ ،هﺪﺷ ﺮﯿﯿﻐﺗ رﺎﭼد نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﻦﯾا دﺎﻤﺠﻧا رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻦﯾا .ﺖﺳا هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﺖﻓﺎﺑ ﯽﻧﻼﻀﻋ يﺎﻫ ﻪﺘﺷر و هداد ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .دﻮﺑ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا زا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺰﯿﻧ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز نﺪﺷ ﯽﻧﻻﻮﻃ ﺎﺑ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ .ﺖﺳا هﺪﺷ F

(9)

140 ﻞﮑﺷ 1 ﺮﯾوﺎﺼﺗ : SEM ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺿﺮﻋ شﺮﺑ زا ﯽﯾﺎﻤﻨﮔرﺰﺑx ،250M : ، ﯽﻧﻼﻀﻋ يﺎﻫ ﻪﺘﺷرF

:

ﺎﻫ ﻞﯾﺮﺒﯿﻓﻮﯿﻣ

M

F

M

F

M

:

هزﺎﺗ ﮫﻧوﻣﻧ

ﯽﻠﯾﻧ یﺎﯾﭘﻼﯾﺗ

(دھﺎﺷ)

A

زا سﭘ ﯽﻠﯾﻧ یﺎﯾﭘﻼﯾﺗ دﻧﺗ دﺎﻣﺟﻧا :

۳ هﺎﻣ

B

دﺎﻣﺟﻧا :

دﻧﮐ

زا سﭘ ﯽﻠﯾﻧ یﺎﯾﭘﻼﯾﺗ

۳ هﺎﻣ

C

زا سﭘ ﯽﻠﯾﻧ یﺎﯾﭘﻼﯾﺗ دﻧﺗ دﺎﻣﺟﻧا :

٦ هﺎﻣ

D

زا سﭘ ﯽﻠﯾﻧ یﺎﯾﭘﻼﯾﺗ دﻧﺗ دﺎﻣﺟﻧا :

٦ هﺎﻣ

E

(10)

ﻪﻠﺠﻣ ﯽﻤﻠﻋ تﻼﯿﺷ ناﺮﯾا لﺎﺳ /مود و ﺖﺴﯿﺑ هرﺎﻤﺷ 3 ﺰﯿﯾﺎﭘ/ 1392 141

ﺚﺤﺑ

ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﺪﻤﺠﻨﻣ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﯽﻔﯿﮐ يﺎﻫ ﯽﮔ هﮋﯾو ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز تﺪﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و دﺎﻤﺠﻧا شور ﺎﺑ نﺪﺷ هرﻮﺗﺎﻧد ،ﮓﻧر ،ﻮﺑ ،ﻢﻌﻃ ،ﺖﻓﺎﺑ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻞﯿﺒﻗ زا تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺪﺷﺎﺒﯿﻣ ﯽﺑﺮﭼ نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴﮐا ،ﺎﻬﻤﯾﺰﻧآ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ،ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ . رد يﺎﻬﻟﺎﺘﺴﯾﺮﮐ و هﺪﺷﺪﻤﺠﻨﻣ ﯽﻟﻮﻠﺳ نورد بآ ،ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺚﻋﺎﺑ و دروآ ﯽﻣ رﺎﺸﻓ ﯽﻟﻮﻠﺳ هراﻮﯾد ﻪﺑ ﻪﮐ دزﺎﺳ ﯽﻣ ار يﺮﺘﮔرﺰﺑ ﮏﭽﺑآ ﺶﯾاﺰﻓا و ﯽﻟﻮﻠﺳ نورد ﻊﯾﺎﻣ نﺪﺷ جرﺎﺧ و لﻮﻠﺳ ﯽﮔرﺎﭘ ﯽﺗﻼﯿﺷ هدرواﺮﻓ يا ﻪﯾﺬﻐﺗ شزرا ﺖﯾﺎﻬﻧ رد و دﻮﺷ ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐﺪﻤﺠﻨﻣ ﯾﺮﮐ ﻊﯾﺮﺳ و ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا رد ﺎﻣا يﺎﻫ لﺎﺘﺴ ﺐﯿﺳآ ﯽﻫﺎﻣ ﯽﻟﻮﻠﺳ هراﻮﯾد ﻪﺑ ﺮﺘﻤﮐ و هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ يﺮﮑﺘﭼﻮﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد يﺮﺗﻻﺎﺑ ﺪﺣرد ﯽﻫﺎﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﺪﻨﻧﺎﺳﺮﯿﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ زا رﻮﺒﻋ نﺎﻣز دﺎﻤﺠﻧا عﻮﻧ ﻦﯾا رد .دﻮﺸﯿﻣ ﻆﻔﺣ ﺪﻨﮐ زا ﺮﺘﻤﮐ ﯽﻧاﺮﺤﺑ 2 ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺖﻋﺎﺳ ) Johnston et al., 1994;

Delgado & Rubiolo, 2005

(. ﺎﻄﻣ رد رد ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ﻪﻠﻀﻋ ﺖﻓﺎﺑ ﺖﺑﻮﻃر ناﺰﯿﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟ ياﺮﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﺶﻫﺎﮐ دﺎﻤﺠﻧا نﺎﻣز ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺖﺑﻮﻃر ﺶﻫﺎﮐ .ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺎﺑ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز رد ﺖﺑﻮﻃر نداد ﺖﺳد زا ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﺎﻫ ﯽﯾادز دﺎﻤﺠﻧا زا ﺪﻌﺑ ﻪﻠﻀﻋ ﺖﻓﺎﺑ زا ﮏﭽﺑآ جوﺮﺧ و 7 ﺮﻫ .ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﻢﻫ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺖﺑﻮﻃر ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﮏﭽﺑآ ناﺰﯿﻣ رﺪﻘﭼ ياﺮﺑ يرادﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ نﺎﻣز نﺎﯾﺎﭘ رد ﮏﭽﺑآ ناﺰﯿﻣ .ﺖﺳا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺪﻨﮐ و ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا ﺎﺑ ﻞﯿﻧ ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ 8/ 6 و 6/ 11 ﺪﺻرد لوﺪﺟ) ﺖﺳا هدﻮﺑ 4 ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ .( ﻄﻣ ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ﺮﯾﺎﺳ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ شراﺰﮔ .دراد ﺖﻘﺑﺎ Pawar و Magar ) 1965 ﯽﻫﺎﻣ ﻪﻠﻀﻋ ﺖﻓﺎﺑ رد ار ﺖﺑﻮﻃر ﺶﻫﺎﮐ ( تﺮﻔﻣﻮﭘ 8 زا 2/ 75 ﻪﺑ هزﺎﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﺪﺻرد 3/ 69 رد ﺪﺻرد ﻪﺑ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا رد و ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا 3/ 71 هﺎﻣ ﺖﻔﻫ زا ﺪﻌﺑ ﺪﺻرد يﺎﻣد ﺎﺑ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ 18 هﺪﻫﺎﺸﻣ داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد .ﺪﻧدﺮﮐ Arannilewa ) نارﺎﮑﻤﻫ و 2005 ( ﺖﺑﻮﻃر ﺶﻫﺎﮐ 7_Thawing 8_{Stromateus cinereus} ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ 9 زا ار 06 / 75 ﻪﺑ ﺪﺻرد 60 / 65 رد و ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا رد ﺪﺻرد )ﺪﻧدﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز نﺎﯾﺎﭘ P<0.05 .( ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ هزﺎﺗ ﻪﻠﯿﻓ رد ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ راﺪﻘﻣ 85 /1 ﺪﺻرد لوﺪﺟ)دﻮﺑ 3 ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ نﺎﯾﺰﺑآ رد ﯽﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ ﺎﯾ ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ راﺪﻘﻣ .( 5/ 0 ﺎﺗ 2 ﻠﻀﻋ نزو ﺪﺻرد ﺮﯾﺎﺳ رد .دﻮﺷ ﯽﻣ ﻞﻣﺎﺷ ار نآ ﻪ ،ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺰﻣﺮﻗ و ﻞﯿﻧ ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ يور ﺮﺑ ﻪﮐ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ راﺪﻘﻣ .ﺖﺳا هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ هژوﺮﭘ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑﺎﺸﻣ يﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ Garduno ) نارﺎﮑﻤﻫ و 2007 ياﺮﺑ ( ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ 08 /1 ﺰﻣﺮﻗ ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ياﺮﺑ و ﺪﺻرد 03 /1 رد و ﺪﺻرد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ Osibona ) نارﺎﮑﻤﻫ و 2009 ﯽﻠﯾز ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ياﺮﺑ ( ) Tilapia zillii ( 20 /1 ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ياﺮﺑ و ﺪﺻرد 80 /1 رد رﻮﭙﮐ ﻪﻠﯿﻓ ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ راﺪﻘﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺪﺻ 6/ 0 دﺎﮐ ﯽﻫﺎﻣ ﺪﺻرد 1/ 1 ) ﺪﺻرد Usydus et al., 2011 لﺮﮐﺎﻣ ( ) يﺪﻨﻫ Rastrelligerkanagurta ( 23 /1 ﺪﺻرد ) Lakshmisha et al., 2008 بﻻﺎﺗ ﻦﮐﺎﺳ ﯽﻫﺎﻣ كدرا رد و ( ﯽﻟﺰﻧا 21 /1 ،ﯽﻣﺮﮐ ) ﺪﺻرد 1386 رﻮﻃ ﻪﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ( ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﯽﻟو دراﺪﻧ ﻪﻠﻀﻋ ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ راﺪﻘﻣ ﺮﺑ يﺮﯿﺛﺎﺗ دﺎﻤﺠﻧا ﯽﻠﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ ﺪﺻرد ﯽﺑﺮﭼ و ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ،ﺖﺑﻮﻃر ﺪﺻرد ﺶﻫﺎﮐ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد .ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ Arannilewa ) نارﺎﮑﻤﻫ و 2005 ﺶﯾاﺰﻓا ( ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ زا ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ 86 /1 ﻪﺑ 15 /3 رد يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز رد ﺪﺻرد ) ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ P<0.05 .( ،ﺮﺿﺎﺣ هژوﺮﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻖﺒﻃ ﺮﺑ ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ﻪﻠﯿﻓ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ راﺪﻘﻣ 70 / 18 لوﺪﺟ) ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺪﺻرد 3 تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ناﺰﯿﻣ .( Usydus ) نارﺎﮑﻤﻫ و 2011 ( 4 / 16 ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد و ﺪﺻرد Garduno نارﺎﮑﻤﻫ و ) 2007 ( 40 / 17 ﻞﯿﻧ ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ياﺮﺑ ﺪﺻرد ﺰﻣﺮﻗ ﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ياﺮﺑ و 6/ 16 راﺪﻘﻣ .ﺖﺳا هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺪﺻرد ﻦﯿﺑ نﺎﯾﺰﺑّآ تﻼﻀﻋ رد ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ 15 ﺎﺗ 25 ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﯿﻐﺘﻣ ﺪﺻرد ﻦﯾا ﯽﻧﻻﻮﻃ تﺪﻣ ياﺮﺑ ﯽﯾاﺬﻏداﻮﻣ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد مﺪﻋ مﺎﮕﻨﻫ رد ﻪﺑ و ﺪﺑﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ يدﺎﯾز ﺪﺣ ﻪﺑ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ راﺪﻘﻣ 15 ﻢﻫ ﺪﺻرد )ﺪﺳﺮﺑ

Rehbein & Oehlenschlager, 2009

(. ﺪﺻرد ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز رد ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ﻪﻠﯿﻓ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ زا ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ 70 / 18 ﻪﺑ 00 / 17 رد ﺪﺻرد ﺎﺑ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﯽﻟو .ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺎﺑ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا و ﺮﺘﻤﮐ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا ناﺰﯿﻣ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا 70 / 18 ﻪﺑ 61 / 17 ﺪﺻرد 9_{Sarotherodun galiaenus}

(11)

142 ﺪﯿﺳر ﯽﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد يراﺪﻬﮕﻧ و دﺎﻤﺠﻧا .ﺖﺳا ه ﯽﯾادز دﺎﻤﺠﻧا نﺎﻣز رد ﺎﻣا دراﺪﻧ ﯽﻫﺎﻣ يﺎﻫ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺖﯿﻤﮐ رد ،ﺖﺳا لﻮﻠﺳ جرﺎﺧ و نورد ﻊﯾﺎﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ ﮏﭽﺑآ جوﺮﺧ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ زا يﺬﻐﻣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺮﯾﺎﺳ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و بآ رد لﻮﻠﺤﻣ يﺎﻫ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ .ﺖﺳاﺮﯿﻐﺘﻣرﺎﯿﺴﺑ نآ ﻢﺠﺣ ﻪﮐ دور ﯽﻣ ﺖﺳد رد ﻦﯾا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻢﺠﺣ يﻻﺎﺑ ﮏﭽﺑآ رد ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺎﻫ دﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﮐ ﺪﺻرد ﻦﯿﺋﺎﭘ ﺮﺗ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ رد ا ﻦﯾ ﺗ رﺎﻤﯿ ﺎﻘﻣ رد ﻪﺴﯾ ﺎﺑ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا )ﺪﯾدﺮﮔ P<0.05 .( ﺎﺘﻧ ﺞﯾ ا ﻪﺑﺎﺸﻣ ي ار Arannilewa ) نارﺎﮑﻤﻫ و 2005 ور ﺮﺑ ( ي ﺗ ﺎﯿﭘﻼﯿ شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﮐ ﺎﻬﻧآ . ﺌﺗوﺮﭘ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯿ زا ار 80 / 17 ﻪﺑ ﺪﺻرد 70 / 15 ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد .ﺪﻧدﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا رد ﺪﺻرد ﺮﮕﯾد يا Badii ) نارﺎﮑﻤﻫ و 2002 ﺌﺗوﺮﭘ ﺶﻫﺎﮐ ( ﻦﯿ ﺖﺷﺬﮔ زا ﺪﻌﺑ ار 7 هﺎﻣ زا ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا رد 120 ﻣ ﯽﻠﯿ ﻪﺑ مﺮﮔ 18 ﻣ ﯽﻠﯿ ﺖﻓﺎﺑ رد مﺮﮔ ﻫﺎﻣ ﻪﻠﻀﻋ ﯽ .ﺪﻧدﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ دﺎﮐ ﯽﻫﺎﻣ ﻪﻠﻀﻋ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﺐﯿﮐﺮﺗ زا ﯽﺋﺰﺟ ﺎﻬﯿﺑﺮﭼ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺪﻨﻫﺪﯿﻣ نﺎﺸﻧ ﯽﻫﺎﻣ نﺪﺑ رد راﺪﻘﻣ ﺮﻈﻧ زا ار يدﺎﯾز فﻼﺘﺧا ) (Oehlenschlager & Rhbein, 2009

. ﺖﻓﺎﺑ رد ﯽﺑﺮﭼ راﺪﻘﻣ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ﻪﻠﻀﻋ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻞﯿﻧ 30 /1 ﻪﺑ ﻪﻠﻀﻋ ﺮﺗ نزو ﺪﺻرد )ﺪﻣآ ﺖﺳد لوﺪﺟ 1 .( ﻞﯿﻧ يﺎﯿﭘﻼﯿﺗ ﯽﻫﺎﻣ ﯽﺑﺮﭼ راﺪﻘﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد Osydus نارﺎﮑﻤﻫ و ) 2011 ( 2 ﺪﺻرد ، ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد Rasoarahona نارﺎﮑﻤﻫ و ) 2005 ( 08 /1 ﺪﺻرد رد و ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ Bahurmiz و Ng ) 2009 ( 74 /1 ﺪﺻرد هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺖﺳا . ﻐﺗ تاﺮﯿﯿ ﺑﺮﭼ ﯽ ﺑ ﺮﺿﺎﺣ هژوﺮﭘ رد ﺮﮕﻧﺎﯿ ﺑﺮﭼ ﺪﺻرد ﺶﻫﺎﮐ ﯽ اﺰﻓا ﺎﺑ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺶﯾ راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد ي ﻣ ﯽ ﺑ ﺪﺷﺎ ) P<0/05 .( ﺗ رد يﺎﯿﭘﻼﯿ ا ﻞﯿﻧ ﻦﯾ زا ﺶﻫﺎﮐ 30 /1 رد ﺪﺻرد ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ي ﻪﺑ هزﺎﺗ 61 /0 ﺗ رد يﺎﻫرﺎﻤﯿ و ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺎﺑ 91 /0 ﺗ رد ﺪﺻرد يﺎﻫرﺎﻤﯿ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا ﺎﺑ ﺖﺳا هدﻮﺑ . ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺶﻫﺎﮐ ناﻮﺘﯿﻣ ار ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﯽﺑﺮﭼ ﻪﺑ خﺮﻧ ﺮﺗﻻﺎﺑ نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴﮐا و ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﻫ رد ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺎﻫ ﺎﺑ دﺎﻤﺠﻧا ﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﺪﻨﮐ داد ﺖﺒﺴﻧ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا ﺎ

(Pawar && Magar,

1965) ضﺮﻌﻣ رد دﺎﻤﺠﻧا نﺎﻣز رد ﯽﻫﺎﻣ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﺑﺮﭼ . دﺮﯿﮔ ﯽﻣ راﺮﻗ ﺰﯿﻟﻮﺗا و نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴﮐا رد . ﻃ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﯽ ،نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴﮐا ﺳا يﺎﻫﺪﯿ ﻏ بﺮﭼ عﺎﺒﺷاﺮﯿ ﻫﺎﻣ رد ﯽ ﺴﮐا ﺎﺑ نﮋﯿ اﻮﻫ ﮐﺮﺗ ﺐﯿ ﻃ و هﺪﺷ ﯽ ﻟﻮﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺳ ﺪﯿ ﺴﮐاﺮﭘ ،ﺪﯿ ﻫﺪﻟآ و نﻮﺘﮐ ﺪﯿ ﻣ ﯽ ﺑﺮﭼ ﺪﺻرد ﺶﻫﺎﮐ .ﺪﻨﮐ ﯽ ﻨﭽﻤﻫ و ﻞﮐ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا توﺎﻔﺗ ﻦﯿ وﺪﻨﮐدﺎﻤﺠﻧا زا ﻞﺻﺎﺣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗرد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺪﻨﺗ Pawar و Magar ) 1965 ( ﻪﮐ ور ﺮﺑ ي ﻫﺎﻣ ﯽ تﺮﻔﻣﻮﭘ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﯽﻫﺎﻣ ﯽﺑﺮﭼ راﺪﻘﻣ ﺎﻬﻧآ ﯽﺳرﺮﺑ رد . تﺮﻔﻤﭘ زا 01 /2 ﻪﺑ ﺪﺻرد 9/ 0 و ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا رد ﺪﺻرد 5/ 1 رد ﺪﺻرد ﺳر ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا هﺪﯿ .ﺖﺳا ﺪﻫد ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا نﻮﻣزآ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تازﺎﯿﺘﻣا لوﺪﺟ) 3 رد ﺪﻤﺠﻨﻣ لﻮﺼﺤﻣ يراﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ ( ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ ﺘﻣا تازﺎﯿ ﮓﻧر ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ، ﻮﺑ ، ﺖﻓﺎﺑ و هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺑﺎﯿﯿ . هﺪﺷ ﺪﻤﺠﻨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﭘ زﺎﯿﺘﻣا زا ﺪﻨﮐ شوﺮﺑ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺗ ﻦﯿﺋ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺑ ناﻮﺘﯿﻣ ار زﺎﯿﺘﻣا رد توﺎﻔﺗ ﻦﯾا .ﺪﻧا هدﻮﺑ رادرﻮﺧﺮﺑ و ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا شور ود ﺮﺛا رد ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد هﺪﺷ دﺎﺠﯾا توﺎﻔﺘﻣ ﮏﭽﺑآ ،نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ رد ﺮﺗ ﺪﯾﺪﺷ تاﺮﯿﯿﻐﺗ .ﺖﺴﻧاد ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺪﻨﮐ ﻤﺠﻧا يﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺒﯾﺮﻘﺗ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ رد ﺮﺘﺸﯿﺑ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ،ﺮﺘﺸﯿﺑ دﺎ ار ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﯾا شﺮﯾﺬﭘ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﺪﻨﮐ .ﺖﺳا هداد ﺶﻫﺎﮐ Lakshmanan نارﺎﮑﻤﻫ و ) 1990 ﺶﻫﺎﮐ ( ﺘﻣا تازﺎﯿ ﮓﻧر ، ﻮﺑ ، ﻓ رد ار هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ و ﺖﻓﺎﺑ ﻪﻠﯿ ﻫﺎﻣ ﯽ رد دﺎﮐ ﺎﭘ رد ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا نﺎﯾ راﺪﻬﮕﻧ نﺎﻣز ي .ﺪﻧدﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ Alizadeh ) نارﺎﮑﻤﻫ و 2007 ﻨﻌﻣ ﺶﻫﺎﮐ ( ﯽ راد ﺘﻣا تازﺎﯿ ﻫﺎﻣ رد ار ﻪﻠﻀﻋ ﮓﻧر و ﺖﻓﺎﺑ ﯽ دازآ 10 و ﺪﻧدﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺘﻣا تازﺎﯿ ا ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻦﯾ ﺎﭘ رد ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا رد رﻮﺘﮐﺎﻓ ود نﺎﯾ نﺎﻣز راﺪﻬﮕﻧ ي ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﺮﺘﻤﮐ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد ي دﻮﺑ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا ﺎﺑ ه ﺖﺳا ) P<0.05 (. رﻮﻄﻧﺎﻤﻫ ﻪﮐ رد لوﺪﺟ 4 هﺪﻣآ ،ﺖﺳا ﺪﺻرد ﺑآ ﮏﭽ ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا نﺎﻣز يراﺪﻬﮕﻧ رد ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ ﻪﻄﺑار ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ دراد و ﻦﯾا ﺶﯾاﺰﻓا رد ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺎﻫ ﺎﺑ دﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﮐ ﺮﺘﺸﯿﺑ زا دﺎﻤﺠﻧا ﺪﻨﺗ هدﻮﺑ ﺖﺳا ) P<0/05 (. تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ يدﺎﯾز مﺎﺠﻧا هﺪﺷ ﺖﺳا ﻪﮐ نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد ﮏﭽﺑآ ﺶﯾاﺰﻓا و ﯽﯾادزدﺎﻤﺠﻧا زا ﺪﻌﺑ ﯽﻫﺎﻣ نزو ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ )

Chevalier et al., 2001; Cao et al., 2003;

Makari et al., 2007 (. ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻋﺮﺳ و نﺎﻣز دﺎﻤﺠﻧا ﺪﺻرد ﮏﭽﺑآ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ . ﻦﯾا ﺮﻣا ﻪﺑ ﺖﻠﻋ توﺎﻔﺗ رد ﻞﺤﻣ 10_{Salmo salar}

(12)

ﻪﻠﺠﻣ ﯽﻤﻠﻋ تﻼﯿﺷ ناﺮﯾا لﺎﺳ /مود و ﺖﺴﯿﺑ هرﺎﻤﺷ 3 ﺰﯿﯾﺎﭘ/ 1392 143 راﺮﻗ يﺮﯿﮔ ﯽﺨﯾ يﺎﻬﻟﺎﺘﺴﯾﺮﮐ و هزاﺪﻧا و ﻞﮑﺷ ﺎﻬﻧآ و ﻪﺑ ﻊﺒﺗ نآ يﺎﻬﺒﯿﺳآ ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫﺮﺒﯿﻓ ﻪﻠﻀﻋ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﯽﺨﯾ يﺎﻬﻟﺎﺘﺴﯾﺮﮐ گرﺰﺑ و ﻢﻈﻨﻣﺎﻧ جرﺎﺧ ﯽﻟﻮﻠﺳ ﺐﯿﺳآ يﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﺑ هراﻮﯾد ﯽﻟﻮﻠﺳ دراو ﯽﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﺻرد ﺪﻫﺎﺷ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا رد ﻞﯿﻟد ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ ،ﺪﻨﮐ ﻢﯿﺘﺴﻫ ﮏﭽﺑآ . ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد Alizadeh ) نارﺎﮑﻤﻫ و 2007 ﻪﮐ ( ﺎﻘﻣ ﻪﺴﯾ ور ﺮﺑ ﺪﻨﺗ و ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺮﺛا ي ﻫﺎﻣ ﯽ ﻣ دازآ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ ، ﺪﺻرد ﺖﺷﺬﮔ زا ﺪﻌﺑ ﺪﻨﮐ دﺎﻤﺠﻧا رد ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮏﭽﺑآ ﮏﯾ ﻪﺑ هﺎﻣ 25 / 11 ﻪﺑ ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا رد و ﺪﺻرد 75 /7 ﺳر ﺪﺻرد ﺪﯿ ) P<0/05 (. ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ شور ﺺﯿﺨﺸﺗ ياﺮﺑ و هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ هرﻮﺗﺎﻧد نﺪﺷ ﻪﻠﯿﻓ ،ﻞﯾﺮﺒﯿﻓﻮﯿﻣ ﺖﯿﻟﻼﺣ ﻞﯿﺒﻗ زا ﯽﻫﺎﻣ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ،ﻦﯾزﻮﯿﻣﻮﺘﮐا ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ ﻦﯾزﻮﻧودآ يﺮﺗ تﺎﻔﺴﻓ و هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﭘﻮﮑﺳوﺮﮑﯿﻣ ﺖﻓﺎﺑ دﻮﺟو ﯽﻠﺧاد دراد ) Suzuki, 1981 .( هﺪﻫﺎﺸﻣ شور ﺎﺑ ﻣ ﯽﺷور ﯽﻧوﺮﺘﮑﻟا پﻮﮑﺳوﺮﮑﯿ ا رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾ اﺮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ي ﻐﺗ هﺪﻫﺎﺸﻣ تاﺮﯿﯿ .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ نﺪﺷ هرﻮﺗﺎﻧد و ﺖﻓﺎﺑ ﻦﯾزﻮﯿﻣﻮﺘﮐا دﺎﻤﺠﻧا زا ﺶﯿﭘ دﻮﺷ ﯽﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﮑﯾرﻮﻄﻧﺎﻤﻫ ﺪﻫﺪﯿﻣ نﺎﺸﻧ دﻮﺧ زا ار ﺺﺨﺸﻣ ًﻼﻣﺎﮐ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ زا ﺲﭘ ﺎﻣا ﺪﻨﭼ ﺖﺷﺬﮔ ﻦﯾ راﺪﻬﮕﻧ زا ﻪﺘﻔﻫ ي ﺒﻃ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ رد ﯽﻌﯿ ﺑ زا ﺎﻬﻧآ ﻦﯿ ﻓ و ﻪﺘﻓر يﺎﻫ نﺎﻣﻼﯿ ﭘ ﻢﻫ رد هﺪﯿﭽﯿ ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽ .دﻮﺷ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻔﻠﺘﺨﻣ و ﺖﻓﺎﺑ يرﺎﺘﺧﺎﺳ تاﺮﯿﯿﻐﺗ يور ﺮﺑ ﯽ و ﺖﻋﺮﺳ عاﻮﻧا ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﯽﻫﺎﻣ ﻪﻠﻀﻋ ﺖﻓﺎﺑ نﺪﺷ هرﻮﺗﺎﻧد ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ هﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ و ﺖﺳا هﺪﺷ ﺎﻬﻧآ ﺮﺑ دﺎﻤﺠﻧا نﺎﻣز ﻫﺎﮐ و دﺎﻤﺠﻧا ﺖﻋﺮﺳ ﻞﻗاﺪﺣ ﻪﺑ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻦﯾا ناﺰﯿﻣ نآ نﺎﻣز ﺶ ﺪﺳر ﯽﻣ )

Bello & Luft, 1982; Chen & Pan, 1997; Alizadeh et al., 2007 (. ﻪﮐ يﺮﮕﯾد ﻢﻬﻣ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ دﻮﺷ ﯽﻣ ﺖﻓﺎﺑ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﺚﻋﺎﺑ ﺮﮐ ﯽﺨﯾ يﺎﻫ لﺎﺘﺴﯾ ﻣ ﯽ ﻣ ﻞﮑﺷ دﺎﻤﺠﻧا نﺎﻣز رد ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﯽ ﮔ دﺮﯿ ﺳآ ﺚﻋﺎﺑ و ﺐﯿ د هراﻮﯾ ﺎﻬﻧ رد و لﻮﻠﺳ ﺖﯾ ﻣ ﺖﻓﺎﺑ ﯽ ﺮﺘﻤﮐ دﺎﻤﺠﻧا ﺖﻋﺮﺳ ﻪﭼ ﺮﻫ .دﻮﺷ ﻧاﺮﺤﺑ ﻪﻠﺣﺮﻣ زا رﻮﺒﻋ و ﺪﺷﺎﺑ ﯽ ﺮﺳ دﺎﻤﺠﻧا ﺮﺘﻌﯾ ﺑ قﺎﻔﺗا هزاﺪﻧا ﺪﺘﻔﯿ ﻪﺑ و دﻮﺑ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﺮﺗ ﻞﮑﺸﻟا ﺪﺤﺘﻣ و ﺮﺘﮑﭼﻮﮐ ﺎﻫ لﺎﺘﺴﯾﺮﮐ ﻦﯾا لﻮﻠﺳ جرﺎﺧ يﺎﺟ ﻣ ﻞﮑﺷ نآ ﻞﺧاد ﯽ ﮔ ﺪﻧﺮﯿ ﺳآ و ﺐﯿ ﺮﺘﻤﮐ ي ﻪﺑ .دز ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﻇﺎﺣ ﻞﮑﺷ ) 1 ( هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻣ دﻮﺷ ﯽ رد ،ﺪﻨﺗ دﺎﻤﺠﻧا ﺎﺑ يﺎﻫ رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺨﺗ ﺐﯾ ﺮﺘﻤﮐ ي ترﻮﺻ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻣ ﻪﮐ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﯽ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﺮﺘﮑﭼﻮﮐ ﻤﻫ ندﻮﺑ ﻦﯿ ﺮﮐ يﺎﻫ لﺎﺘﺴﯾ ﯽﺨﯾ ﻤﻫ .ﺪﺷﺎﺑ ﻦﯿ ﺎﺘﻧ ﺞﯾ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد Alizadeh نارﺎﮑﻤﻫ و ) 2006 و ( Bello و Luft ) 1982 ( هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ .ﺖﺳا

ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﺳﺮﮭﻓ

Alizadeh E., Chapleau N., Lamballerie M.D.E. and Lebail A. 2007. Effects of

freezing and thawing processes on the quality of Atlantic salmon (Salmo salar) fillets, Food Engineering and Physical Properties, 72:279-284.

AOAC. 2002. Association of Official

Analytical Chemists, 16 Edition, Washington DC, USA.

Arannilewa S.T., Salawu S. O. and Sorungbe A.A. 2005. Effect of frozen

period on the chemical, microbiological and sensory quality of frozen tilapia fish (Sarotherdun galiaenus), African Journal of Biotechnology, 4: 852-855.

Badii F., Nazlin K. and Howell K. 2002.

Changes in the texture and structure of Cod and Haddock fillets during frozen storage. Food Hydrocolloids, 16: 313-319.

Bello R.A. and Luft J.H. 1982. Ultrastructural

study of skeletal fish Muscle after freezing at different rates, Journal of Food Science, 47:1389- 1394.

Chen Y.L. and Pan B.S. 1995. Freezing

tilapia by airblast and liquid nitrogen- freezing point and freezing rate, International Journal of Food Science and Technology, 30:167-173.

Chevalier D., Munoz A.S. and Ghoul M. 2001. Effect of freezing conditions and

storage on ice crystal and drip volume in turbot evaluation of pressure shift freezing

(13)

144 VS. Air-blast freezing, Innovative Food Science and Emerging Technology, 1:193-201.

Delgado A.E. and Rubiolo A.C. 2005.

Microstructural changes in strawberry after freezing and thawing processes, Food Science and Technology, 38:135-142.

FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) 2010. The State of

World Fisheries and Aquaculture, FAO, Rome.

Garduno M. Herrera J.R. and Cruz J.D. 2007. Nutrient composition and sensory

evaluation of fillets from wild-type nile tilapia and a red hybrid, Aquaculture Research, 38: 1074-1081.

Hall G.M. 2011. Fish Processing-

Sustainability and New Opportunities, Blackwell Publishing.

Johnston W.A., Nicholson F.J., Roger A. and Stroud G.D. 1994. Freezing and

refrigerated storage in fisheries, FAO Fisheries Technical Paper.

Karacam H. and Boran M. 1996. Quality

changes in frozen whole and gutted anchovies during storage at – 18 C, International Journal of Food Science and Technology, 31:527-531.

Lakshmisha I.P., Ravishankar C.N., Ninan G., Mohan C.O. and Gopal T.K.S. 2008.

Effect of freezing time on the quality of Indian Mackerel ( Rastrelliger kanagurta) during frozen storage Sensory and Food quality,37: 345-353.

Lin, D. and Morrissey M.T. 1994. Iced

storage characteristics of Northern squawfish ( Ptychocheilus oregonensis), Journal of Aquatic Food Production Technology,3: 25-43.

Lioreca E., Isabel H., Isabel P.M., Amparo Q., Virginia L. and Susana M.F. 2003.

Effect of batter formulation on lipid uptake during frying and lipid fraction of frozen battered squid, European Food Research and Technology, 216:297-302.

Makari M., Melvin M., Hotos G. and Doubi X. 2007. The biochemical and sensory

properties of gilthead sea bream frozen at different characteristic freezing times, Journal of Food Quality,30:970-992.

Osibona A.O., Kusemiju K. and Akande G.R. 2009. Fatty acid composition and

amino acid profile of two freshwater species, African catfish (Clarias

gariepinus) and tilapia (Tilapia zillii),

African Journal of Agriculture, 9:608-621.

Pawar S.S. and Magar N.G. 1965. Chemical

changes during frozen storage of Pomphrets, mackerel, and Sardines. Journal of Fisheries Research. 38: 87-93.

Rasoarahona J.R.E. Barnathan G. and Gaydou E.M. 2005. Influence of season on

the lipid content and fatty acid profiles of three tilapia species from Madagascar, Food Chemistry, 91: 683-694.

Rhbein H. and Oehlenschlager J. 2009.

(14)

ﻪﻠﺠﻣ ﯽﻤﻠﻋ تﻼﯿﺷ ناﺮﯾا لﺎﺳ /مود و ﺖﺴﯿﺑ هرﺎﻤﺷ 3 ﺰﯿﯾﺎﭘ/ 1392 145

authenticity, John Wiley and Sons Publishing.

Suzuki T. 1981. Fish and Krill Protein,

Science Publishing.

Usydus Z., Adamczyk M. and Szatkowska U. 2011. Marine and farmed fish in the

polish market: Comparison of the nutritional value, Food Chemistry, 126:78-84.

Venugopal V. 2006. Seafood Processing, CRC

(15)

146

The effects of slow and quick freezing methods on microstructure,

drip loss, proximate compositions and sensory properties of Nil

Tilapia (nilticus Oreochromis) fillets

Babak Karami

1

, Yazdan Moradi

2*

, Abba Ali Motalebi

3

, Syed Ebrahim Hossini

4

,

Mehdi Soltani

5

ymorady@yahoo.com

1,4,5-Islamic Azdad University, Science and Research Unit

2,3-Iranian Fisheries Research Organization

Key words

:

Proximate analysis, Drip loss,Freezing, Microstructure, Fillet, Tilapia

Abstract

The aim of this study was to investigate the effects of slow and quick freezing on the changes

in sensory properties, drip loss, microstructure and proximate compositions of Nile Tilapia

(Oreochromis niloticus) fillets. For this reason, skined off and deboned tilapia fillets were

frozen by slow and quick freezing methods. The samples were packed and stored at -18

°