Seasonal variation of acetylcholinesterase, catalase, glutathione s transferase in different size of Pinctada radiata and metal pollution (Pb, Cd, Ni) in Persian Gulf

(1)

1

(2)

2

ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد

تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ و مﻮﻠﻋ ﺪﺣاو ) ناﺮﻬﺗ ( ﺎﯾرد ﯽﺳﺎﻨﺷ ﺖﺴﯾز هوﺮﮔ ،ﯽﯾﺎﯾرد نﻮﻨﻓ و مﻮﻠﻋ هﺪﮑﺸﻧاد ﻪﻟﺎﺳر يﺮﺘﮐد (Ph.D) ﻪﺘﺷر رد يﺮﺘﮐد ﻪﺟرد ﺖﻓﺎﯾرد ياﺮﺑ ﻪﻣﺎﻧ نﺎﯾﺎﭘ ﺎﯾرد ﯽﺳﺎﻨﺷ ﺖﺴﯾز -ﯽﺳﺎﻨﺷ مﻮﺑ ﺶﯾاﺮﮔ عﻮﺿﻮﻣ :

ﻢﯾﺰﻧآ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ

يﺎﻫ

(GST, AChE, CAT)

ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ و

)

ﻞﮑﯿﻧ و مﻮﯿﻣدﺎﮐ ،بﺮﺳ

(

رد

ﻪﻔﮐ ود فﺪﺻ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻦﯿﻨﺳ

يا

Pinctada radiata

ﺎﻤﻨﻫار ﺪﯿﺗﺎﺳا :

يداﺮﻣ نﺎﯿﭽﻨﯿﺷﺎﻣ ﯽﻠﻋ ﺮﺘﮐد

ﺮﺘﮐد

ﯽﻣﺎﺸﺘﺣا زﺮﺒﯾﺮﻓ

روﺎﺸﻣ ﺪﯿﺗﺎﺳا :

ﺮﺘﮐد

ﯽﻠﯿﻤﺟ ﻼﻬﺷ

ﺮﺘﮐد

ﺪﻤﺤﻣ

ﯽﻧﺎﺑر

رﺎﮕﻧ ش :

يﺮﮕﺴﻋ ﯽﻠﻋ ﻪﻬﻟا

ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ لﺎﺳ 93

(3)

3

ﺐﻟﺎﻄﻣ ﺖﺳﺮﻬﻓ

ناﻮﻨﻋ ﻪﺤﻔﺻ هﺪﯿﮑﭼ ... ... ... ... ... 1 ﻪﻣﺪﻘﻣ ... ... ... ... ... 2 لوا ﻞﺼﻓ : تﺎﯿﻠﮐ 1 -1 -ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ ... ... ... 1 1 -1 -1 ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ... ... ... . 1 1 -1 -2 - سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﮐا ﻂﯾاﺮﺷ ... ... ... 2 1 -1 -3 - ناوﻻ هﺮﯾﺰﺟ ... ... ... ... 3 1 -1 -4 - ﯽﺑاروﺪﻨﻫ هﺮﯾﺰﺟ ... ... ... ... 3 1 -1 -5 - ﻮﻠﯿﺨﻧ هﺎﮕﺘﺴﯾز ... ... ... 4 1 -2 نﺎﻨﺗ مﺮﻧ ... ... ... ... 5 1 -2 -1 - ﻪﻔﮐ ود ﯽﺻﺎﺼﺘﺧا تﺎﻔﺻ يا ﺎﻫ ... ... ... 6 1 -2 -2 - ﻪﻔﮐ ود ﯽﺘﺴﯾز ﻂﯾاﺮﺷ و هﺎﮕﺘﺴﯾز يا ﺎﻫ ... ... ... 7 1 -2 -3 - ﻪﻔﮐ ود يﺎﻫدﺮﺑرﺎﮐ يا ﺎﻫ ... ... ... 11 1 -3 - رﺎﺤﻣ فﺪﺻ ... ... ... ... ... 12 1 -3 -1 ﯽﮔﮋﯾو يﺎﻫ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ ... ... ... 12 1 -3 -2 رﺎﺤﻣ فﺪﺻ ﯽﻧﺎﻬﺟ ﺶﻨﮐاﺮﭘ ... ... ... 15 1 -3 -3 فﺪﺻ ﯽﻧﺎﻬﺟ ﺶﻨﮐاﺮﭘ ناﺮﯾا ... ... ... 15 1 -4 ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﮐا ﯽﺳﺎﻨﺷ ﻢﺳ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ... ... ... 18 1 -4 -1 - ﯽﻤﺳ يﺎﻫ هﺪﻨﻨﮐ هدﻮﻟآ عاﻮﻧا ... ... ... 19 1 -4 -2 - ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ... ... ... ... 20 1 -4 -3 - بﺮﺳ Pb ... ... ... ... 21 1 -4 -4 - مﻮﯿﻣدﺎﮐ Cd ... ... ... ... 24

(4)

4 1 -4 -5 - ﻞﮑﯿﻧ Ni ... ... ... ... 26 1 -4 -6 - نﺎﺴﻧا ﺮﺑ ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ تاﺮﺛا ... ... ... 27 1 -4 -8 - ﯽﺘﺴﯾز ﯽﮕﺘﺷﺎﺒﻧا و ﯽﺘﺴﯾز ﻊﻤﺠﺗ ،ﯽﺘﺴﯾز ﻆﯿﻠﻐﺗ ... ... 29 1 -4 -9 - نﺎﺴﻧا ﻪﺑ ﺰﻠﻓ لﺎﻘﺘﻧا يﺎﻫ ﺮﯿﺴﻣ ... ... ... 30 1 -4 -10 - ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺑ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﮐا يﺎﻫ رﻮﺘﮐﺎﻓ ﺮﺛا نﺎﯾﺰﺑآ رد ... 31 1 -4 -11 - نآ يﺎﻬﺘﻓﺎﺑ رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺑ ﯽﯾاﺬﻏ هﺮﯿﺠﻧز رد ﻪﻧﻮﮔ ﮏﯾ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ ﺮﺛا ... ... ... 31 1 -5 - ناﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ ﺎﻫ ) Antieoxidants ( ... ... ... 33 1 -5 -1 - دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻢﯾﺰﻧآ يﺎﻫ ﯽﺘﻧآ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا ... ... ... 34 1 -5 -2 - ناﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ عاﻮﻧا ... ... ... .. 35 1 -5 -3 - نﻮﯿﺗﺎﺗﻮﻠﮔ S ﺎﻫزاﺮﻔﺴﻧاﺮﺗ ... ... ... 35 1 -5 -4 - رﺎﺘﺧﺎﺳ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻢﯾﺰﻧآ زﻻﺎﺗﺎﮐ ... ... ... 38 1 -4 -5 - ﻦﯿﻟﻮﮐ ﻞﯿﺘﺳا ... ... ... ... 39 1 -5 -6 -

زاﺮﺘﺳا ﻦﯿﻟﻮﮐ ﻞﯿﺘﺳا

... ... ... 41 1 -5 -6 - تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ هﺪﻨﯾﻻآ ﺎﻫ و ﺶﺠﻨﺳ ﯽﺘﻧآ ناﺪﯿﺴﮐا ... ... 41 1 -7 - ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻖﺑاﻮﺳ ... ... ... ... 33 مﻮﺳ ﻞﺼﻓ : ﺎﻫ شور و داﻮﻣ 2 -1 يرادﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺎﻫ هﺎﮕﺘﺴﯾا ﻦﯿﯿﻌﺗ ... ... ... 54 2 -2 ﮏﯿﮑﻔﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد رﺎﺤﻣ فﺪﺻ يﺮﺘﻣﻮﯿﺑ و ... ... 55 2 -3 - ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻦﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺎﻫ يزﺎﺳ هدﺎﻣآ ﻪﻠﺣﺮﻣ رد رﻮﺗﺎﮑﯿﺳد رد ... ... 56 2 -4 -ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ندﺮﮐ ﻢﻀﻫ ... ... ... ... 28 2 -5 - بﻮﺳر رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺶﺠﻨﺳ ... ... ... 57 2 -6 -دراﺪﻧﺎﺘﺳا لﻮﻠﺤﻣ ﻪﯿﻬﺗ شور ... ... ... 58 2 -7 - ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﯾﺎﻤﯿﺷ ﺰﯿﻟﺎﻧآ و ﻢﻀﻫ ﺞﯾﺎﺘﻧ ... ... ... 59 2 -8 - يزﺎﺳ هدﺎﻣآ ﺎﻫ ﻢﯾﺰﻧآ ناﺰﯿﻣ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا ياﺮﺑ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ ... 60

(5)

5 2 -9 - زاﺮﻔﺴﻧاﺮﺗ سا نﻮﯿﺗﺎﺗﻮﻠﮔ ﻢﯾﺰﻧآ ﺶﺠﻨﺳ ... ... ... 60 2 -10 - ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ناﺰﯿﻣ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا زﻻﺎﺗﺎﮐ ... ... ... 61 2 -11 - ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ناﺰﯿﻣ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا زاﺮﺘﺳا ﻦﯿﻟﻮﮐ ﻞﯿﺘﺳا ... ... 61 2 -12 - ﻢﯾﺰﻧآ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا ﺖﻬﺟ اﺰﯾﻻا هﺎﮕﺘﺳد ﺎﺑ رﺎﮐ هﻮﺤﻧ ... ... 62 2 -13 - ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ يرﺎﻣآ ﺰﯿﻟﺎﻧآ ... ... ... ... 65 ﻞﺼﻓ ﻮﺳ م : ﺞﯾﺎﺘﻧ 3 -1 - بﻮﺳر رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ... ... ... 67 3 -2 - رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ... ... 71 3 -3 - زاﺮﺘﺳا ﻦﯿﻟﻮﮐ ﻞﯿﺘﺳا و زﻻﺎﺗﺎﮐ ،زاﺮﻔﺴﻧاﺮﺗ سا نﻮﯿﺗﺎﺗﻮﻠﮔ ﻢﯾﺰﻧآ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ... 79 ﻞﺼﻓ مرﺎﻬﭼ : يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ و ﺚﺤﺑ 4 -1 ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ رد تﺎﺑﻮﺳر رد ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻊﻤﺠﺗ ناﺰﯿﻣ ... ... ... 94 4 -2 ﻂﺑاور دﻮﺟو ﯽﺳرﺮﺑ تﺎﺑﻮﺳر رد ﻞﮑﯿﻧ و مﻮﯿﻣدﺎﮐ ،بﺮﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﻦﯿﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ . 94 4 -3 ﻦﯿﺸﯿﭘ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ... ... ... 95 4 -4 ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﺳرﺮﺑ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻊﻤﺠﺗ ناﺰﯿﻣ ... ... 97 4 -5 دﻮﺟو ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻂﺑاور رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ و تﺎﺑﻮﺳر ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﺑ 99 4 -6 ﻦﯿﺸﯿﭘ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ... ... ... 100 4 -7 ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ناﺰﯿﻣ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﺳرﺮﺑ يﺎﻫ نﻮﯿﺗﺎـﺗﻮﻠﮔ و زﻻﺎﺗﺎﮐ ،زاﺮﺘﺳا ﻦﯿﻟﻮﮐ ﻞﯿﺘﺳا هﺎﮕﺘﺴﯾا رد فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد زاﺮﻔﺴﻧاﺮﺗ سا ﺎﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ . ... 101 4 -8 ﻦﯿﺸﯿﭘ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ... ... ... 103 يﺪﻨﺑ ﻊﻤﺟ ... ... ... ... .... 105 تادﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ... ... ... ... ... 106 ﻊﺑﺎﻨﻣ ... ... ... ... ... 107

(6)

6

لواﺪﺟ ﺖﺳﺮﻬﻓ

ناﻮﻨﻋ ﻪﺤﻔﺻ لوﺪﺟ 1 -1 ﻢﯾﺰﻧآ ناﺰﯿﻣ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد ﯽﻧﺎﻬﺟ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫ ﺖﻧاﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ ... ... ... 49 لوﺪﺟ 2 -1 هﺎﮕﺘﺴﯾز ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ يﺎﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ... ... ... ... 54 لوﺪﺟ 3 -1 تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ Pb, Cd, Ni ± هﺎﮕﺘﺴﯾا تﺎﺑﻮﺳر رد ،رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا ﺎﻫ ﺐـﺴﺣ ﺮـﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ لﻮﺼﻓ رد و ﮏﺸﺧ نزو مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔوﺮﮑﯿﻣ ... ... ... 67 لوﺪﺟ 3 -2 تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ Pb, Cd, Ni ± هﺎﮕﺘﺴﯾا تﺎﺑﻮﺳر رد ،رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا ﺎﻫ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ ود رد نﻮﻣزآ يرﺎﻣآ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﮏﺸﺧ نزو مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔوﺮﮑﯿﻣ Manova ... ... ... 68 لوﺪﺟ 3 -3 تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ Pb, Cd, Ni ± و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ ﺮﯾاﺰﺟ رد رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد ،رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا ﮏﺸﺧ نزو مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔوﺮﮑﯿﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ لﻮﺼﻓ رد و ﻮﻠﯿﺨﻧ ... ... ... 71 لوﺪﺟ 3 -4 تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ Pb, Cd, Ni ± هﺎﮕﺘﺴﯾا رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد ،رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا ﺎﻫ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ ود رد نﻮﻣزآ يرﺎﻣآ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﮏﺸﺧ نزو مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔوﺮﮑﯿﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ دﺮﺳ Manova ... ... 79 لوﺪﺟ 3 -5 تاﺰـﻠﻓ ﺖـﻈﻠﻏ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ CAT, AChE, GST ± ﺮـﯾاﺰﺟ رد رﺎـﺤﻣ فﺪـﺻ مﺮـﻧ ﺖـﻓﺎﺑ رد ،رﺎـﯿﻌﻣ فاﺮـﺤﻧا ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ لﻮﺼﻓ رد و ﻮﻠﯿﺨﻧ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪﻨﻫ ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔﻮﻧﺎﻧ ... ... ... 79 لوﺪﺟ 3 -6 تاﺰـﻠﻓ ﺖـﻈﻠﻏ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ CAT, AChE, GST ± ﺮـﯾاﺰﺟ رد رﺎـﺤﻣ فﺪـﺻ مﺮـﻧ ﺖـﻓﺎﺑ رد ،رﺎـﯿﻌﻣ فاﺮـﺤﻧا ﺰﯾﺎﺳ رد دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد و ﻮﻠﯿﺨﻧ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪﻨﻫ يﺎﻫ يرﺎﻣآ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔﻮﻧﺎﻧ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ گرﺰﺑ و ﮏﭼﻮﮐ ﺖﺴﺗ Manova ... ... ... . ... 81 لوﺪﺟ 3 -7 ﻢﯾﺰﻧآ و ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾاﺮﺿ ﺎﻫ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ ﮏﭼﻮﮐ ﺰﯾﺎﺳ رد ... ... 87 لوﺪﺟ 3 -8 ﯾﺰﻧآ و ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾاﺮﺿ ﻢ ﺎﻫ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ گرﺰﺑ ﺰﯾﺎﺳ رد ... ... 88 لوﺪﺟ 3 -9 ﻢﯾﺰﻧآ و ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾاﺮﺿ ﺎﻫ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ رد ... ... ... 89 لوﺪﺟ 3 -10 بﻮﺳر و ﮏﭼﻮﮐ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾاﺮﺿ ... ... 90 لوﺪﺟ 3 -11 بﻮﺳر و گرﺰﺑ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾاﺮﺿ ... ... 91 لوﺪﺟ 3 -12 ﺐﯾاﺮﺿ بﻮﺳر و رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ... ... 92 لوﺪﺟ 4 -1 تﺎﺑﻮﺳر رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﻊﻤﺠﺗ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﻨﻣاد ) ﮏـﺸﺧ نزو مﺮـﮔ ﺮﺑ مﺮﮔﺮﮑﯿﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ( ﻪـﻘﻄﻨﻣ رد ﻂﺒﺗﺮﻣ ﯽﻠﻠﻤﻟا ﻦﯿﺑ يﺎﻫراﺪﻧﺎﺘﺳا زا ﯽﺧﺮﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و نﺎﻬﺟ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺮﯾﺎﺳ ﯽﯾﺎﯾرد تﺎﺑﻮﺳر ،ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ . ... ... 96 لوﺪﺟ 4 -2 ﻪﻨﻣاد مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﻊﻤﺠﺗ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ) ﮏـﺸﺧ نزو مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔﺮﮑﯿﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ( ﻪـﻘﻄﻨﻣ رد نﺎﻬﺟ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺮﯾﺎﺳ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ،ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ... ... ... ... 100

(7)

7

لﺎﮑﺷا ﺖﺳﺮﻬﻓ

ناﻮﻨﻋ ﻪﺤﻔﺻ ﻞﮑﺷ 1 -1 ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ زا ﯽﻠﮐ ﯽﯾﺎﻤﺷ ) سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ( ... ... ... .1 ﻞﮑﺷ 1 -2 هﺪﺷ يرادﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ ﻪﺸﻘﻧ سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ رد ... ... ... 4 ﻞﮑﺷ 1 -3 ﺖﻤﺴﻗ ﻪﻔﮐود ﮏﯾ فﺪﺻ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ يا ... ... ... ... 6 ﻞﮑﺷ 1 -4 هﺎﮕﺘﺳد ﻪﻔﮐود ﯽﺋﺎﺸﺣا يﺎﻫ يا ... ... ... 8 ﻞﮑﺷ 1 -5 ناﺪﻧد ﺖﯿﻌﺿو رد تﻼﻀﻋ و يﺪﻨﺑ ﻪﻔﮐود ﮏﯾ يا ... ... ... 11 ﻞﮑﺷ 1 -6 رﺎﺤﻣ زﺎﺳﺪﯾراوﺮﻣ فﺪﺻ Pinctada radiata ... ... ... .. 13 ﻞﮑﺷ 1 -7 زﺎﺳ ﺪﯾراوﺮﻣ فﺪﺻ ﯽﻣﻮﺗﺎﻧآ ... ... ... ... 14 ﻞﮑﺷ 1 -8 زﺎﺳ ﺪﯾراوﺮﻣ فﺪﺻ ورﻻ ﯽﮔﺪﻧز ﻪﺧﺮﭼ ... ... ... ... 15 ﻞﮑﺷ 1 -9 هﺎﮕﺘﺴﯾز يﺎﻫ سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧرد رﺎﺤﻣ فﺪﺻ ) ﯽﻧاﺮﯾا ﺖﻤﺴﻗ ( ... ... ... 16 ﻞﮑﺷ 2 -1 ﯽﺑﺮﻏ ﻪﯿﺣﺎﻧ رد ناوﻻ و ﯽﺑاروﺪﻨﻫ هﺮﯾﺰﺟ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ نﺎﮔﺰﻣﺮﻫ نﺎﺘﺳا ... ... ... 54 ﻞﮑﺷ 2 -2 رﺎﺤﻣ فﺪﺻ يﺮﺘﻣﻮﯿﺑ ... ... ... ... ... 55 ﻞﮑﺷ 2 -3 هﺪﺷ زﺎﺑ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ زا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮏﯾ ... ... ... ... 55 ﻞﮑﺷ 2 -4 رﻮﺗﺎﮑﯿﺳد رد نوآ زا جوﺮﺧ زا ﺪﻌﺑ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ نداد راﺮﻗ ... ... ... 56 ﻞﮑﺷ 2 -5 ﻪﻧﻮﻤﻧ ندﺮﮐ ﻢﻀﻫ ﺎﻫ ﺪﯿﺳا رد ... ... ... ... 57 ﻞﮑﺷ 2 -6 ﻪﻧﻮﻤﻧ نداد تراﺮﺣ ﺎﻫ يﺎﻣد ﺎﺑ ﺮﺘﯿﻫ يور 90 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد داﺮﮔ ... ... ... 57 ﻞﮑﺷ 2 -7 ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ نﺪﻧﺎﺳر ﻢﺠﺣ ﻪﺑ ... ... ... ... .... 57 ﻞﮑﺷ 2 -8 ﻪﻧﻮﻤﻧ ندﺮﮐ ﮏﻟا يﺎﻫ بﻮﺳر ... ... ... ... 58 ﻞﮑﺷ 2 -9 رﺪﯾر اﺰﯾﻻا هﺎﮕﺘﺳد ... ... ... ... ... 64 ﻞﮑﺷ 3 -1 ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ Pb, Cd, Ni ± و ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ ،ناوﻻ ﺮـﯾاﺰﺟ تﺎﺑﻮـﺳر رد رﺎـﯿﻌﻣ فاﺮـﺤﻧا ﮏﺸﺧ نزو رد مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔ وﺮﮑﯿﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ دﺮﺳ و مﺮﮔ لﻮﺼﻓ رد ﻮﻠﯿﺨﻧ ... ... ... 69 ﻞﮑﺷ 3 -2 ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ Cd ± رد ﻮـﻠﯿﺨﻧ و ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ ،ناوﻻ ﺮـﯾاﺰﺟ تﺎﺑﻮـﺳر رد رﺎـﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا نزو رد مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔ وﺮﮑﯿﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ دﺮﺳ و مﺮﮔ لﻮﺼﻓ ﮏﺸﺧ ... ... ... 69

(8)

8 ﻞﮑﺷ 3 -3 ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ Pb ± رد ﻮـﻠﯿﺨﻧ و ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ ،ناوﻻ ﺮـﯾاﺰﺟ تﺎﺑﻮـﺳر رد رﺎـﯿﻌﻣ فاﺮـﺤﻧا ﮏﺸﺧ نزو رد مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔ وﺮﮑﯿﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ دﺮﺳ و مﺮﮔ لﻮﺼﻓ ... ... ... 70 ﻞﮑﺷ 3 -4 ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ Ni ± ﺨﻧ و ﯽﺑاروﺪﻨﻫ ،ناوﻻ ﺮﯾاﺰﺟ تﺎﺑﻮﺳر رد رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا لﻮﺼﻓ رد ﻮﻠﯿ ﮏﺸﺧ نزو رد مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔ وﺮﮑﯿﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ دﺮﺳ و مﺮﮔ ... ... ... ... 70 ﻞﮑﺷ 3 -5 ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ Pb, Cd, Ni ± ﺰﯾﺎـﺳ رﺎـﺤﻣ فﺪـﺻ مﺮـﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا ﮏﺸﺧ نزو رد مﺮﮔ ﺮﺑ مﺮﮔ وﺮﮑﯿﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ دﺮﺳ و مﺮﮔ لﻮﺼﻓ رد ﻮﻠﯿﺨﻧ و ﯽﺑاروﺪﻨﻫ ،ناوﻻ ﺮﯾاﺰﺟ رد ﮏﭼﻮﮐ ... 74 ﻞﮑﺷ 3 -6 هﺎﮕﺘﺴﯾا رد رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد بﺮﺳ ﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ يﺎـﻫ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ ﻮـﻠﯿﺨﻧ رد دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ ) ﺰﯾﺎﺳ ﮏﭼﻮﮐ ( ... ... ... ... ... 75 ﻞﮑﺷ 3 -7 هﺎﮕﺘﺴﯾا رد رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد مﻮﯿﻣدﺎﮐ ﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ يﺎﻫ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪﻨﻫ ﻮـﻠﯿﺨﻧ رد دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ ) ﺰﯾﺎﺳ ﮏﭼﻮﮐ ( ... ... ... ... ... 75 ﻞﮑﺷ 3 -8 هﺎﮕﺘـﺴﯾا رد رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻞﮑﯿﻧ ﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ يﺎـﻫ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ ﻮـﻠﯿﺨﻧ رد دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ ) ﺰﯾﺎﺳ ﮏﭼﻮﮐ ( ... ... ... ... ... 76 ﻞﮑﺷ 3 -9 هﺎﮕﺘﺴﯾا رد رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد بﺮﺳ و مﻮﯿﻣدﺎﮐ،ﻞﮑﯿﻧ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻫ يﺎ ،ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ و ناوﻻ ﻮﻠﯿﺨﻧ دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد ) ﺰﯾﺎﺳ گرﺰﺑ ( ... ... ... ... 76 ﻞﮑﺷ 3 -10 هﺎﮕﺘﺴﯾا رد رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻞﮑﯿﻧ ﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ يﺎﻫ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ ﻮـﻠﯿﺨﻧ رد دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ ) ﺰﯾﺎﺳ گرﺰﺑ ( ... ... ... ... ... 77 ﻞﮑﺷ 3 -11 رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد بﺮﺳ ﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ هﺎﮕﺘﺴﯾا رد يﺎﻫ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪﻨﻫ ﻮـﻠﯿﺨﻧ رد دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ ) ﺰﯾﺎﺳ گرﺰﺑ ( ... ... ... ... ... 77 ﻞﮑﺷ 3 -12 هﺎﮕﺘﺴﯾا رد رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد مﻮﯿﻣدﺎﮐ ﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ يﺎﻫ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪﻨﻫ ﻮﻠﯿﺨﻧ رد دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ ) ﺰﯾﺎﺳ گرﺰﺑ ( ... ... ... ... ... 78 ﻞﮑﺷ 3 -13 ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ يﺎﻫ AChE, CAT, GST هﺎﮕﺘـﺴﯾا رد رﺎـﺤﻣ فﺪـﺻ مﺮـﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد يﺎـﻫ ﯿﺨﻧ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪﻨﻫ ﻮﻠ دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد ) ﺰﯾﺎﺳ ﮏﭼﻮﮐ ( ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔﻮﻧﺎﻧ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ... ... 82 ﻞﮑﺷ 3 -14 ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ يﺎﻫ AChE هﺎﮕﺘﺴﯾا رد رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد يﺎـﻫ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ ﯿﺨﻧ ﻮﻠ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد دﺮﺳ ) ﺰﯾﺎﺳ ﮏﭼﻮﮐ ( ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔﻮﻧﺎﻧ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ... ... ... 83

(9)

9 ﻞﮑﺷ 3 -15 ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ يﺎﻫ CAT هﺎﮕﺘـﺴﯾا رد رﺎـﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد يﺎـﻫ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ ﯿﺨﻧ ﻮﻠ دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد ) ﺰﯾﺎﺳ ﮏﭼﻮﮐ ( ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔﻮﻧﺎﻧ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ... ... ... 83 ﻞﮑﺷ 3 -16 ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ يﺎﻫ GST هﺎﮕﺘـﺴﯾا رد رﺎـﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد يﺎـﻫ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ ﯿﺨﻧ ﻮﻠ دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد ) ﺰﯾﺎﺳ ﮏﭼﻮﮐ ( ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔﻮﻧﺎﻧ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ... ... ... 84 ﻞﮑﺷ 3 -17 ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ يﺎﻫ AChE, CAT, GST هﺎﮕﺘـﺴﯾا رد رﺎـﺤﻣ فﺪـﺻ مﺮـﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد يﺎـﻫ ﯿﺨﻧ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪﻨﻫ ﻮﻠ ﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد دﺮﺳ و م ) ﺰﯾﺎﺳ گرﺰﺑ ( ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔﻮﻧﺎﻧ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ... ... 84 ﻞﮑﺷ 3 -18 ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ يﺎﻫ AChE هﺎﮕﺘﺴﯾا رد رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد يﺎـﻫ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ ﯿﺨﻧ ﻮﻠ دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد ) ﺰﯾﺎﺳ گرﺰﺑ ( ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔﻮﻧﺎﻧ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ... ... ... 85 ﻞﮑﺷ 3 -19 ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻢﯾﺰﻧآ يﺎﻫ GST هﺎﮕﺘـﺴﯾا رد رﺎـﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد يﺎـﻫ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ ﯿﺨﻧ ﻮﻠ دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد ) ﺰﯾﺎﺳ گرﺰﺑ ( ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔﻮﻧﺎﻧ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ... ... ... 85 ﻞﮑﺷ 3 -20 ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﻫ ي CAT هﺎﮕﺘـﺴﯾا رد رﺎـﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد يﺎـﻫ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ ﯿﺨﻧ ﻮﻠ دﺮﺳ و مﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد ) ﺰﯾﺎﺳ گرﺰﺑ ( ﺮﺘﯿﻟ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺑ مﺮﮔﻮﻧﺎﻧ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ... ... ... 86

(10)

10 هﺪﯿﮑﭼ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾﺎﭘ ﺖﻬﺟ ﯽﻧﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫراﺰﺑا ﺖﻈﻠﻏ هﺪﻨﯾﻻآ ﺎﻫ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﺮﺑ يﺎﻫ دراد دﻮﺟو ﯽﺑآ . تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﯾا ﻪﮐ ﺶﯾﺎﭘ يﺎﻨﺒﻣ ﺮﺑ هزوﺮﻣا ﺮﮐرﺎﻣﻮﯿﺑ و ﯽﺘﺴﯾز ﯽﻣ ﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑ . ﺖـﻈﻠﻏ ناﺰـﯿﻣ يﺮـﯿﮔ هزاﺪـﻧا ﻖـﯿﻘﺤﺗ ﻦـﯾا زا فﺪـﻫ ﻢﯾﺰﻧآ يﺎﻫ تاﺰـﻠﻓ هﺪـﻨﯾﻻآ يﺎـﻫﺮﮐرﺎﻣﻮﯿﺑ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ زﻻﺎﺗﺎﮐ و زاﺮﻔﺴﻧاﺮﺗ سا نﻮﯿﺗﺎﺗﻮﻠﮔ ،زاﺮﺘﺳا ﻦﯿﻟﻮﮐ ﻞﯿﺘﺳا ﻪﻔﮐ ود فﺪﺻ رد ﻦﯿﮕﻨﺳ يا زﺎﺳ ﺪﯾراوﺮﻣ Pinctada radiata ﻢﺘـﺴﯿﺳﻮﮐا يﺎـﻫ ﺖـﺳا هدﻮـﺑ ﯽـﺑآ . تاﺰـﻠﻓ هﺎﮕﺘﺴﯾا تﺎﺑﻮﺳر و مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻞﮑﯿﻧ و مﻮﯿﻣدﺎﮐ ،بﺮﺳ ﻦﯿﮕﻨﺳ يﺎﻫ هزاﺪـﻧا ﻞﺼﻓ رﺎﻬﭼ ﯽﻃ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺪﯾدﺮﮔ يﺮﯿﮔ . ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ هﺎﮕﺘﺴﯾا رد ﯽﻠﺼﻓ ترﻮﺻ ﻪﺑ يﺎﻫ ﻮﻠﯿﺨﻧ و ﯽﺑاروﺪﻨﻫ ،ناوﻻ ) سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ لﺎﻤﺷ رد ( زا لﺎﺳ رﺎﻬﺑ 1392 ﺪﻧﺪﯾدﺮﮔ يروآ ﻊﻤﺟ ﯽﺻاﻮﻏ شور ﻪﺑ لﺎﺳ نﺎﻤﻫ نﺎﺘﺴﻣز ﺎﺗ . ﺻ فﺪ ﺎﻫ نﺎﺷﺰﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و ﻦﯿﮕﻨـﺳ تاﺰـﻠﻓ ناﺰـﯿﻣ ﺰﯿﻟﺎـﻧآ ﺖـﻬﺟ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﺑ و اﺪﺟ نﺎﺸﻣﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ زا ﺎﻬﻧآ فﺪﺻ و هﺪﺷ يﺪﻨﺑ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﻢﯾﺰﻧآ يﺎﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺪﻧﺪﯾدﺮﮔ ﻞﻘﺘﻨﻣ . راﺪﻧﺎﺘـﺳا شور زا د Moopam ﮔ هزاﺪـﻧا ياﺮـﺑ ﺖـﻈﻠﻏ ناﺰـﯿﻣ يﺮـﯿ و ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ناﺰﯿﻣ ﺰﯿﻟﺎﻧآ ياﺮﺑ ﻢﯾﺰﻧآ ﻮﯿﺗﺎﺗﻮﻠﮔ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد زاﺮﻔﺴﻧاﺮﺗ سا ن يﺎﻫ فﺪﺻ ﺖﻓﺎﺑ ود ﻪﻔﮐ يا ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﻪﯿﺻﻮﺗ شور زا Habig لﺎﺳ رد نارﺎﮑﻤﻫ و 1974 يﺮـﯿﮔ هزاﺪـﻧا ياﺮﺑو ﻢﯾﺰـﻧآ ﻞﯿﺘـﺳا ﻦﯿﻟﻮـﮐ شور زاﺮﺘﺳا Ellman ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا . ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺖﻈﻠﻏ ناﺰﯿﻣ ﻢﯾﺰﻧآ زﻻﺎﺗﺎﮐ رد ﺖﻧﺎﺗﺎﻧﺮﭘﻮﺳ ﻞﺻﺎﺣ زا ﺖـﯿﻧژﻮﻤﻫ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ مﺮﻧ ﺖﻓﺎﺑ درﻮﻣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺮﺑ يﺎﻨﺒﻣ ﺪﺘﻣ (Abei., 1974) درﻮﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ . ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ رد بﺮﺳ ﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ تﺎﺑﻮﺳر رادﺎﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ياراد هﺎﮕﺘﺴﯾا ﯽﻣ رد بﺮﺳ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﺪﺷﺎﺒﯿﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ يرادﺎﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺮﮕﯾد هﺎﮕﺘﺴﯾا ود ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ناوﻻ ، ﺮﻣا ﻦﯾا ﻪﮐ ﯽﻣ ﺶﮑﺘﻔﻧ ددﺮﺗ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ،ﺎﻫ ﻖﯾﺎﻗ ﺎﻫ روﺎﻨﺷ و ﺎﻫ دراو ار ﺖـﻔﻧ و ﯽﻨﻏور داﻮﻣ يوﺎﺣ بﺎﺴﭘ زا ﯽﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻢﺠﺣ و يﺮﮕﯿﺘﺧﻮﺳ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ بآ ﯽﻣ ﺪﻨﻨﮐ رﻮﻄﻨﯿﻤﻫ و ﯽﺘﻌﻨﺻ ﻪﯿﻠﺨﺗ و يﻮﺟ تﻻوﺰﻧ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد بﺮﺳ ناﺰﯿﻣ ﯽـﻣ ﺶﯾاﺰـﻓا لﺎﺣ رد ﺪﺷﺎﺑ بﻼﺿﺎﻓ و ﻦﺠﻟ ﻊﻓد يﺎﻫ ﻦﯿﻣز ، ﺪﻨﺘﺴﻫ بﺮﺳ زا يدﺎﯾز ﺖﻈﻠﻏ ياراد . ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺢﻄﺳ رد ﻪﺑﺎﺸﻣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺮﯾﺎﺳ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺎﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا زا ﻞﺻﺎﺣ يا ﺖﺳا نآ زا ﯽﮐﺎﺣ ﯽﻠﻠﻤﻟا ﻦﯿﺑ و هﺪﻨﯾﻻآ ﺖﻈﻠﻏ يﺎﻫ ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﻪـﻈﺣﻼﻣ ﻞـﺑﺎﻗ رﻮـﻄﺑ دراﻮـﻣ ﯽﻣﺎـﻤﺗ رد يا ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻤﻨﻫار ﺮﯾدﺎﻘﻣ و ﺎﻫراﺪﻧﺎﺘﺳا مﺎﻤﺗ زا ﺮﺘﻤﮐ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﯾﺎﺳ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و نﺎـﻬﺟ رد تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺮ ﻞـﮑﯿﻧ ﻪـﮑﻨﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺰﯿﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾا ندﻮﺑ ﺮﺘﻤﮐ ﻪﮐ ﺖﺳا هدﻮﺑ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺮﯾﺎﺳ ﺞﯾﺎﺘﻧ زا ﺮﺘﻤﮐ ﯽﻧﻮﻨﮐ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺰﯿﻧ ﺺﺧﺎﺷ زا ﯽﮑﯾ يﺎﻫ ﯽﺘﻔﻧ ﯽﮔدﻮﻟآ ﯽﻣ هﺪﻨﯾﻻآ رﺎﺸﺘﻧا لﺎﻤﺘﺣا ﺪﺷﺎﺑ يﺎﻫ ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﯽﺘﻔﻧ ار كﺪـﻧا ﺎﺘﺒﺴﻧ ﯽﻣ ﺪﻧاد . اﺮﺘﺳا ﻦﯿﻟﻮﮐ ﻞﯿﺘﺳا ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ هﺎﮕﺘﺴﯾا رد ز يﺎﻫ ﺰﯾﺎﺳ ﻦﯿﺑ رد و ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ود ﻦﯿـﺑ رد و ﮏـﭼﻮﮐ و گرﺰﺑ ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ يرادﺎﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﻞﺼﻓ . ﺎـﺒﯾﺮﻘﺗ زاﺮﻔـﺴﻧاﺮﺗ سا نﻮﯿﺗﺎـﺗﻮﻠﮔ و زﻻﺎـﺗﺎﮐ ﻢﯾﺰـﻧآ ود تاﺮـﯿﯿﻐﺗ ﻢﯾﺰﻧآ ﻦﯾا ﺖﻈﻠﻏ ناﺰﯿﻣ يور ﺮﺑ ار يرادﺎﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺮﺘﻣارﺎﭘ ود ﺮﻫ ﻞﺼﻓ و هﺎﮕﺘﺴﯾا و هدﻮﺑ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﺎـﻫ

(11)

11 ﺪﻨﺘﺷاد . ناﺰـﯿﻣ ﺮـﺑ ﺮـﯾز دراﻮـﻣ ﻪـﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻞﻣﺎﻌﺗ و ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ يﺎﻫ زاﺮﻔﺴﻧاﺮﺗ سا نﻮﯿﺗﺎﺗﻮﻠﮔ و زﻻﺎﺗﺎﮐ ﺖﺳا راﺬﮔ ﺮﯿﺛﺎﺗ .  ﺰﯾﺎﺳ * ﻞﺼﻓ  ﻞﺼﻓ * هﺎﮕﺘﺴﯾا ﻢﯾﺰﻧآ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ يﺎﻫ ناﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ ) نﮋﯿﺴﮐا و يرﻮﺷ ندﻮﺑ ﺖﺑﺎﺛ ضﺮﻓ ﺎﺑ ( ﻪﺑ ،ﻞـﺜﻣ ﺪـﯿﻟﻮﺗ ﻪـﺧﺮﭼ ،ﻦﺳ ﺖﺳا ﻂﺒﺗﺮﻣ بآ يﺎﻣد و اﺬﻏ ناﺰﯿﻣ ندﻮﺑ سﺮﺘﺳد رد . ﻢﯾﺰـﻧآ ناﺰـﯿﻣ مﺮـﮔ ﻞـﺼﻓ رد ﺎﻣد ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ يﺎـﻫ ﯽـﺘﻧآ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ناﺪﯿﺴﮐا ، ﻢﯾﺰـﻧآ ناﺰﯿﻣ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﻂﯿﺤﻣ رد اﺬﻏ ﯽﻧاواﺮﻓ و ﺎﻣد ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ يﺎـﻫ ناﺪﯿـﺴﮐا ﯽـﺘﻧآ ﺪﺑﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا . ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺘﺸﯿﺑ رﻮﻀﺣ ﺎﻫ ياﺮﺑ ﻢﯾﺰﻧآ زا يﺮﺘﺸﯿﺑ ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﻦﯾا هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ندﺮﺑ ﻦﯿﺑ زا ROS ﺎﻫ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﯽﻣ ﺎﺗ ﺪﻨﮐ ﮔ دﺮﯿﮔ راﺮﻗ يﺮﺗ ﻢﻟﺎﺳ ﺖﯿﻌﺿو رد ﻪﻧﻮ . ﺶﯾاﺰﻓا زﻻﺎﺗﺎﮐ ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺎﻫدﺎﻨﮔ يﺰﯾر ﻢﺨﺗ ﻞﺼﻓ و ﯽﺴﻨﺟ ﯽﮔﺪﯿﺳر نﺎﻣز رد ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ . ﺮـﺿﺎﺣ ﻖـﯿﻘﺤﺗ ﻪﮐ ناﺰﯿﻣ و دﻮﺑ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﯿﻤﻫ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﺰﯿﻧ دﻮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ دﺮﺳ ﻞﺼﻓ زا مﺮﮔ ﻞﺼﻓ رد يراد ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ زﻻﺎﺗﺎﮐ . هﺪﻨﯾﻻآ ﻢﮐ ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ يﺎﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ، هﺪـﻨﯾﻻآ زا يﺮـﺗ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﺢﻄﺳ ﺎـﻫ رد ار رﺎﺤﻣ فﺪﺻ ﺖﻓﺎﺑ ﯽﻧﺎﻬﺟ يﺎﻫراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺮﻈﻧ زا ﺎﺸﻣ ﻫ هﺪ ﺪﯾدﺮﮔ طﺎﺒﺗرا و يﻮﻗ تاﺰـﻠﻓ هﺪﻨﯾﻻآ ﻦﯾا ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﺑ ﺰﯿﻧ ﻢﯾﺰﻧآ ناﺰﯿﻣ و رﺎﺤﻣ فﺪﺻ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻦﯿﮕﻨﺳ يﺎﻫ اﺬﻟ ،ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﯽﻣ ﺖـﺷادﺮﺑ رﻮـﻃ ﻦـﯾا ناﻮـﺗ ﺮﺳ ﻪﺑ ﯽﻤﻟﺎﺳ ﺖﯿﻌﺿو رد دﻮﺟﻮﻣ ﻪﮐ دﺮﮐ ﯽﻣ ﻢﯾﺰﻧآ ناﺰﯿﻣ و دﺮﺑ ﺎﻫ ﺪﺣ رد ﯽﻌﯿﺒﻃ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . يﺪﯿﻠﮐ نﺎﮔژاو : ،سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ،رﺎﺤﻣ فﺪﺻ ﻢﯾﺰﻧآ ، تاﺰﻠﻓ ،ﻦﯿﮕﻨﺳ ﺨﻧ ،ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪﻨﻫ ﯿ ﻮﻠ

(12)

12

ﻪﻣﺪﻘﻣ

رد يدﺎـﯾز ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ رﺎﺸﺘﻧا ياراد ﻪﮐ ﺪﻨﺷﺎﺒﯿﻣ نﺎﻨﺗ مﺮﻧ هدر ﻦﯿﻣود ،ﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ داﺪﻌﺗ ﺮﻈﻧ زا يا ﻪﻔﮐود يﺎﻬﻓﺪﺻ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﻦﯾﺮﯿﺷ و رﻮﺷ بآ يﺎﻫ ﻪﭼﺎﯾرد و ﺎﻫﺎﯾرد . ﺶﯾﺎـﭘ ﺶﺠﻨـﺳ يﺎـﻫ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ زا تادﻮﺟﻮﻣ ﻦﯾا ﻪﺘﻓر رﺎﻤﺷ ﻪﺑ ﺎﯾرد رد ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺖﺴﯾز ﺮـﯿﻏ ﻂﯾاﺮـﺷ ﺮﯾﺎـﺳ ﺎـﯾ ﯽﮔدﻮـﻟآ دﻮﺟو ﺮﺑ ﺖﻟﻻد ﺎﻬﻧآ زا ﯽﺧﺮﺑ ناﺪﻘﻓ و ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺖﺴﯾز ﯽﻌﯿﺒﻃ . ،دﻮﺧ نﺪﺑ رد ﺖﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ ﻪﺑ هﺪﺷ دراو ﯽﻤﺳ داﻮﻣ هﺮﯿﺧذ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ نﺎﯾﺰﺑآ ﻦﯾا ﺪـﻨﻨﮐ ﯽﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﺘﻔﻧ هﺪﻨﯾﻻآ داﻮﻣ تاﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﻬﺟ ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ﺶﯾﺎﭘ ﻪﺑ ﯽﻧﺎﯾﺎﺷ ﮏﻤﮐ . ،ﻦـﯾا ﺮـﺑ هوﻼـﻋ ﺮﭘ و عﻮﻨﺗ ﯽﻣﻮﺑ ﺮﯿﻏ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ دﻮﺟو مﺪﻋ ﺎﯾ و دﻮﺟو ًﺎﻧﺎﯿﺣا و ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ تاﺮﯿﯿﻐﺗ و ﯽﻣﻮﺑ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ ﺶﻨﮐا ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﮏﻤﮐ يﺮﺛﻮﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﮔدﻮﻟآ ﻂﯾاﺮﺷ ﺮﯿﺴﻔﺗ رد ﺪﻨﻧاﻮﺘﯿﻣ ) ،ﯽﻓﺎﺤﺻ هداز ﻦﯿﺴﺣ 1379 (. ﻒﻠﺘﺨﻣ مﻮﻠﻋ رد ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺎﯾ ﺎﻫﺮﮐرﺎﻣﻮﯿﺑ ،ﯽـﺳﺎﻨﺸﻧاور ،ﯽﻟﻮﻠـﺳ يژﻮﻟﻮﯿﺑ ،ﯽﮑﺷﺰﭘ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻧژ ،ﮏـﯿﺘ ﻢﺳ ﻂﯿﺤﻣ و يژﻮﻟﻮﻣﺪﯿﭘا ،ﯽﺳﺎﻨﺷ ،ﺖﺴﯾز هدﺮﮐ اﺪﯿﭘ ﯽﻤﻬﻣ هﺎﮕﯾﺎﺟ ﺪﻧا )ا ف ،ﮏـﯿﺟﺎﺗ ﯽﻠﯿﻋﺎﻤـﺳ . ، 1388 ( ﻪـﮐ ﺎﻬﻧآ زا ناﻮﺘﯿﻣ نﺎﯿﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﻤﯿﺷﻮﯿﺑ ،ﮏﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ هﺪﻨﻨﮐ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ داﻮﻣ زا ﻞﺻﺎﺣ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﺖﻓﺎﺑ و دﺮـﺑ مﺎﻧ تادﻮﺟﻮﻣ رد ﺖﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ يﺎﻬﻫﺪﻨﯾﻻآ . ﻦـﯾا حﻮﻄـﺳ رد تاﺮـﯿﯿﻐﺗ ،ﯽﻟﻮﻠـﺳ ﺢﻄـﺳ ﺮـﯿﻈﻧ ،ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﺪﻫﺪﯿﻣ خر ﯽﻤﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﯽﺘﺣ و ﯽﺘﯿﻌﻤﺟ ) م ،ﻮﺟزﺎﯿﺘﻣا . ، 1379 .( ﻞـﯿﻟد ﻪـﺑ رﺎـﺤﻣ فﺪـﺻ ﻪـﻧﻮﮔ ،كﺮـﺤﺗ مﺪـﻋ ،ﯽﻧﺎﻬﺟ ﺶﻨﮐاﺮﭘ ﯽﯾاﺬﻏ رﺎﺘﻓر رﺪﯿﻓ ﺮﺘﻠﯿﻓ هﺪﻨﯾﻻآ ﯽﺘﺴﯾز ﻊﻤﺠﺗ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ و ﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ يا ﺖﻬﺟ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺢﻄﺳ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﮐا ﺖﻣﻼﺳ يﺎﻫ بﻮﺴﺤﻣ ﺎﯿﻧد ﺢﻄﺳ رد ﯽﯾﺎﯾرد ﯽﻣ ددﺮﮔ . ،ﻞـﮑﯿﻧ ﺮـﯿﻈﻧ ﻦﯿﮕﻨـﺳ تاﺰـﻠﻓ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا مﻮﯿﻣﺎﮐ و بﺮﺳ ﺞﯿﻠﺧ رد سرﺎﻓ ، ﻦﮐر ﻪﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯽﮔﺪﻨﯾﻻآ ﯽﻠﺻا ﯽـﻣ رﺎﻤـﺷ ﺪـﯾآ ) . ف ،ﯽﻫﺎـﺸﻧﺎﻬﺟ . ، 1388 .( هﺪﻨﯾﻻآ ﯽﺧﺮﺑ يﺎﻫ رد ﯽـﺸﯾﺎﺴﮐا يﺎﻬـﺸﻨﺗ ﺐﺒـﺳ ،ﯽـﻟآﺮﯿﻏ و ﯽﻟآ ﺪﻧﻮـﺸﯿﻣ يﺰـﺑآ يﺎﻬﻤـﺴﯿﻧﺎﮔرا . ،ور ﻦـﯾا زا يﺎﻬﺼﺧﺎﺷ ﯽﺘﺴﯾز ) ﺎﻫرﻮﺗﺎﮑﯾﺪﻧا ﻮﯿﺑ ( يﺎﻬﻫوﺮﮔ زا ﯽﺧﺮﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻪﻔﮐود ﻖﻃﺎـﻨﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺖﻬﺟ ﺎﻬﯿﻫﺎﻣ ،ﺎﻬﯾا هدﻮـﻟآ ناﻮﺘﯿﻣ ﺎﻬﻧآ ﻖﯾﺮﻃ زا ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ يﺪﯿﻔﻣ راﺰﺑا درﻮـﻣ ار ﻂﯿﺤﻣ ﻪﺑ هﺪﺷ دراو هﺪﻨﯾﻻآ داﻮﻣ ناﺰﯿﻣ داد راﺮـﻗ ﯽﺑﺎـﯾزرا ) ص ،غﻼﺑ هﺮﻗ يرﺪﻘﻟاوذ . ، 1382 .( نارﺎﮑﻤﻫ و اﺮﺋﻮﮕﯿﮔ ) 2003 (، ﻣ ﯽﻤـﺳ داﻮﻣ هﮋﯾو يﺎﻫﺮﮐرﺎﻣﻮﯿﺑ دﺮﺑرﺎﮐ ﺪـﻨﻧﺎ ﻪـﺑ ار ﻦﯿﻧﻮﯿﺗﻮﻟﺎﺘﻣ هدﺮﺘـﺴﮔ رﻮـﻃ ﺺﯿﺨـﺸﺗ ياﺮـﺑ يا ﺪـﻧدﻮﻤﻧ ﯽـﻓﺮﻌﻣ ﻦﯿﮕﻨـﺳ تاﺰـﻠﻓ رﻮـﻀﺣ ) ،رﻮﭘﺪﯿﻌـﺳ ،ب 1386 .( ﯽﮔﺪﻧز ﻪﺑ ردﺎﻗ ،ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻂﯾاﺮﺷ رد يدﻮﺟﻮﻣ ﺮﻫ ،ﺪﻨﺘـﺴﯿﻧ ﯽﻨﺜﺘـﺴﻣ هﺪﻋﺎﻗ ﻦﯾا زا ﺰﯿﻧ نﺎﯾﺰﺑآ و ﺖﺳا ﺖﺴﯾﺎﺒﯿﻣ نﺎﯾﺰﺑآ زا ﺖﻇﺎﻔﺣ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ هﺪﻨﯾﻻآ ﺖﺤﺗ ﺎﻬﻧآ ﺖﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ يﺎﻫ راﺮﻗ لﺮﺘﻨﮐ ﺪﻧﺮﯿﮔ . نﺎﯾﺰﺑآ ﻪﺑ ﯽﯾاﺬﻏ ﻢﯾژر رد صﺎﺧ هﺎﮕﯾﺎﺟ ﻞﯿﻟد ،ﺖﻬﺟ ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ و ﺪﻧرادرﻮﺧﺮﺑ ﯽﯾﻻﺎﺑ ﺖﯿﻤﻫا زا ،نﺎﺴﻧا لﺮـﺘﻨﮐ و ﻆﻔﺣ ﺶﻘﻧ نﺎﺴﻧا ياﺮﺑ ﺎﻬﻧآ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ دراد ﯽﺗﺎﯿﺣ . ﯽﺘﻌﻨـﺻ ﺰـﮐاﺮﻣ شﺮﺘـﺴﮔ ﺎـﺑ ﺮـﺿﺎﺣ ﺮـﺼﻋ رد رد يﺮﻬـﺷ و و ﺎﻬﯾرﺎﻔﺣ ،ﺎﻬﯿﺘﺸﮐ ددﺮﺗ ،ﺎﯾرد ﻞﺣاﻮﺳ جاﺮﺨﺘﺳا تﺎﺴﯿﺳﺎﺗ ﺮﺘـﺴﺑ و ﻪﯿـﺷﺎﺣ زا زﺎـﮔ و ﺖﻔﻧ تاﺪـﯿﻟﻮﺗ ،ﺎـﻫﺎﯾرد ﺖﺸﮔزﺎﺑ و يزروﺎﺸﮐ مﻮﻤﺳ ،ﯽﺘﻔﻧ ﻪﻧﺎﺧدور ﻖﯾﺮﻃ زا ﺎﻫﺎﯾرد ﻪﺑ ﺎﻬﺑﺎﺴﭘ ﺎﻫ ﯽﻠﺻا ﻞﻣاﻮﻋ نﺎـﯾﺰﺑآ ﻂﯿـﺤﻣ هﺪـﻨﯾﻻآ ﻪﺑ ﯽﻣ رﺎﻤﺷ ﺪﻨﯾآ . ﺐﯿﮐﺮﺗ رد و ﻦﯾﺮﺘﺼﺧﺎﺷ ،ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ،ﺎﻬﺑﺎﺴﭘ ﻦﯾا ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻦـﯾا ﺪﻨﺘﺴﻫ اﺰﺟا ﻦﯾﺮﺘﮐﺎﻧﺮﻄﺧ يﺎﻫﺎﯾرد رد ﺎﻬﯿﮔدﻮﻟآ ﻪﻤﯿﻧ ﻪﺘﺴﺑ ﺞﯿﻠﺧ نﻮﭽﻤﻫ يا ﻪﺑ ،سرﺎﻓ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻞﯿﻟد ندﻮﺑ ﻦﯿـﺑ بآ ﻪﻟدﺎﺒﻣ و ﺾﯾﻮﻌﺗ ﻪﺟرد

(13)

13 ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻬﺸﺨﺑ ﻢﮐ ،ﺎﯾرد زا ﺶﯿﺑ ﺮﯿﺨﺒﺗ ،ﺖﺣﺎﺴﻣ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ،ﯽﻘﻤﻋ هﺪـﻨﯾﻻآ طﻼﺘﺧا مﺪﻋ ﺰﯿﻧ و بآ ﺪﺣ ﺎـﻫ ﺐﺒﺳ ﻞﮐ رد ،ﺮـﻣا ﻦـﯾا و دﻮـﺷ ﺪﯾﺪﺸﺗ ﯽﮔدﻮﻟآ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﺖﺳا هﺪﺷ دراد يﺮﺘـﺸﯿﺑ لﺮـﺘﻨﮐ و ﺶﯾﺎـﭘ ﻪـﺑ زﺎـﯿﻧ )ﻣ ،ش ،يﻮﻀﺗﺮ 1384 .( ﺞﯿﻠﺧ نﺎﻬﺟ ﯽﯾﺎﯾرد ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ زا سرﺎﻓ ﺖﺳا . لﺎﺳ رد 1979 نﺎﻣزﺎﺳ ناﻮﻨﻋ ﺖﺤﺗ ﯽﻧﺎﻣزﺎﺳ ، ﻪـﻘﻄﻨﻣ يا ﯽﯾﺎﯾرد ﺖﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ زا ﺖﻇﺎﻔﺣ ) ROPME ( تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ نﻮﻨﮐﺎـﺗ ﻪـﮐ ﺪـﺷ ﻞﯿﮑـﺸﺗ ،بآ ﻪـﻨﯿﻣز رد يرﺎﯿـﺴﺑ ﺎﯾرد ﻦﯾا نﺎﯾﺰﺑآ و تﺎﺑﻮﺳر ﺖﺳا هداد مﺎﺠﻧا )ﻧ ،ن ،ﻦﯿﺑ ﮏﯿ 1388 .( زا ﻪﻤﻫ ﻪﮐ ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ ﻂـﺳﻮﺗ ﻪﻟﺎﺳ ﺖـﻈﻠﻏ ﯽﺑﺎـﯾزرا ،دﻮﺸﯿﻣ مﺎﺠﻧا نﺎﻣزﺎﺳ ﻦﯾا نﺎـﯾﺰﺑآ زا ﯽـﺧﺮﺑ رد و تﺎﺑﻮـﺳر ،بآ رد ﻦﯿﮕﻨـﺳ تاﺰـﻠﻓ ﺖـﺳا ) Ahmad, S, 1988 .( بﻼﺿﺎﻓ ،ﻊﯾﺎﻨﺻ زا ﯽﺟوﺮﺧ بﺎﺴﭘ ًﺎﻣﻮﻤﻋ يﺎﻫ ﯽﮕﻧﺎﺧ يﺮﻬﺷ ، و داﻮـﻣ زا ﯽﻃﻮـﻠﺨﻣ يوﺎـﺣ ،ﯽﺘﻔﻧ يﺎﻬﯿﮔدﻮﻟآ ،ﯽﻟآ ،تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ،ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺖﺳا هﺮﯿﻏ و ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ . زا ﻪـﺑ ﻦﯿﮕﻨـﺳ تاﺰـﻠﻓ ،هﺪﻨﯾﻻآ ﻊﺑﺎﻨﻣ عاﻮﻧا نﺎﯿﻣ ﻞـﯿﻟد تاﺮﺛا رد ﯽﺘﺴﯾز ﻊﻤﺠﺗ هﺪﯾﺪﭘ دﺎﺠﯾا و ﻂﯿﺤﻣ رد ﯽﻤﺳ هﺮﯿﺠﻧز رد ﺎﻬﻧآ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﯾﺰﺑآ ﯽﯾاﺬﻏ هﮋﯾو ﺖﯿﻤﻫا زا ،نﺎﯾﺰﺑآ ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ يا ) ،ش ،يﻮﻀﺗﺮﻣ 1384 .( تاﺰـﻠﻓ ﻦـﯾا زا ﯽـﺋﺰﺟ ﺮﯾدﺎـﻘﻣ ﻪـﭼﺮﮔ رد ﺶﻨﮐاو زا يرﺎﯿﺴﺑ ﺎﻫ زﺎـﺠﻣ ﺪـﺣ زا ﺮﺘـﺸﯿﺑ ﯽﻟو ﺪﻨﺷﺎﺑ ﯽﻣ يروﺮﺿ نﺪﺑ يﺎﻫ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و ﺎـﻬﻧآ ضراﻮـﻋ ﺐﺒـﺳ ﺖﻬﺟ ﻦﯾا زا ددﺮﮔ ﯽﻣ ناراﺪﻧﺎﺟ رد يﺮﯾﺬﭘﺎﻧ ناﺮﺒﺟ ، داﻮـﻣ ﺖـﺷاﺪﻬﺑ ﯽﻫاﻮـﮔ روﺪـﺻ رد ﻢـﻬﻣ دراﻮﻣ زا ﯽﮑﯾ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ تاﺰﻠﻓ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﯾاﺬﻏ . ) Clark,2001 ( ﻪﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ رد سﺎﺳا ﻦﯾا ﺮﺑ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﯽﻠﺼﻓ ناﺰﯿﻣ ،ﻞﮑﯿﻧ ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ بﺮﺳ و مﻮﯿﻣدﺎﮐ رد رﺎـﺤﻣ فﺪﺻ رد ﻮﻠﯿﺨﻧ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪﻨﻫ ﺮﯾاﺰﺟ ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﺑ نآ طﺎﺒﺗرا و يﺎﻫ ﻦﯿﻟﻮﮐ ﻞﯿﺘﺳا و زاﺮﻔﺴﻧاﺮﺗ سا نﻮﯿﺗﺎﺗﻮﻠﮔ ،زﻻﺎﺗﺎﮐ فﺪﺻ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺰﯾﺎﺳ رد زاﺮﺘﺳا رﺎﺤﻣ ﺪﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ . زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺺﺨﺸﻣ فاﺪﻫا :  ناﺰﯿﻣ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا بﺮﺳ ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻠﻈﻏ ، تﺎﺑﻮـﺳر و زﺎﺳ ﺪﯾراوﺮﻣ فﺪﺻ رد ﻞﮑﯿﻧ و مﻮﯿﻣدﺎﮐ ﻮﻠﯿﺨﻧ و ناوﻻ ،ﯽﺑاروﺪﻨﻫ ﺮﯾاﺰﺟ رد  هزاﺪﻧا رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺖﻈﻠﻏ ناﺰﯿﻣ ﯽﺳرﺮﺑ يﺎﻫ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ ﻒﻠﺘﺨﻣ  بﺮﺳ ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ، تﺎﺑﻮﺳر و زﺎﺳ ﺪﯾراوﺮﻣ فﺪﺻ رد ﻞﮑﯿﻧ و مﻮﯿﻣدﺎﮐ  ﯽﻠﺼﻓ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﻢﯾﺰﻧآ يﺎﻫ (GST, AChE, CAT) رﺎﺤﻣ فﺪﺻ رد  ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﻈﻠﻏ ناﺰﯿﻣ ﯽﺳرﺮﺑ يﺎﻫ (GST, AChE, CAT) هزاﺪﻧا رد يﺎﻫ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ ﻒﻠﺘﺨﻣ  ﻢﯾﺰـﻧآ ﺖـﻈﻠﻏ ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﺑ طﺎﺒﺗرا ﯽﺳرﺮﺑ يﺎـﻫ (GST, AChE, CAT) تاﺰـﻠﻓ ﺖـﻠﻈﻏ ناﺰـﯿﻣ و بﺮﺳ ﻦﯿﮕﻨﺳ ، ﻞﮑﯿﻧ و مﻮﯿﻣدﺎﮐ

(14)

٠

لوا ﻞﺼﻓ

تﺎﯿﻠﮐ

(15)

١ 1 -1 ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ 1 -1 -1 ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ﻪﯿﺷﺎﺣ يﺎﯾرد ﮏﯾ سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ يا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﺑ رﻮﻃ يور ﻞﻣﺎﮐ تﻼﻓ هرﺎـﻗ ﺞﯿـﻠﺧ رد ﻢـﻫ نآ ﯽﺒﯿـﺷاﺮﺳ و دراد راﺮـﻗ ﺖﺳا نﺎﻤﻋ . ﺖﺣﺎـﺴﻣ ﺎﺑ سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ 225000 ﻊـﺑﺮﻣﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ ، ضﺮـﻋ دراد توﺎـﻔﺘﻣ يﺎـﻫ . ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ نآ ضﺮـﻋ 180 نآ ضﺮﻋ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ و ﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ 300 ﺖﺳا ﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ . ﺰـﻣﺮﻫ ﻪـﮕﻨﺗ ﺎﺗ دورﺪﻧورا ﻪﻧﺎﻫد زا سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ لﻮﻃ 900 ﺮﺘﻣﻮـﻠﯿﮐ ﺖﺳا . بآ ﻖﻤﻋ ﻪﺑ سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ يﺎﻫ ﻦﯿﺑ قﺮﺷ رد ﻂﺳﻮﺘﻣ رﻮﻃ 50 ﺎﺗ 80 دوﺪﺣ بﺮﻏ رد و ﺮﺘﻣ 10 ﺎﺗ 30 ﺖـﺳا ﺮـﺘﻣ . فرژ ﻖﻤﻋ ﻪﺑ ﺖﺳا ﯽﻟادﻮﮔ سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ﻪﻄﻘﻧ ﻦﯾﺮﺗ 93 ﻪﮐ ﺮﺘﻣ رد 15 ﻊـﻗاو گرﺰـﺑ ﺐـﻨﺗ هﺮـﯾﺰﺟ بﻮـﻨﺟ يﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ هﺪﺷ ﺖﺳا . هدﻮـﺗ نآ ﻒـﮐ رد و ﺖـﺳا ﺪـﯾراوﺮﻣ و ﯽﻫﺎﻣ ﺪﯿﺻ ﻢﻬﻣ ﺰﮐاﺮﻣ زا سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ هﺪـﯾد ﯽﻧﺎـﺟﺮﻣ ﻊﯿـﺳو يﺎـﻫ ﯽﻣ دﻮﺷ . ﺖﻔﻧ تﺎﻘﺒﻃ ﻪﻣادا ﺖﻠﻋ ﻪﺑ بﻮﻨﺟ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ سﺮﮔاز ﺰﯿﺧ ، ﻪﯾﻻ رد و ﺖـﻔﻧ ﻢﻬﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ﻦﯾﺮﯾز يﺎﻫ ﮔرﺰﺑ ﺶﺨﺑ ﻪﮐ دراد دﻮﺟو زﺎﮔ هﺮﻬﺑ ﻪﺑ نآ زا ﯽ هﺪﯿﺳر يرادﺮﺑ ﺖﺳا . ﺰﻣﺮﻫ ﻪﮕﻨﺗ ﻢﮐ يﺎﻨﻬﭘ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ، ﺞﯿـﻠﺧ ﺪـﻣ و رﺰـﺟ ﺐﻘﻋ ﯽﮐﺪﻧا ﻪﺸﯿﻤﻫ سرﺎﻓ ﯽﻣ ترﻮﺻ دازآ يﺎﻫﺎﯾرد ﺪﻣ و رﺰﺟ زا ﺮﺗ دﺮﯿﮔ . ﺰﻣﺮﻫ ﻪﮕﻨﺗ ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ هار ﻦﯾﺮﺗ ﺖﺳا نﺎﻬﺟ ﯽﺑآ يﺎﻫ . ﻪﮕﻨﺗ ﻦﯾا ، طﺎﺒﺗرا 900 ﻪـﺑ ار رﻮـﺸﮐ بﻮـﻨﺟ ﯽـﺑآ هار ﺮﺘﻣﻮـﻠﯿﮐ بآ نﺎﻬﺟ دازآ يﺎﻫ نﺎـﻤﻋ يﺎﯾرد ﻖﯾﺮﻃ زا ـ ﯽـﻣ ﺮـﺴﯿﻣ ـ دزﺎـﺳ . ﻪـﺑ ﮏـﯾدﺰﻧ ﺰـﻣﺮﻫ ﻪـﮕﻨﺗ 55 و دراد ضﺮـﻋ ﺮﺘﻣﻮـﻠﯿﮐ ﻖﯿﻤﻋ نآ ﻪﻄﻘﻧ ﻦﯾﺮﺗ ) ماﺪﻨﺴﻣ هﺮﯾﺰﺟ لﺎﻤﺷ رد ( 182 ﺖﺳا ﺮﺘﻣ . ﻞﮑﺷ 1 -1 - ﯾﺎﻤﺷ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ زا ﯽﻠﮐ ﯽ ) سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ (

(16)

٢ 1 -1 -2 سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﮐا ﻂﯾاﺮﺷ سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ، ﻪﺑ بﺮﻏ زا نآ ﻖﻤﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻘﻤﻋ ﻢﮐ ﯽﺑآ ﻪﻨﻬﭘ ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا قﺮﺷ . ﻖﻤﻋ ﻂﺳﻮﺘﻣ بآ سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ﻦﯿﺑ 35 ﺎﺗ 40 ﺮﺘﻣ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ندﻮﺑ رﻮﺼﺤﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ، ﺪـﻨﮐ و ﻢـﮐ طﻼﺘﺧا ﺐﺒﺳ بآ ﺎـﺑ نآ بآ يﺎـﻫ دازآ ﯽﻣ ﻂﯾاﺮﺷ اﺬﻟ ؛ددﺮﮔ بآ هرﺎﻗ ﺮﺘﺸﯿﺑ نآ ﯽﯾاﻮﻫ و يا نآ رد ﯽﺑآ تﺎﻧﺎﯾﺮﺟ دﺎﺠﯾا و ﺎﻫدﺎﺑ شزو و هدﻮﺑ ، ﻪـﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻞﺼﻓ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . نآ ﻂـﺳﻮﺗ هﺪـﺷ دﺎﺠﯾا ﯽﻣﻮﻤﻋ نﺎﯾﺮﺟ و هدﻮﺑ كﺪﻧا سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ﻪﺑ ﺪﻨﻫ سﻮﻧﺎﯿﻗا زا يدورو تﺎﻧﺎﯾﺮﺟ ﻪﺑﺮﻘﻋ ﺖﻬﺟ فﻼﺧ ﺮﺑ يﺎﻫ ﺖﻋﺎﺳ ﯽﻣ ﺎﺗ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ راﺮـﻗ ﺰﯿﻧ اﻮﻫ رﺎﺸﻓ و دﺎﺑ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ يدوﺪﺣ ﯽـﻣ دﺮـﯿﮔ . ﻖـﻤﻋ ﻢـﮐ ﻢـﮐ يﺎﻓرژ ؛ﺖﺳا نآ ﻂﯿﺤﻣ ندﻮﺑ لدﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﯽﻠﺻا ﻞﯾﻻد زا سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ندﻮﺑ ﻪﺘﺴﺑ و ندﻮﺑ بآ ﺎـﯾرد ، ﻢـﻃﻼﺗ ﺐﺒـﺳ ﺮﺘﺸﯿﺑ بآ ﺖـﺷاد ﺪـﻫاﻮﺧ لﺎـﺒﻧد ﻪـﺑ ار ﻒـﮐ تﺎﺑﻮﺳر نﺪﺷ ﻖﻠﻌﻣ و ﯽﯾﺎﺠﺑﺎﺟ و هﺪﺷ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛا رد . يﺪـﻨﮐ ﯽﯾﺎﺠﺑﺎﺟ بآ ﻧ ﺚﻋﺎﺑ ﺰﯿ ﯽﻣ هﺪﻧﺎﻣ ﯽﻗﺎﺑ ﻖﻠﻌﻣ ﺖﻟﺎﺣ ﻪﺑ ار يﺮﺘﺸﯿﺑ نﺎﻣز تﺪﻣ تﺎﺑﻮﺳر دﻮﺷ ، و ﺪﻧدﺮﮕﻧ جرﺎﺧ ﻂﯿﺤﻣ زا ﻞﮔ و تروﺪﮐ ﺚﻋﺎﺑ بآ ﯽﮔدﻮﻟآ دﻮﺷ . تﺎﺑﻮﺳر ﻦﯾا ﯽﻣ هﺎﮕﺘـﺴﯾز ﺎﺻﻮﺼﺧ ﺎﯾرد ﺮﺘﺴﺑ يور ﺮﺑ نﺪﺷ ﻦﯿﺸﻧ ﻪﺗ ﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ فﺪﺻ يﺎﻫ زﺎﺳﺪﯾراوﺮﻣ ، ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯾا ﺮﯾﺎﺧذ ﺎﻫ ﺪﯾﺎﻤﻧ ﻪﺟاﻮﻣ يﺪﺟ تاﺮﻄﺧ ﺎﺑ ار ) . ﺎﺿر ﯽﻧﺎﻧرﺎﻣ ﯽﯾ ، 1374 ( ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻂﯾاﺮﺷ نﺪﺷ ﺪﻋﺎﺴﻣﺎﻧ ، فﺪﺻ ﺮﯾﺎﺧذ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ يﺎﻫ ﺪـﻫد راﺮـﻗ دﻮـﺧ ﺮﯿﺛﺎـﺗ ﺖـﺤﺗ ار زﺎـﺳﺪﯾراوﺮﻣ . عاﻮـﻧا ﯽﮔدﻮﻟآ يﺎﻫ هﺪﺷ دﺎﺠﯾا ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ دور رﺎﻤﺷ ﻪﺑ ﺖﯿﻌﺿو ﻦﯾا دﺎﺠﯾا رد ﯽﻠﺻا ﻞﻣاﻮﻋ زا . ندﻮـﺑ ﺪـﻨﮐ ﯽﯾﺎﺠﺑﺎﺟ و نﺎﯾﺮﺟ بآ ﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ ندﻮﺑ ﻪﺘﺴﺑ ﺮﺛا رد ﻢـﻃﻼﺗ ﺰﯿﻧ و ﻮﺳ ﮏﯾ زا دازآ يﺎﻬﺑآ ﺎﺑ دوﺪﺤﻣ طﺎﺒﺗرا ﻦﺘﺷاد و سر يﻻﺎﺑ بآ يﺎﻫروﺎﻨـﺷ عاﻮﻧا ددﺮﺗ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻠﻣاﻮﻋ رﺎﻨﮐ رد ﺮﮕﯾد يﻮﺳ زا ﺞﯿﻠﺧ ﻦﯾا ﻢﮐ ﻖﻤﻋ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ لﺎﺳ ﻊﻗاﻮﻣ ﺮﺜﮐا رد ﻦﯿﮕﻨﺳ ، ﯽﻣ ﻪﻧﻮﮔ ياﺮﺑ ار يراﺪﯾﺎﭘﺎﻧ ﺖﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ ﺪﻧاﻮﺗ يﺎﻫ دروآ دﻮﺟو ﻪﺑ يﺰﻔﮐ . ﺮﯿﺧا نﺎﯿﻟﺎﺳ ﯽﻃ ، ﺖـﻬﺟ ﻪﺑ دﺎـﺠﯾا يرﺎﺠﺗ يﺎﻫروﺎﻨﺷ عاﻮﻧا ددﺮﺗ و زﺎﮔ و ﺖﻔﻧ تﺎﺴﯿﺳﺎﺗ ، ﺶﮑﺘﻔﻧ و يدﺎﯿﺻ ﺎﻫ ، رﺎﺑ ﯽﮔدﻮﻟآ ﻢـﮐ ﺞﯿـﻠﺧ ﻦـﯾا ﻪـﺑ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻖﻤﻋ ، ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ؛ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﯿﻤﺤﺗ يا هﺎﮕﺘﺴﯾز ﻪﮐ يﺎﻫ فﺪﺻ ﯽﻌﯿﺒﻃ يﺎﻫ و ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ يدﻮﺑﺎﻧ ضﺮﻌﻣ رد زﺎﺳﺪﯾراوﺮﻣ ﻪﻧﻮﮔ يﺎﻫ ﺪﻧا ﻪﺘﺸﮔ ﻪﺟاﻮﻣ ضاﺮﻘﻧا ﺮﻄﺧ ﺎﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ . فﺪﺻ ﺎﻫ ي ﻢﺘـﺴﯿﺳ و ﻪﺘـﺷاد لﺎـﺼﺗا ﺮﺘـﺴﺑ ﻪـﺑ ﻪـﮐ زﺎﺳﺪﯾراوﺮﻣ ﻪﯾﺬﻐﺗ يا ﺪﻧراد يراﻮﺧ ﯽﻓﺎﺻ ، ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد ، و ﻪﺘﺷاﺪﻧ ار ﺮﮕﯾد نﺎﮑﻣ ﻪﺑ تﺮﺟﺎﻬﻣ و ﯽﯾﺎﺠﺑﺎﺟ نﺎﮑﻣا ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻂﯾاﺮﺷ ﻞﻤﺤﺗ ﻪﺑ مﻮﮑﺤﻣ . ﺪﺷر ﻪﮐ ﺖﺳا ترﻮﺻ ﻦﯾا رد ﺎﻬﻧآ بﺎـﺗ ﻪﮑﻨﯾا ﺎﯾ و ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ تﺪﺷ ﻪﺑ ﺑ رد ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻦﯿﺑ زا و ﻪﺘﺷاﺪﻧ ار ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻦﯾا ﺮﺑاﺮ ﯽﻣ ﺪﻧور ) . نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻧﺎﻧرﺎﻣ ﯽﯾﺎﺿر ، 1374 نارﺎـﮑﻤﻫ و هداز ﻞﯿﻔﮐ ؛ ، 1382 (.

(17)

٣ 1 -1 -3 ناوﻻ هﺮﯾﺰﺟ ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ رد هﺮﯾﺰﺟ ﻦﯾا N264809 E532001 دراد راﺮﻗ . مﺎـﻘﻣ رﺪـﻨﺑ ﻪﺑ ﯽﻗﺮﺷ لﺎﻤﺷ زا هﺮﯾﺰﺟ ﻦﯾا ، زا ﻪﺑ بﻮﻨﺟ زا و رﻮﺘﺷ ةﺮﯾﺰﺟ ﻪﺑ قﺮﺷ هزﻮﺣ ﺖﻟﺎﺳر ﯽﺘﻔﻧ يﺎﻫ ، ﯽﻣ دوﺪﺤﻣ نﺎﻤﻠﺳ و تدﺎﺷر دﻮﺷ . هﺮـﯾﺰﺟ ﻦﯾا ﺖﻌﺳو 76 گرﺰﺑ ﺶﯿﮐ و ﻢﺸﻗ زا ﺲﭘ و ﺖﺳا ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ بآ رد ناﺮﯾاةﺮﯾﺰﺟ ﻦﯾﺮﺗ ﺖـﺳا سرﺎـﻓ ﺞﯿـﻠﺧ يﺎـﻫ . ﻦـﯾا ﮥﻠـﺻﺎﻓ ﻪﮕﻨﻟ رﺪﻨﺑ ﺎﺗ هﺮﯾﺰﺟ 91 دوﺪﺣ سﺎﺒﻋ رﺪﻨﺑ ﺎﺗ و 198 ﺖﺳا ﯽﯾﺎﯾرد ﻞﯾﺎﻣ . ﺮﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺮﯾﺰﺟ ﻦﯾﺮﺗرود ناوﻻ ةﺮﯾﺰﺟ ﺰـﮐ ﺖﺳا نﺎﮔﺰﻣﺮﻫ نﺎﺘﺳا . بآ دوﺪـﺣ ﻪـﺑ نﺎﺘـﺴﺑﺎﺗ رد نآ يﺎـﻣد و بﻮـﻃﺮﻣ و مﺮـﮔ نآ ياﻮﻫ و 50 داﺮـﮔ ﯽﺘﻧﺎـﺳﮥﺟرد ﯽﻣ ﺪﺳر ، ﺖﺳا دﺎﯾز رﺎﯿﺴﺑ ﺰﯿﻧ نآ ياﻮﻫ ﺖﺑﻮﻃر و . بآ ﯽﺘﻔﻧ ﺮﯾﺎﺧذ ﺖـﺳا ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ رﺎﯿﺴﺑ ناوﻻ ةﺮﯾﺰﺟ ﮏﯾدﺰﻧ يﺎﻫ . مﺎﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺘﻔﻧ تﺎﺴﯿﺳﺄﺗ ﻪﺑ ﺮﺼﺤﻨﻣ هﺮﯾﺰﺟ ﻊﯾﺎﻨﺻ ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد ) ناوﻻ ﯽﺸﯾﻻﺎﭘ ﻊﻤﺘﺠﻣ ( دراد ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ . ﯽﻟﺎـﻫا ﯽﻣ ﺪﯾراوﺮﻣ ﺪﯿﺻ ﻪﺑ لﺎﺳ زا ﯽﻨﯿﻌﻣ ﻞﺼﻓ رد هﺮﯾﺰﺟ هﺮـﯾﺰﺟ ﯽﺗاردﺎـﺻ يﻻﺎﮐ ﺎﻬﻨﺗ و ﺪﻧزادﺮﭘ ، نآ ﺪـﯾراوﺮﻣ ﺖـﺳا . ﻦـﯾا رﺪﻨﺑ ﮏﯾ هﺮﯾﺰﺟ ﺮﻓ روﺪﺻ ياﺮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ هﺎﮔ هدروآ دراد ﯽﯾﺎﯾرد ﻞﻘﻧ و ﻞﻤﺣ ﺖﻬﺟ يﺰﻠﻓﮥﻠﮑﺳا ﮏﯾ و ﯽﺘﻔﻧ يﺎﻫ . ﯽﺳ ﯽﺗ هﺎﮕﺘﺴﯾز ، قﺮﺷ رد دوﺪﺣ و هدﻮﺑ ناوﻻ 15 دراد ﺖﻌﺳو رﺎﺘﮑﻫ . ﻪـﺳﺎﻣ ﺎـﺑ ﯽﮑﺒﻠﺟ ﯽﻧﺎﺟﺮﻣ هﺎﮕﺘﺴﯾز ﻦﯾا ﺮﺘﺴﺑ ﯽﻣ نﺎﺟﺮﻣ ياراد وﺪﺷﺎﺑ يﺎﻫ ﺖﺳا ﯽﻧاواﺮﻓ يﺰﻐﻣ . َ تﺎﺼﺘﺨﻣ رد هﺎﮕﺘﺴﯾز ﻦﯾا 44 ° 26 َ و ﯽﻟﺎﻤـﺷ ﻪـﺟرد 23 ° 53 ﻪـﺟرد دراد راﺮﻗ ﯽﻗﺮﺷ . هزﻻ هﺎﮕﺘﺴﯾز ﺪـﺷﺎﺑ ﯽـﻣ ﯽﻧﺎﺟﺮﻣ يﺎﻬﮕﻨﺳ و ﯽﻧﺎﺟﺮﻣ ﺶﺷﻮﭘ ﺎﺑ يا هﺮﺨﺻ نآ ﺮﺘﺴﺑ و دراد راﺮﻗ ناوﻻ قﺮﺷ رد . ﻦـﯾا ﻖﻤﻋ زا هﺎﮕﺘﺴﯾز 3 ﺎﺗ يﺮﺘﻣ 11 ياراد و ﺖﺳا فﺪﺻ ﺶﺷﻮﭘ ياراد يﺮﺘﻣ 10 َ تﺎﺼﺘﺨﻣ ﻦﯿﺑ و ﺖﻌﺳو رﺎﺘﮑﻫ 47 ° 26 َ و ﯽﻟﺎﻤﺷ ﻪﺟرد 20 ° 53 دراد راﺮﻗ ﯽﻗﺮﺷ ﻪﺟرد . 1 -1 -4 ﯽﺑاروﺪﻨﻫ هﺮﯾﺰﺟ هﺮﯾﺰﺟ ﻊﺑاﻮﺗ زا ﯽﺑارﺪﻨﻫ ﺶﯿﮐ ﺶﺨﺑ ﻪﮕﻨﻟ رﺪﻨﺑ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ نﺎﺘﺳا نﺎﮔﺰﻣﺮﻫ بﻮﻨﺟ رد ﻊﻗاو ناﺮﯾا ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . هﺮـﯾﺰﺟ ﻦـﯾا رد 9 ﯽﺑﺮﻏ بﻮﻨﺟ يﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ وﺮﯿﭼ هﺪﺷ ﻊﻗاو ﺖﺳا . ﯽـﻣ ﻞﯿﻣ رﺎﻬﭼ ﺶﯾﺎﻨﻬﭘ و ﻞﯿﻣ ﺖﻔﻫ هﺮﯾﺰﺟ لﻮﻃ ﺪـﺷﺎﺑ ، ﺪـﺣ رد و هﺮﯾﺰﺟ ود ﻦﯿﺑ ﻞﺻﺎﻓ ﺶﯿﮐ و اوﻻ ن ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺖﺳا . ﺎﺑ ﯽﺑارﺪﻨﻫ هﺮﯾﺰﺟ 22٫8 ﻪﻠـﺻﺎﻓ رد ﺖﺣﺎـﺴﻣ ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ 325 يﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ سﺎﺒﻋرﺪﻨﺑ رد سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ رد و ناوﻻ و ﺶﯿﮐ هﺮﯾﺰﺟ ود ﻦﯿﺑ ﻞﺻﺎﻓ ﺪﺣ رد و 28 ﺶﯿـﮐ هﺮـﯾﺰﺟ يﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ . ﺎﺗ ﯽﺑارﺪﻨﻫ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻪﮕﻨﻟ رﺪﻨﺑ 133 ﺖﺳا ﺮﺘﻣﻮﻠﯿﮐ . ضراﻮﻋ نوﺪﺑ ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ و راﻮﻤﻫ ﯽﻨﯿﻣزﺮﺳ هﺮﯾﺰﺟ ﻦﯾا ﺖﺳا ﯽﻌﯿﺒﻃ . ﯽﺑاروﺪﻨﻫ هﺮﯾﺰﺟ رد ﯽﻟﺎﻫا ﺮﺜﮐا يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ، ﺖﺳا ﯽﺻاﻮﻏ و ﺪﯿﺻ . ) ﯽﻧﺎﺘﺴﯿﺳ رﺎﺸﻓا ، 1371 (

(18)

٤ ﯽﺑاروﺪﻨﻫ هﺎﮕﺘﺴﯾز ) ﻪﻟﻮﺳ ( هﺮﺨﺻ يﺮﺘﺴﺑ ياراد ﯽـﻣ ﯽﺑاروﺪـﻨﻫ هﺮـﯾﺰﺟ بﺮـﻏ رد ﯽﻧﺎﺟﺮﻣ ﺶﺷﻮﭘ ﺎﺑ يا ﺪـﺷﺎﺑ . ﻦـﯾا ياراد ﻪﮐ هﺎﮕﺘﺴﯾز 30 َ تﺎﺼﺘﺨﻣ ﻦﯿﺑ ﺖﺳا ﺖﻌﺳو رﺎﺘﮑﻫ 40 ° 26 و ﯽﻟﺎﻤﺷ ﻪﺟرد 35ً ° 53 رد و ﻪـﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﯽﻗﺮﺷ يﺎﻫ ﻖﻤﻋ 7 ﺎﺗ 11 ﯽﻣ رﺎﺤﻣ فﺪﺻ ﺶﺷﻮﭘ ياراد يﺮﺘﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﻮﻠﯿﺨﻧ هﺎﮕﺘﺴﯾز ﻮﻠﯿﺨﻧ هﺎﮕﺘﺴﯾز ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ هﺎﮕﺘﺴﯾز ﻦﯾا 50 ﻖـﻤﻋ زا و دراد ﺖﻌﺳو رﺎﺘﮑﻫ 1 ﺎـﺗ يﺮـﺘﻣ 12 فﺪـﺻ ﺶـﺷﻮﭘ ياراد يﺮـﺘﻣ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . هﺮﺨﺻ هﺎﮕﺘﺴﯾز ﻦﯾا ﺮﺘﺴﺑ يﺎﻬﮕﻨـﺳ ﻪـﺘﺨﺗ و ﺮـﮑﯿﭘ لﻮـﻏ يﺎﻬﮕﻨـﺳ ﻪـﺘﺨﺗ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻞﮔ و ﻪﺳﺎﻣ ﺶﺷﻮﭘ ﺎﺑ يا ﯽﻣ ﮏﭼﻮﮐ ﻦـﯾا رد رﺎـﺤﻣ ﻪﭽﻓﺪـﺻ ﺖـﺴﺸﻧ ﺚـﻋﺎﺑ ﺎﻬﮑﺒﻠﺟ ﯽﻠﮕﻨﺟ ﺶﺷﻮﭘ لﺎﺳ زا ﻊﻗاﻮﻣ ﯽﻀﻌﺑ رد ﺪﺷﺎﺑ هﺎﮕﺘـﺴﯾز ﯽﻣ ددﺮﮔ . َ تﺎﺘﺼﺨﻣ ﻦﯿﺑ ﻮﻠﯿﺨﻧ هﺎﮕﺘﺴﯾز 49 ° 26 َ و ﯽﻟﺎﻤﺷ ﻪﺟرد 29 ° 53 دراد راﺮﻗ ﯽﻗﺮﺷ ﻪﺟرد هرﺎﻤﺷ ﻞﮑﺷ 1 -2 ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ ﻪﺸﻘﻧ يرادﺮﺑ سرﺎﻓ ﺞﯿﻠﺧ رد هﺪﺷ

(19)

٥ 1 -2 نﺎﻨﺗ مﺮﻧ بﻮﺴﺤﻣ يرﻮﻧﺎﺟ گرﺰﺑ ﻪﺧﺎﺷ زا ﯽﮑﯾ نﺎﻨﺗ مﺮﻧ ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ ، ﻧﺪﺑ ﺖﻟﺎﺣ نﺎﺸ ود ﻪـﺑ نﺪـﺑ و ﺪـﻧراﺪﻧ ﯽﺼﺨﺸﻣ يﺪﻨﺑ ﺪﻨﺑ ﯽﯾﺎﺸﺣا هدﻮﺗ ﯽﻠﺻا ﺶﺨﺑ Visceral mass ﻪﮐ ﻪﺑ رﻮﻃ ﻪﻃﺎﺣا ﯽﻤﺋاد ﻪﺘﺳﻮﭘ ﮏﯾ ﻂﺳﻮﺗ ﮏﯿﭙﯿﺗ و ﺺﺨﺸﻣ ﯽﻣ ددﺮـﮔ ﯽﯾﺎﭘ ﺖﻤﺴﻗ ﮏﯾ و -يﺮﺳ Head-food ﺖﺳا هﺪﺷ ﻊﻗاو ﯽﯾﺎﺴﺣا هدﻮﺗ ﯽﻤﮑﺷ ﺖﻤﺴﻗ رد ﻪﮐ ، هﺪـﯾدﺮﮔ ﻞﯿﮑـﺸﺗ . ﺮـﺳ ﻘﺑ زا ناﺪﻨﭼ و ﺖﺳا هﺪﺷ ﻊﻗاو نﺪﺑ ﻮﻠﺟ ﺖﻤﺴﻗ رد ﺖﻤﺴﻗ ﻪﯿ يﺎﻫ ﯽﯾﺎﭘ - ﻪـﺑ ﺰـﻬﺠﻣ ﻻﻮـﻤﻌﻣ ﯽﻟو ﺖﺴﯿﻧ ﺰﯾﺎﻤﺘﻣ يﺮﺳ ﺖﻤﺴﻗ يﺎﻫ ﮏﺧﺎﺷ ﻞﯿﺒﻗ زا سﺎﺴﺣ ﺎﻫ ﺖﺳﺎﻫ ﻢﺸﭼ ﺎﯾ و ﺎﻬﻟﻮﮐﺎﺗﺎﻨﺗ ﺎﯾ . ﺖـﺳا ﯽﻧﺎـﺑز ياراد و هﺪﺷ ﻪﯿﺒﻌﺗ ﺮﺳ رد نﺎﻫد ﻪﻧاﺪﻧد زا ﻞﮑﺷ يراﻮﻧ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﮏﯾ نآ ﺢﻄﺳ رد ﻪﮐ يﺎﻫ هﺪﺷ ﺖﺨﺳ ) هﺪـﺷ ﺖﺨـﺳ ﻦﯿﺌﺗوﺮـﭘ و ﻦﯿﺘﯿﮐ ﺲﻨﺟ زا ( ﻪـﺑ ﻒﯾدر ترﻮﺻ يﺎﻫ ﯽﺿﺮﻋ ) ﻻودار ﺎﯾ ﮏﻧﺎﻫﻮﺳ ﯽﻨﻌﯾ ( دراد راﺮﻗ . ﯽﯾﺎﭘ ﺖﻤﺴﻗ ﻞﮐ -يﺮﺳ ﯽﻣ فﺪـﺻ ﻞـﺧاد ﻪـﺑ ﺪـﻧاﻮﺗ هﺪﺷ هﺪﯿﺸﮐ ، ددﺮﮐ جرﺎﺧ موﺰﻟ ﻊﻗﻮﻣ رد ﺎﻬﻨﺗ . يور ﺮـﺑ يدوﺪـﺣ ﺎـﺗ ﻪـﮐ دراد دﻮـﺟو ﯽـﺸﺷﻮﭘ ﯽﯾﺎﺸﺣا هدﻮﺗ يور ﺮﺑ ﯽﯾﺎﭘ ﺖﻤﺴﻗ -ﻪﯿﺷﺎﺣ ﻊﻗاﻮﻣ ﯽﻀﻌﺑ ﯽﺘﺣ و دراد داﺪﺘﻣا ﺰﯿﻧ يﺮﺳ يﺎﻫ ﻢﻬﺑ نآ ﯽﻣ ﺪﻨﺳر . ﺶﺷﻮﭘ ﻦﯾا مﺎـﻧ ﻞـﺘﻧﺎﻣ ﺎـﯾ ﻪﺒﺟ ﺢﺷﺮﺗ ار فد صو دراد ﯽﻣ ﺪﻨﮐ . بﺎـﺴﺣ ﻪﺑ نﺎﻨﺗ مﺮﻧ يﺪﻨﺑ هدر ياﺮﺑ ﯽﺑﻮﺧ يﺎﻨﺒﻣ فﺪﺻ ﺖﯿﻌﺿو ﯽـﻣ ﺪـﯾآ . ) ﯽـﻣﺮﮐ ، 1387 ( هدر ﺮﯾز ﻪﺑ نﺎﻨﺗ مﺮﻧ يﺎﻫ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﺮﯾز ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ :1 - نﺎﯾﺎﭘ ﻢﮑﺷ هدر Gastropoda 2 - ﺎـﯾ نﺎـﯾﺎﭘ ﺮـﺒﺗ هدر ود ﻪـﻔﮐ يا ﺎـﻫ Bivalvia 3 - نﺎﯾﺎﭘﺮــﺳ هدر Cephaolopoda 4 - نﺎــﯾﺎﭘوﺎﻧ هدر Scaphopoda 5 - نﺎﯿﻓﺪــﺻ هرﺎــﭘ ﮏــﺗ هدر Monoplacophora 6 - نﺎﯿﻓﺪــﺻ ﯽــﺑ هدر Aplacophora 7 - هرﺎــﭘ ﺲــﺑ هدر Polyplacophora ) ﯽــﻣﺮﮐ ، 1387 ( 1 -2 -1 ﯽﺻﺎﺼﺘﺧا تﺎﻔﺻ ﻪﻔﮐ ود يا ﺎﻫ : ﻪﻔﮐ ود يا ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻓﺮﻃ ود نرﺎﻘﺗ ياراد ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ نﺎﻨﺘﻣﺮﻧ گرﺰﺑ هدر ﻦﯿﻣود ﺎﻫ ، مﺮﻧ نﺪﺑ ﺎﻬﻧآ ﻪﮐ ﺖﺨﺳ ﯽﻓﺪﺻ نورد ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﯽﮑﻫآ ﻪﻔﮐ ود زا ، ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ يﺎﺟ . ﻒﮐ رد ﯽﻀﻌﺑ بآ ﯽﻣ ﺪﻧﺰﺧ ، ﺖﺨﺳ مﺎﺴﺟا و ﺎﯿﺷا ﻪﺑ ﯽﻫوﺮﮔ ﯽﻣ زا يرﺎﯿﺴﺑ و ﺪﻨﺒﺴﭼ ﺎﻬﻧآ ﯽﻣ ﺐﻘﻧ ﻪﺳﺎﻣ و ﻦﺷ رد ﺪﻨﻧز . ﻪﻔﮐ ود يا ﯽﻣ ﺮﺴﺑ ﻦﯾﺮﯿﺷ و رﻮﺷ يﺎﻬﺑآ رد ﺎﻫ ﺪﻧﺮﺑ . ﻪـﻔﮐ ﺮﻫ كرﺎﺗ مﺎﻧ ﻪﺑ ﯽﮔﺪﻣآﺮﺑ ﮏﯾ ياراد (umbo) ﺖﺳا ، ﯽﻣ نآ فاﺮﻃا رد ﺪﺷر طﻮﻄﺧ يدﺎﯾز داﺪﻌﺗ ﻞـﺣاﺮﻣ ﻪﻧﺎﺸﻧ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﺖﺳا ﻪﻔﮐ ﺪﺷر . ﯽﺘـﺸﭘ ﺖﻤﺴﻗ زا ﻪﻔﮐ ود ، طﺎـﺑر ﻂـﺳﻮﺗ (Ligament) ﺖـﯿﻠﺑﺎﻗ و ﺖـﺳا ﯽـﮑﻫآ ًﺎﺘﺒـﺴﻧ ﺶـﺨﺑ ﻪـﮐ ﯽﻣ ﻞﺼﺘﻣ ﻢﻬﺑ دراد ﯽﻋﺎﺠﺗرا ﺪﻧدﺮﮔ . ﻪﻔﮐ ﯽﻣ ﻪﺘﺴﺑ و زﺎﺑ طﺎﺑر يﺎﻬﺘﻧا ﺎﯾ نﺎﯿﻣ زا ﻻﻮﻟ مﺎﻧ ﻪﺑ يرﻮﺤﻣ ﻦﺘﺷﺬﮔ ﺎﺑ ﺎﻫ ﺪﻧﻮـﺷ . ﯽﺷﻮﭘور هﺮﻔﺣ مﺎﻧ ﻪﺑ ار نﺪﺑ ﯽﻠﺧاد هﺮﻔﺣ ) (mantle cavity ﯽﻣ ﺪﻨﻣﺎﻧ . شﻮﭘور (mantle) ار ﻪﻔﮐ ﺮﻫ ﯽﻠﺧاد ﺢﻄﺳ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺐﻟود ياراد ﯽﻣ ﺪﻧﺎﺷﻮﭘ .

(20)

٦ ﯽﻣ هﺪﯾد فﺪﺻ ﯽﻧورد ﺖﻤﺴﻗ رد فﺪﺻ ﺎﺑ ﻞﺘﻧﺎﻣ لﺎﺼﺗا نآ ﻪﺑ ﻪﮐ دﻮﺷ pallial line ﺪﻨﯾﻮﮔ . ﺎﻬﻧاﺪـﻧد ﺶـﯾارآ هﻮﺤﻧ ، ﻪﻔﮐ ود ﺺﯿﺨﺸﺗ ﻢﻬﻣ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﻪﭽﯿﻫﺎﻣ ﺮﺛا و لﺎﺌﻟﺎﭘ طﻮﻄﺧ يا ﯽﻣ ﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑ ) ﯽﻗﻮﻗد ، 1380 .( شراﻮﮔ هﺎﮕﺘﺳد : ﯽﺒﻟ سﺎﺴﺣ هﺪﺋاز ود نﺎﯿﻣ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﮑﭼﻮﮐ نﺎﻫد ﻞﻣﺎﺷ ﮏﺧﺎﺷ مﺎﻨﺑ كزﺎﻧ و ﯽﺘﺷﻮﮔ ﺖﺳا ﻊﻗاو ﯽﺒﻟ سﺎﺴﺣ يﺎﻫ ﯽﻣ مﺎﺠﻧا ار هراورآ و ﮏﻧﺎﻫﻮﺳ رﺎﮐ و ﺪﻫد . يﺮﻣ ﺎﻬﻧآ ﺖﺳا هﺎﺗﻮﮐ . راﺮـﻗ ﯽﯾﺎـﺸﺣا هدﻮـﺗ ﺐـﻘﻋ رد و ﺖـﺳا روﺪﻣ هﺪﻌﻣ ﯽﻣ ﻞﺼﺘﻣ ﺪﺒﮐ ﻪﺑ ﯽﺻﺎﺧ يرﺎﺠﻣ ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ و دراد ددﺮﮔ . هدرﻮـﺧ ﭻﯿﭘﺎـﭘ يﻻﺎـﺑ ﯽﯾﺎـﺸﺣا هدﻮـﺗ رد و هدﻮﺑ ﮏﯾرﺎﺑ هدور ﺖﺳا . جرﺎﺧ رد هﺪﻌﻤﻟا بﺎﺑ رﻮﮐ هدور مﺎﻧ ﻪﺑ ﻪﺴﯿﮐ ﮏﯾ هﺪﻌﻣ ﺎـﻨﺤﻧا ﻞﺑﺎﻗ و فﺎﻔﺷ ﻪﻠﯿﻣ ﮏﯾ يﻮﺘﺤﻣ ﻪﮐ دراد دﻮﺟو يا ﺖﺳا ﻦﯾرﻮﻠﺑ ﻪﻠﯿﻣ مﺎﻧ ﻪﺑ . ﺶﯾاﺰـﻓا ار نآ ﯽـﻠﺧاد ﺢﻄـﺳ ﻪـﮐ دراد دﻮﺟ و رﻮﮐ ﻪﻟﻮﻟ ﺎﺑ ﯽﻟﻮﻃ ﻦﯿﭼ ﮏﯾ ﺖﺳار هدور رد ﯽﻣ ﺪﻫد ) ﯽﺒﯿﺒﺣ ، 1368 ( . نﻮﺧ شدﺮﮔ هﺎﮕﺘﺳد : ﻪﻔﮐ ود نﻮﺧ شدﺮﮔ هﺎﮕﺘﺳد يا ﺎﻫ ﯽﺑ يﺎﻬﺘﯿﺳﻮﺒﯿﻣآ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻨﺷور و فﺎﻔﺷ ﻊﯾﺎﻣ ﻖﻠﻌﻣ نآ رد ﮓﻧر ﺪﻧا نﮋﯿـﺴﮐا نﻮﺧ ﯽﻣ ﻞﻤﺣ نﺪﺑ يﺎﻬﺘﻤﺴﻗ مﺎﻤﺗ ﻪﺑ ار لﻮﻠﺤﻣ يﺬﻐﻣ داﻮﻣ و ﺪﻨﮐ . ود ياراد ﻪـﮐ ﯽﺘـﺸﭘ ﺐـﻠﻗ ﮏﯾ زا نﻮﺧ شدﺮﮔ هﺎﮕﺘﺳد ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﺖﺳا ﻦﻄﺑ ﮏﯾ و ﺰﯿﻠﻫد دراد طﺎﺒﺗرا ﻦﻄﺑ ﺎﺑ ﺎﻫﺰﯿﻠﻫد و ددﺮﮔ . رد و هﺪﺷ ﻊﻗاو هدور رود ﻦﻄﺑ رود هﺮـﻔﺣ نو دراد يﺎﺟ ﯽﺒﻠﻗ . ﯽﻣ دراو ﯽﻣاﺪﻗ ترﻮﺋآ ﮏﯾ رد ﻮﻠﺟ فﺮﻃ ﻪﺑ ار نﻮﺧ ﻦﻄﺑ يﺎﻨﺜﺘـﺳﺎﺑ ار ﺎﺸﺣاو ﺎﭘ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾﺪﺑ و ﺪﻨﮐ ﻪﯿﻠﮐ و ﺎﻫ ﺶﺸﺑآ ﯽﻣ بوﺮﺸﻣ ﺎﻫ دزﺎﺳ . ﻪﺒﻤﻠﺗ ﻞﻤﻋ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻦﻄﺑ يا ، ﯽـﻔﻠﺧ ترﻮـﺋآ رد ﺐﻘﻋ فﺮﻃ ﻪﺑ نﻮﺧ ﯽﻣ شﻮﭘور و ﺖﺳار هدور ﻪﺑ ﻪﺘﻓر ﺪﺳر . ر رد ﻪﮐ ﯽﻧﻮﺧ نﮋﯿﺴﮐا شﻮﭘو راد ﯽﻣزﺎﺑ ﺰﯿﻠﻫد فﺮﻃ ﻪﺑ ًﺎﻤﯿﻘﺘﺴﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ ماﺪـﻧا رد ﻪـﮐ ﯽﻧﻮﺧ ﯽﻟو ددﺮﮔ ﺎـﻫ نﺎـﯾﺮﺟ ﻪﯿﻠﮐ فﺮﻃ ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﮔﺮﻫﺎﯿﺳ رد دراد ﯽﻣ ﺎﻫ هﺪﺷ ﻊﻤﺟ دور ، يﻮـﺳ ﻪـﺑ يﺮﯿﮔ نﮋﯿﺴﮐا ياﺮﺑ ﺎﺠﻧآ زا ﺶـﺸﺑآ نﺎـﯾﺮﺟ ﺎـﻫ ﯽﻣ ﯽﻣزﺎﺑ ﺐﻠﻗ ﻪﺑ ﺲﭙﺳ و ﺪﺑﺎﯾ ددﺮﮔ . گر ﻞﺧاد ﯽﮔﺮﺧﺮﺳ نﻮﺧ زا يراﺪﻘﻣ ﯽـﻣ ﯽﯾﺎـﻫ ـﺷ ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺮﺘـﺳآ مﻮـﯿﻠﺘﯿﭘا زا ﻪـﮐ دﻮ ، ﻞـﺧاد ﻪـﺑ ﺰـﯿﻧ يراﺪـﻘﻣ سﻮﻨﯿﺳ ﯽﻣ ﯽﯾﺎﻫ دراﺪﻧ ﯽﻟﻮﻠﺳ ﺮﺘﺳآ ﻪﮐ دور . ﯽﻣ ﺮﺸﺘﻨﻣ ﯽﻟﻮﻠﺳ ﯽﻠﺧاد يﺎﻫﺎﻀﻓ ﻪﺑ ﻢﻫ نﻮﺧ زا ﯽﺘﻤﺴﻗ دﻮـﺷ ) ﯽـﺒﯿﺒﺣ ، 1368 ( .

(21)

٧ ﯽﺒﺼﻋ هﺎﮕﺘﺳد ﺖﺳا ﯽﺒﺼﻋ هﺪﻘﻋ ﺖﻔﺟ ﻪﺳ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﺒﺼﻋ هﺎﮕﺘﺳد . يﺮﻣ ﺮﯾز رد يﺰﻐﻣ هﺪﻘﻋ ، ﺎﭘ ﺮﯾز رد ﯽﯾﺎﭘ هﺪﻘﻋ ﯽﯾﺎـﺸﺣا هﺪﻘﻋ و ﺖﺳا ﻊﻗاو ﯽﺒﻘﻋ هﺪﻨﻨﮐ ﮏﯾدﺰﻧ ﻪﻠﻀﻋ ﺮﯾز . هﺪﻘﻋ زا ﺖﻔﺟ ﺮﻫ دراد لﺎـﺼﺗا ﺮﮕﯾﺪـﮑﯾ ﻪﺑ ﯽﻄﺑار ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ ﺎﻫ . ﺮـﺑ هوﻼـﻋ ﯽﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻬﻣاﺪﻧا ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﺑﺎﺼﻋا ﻂﺑار دور يﺰﻐﻣ يﺎﻫ - يﺰﻐﻣ و ﯽﯾﺎﭘ دراد دﻮﺟو ﺰﯿﻧ ﯽﯾﺎﺸﺣا ) ﯽﺒﯿﺒﺣ ، 1368 ( ﯽﺴﺣ يﺎﻬﻣاﺪﻧا سﺎﺴﺣ يﺎﻬﺘﻤﺴﻗ زا ﯽﺴﺣ يﺎﻬﻣاﺪﻧا ﻪـﻟﻮﻟ ﻪﯿـﺷﺎﺣ رد رﻮﻧ ﻪﺑ ﺎـﻫ ، شﻮـﭘور ﻪـﺒﻟ رد ﯽـﺴﻤﻟ يﺎﻬﻣاﺪـﻧا ، ﺖـﻔﺟ ﮏـﯾ مﻮﯾداﺮﻔﺳوا ﮏﯾ و ﺎﭘ رد ﺖﯿﺳﻮﺗﺎﺘﺳا ) ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ هﺪﻧﺮﯿﮔ بآ هدراو ( ﯽـﻣ ﻞﯿﮑـﺸﺗ ﯽﯾﺎـﺸﺣا هﺪـﻘﻋ ﺮـﻫ يﻻﺎـﺑ رد ددﺮـﮔ ) ﯽﺒﯿﺒﺣ ، 1368 .( ﻞﺜﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ هﺎﮕﺘﺳد ﻪﻔﮐ ود ﺮﺘﺸﯿﺑ رد يا ﺲﻨﺟ ﺎﻫ ﺎﻫ ﺪﻨﺘﺴﻫ اﺪﺟ ﻢﻫ زا . ﯽـﻠﺜﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ دﺪﻏ ﯽـﻣﺮﺑ رد ار هدور يﺎـﻫ ﭻﯿـﭘ ﺪـﻧﺮﯿﮔ . ود ﺮـﺜﮐا رد ﻪﻔﮐ يا رد حﺎﻘﻟ ﺎﻫ بآ ﯽﻣ مﺎﺠﻧا رﻮﻧﺎﺟ فاﺮﻃا نﺎـﯾﺮﺟ ﻖﯾﺮﻃ زا ﺲﭙﺳ و هﺪﺷ ﯽﺸﻧاﺮﺑ هﺮﻔﺣ دراو مﺮﭙﺳا و ﮏﻤﺨﺗ دﺮﯿﮔ ﯽﻣ رﻮﻧﺎﺟ فاﺮﻃا ﻂﯿﺤﻣ دراو ﯽﺟوﺮﺧ ددﺮﮔ . رد هﺪﻋ يا زا ﻪﻔﮐ ود يا ﺎﻫ ﺰﯿﻧ ﯽﻣ ترﻮﺻ نﺪﺑ ﻞﺧاد رد حﺎﻘﻟ دﺮﯿﮔ ، و ﮏﻤﺨﺗ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻂـﺳﻮﺗ ﻞـﺘﻧﺎﻣ هﺮـﻔﺣ رد مﺮﭙﺳا نﺎﯾﺮﺟ ﻖﯾﺮﻃ زا ﻪﮐ ﯽﻣﺮﭙﺳا بآ ﯽﻣ مﺎﺠﻧا ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﺘﻧﺎﻣ هﺮﻔﺣ دراو ﯽﺴﻔﻨﺗ دﺮﯿﮔ . ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﻢﺨﺗ ﺪﺷر و شروﺮﭘ ﯽـﻣ جرﺎـﺧ نآ زا نادازﻮـﻧ و دﺮﯿﮔ ترﻮﺻ ﯽﺸﻧاﺮﺑ قﻮﻓ هﺮﻔﺣ ﻞﺧاد رد ﺪﻧﻮـﺷ . ﺪـﻨﻧﺎﻣ Ostrea edulis هداﻮﻧﺎـﺧ زا Ostreidae ﺪﻨﺷﺎﺑ ﯽﻣ . ﻢﺨﺗ ﺪﺷر ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺎﻫ رﻮﻓﻮﮐوﺮﺗ ورﻻ ، ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺲﭙﺳ و ﺮﺠﯿﻟوورﻻ Spat ﯽﻣ ﻎﻟﺎﺑ رﻮﻧﺎﺟ ﺖﯾﺎﻬﻧ رد و ددﺮﮔ . نﺎﻤﺘﺧﺎـﺳ رد ﻪـﮐ ﺖـﺳا ﯽـﺸﭽﯿﭘ ﺪـﻗﺎﻓ و هدﻮـﺑ نرﺎـﻘﺘﻣ ورﻻ ﻦﯾا نﺪﺑ ﻪﮐ توﺎﻔﺗ ﻦﯾا ﺎﺑ ﺖﺳا نﺎﯾﺎﭙﻤﮑﺷورﻻ ﻪﺑ ﻪﯿﺒﺷ ﺮﺠﯿﻟوورﻻ ﯽﻣ هﺪﯾد نﺎﯾﺎﭙﻤﮑﺷ دﻮﺷ ) نﻻدرا ﻊﺠﺷا ، 1372 .( ﻞﮑﺷ 1 – 3 هﺎﮕﺘﺳد ﻪﻔﮐود ﯽﺋﺎﺸﺣا يﺎﻫ يا

(22)

٨ فﺪﺻ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ : ﻪﻔﮐ ود فﺪﺻ يا ﯽﻣ ﺢﺷﺮﺗ شﻮﭘور زا ﺎﻫ ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﻪﯾﻻ ﻪﺳ زا ﻪﮐ ددﺮﮔ ددﺮﮔ : 1 ﻢﮐاﺮﺘﺳﻮﯾﺮﭘ ـ ) periostracum : ( ﯽﻣ ﯽﺧﺎﺷ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﮐ ﻪﯾﻻ ﻦﯾﺮﺗ ﯽﺟرﺎﺧ هدﺎﻣ زا و ﺪﺷﺎﺑ ـﮔ ﻧﺎ ﮕ ﻞﯿﮑـﺸﺗ ﻦﯿﻟﻮﯿ ﻦﯾﺮﯾز ﯽﮑﻫآ ﻪﯾﻻ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ، ﯽﻣ ﺮﺘﺴﺑ رد رﻮﻧﺎﺟ ﻦﺘﻓر وﺮﻓ ﻦﯿﺣ رد ددﺮﮔ . ﻪـﯾﻻ ﻦﯾا فﺪﺻ رد ﯽﻣ ﻦﯿﺑ زا و هﺪﺷ هﺪﯿﯾﺎﺳ ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﻦﺴﻣ يﺎﻫ دور . 2 يرﻮﺸﻨﻣ ﻪﯾﻻ ـ ) prismatic ( : ﻪـﻨﯿﻣز هدﺎـﻣ ﮏـﯾ رد ﻢﯿـﺴﻠﮐ تﺎـﻨﺑﺮﮐ هدﺮـﺸﻓ و ﻢﮐاﺮﺘﻣ يﺎﻫرﻮﻠﺑ زا ﻪﮐ ﯽﻧﺎﯿﻣ ﻪﯾﻻ هﺪﻏ ﻪﯿﺷﺎﺣ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺷﺮﺗ شﻮﭘور رد يا ﯽﻣ ﺢ رد فﺪـﺻ هزاﺪـﻧا ﺶﯾاﺰـﻓا ﺚـﻋﺎﺑ و ددﺮﮔ ﯽﻣ فﺪﺻ ﺪﺷر نﺎﻣز ددﺮﮔ . 3 ﺮﯿﻘﻧ ﻪﯾﻻ ـ ) nacrcous : ( دراد راﺮﻗ شﻮﭘور تروﺎﺠﻣ رد . ﻪﺑ رﻮﻃ ﺚـﻋﺎﺑ و هﺪـﺷ ﺢـﺷﺮﺗ شﻮـﭘور ﻂـﺳﻮﺗ مواﺪـﻣ ﯽﻣ فﺪﺻ ﺖﻣﺎﺨﺿ ﺶﯾاﺰﻓا ددﺮﮔ . ﯽﻣ هﺪﯿﻣﺎﻧ ﺰﯿﻧ ﺪﯾراوﺮﻣ ردﺎﻣ ﻪﯾﻻ دﻮﺷ ) ﯽﻋﺎﻤﺳ ، 1371 .( يﺪﻨﺑ ناﺪﻧد (Dentition) ﺎﻬﻓﺪﺻرد ، ناﺪﻧد ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﯾﺎﻫ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻞﻣﺎﺷ ﻻﻮﻟ (teeth) ، هﺮﻔﺣ (socket) طﺎﺑر (ligament) نﺪﯿﺒـﺴﭼ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﻔﮐ ﯽﻣ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﻪﺑ ﺎﻫ ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﯽﻣ ﺚﻋﺎﺑ ﺎﻬﻧاﺪﻧد ﻪﻔﮐ ﺎﺗ ﺪﻧﻮﺷ ﺎﻫ نﺪﺷ ﻪﺘﺴﺑ مﺎﮕﻨﻫ ﻪﺑ ) تﺎﺑﻮﺳر رد صﻮﺼﺨﺑ ( ﺪﻧﺮﯿﮔ راﺮﻗ ﺎﺘﺳار ﮏﯾ رد . ناﺪـﻧد عاﻮﻧا ﻞﻣﺎﺷ ﺎﻬﯾا ﻪﻔﮐ ود رد يﺪﻨﺑ : ﺖﻧودﻮﺴﮐﺎﺗ : ﺪﻧا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻻﻮﻟ ﻪﺤﻔﺻ يور ﺮﺑ ﻪﮐ يوﺎﺴﻣ و ﮏﭼﻮﮐ يﺎﻬﻧاﺪﻧد يدﺎﯾز داﺪﻌﺗ . ﺖﻧودوﺰﯿﺷ : ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ نآ ﺮﺑ دﻮﻤﻋ ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ و ﻻﻮﻟ ﻪﺤﻔﺻ يور گرﺰﺑ ناﺪﻧد يداﺪﻌﺗ ﺪﻧا . ﺖﻧودوﺰﯾا : ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻻﻮﻟ ﻦﯿﻓﺮﻃ رد ﻪﮐ يوﺎﺴﻣ ًﻼﻣﺎﮐ و گرﺰﺑ ناﺪﻧد ﺖﻔﺟ ﮏﯾ ﺪﻧا . ﺖﻧودوﺮﺘﻫ : يﺮﺳ ود ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻻﻮﻟ ﻪﺤﻔﺻ ﻦﯿﻓﺮﻃ رد ناﺪﻧد ﺪﻧا . ﺖﻧوﺪﯿﮐﺎﭘ : ﯽﻣ ﻞﺑﺎﻘﻣ ﻪﻔﮐ ﯽﮕﺘﻓروﺮﻓ ﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ ﻪﻔﮐ ﮏﯾ يور ﺮﺑ ﻦﯿﮕﻨﺳ و زارد يﺎﻬﻧاﺪﻧد ﺪﺷﺎﺑ . ﺖﻧودﻮﻤﺳد : ناﺪﻧد ﻪﺒﺷ ، ﺖﺳا ناﺪﻧد ﻪﺒﺷ ﯽﮔدرﻮﺧ ﻦﯿﭼ ﮏﯾ ياراد ﻻﻮﻟ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ . ﺖﻧودوﺰﯾد : ﺪﻨﺘﺴﻫ ناﺪﻧد ﺪﻗﺎﻓ ) مﺎﻣا ، 1385 .( ﻪﻠﻀﻋ عاﻮﻧا : رد ﻪﻔﮐ ود يا ﮏﯾدﺰﻧ تﻼﻀﻋ ًﺎﺣﻼﻄﺻا ﻪﮐ دراد دﻮﺟو ﻪﻠﻀﻋ ود ﺎﯾ ﮏﯾ ﺎﻬﻓﺪﺻ ﯽﻠﺧاد ﺢﻄﺳ رد ﺎﻫ ﯽـﻣ هﺪـﯿﻣﺎﻧ هﺪﻨﻨﮐ ضﺎﺒﻘﻧا ﻪﮐ ﺪﻧﻮﺷ ﺎﻬﻧآ ﯽﻣ ﻢﻫ ﻪﺑ ﻪﻔﮐ ود نﺪﺷ ﮏﯾدﺰﻧ ﺚﻋﺎﺑ نﺪﺷ ﺲﮑﻠﯾر و ﺪﻧﻮﺷ ﺎـﻬﻧآ ﯽـﻣ ﺚـﻋﺎﺑ ﺎـﺗ ﻪـﻔﮐ ود دﻮـﺷ