ج تاقیقحت مولع دحاو دهعت همان تلاصا هلاسر اي ناياپ همان شناد یقداص امه بناجنيا هتخومآ عطقم یصصخت یرتکد رد ايرد یسانش تسيز هتشر رد هک خيرات 17 / 6 / 95 دوخ همان ناياپ زا ناونع تحت " ارثا یسررب زا هدش ديلوت نيتلاژونان لايرتکاب یتنآ ت هلاب درز یهام نوت -رديگ ( Thunnus albacares ) " هرمن بسک اب 75 / 18 عافد بوخ رایسب هجرد و موشیم دعتم هلیسو نیدب. ما هدومن : 1 نیا) نایاپ همان / هلاسر لصاح قیقحت شهوژپو ماجنا هدش طسوت بناجنیا هدوب ردو يدراوم هک زا ياهدرواتسد یملع یشهوژپو نارگید ) طباوض قباطم،ماهدومن هدافتسا ...و هلاقم،باتک،همان نایاپ زا معا هیورو ،دوجوم مان عبنم دروم هدافتسا ریاسو تاصخشم نآ ار تسرهفرد هطوبرم رکذ ا هدرک جرد و .م 2 نیا) نایاپ همان يارب لابق تفایرد چیه كردم یلیصحت ( مه ،حطس نیئاپ ایر لااب رت ) و اه هاگشناد ریاسرد تسا هدشن هئارا یلاع یشزومآ تاسسوم . 3 هچنانچ) دعب زا تغارف زا ،لیصحت دصق هدفتسا و هنوگره هرهب يرادرب معا زا پاچ ،باتک تبث و عارتخا ... زا نیا نایاپ همان هتشاد ،مشاب زا هزوح تنواعم یشهوژپ دحاو ياهزوجم هطوبرم ار ذخا دیامن . 4 هچنانچ) رد ه ر عطقم ینامز فلاخ دراوم قوف ،دوش تباث بقاوع دحاو و مریذپیم ار نآ زا یشان یهاگشناد زاجم تسا اب بناجنیا قباطم طباوض تاررقمو راتفر هدومن و تروصرد لاطبا یلیصحت كردم ما چیه هنوگ ییاعدا مهاوخن .تشاد یقداص امه 5 / 12 / 95
د
یملاسا دازآ هاگشناد
تاقيقحت و مولع دحاو
ايرد یسانش تسيز هتشر یرتکد هلاسر ناروناج شيارگ رد اي ( Ph.D ) :ناونع هلاب درز یهام نوت زا هدش ديلوت نيتلاژونان لايرتکاب یتنآ تارثا یسررب -رديگ (Thunnus albacares) :امنهار ناداتسا رتکد یليمج لاهش تياضر یدهم ديسرتکد :رواشم ناداتسا راطع نيسح رتکد داهرف رتکد مارم یک :شراگن یقداص امه لاس صحت یلي 1395 -1394ه
یرازگساپس
ان نایاپ نیا ات دنداد يرای ارم ینلاوط هار نیا رد هک یلیمج رتکد مناخ زا هم .دسرب ماجنا هب ار ،تیلووسم همه نیا ای هک تیاضر رتکد ياقآ زا اب .دندرک کمک نم هب يزوسلد ف رتکد ياقآ و راطع نیسح رتکد ياقآ زا يارب راک ماجنا لوط رد ییا هدنزرا ياه ییامنهار هک مارم یک داهر .دنتشاد نم هاگشیامزآ ناسانشراک زا نایاقآ ناینسحم ، هراصع روپراتخم رتکد ياقآ و .مراد ار رکشت لامک دوب نم رانک رد هنارهاوخ هک یمیلس مناخ و دوصقم لزنم رس ات سرب .مو
هب ميدقت
ک مردام .مدوبن همان نایاپ نیا ماجنا رداق هاگ چیه نم وا نودب ه و دنتشاد نم هب کمک رد ییا هدنزرا مهس مادک ره هک مردپ و مرهاوخ، مرسمه ه هدنخ اب هشیمه هک مزیزع سیتاد ، مینیزان رسپ .درک یم قیوشت همادا هب ارم شیاز بلاطم تسرهف ناونع هحفص کچ ی هد ... ... ... 1 لصف ا لو لک ی تا قحت ی ق ... ... 3 همدقم ... ... ... ... ... 4 ضرف ی ه اه ي قحت ی ق ... ... ... ... . 5 فادها ... ... ... ... 5 مها ی ت و شزرا قحت ی ق ... ... ... .. 6 1 -1 -تلاژ ی ن ... ... ... 6 1 -1 -1 -نژلاک و راتخاس نآ ... ... ... ... 6 1 -2 -تلاژ ی ن هام ی ... ... ... 9 1 -3 -ز ی تس سانش ی هام ی نا نوت ... ... ... ... 10 1 -4 -فرصم و لوت ی د زبآ ی نا رد ا ی نار و ناهج ... ... ... 12 1 -4 -1 -ازفا ی ش فرصم زبآ ی نا ... ... ... ... 12 1 -5 -صاوخ ش ی م یا یی و راتخاس ي تلاژ ی ن هام ی ... ... .... 15 1 -6 -صاوخ ژولوئر ی ک ی ... ... ... 16 1 -7 -صاوخ سح ی ... ... ... ... 16 1 -8 -اهدربراک ي تلاژ ی ن هام ی ... ... .. ... 16 1 -9 -کرت ی ب تلاژ ی ن ... ... ... 21 1 -10 -و ی گژ ی اه ي رهاظ ي ... ... ... ... 22 1 -11 -و ی زوکس ی هت تلاژ ی ن ... ... ... 22 1 -12 -لاعف ی ت حطس ی ... ... 23 1 -13 -صاوخ لژ ... ... ... 23
ح 1 -14 -اهروتکاف ي رثوم رب صاوخ لژ تلاژ ی ن دنترابع زا : ... ... 25 1 -15 -ونان ژولونکت ي ... ... ... 25 1 -15 -1 -رعت ی ف روانف ي ونان ... ... ... ... 26 1 -16 -عاونا لماح ی ن ... ... 26 1 -16 -1 -و ی گژ ی لماح ی ن وراد ... ... ... ... 27 1 -17 -تارثا دض رتکاب ي ... ... 29 1 -17 -1 -هزرابم تنآ ی ب ی تو ی ک اه اب رتکاب ي اه ... ... ... .. 30 لصف مود رورم ي بدارب ی تا قحت ی ق و پ ی ش ی هن قحت ی ق ... ... ... 34 2 -1 -رات ی هچخ هدافتسا زا اض ی تاع هام ی ارب ي لوت ی د تلاژ ی ن ... 35 2 -2 -رات ی هچخ ونان . ... ... 38 لصف موس ( شور ارجا ي قحت ی ق ) ... ... ... ... 43 3 -1 -اسو ی ل دروم ن ی زا ... ... ... 44 3 -2 -داوم دروم ن ی زا ... ... ... 44 3 -3 -شور راک ... ... ... 44 3 -3 -1 -شور جارختسا تلاژ ی ن ... ... ... ... 44 3 -3 -2 -تاصخشم ک ی ف ی تلاژ ی ن ... ... ... ... 46 3 -3 -3 -عت یی ن گنر ... ... ... ... 46 3 -3 -4 -عت یی ن pH ... ... ... ... . 46 3 -3 -5 -عت یی ن تبوطر ... ... ... ... 47 3 -3 -6 -عت یی ن تردق نتسب تلاژ ی ن ... ... ... ... 47 3 -3 -7 -عت یی ن امد و نامز زاب ندش ... ... ... ... 48 3 -3 -8 -عت یی ن سا ی د اه ي مآ ی هن ... ... ... ... 48 3 -3 -9 -زروفورتکلا ... ... ... ... 51 3 -3 -10 -ط ی ف جنس ی نودام زمرق FTIR ... ... ... ... 51
ط 3 -4 -هت ی ه ونان تارذ تلاژ ی ن ... ... 52 3 -4 -1 -هزادنا گ ی ر ي تارذ ... ... ... ... 52 3 -4 -2 -هزادنا گ ی ر ي اتز ... ... ... ... 52 3 -4 -3 -هدهاشم تارذ ... ... ... ... 52 3 -5 -شجنس تنآ ی رتکاب ی لا ... ... 53 لصف مراهچ رجت ی ه و لحت ی ل هداد اه ( ی هتفا اه ) ... ... ... 57 4 -1 -تاصخشم ک ی ف ی تلاژ ی ن ... ... 58 4 -1 -1 -کرت ی تاب سا ی اهد ي مآ ی هن ... ... ... ... 59 4 -1 -3 -ط ی ف جنس ی نودام زمرق تلاژ ی ن ... ... ... ... 60 4 -2 -تارذ ونان تلاژ ی ن ... ... 61 4 -3 -صاخ ی ت دض رتکاب ي ... ... 69 4 -3 -1 -طابترا نیب زادنا ۀ تارذونان نیتلاژ و تیلاعف دض يرتکاب ... ... ... 70 4 -4 -اتن ی ج رامآ ي ... ... 71 لصف مجنپ تن ی هج گ ی ر ي پو ی تاداهنش ... ... ... ... 80 تن ی هج گ ی ر ي ... ... 81 پی تاداهنش ... ... ... 88 عبانم سراف ی ... ... ... 90 عبانم لگنا ی س ی ... ... ... 92 یسیلگنا هدیکچ ... ... ... ... 105
ي لوادج تسرهف ناونع هحفص لودج ( 1 -1 ) رامآ ي زا ص ی د هام ی نوت درز هلاب زا لاس 1381 ات 1394 زا ش ی تلا ا ی نار ناشن می دهد هک هام ی نوت درز هلاب ی ک ی زا بی رتش ی ن ص ی د اه ار رد ب ی ن هنوگ اه ي هام ی نا نوت لماش می دوش ( رتفد رامآ هجدوبو نامزاس ش ی ،تلا 1395 .) ... 14 لودج ( 1 -2 ) ـ می گنا ی ن ک ی ف ی ت تلاژ ی ن سا ی د ي و لق یا یی نارادناتسپ ( واگ ( ) درادناتسا لم ی ا ی ،نار 1375 .) ... ... 18 لودج ( 4 -1 :) تاصخشم ک ی ف ی تلاژ ی ن جارختسا هدش زا هام ی نوت هلابدرز ... ... .. 58 لودج ( 4 -2 :) کرت ی ب سا ی اهد ي مآ ی هن زا هام ی نوت هلابدرز . ... ... ... 59 لودج ( 4 -3 :) ثات ی ر pH اه ي ،فلتخم می ناز تعرس هفاضا ندرک ،نوتسا می ناز تاعفد هدافتسا زا ف ی رتل و دصرد رتولگ هدلآ ی د رب ور ي هزادنا تارذ و اتز سناتپ ی ل ... ... ... ... 64 لودج 4 -4 : MIC و MBC ( ورکام ل ی رت رب می ل ی ل ی رت ) دهاش فنم ی ( تنآ ی ب ی تو ی ک س ی ساسکولفورپ ی ن ) ... ... 70 لودج 4 -5 : طابترا ب ی ن هزادنا تارذونان تلاژ ی ن و دوجو )+( یا مدع ( ) دوجو لاعف ی ت دض رتکاب ي ... ... 71 لودج ( 5 -1 :) فلاتخا ب ی ن اهروتکاف ي هام ی نوت درز هلاب اب درادناتسا
(Gelatin manufactures insutitute of
America,2003) ... ... ... ... 81 لودج ( 5 -2 : ) اقم ی هس ضعب ی زا اهروتکاف ي تلاژ ی ن هام ی نوت هلابدرز اب تلاژ ی ن نارادناتسپ ( درادناتسا لم ی ا ی ،نار 1375 .) ... 82 لودج ( 5 -3 :) اقم ی هس ب ی ن سا ی اهد ي مآ ی هن تلاژ ی ن تسوپ کوخ ی و واگ ي Wainewright,1977) ) ، ت ی پلا یا (Songchotikupan et al.,2008) و هام ی نوت هلابدرز ... ... ... ... 83
ك لاکشا تسرهف ناونع هحفص لکش ( 1 -1 ) امن ي رهاظ ي و عضو ی ت هلاب اه رد ام ه ی نا نوت ( Nelson, 1994 .) ... ... 11 لکش ( 1 -2 :) امن یی زا هام ی نوت هلابدرز ... ... ... ... 13 لکش ( 3 -1 :) هام ی نوت درز هلاب – گ ی رد ... ... ... ... 45 لکش ( 3 -2 :) لحارم هت ی ه تلاژ ی ن ... ... ... ... 45 لکش ( 3 -3 :) عت یی ن گنر تلاژ ی ن ... ... ... ... 46 لکش ( 3 -4 :) لحارم عت یی ن pH ... ... ... ... 46 لکش ( 3 -5 :) لپ ی ت واح ي تلاژ ی ن رد نوآ تهج عت یی ن تبوطر ... ... ... 47 لکش ( 3 -6 :) لحارم تردق نتسب تلاژ ی ن ... ... ... ... 47 لکش ( 3 -7 :) ماجنا فارگوتامورک ی تلاژ ی ن ( Games, 1987 .) ... ... ... 50 لکش ( 3 -8 :) ماجنا زروفورتکلا ... ... ... ... 51 لکش ( 3 -9 ) : هت ی ه ونان تارذ تلاژ ی ن ... ... ... ... 52 لکش ( 3 -10 :) رتکاب ي اه ي ل ی فو یل ی هز اب ATCC صخشم و د ی کس لاخ ی دو ی اهکس ي س ی ساسکولفورپ ی ن تهج لرتنک ... 54 لکش ( 3 -11 ) تشک اه ي رتکاب ي اه و هت ی ه تظلغ ن ی م دنلرافکم ... ... ... 55 لکش ( 3 -12 : ) هت ی ه تقر ارب ي عت یی ن MBC و MIC تلاژ ی ن اب شور د ی کس ... ... 55 لکش ( 3 -13 :) اذگ نتش د ی کس اه رب ور ي حم ی ط تشک رلوم ه ی نوتن راگآ ... ... ... 55 لکش ( 3 -14 :) هت ی ه تقر ارب ي عت یی ن MBC و MIC تلاژونان ی ن هب شور بروت ی د ی رتم ي ... ... 55 لکش ( 4 -1 :) امن یی زا تلاژ ی ن هام ی نوت هلابدرز ... ... ... 58 لکش ( 4 -2 ) ط ی ف جنس ی نودام زمرق زا تلاژ ی ن جارختسا هدش زا تسوپ هام ی نوت هلابدرز می دشاب . ... ... 60 ش لک ( 4 -3 :) لژ SDS-PAGE رد هام ی نوت هلابدرز ( Y ) واگو ي ( B ) ردلو ( C ) تهج عت یی ن نزو لوکلوم ی ( 250 و 130 ک ی ول نوتلاد ) می دشاب . ... ... ... ... ... 61 لکش ( 4 -4 :) رادومن تارذونان تلاژ ی ن هک هب سو ی هل DLS و هاگتسد ( Brookhaven ) هزادنا گ ی ر ي هدش تسا . ... 62 لکش ( 4 -5 :) اتن ی ج DLS اب Brookhaven ( شنکارپ تارذ اب می ناز اهنآ ) می دشاب . ... ... 62 لکش ( 4 -6 :) اتن ی ج DLS رد گتسد ها Brookhaven) اتز سناتپ ی ل ) می دشاب . ... ... 62 لکش ( 4 -7 :) می پکسورک نورتکلا ی ( SEM ) تارذ تلاژونان ی ن ار هب تروص هرک اه ي مرن ناشن می دهد ... ... 63 ش لک ( 4 -8 :) طابترا ب ی ن رادقم pH هزادناو تارذونان و صخاش گدنکارپ ی تارذ ... ... 66 لکش ( 4 -9 :) طابترا ب ی ن pH و می ناز اتز سناتپ ی ل ... ... ... 66 لکش ( 4 -10 ) : طابترا ب ی ن تعرس هفاضا ندرک نوتسا رد هلحرم مود و ک ی ف ی ت هزادنا تارذونان . ... ... 67 لکش ( 4 -11 :) طابترا ب ی ن می ناز دصرد هدلآرتولگ ی د و ک ی ف ی ت هزادنا تارذونان ... ... 68 لکش 4 -12 : هلاه دض رتکاب ي هام ی نوت هلابدرز هب رطق 3 می لی رتم رب ور ي رتکاب ي سانومودوس ژورئآ ی ازون ... 69
ل لکش 4 -13 : MBC, MIC تلاژ ی ن رب ور ي رتکاب ي سانومودوس هب ترت ی ب رد تقر اه ي 5 و 4 و تظلغ اه ي 62 و 125 ( لورکام ی مربرت یل ی لی رت ) و ا ی داح هلاه اه یی هب رطق 1 و 5 / 0 می لی رتم ... ... ... 69 لکش 4 -14 : ( فلا ) ناشن هدنهد مدع ترودک ( مدع لاعف ی ت دض رتکاب ي رد ونان تارذ تلاژ ی ن ) و لکش ( ب ) ناشن هدنهد رودک ت ( لاعف ی ت دض رتکاب ي رد تارذونان تلاژ ی ن ) رد فاتسا ی سوکوکول سوئرآ و سانومودوس ژورئآ ی ازون ... ... 70 لکش 4 -15 : ای داج هلاه اه یی هب رطق 31،35،34 می ل ی رتم رد س ی ساسکولفورپ ی ن ( هب ناونع دهاش فنم ی ) هب ترت ی ب رب ر و ي رتکاب ي اه ي فلا ) سانومودوس ژورئآ ی ،ازون ب ) فاتسا ی سوکوکول سوئرآ و ج ) رشا ی ش ی لکا ی ... ... .... 70
1 هديکچ زا یکی نیتلاژ اب شزرا اهدییولکوردیه نیرت هدوب نیرتدربراکرپ و هدام رد هنیمز ییاذغ ،یکشزپ ،يزاسوراد و تعنص دوش یم بوسحم نیتلاژ صوصخ هب . نایهام کیدزن یم نارادناتسپ نیتلاژ هیبش مرگ بآ اب .دشاب ت یهام يلااب دیص هب هجوت و هلاب درز ن ( Thunnus albacares هناخراک رد فرصم و ) اه زا نیتلاژ جارختسا تسوپ زا یهام نیا یم زیلانآ .درب هرهب ناوت زا هدش جارختسا ییایلق شور هب نیتلاژ يور رب هدش ماجنا تسوپ ت یهام هلابدرز نو .دش جارختسا تست کیزیف ياه ی و ِر و ییایمیش ئ ياهدیسا زیلانآ لماش هک يژولو هنیمآ شور اب HPLC زروفورتکلا ، و فیط نودام هعشا اب یجنس ،زمرق pH ، نییعت و نتسب يامد ،تبوطر لژ ندش زاب ناریا یلم درادناتسا شجنس ياه شور اب شور هب نیتلاژ تارذونان .تفرگ ماجنا ولاس يد ی نش .دندش هیهت یگدنکارپ صخاش ،لیسناتپ اتز ،تارذونان هزادنا شجنس یسررب و اهنآ لکش تارذونان يور رب سپس .دش یسررب يرتکاب يور رب لایرتکاب یتنآ تارثا شجنس ياه ،ازونیژورئآ سانومودوس سوکوکولیفاتسا سوئرآ و شجنس نیا و دش ماجنا یلکایشیرشا شور هب Disc diffusion و نییعت تظلغ نیرتمک یرتمک و یگدنرادزاب ن یگدنشک تظلغ شور هب نیتلاژ يارب Serial dilution شور هب نیتلاژونان يارب و يرتمیدیبروت دوب نینچمه .دندوب ینیب شیپ لدم يزاس لدم و یطخ نویسارگر نآ يرامآ زیلانآ . تارثا دض هسیاقم مهاب زین نیتلاژونان و نیتلاژ يرتکاب دندرگ . هلاب درز نوت یهام تسوپ مرگ ره زا 034 / 0 نیتلاژ مرگ .دش جارختسا ت یهام نیتلاژ و هلابدرز ن ورپ یسکوردیه و نیلورپ ياراد ل رتلااب نی رد دوجوم ياهدناب و اماگ و اتب ،افلآ ياهدناب ياراد یهام نیا نیتلاژ زروفورتکلا ( نارادناتسپ دننام دندوب ) نآ زمرق نودام فیط . دننام مه نارادناتسپ نیتلاژ دشاب یم نآ هدش هدیجنس ياهروتکاف . pH ( 1 / 6 ( تبوطر ،) 5 / 8 )دصرد و امد ( بیترت هب نآ نتسب نامز 4 یتناس هجرد و دارگ 60 امد و )هیناث و ندش زاب نامز نآ ( 45 یتناس هجرد دارگ و 50 یم )هیناث گنر .دشاب نیتلاژ هداد هب هجوت اب و فافش یم اه نیزگیاج دناوت .دوش نارادناتسپ نیتلاژ هدش هیهت تارذونان هزادنا نیگنایم 132 ،رتمونان سناتپاتز لی 31 تلو یلیم یگدنکارپ صخاش ، 248 / 0 و لکش دش دید يورک نآ . یطخ نویسارگر لدم ساسا رب ياه ریغتم ( لقتسم ،گنیولاس يد فرعم هدافتسا زا ،رتلیف pH ، دصرد دیهدلآ رتولگ ) ا( هتسباو ریغتم يور رب لیسناتپ اتز و هرذ هزادن ) و دراذگیم يراد ینعم رثا P<0.05 .دشابیم ونان تارذ يرتکاب يور رب نیتلاژ رثا سوکوکولیفاتسا و سانومودوس ياه دض يرتکاب .تشاد زا نآ هزادنا هک ینامز و دشابیم سانومودوس يرتکاب هیلع لایرتکاب یتنآ تیصاخ ياراد نیتلاژ تارذونان 659 رتمک رتمونان ات 132 شهاک اب .دهدیم ناشن يرتکاب دض تیصاخ مه سوکوکولیفاتسا يرتکاب هب دشاب رتمونان .دبای یم شیازفا يرتکاب دض رثا تارذ هزادنا رثا سانومودوس يرتکاب يور رب نیتلاژ هک یلاح رد دض ونان .تشاد يرتکاب تارذ نیتلاژ MIC MBC, )یگدنشک و یگدنرادزاب تظلغ نیرتمک( سن يرتلااب تب نیتلاژ .داد ناشن ار يرتکاب دض شجنس تهج یلامتحا دربراک ناونع هب نیتلاژ تارذونان يایازم ندرب لااب
2 يارب نیتلاژ و وراد لماح .دشابیم ییاذغ داوم يدنب هتسب هجوت اب و نآ ندوب للاح لیلد هب نیتلاژ نیا زا هب نآ زا ناوتیم يراجت تروص هب نارادناتسپ نیتلاژ هب نآ تهابش .درب هر اب رتشیب يرتکاب دض صاوخ و يراجت ییاراک زا رتزیر نیتلاژ تارذونان وراد یی ( .درب هرهب )یلامتحا روط هب :يدیلک تاملک Thunnus albacares -هلابدرز نوت یهام -نیتلاژ نیتلاژ تارذ ونان -MIC MBC, تظلغ نیرتمک( )یگدنشک و یگدنرادزاب -ولاس يد ی نش
3
لصف
لوا
ايلک
ت
4 همدقم نیتلاژ ، ةلمج زا تاناویح يدنویپ تفاب و ناوختسا ،تسوپ رد دوجوم نژلاک زیلوردیه زا هک تسا ینیئتورپ ماد ، یم تسد هب نایزبآ و رویط دیآ دربراک یساکع و یتشادهب ،یشیارآ ،ییوراد ،ییاذغ عیانص رد نیتلاژ . دراد ( Cho et al., 2005 .) ،تعنص هنیمز رد نیتلاژ و یمیژر يرلاک مک ياهاذغ رد و يزاس ینیریش دراد دربراک یتشوگ تلاوصحم . تلاژ نی یم لوسپک دننام یتلاوصحم دیلوت تهج يزاسوراد تعنص رد دناوت .ددرگ هدافتسا تخس و مرن ياه یم مک يرلاک ياراد هک ییاجنآ زا دشاب یم هدافتسا یمیژر ياذغ تروص هب دوش . یم هدافتسا یتباید نارامیب يارب ییاهاذغ راتخاس رد تاردیهوبرک حوطس ندوب مک لیلد هب نینچمه .دوش نیتلاژ ،دراد دوجو نیتلاژ دیلوت تهج دنیارف عون ود A تسا يدیسا شور هب هک ( pH نآ 5 دشابیم ) و تلاژ نی B ( pH نآ 6 -9 یم )دشاب . نایزبآ نیتلاژ نیزگیاج دناوتیم ب یبسانم يار نارادناتسپ کشخ ی ( كوخ )واگو دوش (
(Kim and Mendis,2006); (Rustad, 2003); (Wasswa,et al.,2007)
. نایزبآ نیتلاژ ، نیا عبنم دنمشزرا ، زا ظاحل هکنیا رطخ یجنفسا ندش هتشادن و دننام تکلاپ لمع هدرکن و ببس داقعنا نوخ یمن ،دوش ياراد تیمها هژیو يا تسا . نینچمه هب لیلد و دوج دیسا هنیمآ نیسیلاگ ،رتمک رطخ لاتبا هب ياهیرامیب كرتشم ناسنا و ماد ( نونج يواگ ) ار شهاک هداد و هب زغم و عاخن یبیسآ یمن دناسر هک زا تیزم ياه نآ هب باسح یم دیآ . نژلاک ینیئتورپ نامتخاس زیلوردیه زا نیتلاژ و یناوختسا تفاب رد هک دیآ یم تسد هب دراد دوجو تسوپ . ه و درادن یعنم تیدوهی و ملاسا نید رد یکوخ نیتلاژ فلاخ رب نایزبآ نیتلاژ نینچم یم كوخ نیتلاژ بسانم نیزگیاج دناوت دشاب (
Jamilah and Harvinder, 2002
ياه یگژیو زا يرایسب .) نایهام نیتلاژ يژولوئر و ییایمیشوکیزیف نوت یم یکشخ نارادناتسپ هب هیبش .دشاب لاب درز نوت یهام ه ( Thunnusalbacares ) زج هک یبآ مرگ نایهام ،دشاب یم ک هنلااس يلااب دیص هب هجوت اب و نایهام نیب رد ه نیب رد یتح نایهام نوت ناوت یم نیزگیاج د هتفرشیپ ياهدنیارف رد زا یکی .دوش یکشخ نارادناتسپ نیتلاژ رد ( وراد شیاهر دنیارف تارذونان هیهت drug delivery ) .دشاب یم رد 10 و یبیکرت دیلوت دنیارف هتشذگ لاس یعیبط تارذونان يارب ماجنا تسا هتفرگ . ،)ییایمیش( رمیلپ هیاپ رب تارذونان دوجو یعیبط )رمیلپویب( ییاه لوکلومورکام تانیژلآ میدس دننام ( Rajaonarivony et al.,1993 ) ( نیموبلآ Kreuter, 1978 ) نژلاک ( Lee et al., 2001 ) زا هک نیتلاژ یم تسد هب نژلاک زیلوردیه دیآ -یم ار تارذونان نآ زا ناوت اه .درک هیهت هدننک تباث يداوم هلیسو هب )دیهدلآرتولگ دننام( هک هورگ ياراد ثعاب دنتسه ینیمآ ياه تابث تارذونان دنهدن لکش رییغت و دنوش زا تروص نیا رد ، نآ ناوت یم هرهب دنناوت یم نینچمه .دش دنم ازبا ناونع هب ر تست یصیخشت ياه وراد لماح یلامتحا روط هب و دنور راک ( Langer et al., 2003 )
Hiedi and Villiers, 2009);
) وت رد ز یندب عی کیزیف یگژیو ود ياراد تارذ نیا ی و صاخ ییایمیش یم اهنآ یحطس یگژیو و تارذ هزادنا لماش هک دنتسه شاب ن د . اب کچوک یفاک هزادنا هب دیاب تارذ هزادنا دش
5 وشن فذح یگریوم هندب زا ،هداس نویسارتلیف مسیناکم رد یگر قیرزت زا دعب ات ن د . رد تارذ ،لیلد نیمه هب نیب هدودحم 148 ات 250 یم هیهت رتمونان دنوش ( Langer et al., 2003 .) کیتویب یتنآ هب اه نژوتاپ تمواقم اه روط هب اه کیتویب یتنآ شیازفا و یکشزپ يژولونکت تفرشیپ اب .تسا هتفر لااب يریگمشچ ت اب هب هجو تارذونان زا هدافتسا هکنیا ،درادن صاخ طیارش هب جایتحا یبورکیم دض نیاربانب هب زاین لکشم نیا لح يارب یبورکیم دض ياه هرذونان ندرکادیپ هک دوش یم ساسحا درف هب رصحنم تیصاخ ار ي .دنهد ناشن تیلاعف تارذونان يرتکاب دض لباقم رد نیتلاژ رشا نوچمه ینژوتاپ ياه يرتکاب ی و سوئرآ سوکوکولیفاتسا ،یلکایش سانومودوس ، ( یگدنرادزاب تظلغ لقادح هبساحم هلیسو هب ارونیژورئآ MIC ) و يرتکاب تظلغ لقادح شک ی ( MBC یم یبایزرا ) .دوش قیقحت نیا رد جارختسا زا سپ نیتلاژ زا هلابدرز نوت یهام تسوپ ، نیتلاژ تارذونان یدرگ هیهت د و تارثا يرتکاب دض ياه يرتکاب يور رب نآ رشا ی ،یلکایش سوکوکولیفاتسا سوئرآ و سانومودوس ارونیژورئآ دش هدیجنس تظلغ نیرتمک نینچمه و یگدنشک تظلغ نیرتمک و یگدنرادزاب .دیدرگ نییعت ریثات نینچمه و تارذونان هزادنا نیتلاژ و تارثا يرتکاب دض .دیدرگ یسررب هيضرف یاه يقحت ق تارذونان نیتلاژ هیهت هدش زا یهام نیتلاژ نوت درز تیصاخ هلاب دض يرتکاب .تسا یرتکاب دض تيصاخ دنکيم رييغت نيتلاژونان تارذ هزادنا هزادنا رييغت اب . فادها فده ینامرآ نییعت يرتکاب دض تیصاخ نیتلاژ ونان تارذ ۀزادنا رییغت هب هجوت اب . زیاس ندروآ تسد هب 150 ات 280 ن تارذونان رد رتمونا نیتلاژ یلامتحا هدافتسا تهج نآ وراد لماح رد . فده یدربراک نیتلاژ جارختسا تسوپ زا هلابدرز نوت یهام . زا نیتلاژ تارذونان تخاس هلابدرز نوت یهام نیتلاژ . يرتکاب دض تیصاخ تابثا هلابدرز نوت یهام تسوپ نیتلاژ ونان .
6 شزرا و تيمها قيقحت ع لیلد هب لح مد كوخ زا هدش دیلوت نیتلاژ تی يواگ نونج يرامیب ، )لااب نیسیلاگ هنیمآدیسا لیلد هب هک( واگ نیتلاژ زا لصاح تاعیاض زا يدنم هرهب نینچمه ام هناخراک تارذونان هیهت ،هلاب درز نوت یه زا نیتلاژ یرتکاب یتنآ تارثا زا يریگ هرهب و وراد لماح ناونع هب یلامتحا هدافتسا تهج نیتلاژ و نیتلاژ تارذونان لا نیتلاژ ییاذع داوم ياه يدنب هتسب رد .دشابیم 1 -1 -نيتلاژ دییولکوردیه اه هب هتسد ییا زا یلپ اهدیراکاس و نیتورپ اه قلاطا دوشیم هک هب ناونع طیلغ ،هدننک لماع داجیا ،لژ رادیاپ هدننک فک ،نویسلوماو لماع تعنامم هدننک زا دشر و شرتسگ خی رد داوم نم دمج و لماع تعنامم هدننک زا دشر لاتسیرک ياه يدنق رد عیانص دروم هدافتسا رارق دریگیم . نیتلاژ یکی زا نیرتمهم ياهیدیئولکوردیه ییاذغ یم دشاب هک ياهتیلباق يدایز زا هلمج ییاناوت لاصتا هب ،بآ لیکشت ،لژ شیازفا يورنارگ ( هتیزوکسیو ) ، لیکشت فافل ( ملیف ) و شقن نویسلوما نک یگدن دراد . تلاح ود یتلصخ ( کیرتوفمآ ) نیتلاژ و نینچمه یحاون کیبوفوردیه نآ رد يور هریجنز يدیتپپ نآ ار هب تروص کی لماع نویسلوما هدننک و فک هدننک يوق هدروآرد و نینچمه تباث هدش تسا هک نیتلاژ ییاناوت لیکشت کی هیلا بذج هدش ،يوق رد حطس ،كرتشم يارب تعنامم زا تخیرورف ن ياهبابح اوه دراد ( Cheng, 2008 ) . فرصم لماک یهام نودب تاعیاض و زیررود یفده تسا هک يرایسب زا ياهروشک ةتفرشیپ یتعنص ناهج رد شخب عیانص یتلایش دوخ لابند دننکیم و هب روط لومعم شیب زا یمین زا نزو تادیلوت نایزبآ ار تادیاز و هدروارف ياه یبناج نایزبآ نام دن ،تسوپ ،وم اعما و ءاشحا ناوختسا و هلاب اه لیکشت دهدیم . نیا رادقم رد روشک ام زا ظاحل ینزو غلاب هب 280 رازه نت رد لاس هدوب هک دودح 95600 نت نآ ار تسوپ و ناوختسا لیکشت دهدیم . یکی زا ياههار هدافتسا زا نیا تادئاز هک اتدمع زا ياهنیئتورپ تفاب دنبمه لیکشت ،هدش دیلوت نیتلاژ یم دشاب . 1 -1 -1 -نژلاک و راتخاس نآ نژلاک یعون نیئتورپ يراتخاس جراخ یلولس تسا هک رد دوجوم رد اهناوختسا نودنات ،اه تسوپ و ياهتفاب يدنویپ دوجوم هدوب و نیتلاژ زا نآ دیلوت دوشیم . راتخاس یلوکلوم نژلاک هب تروص سکیله هس ییات و ياراد ياهیگژیو رصحنم هب ف يدر دشابیم . هک هدمع اهنآ دنترابع زا :
7 نازیم يلااب دیسا هنیمآ نیسیلاگ 33 دصرد ، نازیم يلااب دیسا هنیمآ نیلورپ و یسکوردیه نیلورپ ( دودح 22 دصرد ) ، ياهدیسا هنیمآ یبطق یبطقریغو رد راتخاس نژلاک رد یحاون هژیو متا رد هریجنز رارق هتفرگ لحم ياه لیفوردیه بوفوردیهو ار یا داج هدرک و ببس صاوخ لاعف یحطس رصحنم هب درف نژلاک دوشیم ( یکانحرف و ناراکمه ، 1388 .) ات نونک 27 عون فلتخم نژلاک ییاسانش هدش تسا نازیم يلااب دیسا ةنیمآ نیلورپ و یسکوردیه نیلورپ ياهدیسا ةنیمآ ياه یلعف رد راتخاس نژلاک رد یحاون هژیو هب يروط رارق هتفرگ هک تیصاخ دیه لیفور و بوفوردیه ار داجیا هدرک و ببس صاوخ لاعف یحطس رصحنم هب درف نژلاک دوشیم ( یکانحرف و ناراکمه ، 1388 ) . لقادح 10 عون نژلاک رد ههد 90 يدلایم ییاسانش هدش دنا . ک ،کی عون نژلا ،ود راهچو هس هریجنز تروص هب دوشیم تفایدتمم و هتسویپ ییات هس ، هس ياه هزیجنز یلو ک ییات هن ات شش عاونا و راهچ عون ياه نژلا هریجنز هکدشابیم یطخ ياه شخب لماش اه تمسق یضعب رد .دنا هدرک لصتم مه هب ار ییات هس ياه عون نژلاک ياراد هک دوشیم هدافتسا یعبانم زا نیتلاژ دیلوت تعنص رد .دنوشیم هیهت عون ود نیا زا يراجت ياه نیتلاژ بلغا و دنتسه هس و کی ییاسانش عاونا نژلاک : نژلاک عون 1 : رد يرایسب دراوم لاوصا رد ياهتفاب طبار دننام ،تسوپ ناوختسا و اهنودنات دوجو دراد . نژلاک عون 2 : نیا عون نژلاک ارصحنم رد ياهتفاب یفورضغ روضح دراد . نژلاک عون 3 : نیا عون ادیدش هتسباو هب نژلاک رد ياهتسوپ یلیخ ناوج هدوب دناوتیم 300 یک ول دشاب اما رد عاونا رتلااب شهاک هتفای نیب 8 ات 10 ولیک نوتلاد ا .تسا عاون رگید : رگید عاونا نژلاک اهنت رد ریداقم مک و رد ياهتفاب یصاخ تفای دوشیم . ياهلوکلوم نژلاک لکشتم زا هس ۀریجنز B رد مه هتخیمآ دشابیم و احلاطصا هب نآ چیپرام لیکشت هدش تسا (Triple helix) . نونکات یخرب زا 27 عون فلتخم نژلاک ییاسانش هدش تسا و هتسب يدنب ۀداس نآ ناشن هداد هدش تسا ( اقآ هداز و ،یبویا 1381 ) . راوتسا ي راتخاس لوکلوم طسوت ياهدنویپ ینژوردیه نیمأت یم دوش . ره ۀریجنز چیپرام رد فلاخ هبرقع ياه تعاس چیپ هدروخ تسا . چیپرام هس هناگ ابیرقت 300 ن رتمونا لوط و نزو یلوکلوم ابیرقت 105 ولیک نوتلاد دشابیم ( Regenestein and Boren,2000 .) هتسکش ندش نژلاک هب لیلد ییادج یئزج ای یلک اههریجنز هب لیلد هتسکش ندش ياهدنویپ ینژوردیه تسا هک لکش چیپرام دوخ ار زا تسد هداد و رمیلپ زا تلاح يوقلح هب یچیپرام رییغت لکش دیم ده . نیتلاژ یتعنص یطولخم زا تابیکرت فلتخم ،تسا ۀریجنز α ( کی ۀریجنز رمیلپ ) ، هزیجنز β ( هریجنزود α اب دنویپ یسنلاووک ) و هریجنز γ ( هس هریجنز اب دنویپ یسنلااووک ) دشابیم ( payon et al., 2007 ). بیکرت ونیمآ اهدیسا رد مامت نژلاک ياه هب تسد هدمآ زا انم عب فلتخم ییاهتوافت دوجوم تسا . اما لاکشا یصخشم دراد هک هب روط دحاو تیصوصخ ةمه اهنژلاک كرتشم دشابیم . طقف نیئتورپ نارادناتسپ رادقم يدایز زا یسکوردیه نیلورپ و ار لماش دوشیم ( هدازاقآ و ،یبویا 1389 ) . )فلا هریجنز يا اب نزو یلوکلوم نییاپ ( اب نزو رتکچوک زا 50 ولیک نوتلاد ) و ییاههریجنز هک نیب 50 ات 80 ولیک
8 نوتلاد نزو دراد هک لماش زیلوردیه نیتلاژ یم دشاب . )ب هریجنز α ( نزو نیب 80 ات 125 ولیک نوتلاد ) ربارب ۀریجنزاب هک زا نژلاکوپورت قتشم هدش دنا . هریجنز)ج β ( هک نیب 125 ات 230 ولیک نوتلاد نزو اد در .د اب ربارب هریجنز ود α بیم هریجنز ناونع هب هک دشا β .تسا هدش هتخانش د هریجنز) γ نیب هک( 230 ات 340 ولیک نوتلاد )دراد نزو اب ربارب 4 جنز هری α ک دشابیم ه هریجنز ناونع هب γ .دشابیم هریجنز)د ε نیب هک( 340 ات 700 زو نوتلادولیک ن )دراد اب ربارب 2 جنز هری γ .دشابیم هریجنز)ذ ζ نیب هک( 700 ات 1000 ک نوتلادولی )دراد نزو اب ربارب 3 هریجنز γ .دشابیم هریجنز)ط δ نیب هک( 1000 ات 1800 )دراد نزو نوتلادولیک اب ربارب 4 هریجنز γ اب .دشابیم اه هدننک تباث زا ییلااب هجرد لژورکیم)ظ ( رتکچوک زا 1800 ولیک نوتلاد نزو دراد ) ربارب اب نیدنچ ۀریجنز γ یم دشاب . بیکرت ونیما دیسا رد نیتلاژ یلیخ کیدزن هب نژلاک ردام ( نژلاک أشنم ) یم دشاب و طسوت رارکت یلاوت هس ییات اجنیا رد هک دنوشیم صخشم (x-y-Gly) نیلورپ بلغا (X) اتدمعو Y دشاییم نیلورپ یسکوردیه (
Eatoe and Leach, 1977
.) نیتلاژ ياه نیئسوا زا عبانم یناوختسا دیلوت یم دنوش هک ارصحنم زا نژلاک عون کی لیکشت هدش دنا . نیتلاژ ياه دیلوت هدش زا تفاب ياه رس واگ و تسوپ اهماد زا ییاهنژلاک لصاح یم دنوش هک ياراد ریداقم یمک نژلاک عون هس زین یم دنشاب رد بلغا تفاب ياه یتسوپ رادقم نژلاک عون هس دودح 20 ـ 10 دصرد دشابیم و رد يرایسب زا فراصم تیمها نادنچ ی يارب فرصم هدننک درادن . تاقیقحت ناشن هداد تسا هک هتشر ياه نژلاک دوجوم رد ناوختسا اب تلااصتا یضرع هب مه لصتم هدش دنا ات دنناوتب کی هکبش هس يدعب ار لیکشت ،دنهد رد هکیلاح نژلاک عبانم یتسوپ لیامت هب لیکشت راتخاس ود يدعب دنراد . نیا تیعقاو دناوتیم يور باختنا مد يا شیپ ،دنیآرف رد جارختسا نیتلاژ و رد هجیتن تایصوصخ یکیزیف نیتلاژ يدیلوت ریثأت يدایز دراذگب . رگا هچ هریجنز ياه افلآ رد نژلاک یلیخ هباشم دنتسه یلو توافت ياه کچوک اما یمهم رد بیکرت ییایمیش اهنآ هدید یم دوش . رد ياهدنیآرف جارختسا يدیسا و ییایلق رد دیلوت نیتلاژ ، طیارش ،ییامد pH و نامز جارختسا ،نژلاک يور راتخاس ییایمیش و بیکرت دیسا هنیمآ نیتلاژ يدیلوت رثا دراذگیم . هب ناونع لاثم شیپ دنیآرف ،ینلاوط دناوتیم هب فذح یضعب زا ياهدیسا هنیمآ لثم نیئتسیس رجنم دوش هک نیا رما یم دناوت تیمها يدایز رد تیفیک نیتلاژ يدیلوت يارب فراصم یساکع هتشاد دشاب . لیدبت هدام نژلاک يوتحم تفاب يدنویپ ( تسوپ و ناوختسا ) هب کی هدام لیکشت هدنهد لژ و لولحم هک هب ناونع هدام ییاذغ ای بسچ فرصم یم ددرگ . نیتلاژ یکی زا فرصمرپ نیرت داوم ینیئتورپ يدیئولک رد عیانص ،ییاذغ ،ییوراد ،یتعنص یکشزپ و یماظن تسا هک هب تروص راهچ عون ،توافتم ،یکاروخ ،ییوراد یتعنص و یفارگوتف دیلوت یم دوش ( ،دنموربآ 1368 .) نیتلاژ ار یم ناوت زا عبانم نوگانوگ نژلاک دیلوت درک . ناوختسا ،واگ تسوپ واگ و تسوپ كوخ عبانم یلصا يراجت دنتسه Wasswa, 2007) .) نیتلاژ زا قیرط زیلوردیه یئزج نژلاک دیلوت یم وش د . رد لوط دیلوت ،نیتلاژ ۀدام ماخ ناویح اب قیقر ندرک يدیسا و يزاب
9 لمع يروآ و رد هجیتن یشخب زا نآ هتسسگ یم دوش نژلاک هتسکش رد بآ ،مرگ لباق لح هدش و نیتلاژ لیکشت دوشیم (
Arnesen and Gildberge,2007
.) تاشرازگ یکاح زا نیا تسا هک فرصم هنلااس نیتلاژ رد لاس 2007 ازگ تاشر یکاح زا نیا تسا هک فرصم هنلااس نیتلاژ رد لاس 2007 دودح 326000 نت ،هدوب هک دودح 46 دصرد زا تسوپ ،كوخ 4 / 29 زادصرد ،تسوپ 1 / 23 دصرد زا ناوختسا واگ و 5 / 2 دصرد زا عبانم هقرفتم نیمأت هدش تسا . اما اب دوجو صاوخ رایسب بولطم نیتلاژ هب لیلد ياهتیدودحم یبهذم ( تلاژ نی كوخ رد ملاسا و دوهی مارح تسا و واگ اهنت رد تروص حبذ یعرش لباق هدافتسا یم دشاب ) ، ياههویش صاخ یگدنز دننام هایگ يراوخ ببس عویش يرامیب CID و گرم يرایسب زا نایلاتبم دش و تیدودحم ییاه يارب فرصم دییولکئردیه رد نیب فرصم ناگدننک دوجو دراد و رطخ یگدولآ نیتلاژ تسپ نارادنا ( واگ و كوخ ) هب اهسوریو و اهنویرپ رد ههد 1980 ببس عویش ناگدننک دوجو دراد . زا نیا ور شلات يارب نتفای ياهنیزگیاج بسانم نیتلاژ يارب تلاوصحم ییاذغ ور هب دشر .تسا 1 -2 -نيتلاژ یهام یهام دیص هدش هب روط هدمع يارب فرصم رشب و رگید هدافتسا ياه مک دننام دیلوت آ در و همعط يارب بلاق يریگیهام راکب دوریم . یهام یفرصم ای ناونع ياذغ رشب دودح 78 دصرد زا لک یهام رد ياهروشک هعسوت هتفای رد لاح هعسوت ار لماش یم دوش و 21 دصرد يارب ياههدافتسا ریغ ییاذغ راکب دوریم دنور لمع هب تمس دیلوت رادقم يدایز زا سامویب تاعیاض یهام ( دننام پ ،تسو ناوختسا هلاب ) شیپ یم دور هک امومع هب رود هتخادنا دنوشیم ( Cho et al.,2005 .) هب عبت ،نآ قیقحت يارب یسررب و دربراک نژلاک تاعیاض یهام يارب دیلوت نیتلاژ زاغآ هدش تسا Wasswa et al., 2007) ) ; ( Nagai etal., 2000 ). دنچره نیتلاژ یهام زا لاس 1950 يدلایم دروم طم هعلا رارق هتفرگ تسا . اما رتشیب تاعلاطم هب تمس نیتلاژ نارادناتسپ دوب و طقف رد لاس ياه ریخا تاعلاطم رد دروم نیتلاژ جارختسا هدش زا یهام زاغآ دش و رد تایرشن رشتنم دش . نیاربانب تسوپ یهام یکی زا تلاوصحم یعرف و تعنص يروآرف یهام هب لیلد یب فرصم ندوب و یگدولآ نآ یم دشاب هک دناوتیم هب روظنم عبنم اب شزرا نیتلاژ هدافتسا دوش . تسوپ یهام رادقم يدایز زا نژلاک ار لماش یم دوش . رد لاس 1960 نیتلاژ یهام هب تروص يراجت رد ایتاکسااون جارختسا هدش هدام ماخ تسوپ نایهام قمع يز دننام داک و كلاوپ دوب و زا تاعیاض نایهام دمجنم يروآرف هدش و روحم هدش هب تسد هدمآ دوب ( یلادبا و ناگدازدمتعم 1390 .) هیهت نیتلاژ زا تسوپ یهام رد حطس یناهج رد ردنب نوسلاس دنلتاکسا ماجنا یم دوش ( يوضترم ،ناراکمهو 1387 ) .
10 نیتلاژ یهام هب هژیو اب یتایصوصخ دننام يامد بوذ نییاپ ،رت لح ندش عیرس رت رد ناهد و مدع داجیا تلاح تسلا یکی یکی زا بسانم نیرت نیزگیاج نیتلاژ نارادناتسپ بوسحم هدش و هب ناونع ییاذغ للاح هتفریذپ یم دشاب . هچرگا دیلوت نیتلاژ یهام زونه رد لحارم يادتبا هعسوت دوخ رارق هتشاد و اهنت دودح 1 دصرد دیلوت هنایلاس ار رد رب یم دریگ . اما نازیم تاعیاض هنایلاس لصاح زا يروآرف ام یه دودح 3 / 7 نویلیم نت هدوب هک یم دناوت هب ناونع عبنم ینغ و يدنمشزرا يارب دیلوت نیتلاژ یهام دروم هدافتسا رارق دریگ . هدافتسا زا نیا تاعیاض مه ببس شهاک هنیزه ياه عفد و زا نیب ندرب تاعیاض تاجناخراک يروآرف یهام و مه داجیا شزرا يداصتقا يارب اهنآ یم دوش . نونکات ژ نیتلا رد طیارش فلتخم زا تسوپ فوس لین ( Muyonga et al., 2004 ) ، تسوپ كلاوپ اکسلاآ ( Zhang et al., 2007 .) فورضغ هسوک ( Cho et al., 2005 ) ، تسوپ ت و ن درز هلاب ( Cho et al., 2005 ) ، تسوپ نوملاس کیتنلاتآ
(Arsnesen and Gldberg, 2006)
، تسوپ روپک هرقن يا ( Regenstoein, 2007 ) و تسوپ لزق يلاآ نیگنر نامک جارختسا هدش تسا . تدم اه هتخانش هدش دوب هک نیتلاژ لصاح زا تسوپ و ناوختسا یهام هک رد هاگشیامزآ هتخاس هدش دوب . تردق هلژ يا ندش دننام نیتلاژ ياه لصاح زا تسوپ و ناوختسا نارادناتسپ ار درادن . رد ،لباقم نژلاک نایهام ،یفورضغ نیتلاژ اب تردق هلژ يا ندش يرتهب دراد ( Janus et al., 1989 ) , Piez, 1997) .) هدافتسا زا نیتلاژ یهام هب لیلد صاوخ یکیژولوئر فیعض و يرادیاپ رتمک نآ رد هسیاقم اب نیتلاژ نارادناتسپ اب تیدودحم ییاه هارمه تسا . هک نیا تیدودحم اه اتدمع هب لیلد نازیم رتمک آ اهدیساونیم ( نیلورپ و یسکوردیه نیلورپ ). ارش طی یطیحم و داژن یهام لماوع نییعت هدننک يا رد تیفیک نیتلاژ دیلوت ،هدش دشابیم . هب يروط هک نیتلاژ ياهیهام نکاس ياهبآ مرگ ياراد هطقن بوذ ،رتلااب ياهدنویپ ینژوردیه و نازیم نیلورپ و یسکوردیه نیلورپ رتشیب ي تبسن هب نیتلاژ ياهیهام نکاس بآ درس دشابیم . 1 -3 -نايهام یسانش تسيز نوت نایهام نوت یهورگ هجوت دروم زاب رید زا اهنآ تیمها هب هجوت اب هک دنتسه يداصتقا شزرا اب نایهام زا ياهبآ صخاش و هدوب هدرشف يدح ات و لکش یکود و هدیشک یندب ياراد نایهام نیا .تسا هدوب ناسنا انم .دنشاب یم هراح همین و هراح قط نایهام نوت هبش و نایهام نوت و هدوب تیمها زئاح رایسب يداصتقا رظن زا کی .دنوش یم بوسحم ایند رد هجوت لباق ییاذغ عبنم ( لکش قباطم 1 -1 ) و زیت كون هزوپ اهنآ رد ناهد هد .تسا توافتم نآ لکش یفرصم ياذغ عون بسح رب و يوق اه هراورآ ،گرزب یم زیت ياهنادند ياراد نا .دوش هدید نادند زین نابز حطس رد تسا نکمم و دشاب دادعت ،دنراد ازجم یتشپ هلابود 12 -5 ددع finlet تسا هتفرگ رارق مد ات یجرخم هلاب و مود یتشپ هلاب زا دعب (Nelson, 1994) ياراد یتشپ هلاب نیلوا . 27 -9
11 يلااب شخب رد يا هنیس هلاب .دشاب یم عاعش ياراد و دنا کچوک ای طسوتم یمکش ياه هلاب ،هتفرگ رارق ندب 6 ییاهتنا هحفص هب لاماک هک تسا یمد ياهعاعش ياراد و هدوب هخاشود لاماک یمد هلاب .دشاب یم عاعش کچوک یمد هغیت ود لقادح .تسا لصتم اه هرهم نوتس (Keel) رد ،تسا هتفرگ رارق یمد هقاس فرط ره رد کی اه هنوگ رتشیب راد هخاش هاگ و درفنم و هداس یبناج طخ .دراد رارق زین یمد هقاس طسو رد رتگرزب هغیت تسا (Nelson, 1994) . لکش 1 -1 نایهام رد اه هلاب تیعضو و يرهاظ يامن نوت ( Nelson, 1994 .) دادعت هرهم اهنآ رد اه 66 -31 .دنتسه انش هسیک دقاف اه هنوگ زا یخرب .دشاب یم ددع اهشخب یی رس تشپ زا ای و کچوک اهسلف ندب ياهتمسق هیقب تسا هدش هدیشوپ رتگرزب و كزان ياهسلف اب يا هنیس هلاب فارطا و دنشاب يا هناش ای يورک نکمم و دنتسه طسوتم (Nelson, 1994) . زا یهورگ نایهام نوت یگر هکبش ياراد گ اهنآ ندب دوش یم ثعاب هک دنشاب یم دوخ ندب رد یصاخ تمر شاب طیحم زا ر .د اهلرکام دننام اهنآ زا یخرب .دنشاب یم يرتگرزب یششبآ ياهراخ ياراد و هدوب راوخ نوتکنلاپ و نوت ،ییایناپسا لرکام bonitos همعط ،کچوک نایهام دننام يرتگرزب ياه تخس .دنروخ یم ار اهدیئوکسا و ناتسوپ سنج لاومعم و هدوب ازجم اه هاظ توافت هدام و رن ياهسنج دنرتگرزب اهرن زا اه هدام اه هنوگ زا يرایسب رد .دنرادن یصخشم ير (Nelson, 1994) . لحاس کیدزن ياهبآ رد بلغا يزیرمخت قطانم کیژلاپ اهمخت .دوش یم ماجنا يریسمرگ همین و يریسمرگ روانش ناوج ياهورلا و هدوب (plankton) .دنشاب یم هداوناخ ریز ود Gasterochismatinae و Scombrinae یم میسقت دنوش (Collette., 2006) زا رتمک زا اهنآ هزادنا . 50 سنج رد رتمیتناس Auxis یبآ هلاب نوت ات گرزب Thunnus thynnus زا شیب هک 3 تسا ریغتم دراد زارد رتم . دیص نایهام نوت ،ریگشوگ ياهروت طسوت يا هلایپ نادرگ ياهروت و هدنزخ بلاق ،لیوط ياهبلاق هتشر ماجنا یم گ دری (Collette, 2006) .
12 هلاب درز نوت یهام ( albacares (Thunnus یکی نوت هداوناخ ياه هنوگ زا نآ شنکارپ هک تسا قطانم رد امرگ کیدزن هدرشف يدح ات و لکش یکود و هدیشک ندب ياراد و هدوب و یم اه سنج زا یضعب رد دشاب و رد بآ نیتلاژ .دراد روضح ناریا بونج ياه هطساو هب تیصاخ ياراد نیلورپ یسکوردیه هنیمآ دیسا روضح دشاب یم لایرتکاب یتنآ . رد نیا دش دهاوخ هدافتسا نیتلاژ جارختسا تهج یهام نیا تسوپ زا قیقحت نیتلاژ . یم نیلورپ یسکوردیه و نیلورپ ،نیسیلاگ لماش یلصا ةنیمآ دیسا هس ياراد نایهام نوت نیسیلاگ .دشاب ياراد و لژ ماکحتسا تهج و اذغ تعنص رد لژ دربراک تهج تیصوصخ نیا هک تسا ینییاپ بوذ ةطقن .تسا تیمها زئاح وراد و ةتیزوکسی دشاب یم نارادناتسپ نیتلاژ ةتیزوکسیو زا رتشیب یهام نیتلاژ . ماکحتسا ره .دراد یگتسب هنیمآ ياهدیسا تابیکرت هب نیتلاژ دیاپ نیتلاژ نامتخاس ،دنشاب رتشیب هنیمآ ياهدیسا هچ رترا دور یم رتلااب نآ یلوکلوم نزو و . هب هیبش نایهام نوت نیتلاژ )ندش یلژ و بوذ هطقن( يژولوئر یگژیو درادن نارادناتسپ اب یتوافت لکش و تیفافش ،گنر ،رهاظ رظن زا نایهام نوت نیتلاژ .دشاب یم نارادناتسپ ( Cho et al., 2005 ). دنمشزرا عبنم نیا هکنیا لیلد هب یجنفسا رطخ درادن ندش هجیتن رد و ببس و دنک یمن لمع تکلاپ دننام یمن نوخ داقعنا دوش ، لیلد هب نینچمه .تسا يا هژیو تیمها ياراد دوجو رتمک نسیلاگ ، هب لاتبا رطخ يرامیب و هدوب رت نازرا عبنم نیا و هداد شهاک ار )يواگ نونج( ماد و ناسنا كرتشم ياه تاعیاض مامت زا هب ناوت یم زین نآ هر يرادرب ( درک Cho et al., 2005 .) هب هجوت اب هکنیا نایهام نوت دنا هتفای شنکارپ ایند فلتخم ياهبآ رد دننک یم لمحت ار یفلتخم ياهامد و نوت .تسا هدش داجیا يریسمرگ و هلدتعم ياه نوت نیب يزیامت ،توافتم دیص ياهشور اب يرادرب هرهب لیلدب ياه کیدزن اب ياهبآ رد يریسمرگ زا رتلااب يامد 18 ياهبآ رد هچرگا( دنوش یم تفای دارگ یتناس ةجرد ترارح هجرد اب ياهبآ رد رتشیب هلدتعم ياه نوت هکیلاحرد )دنوش یم هدهاشم زین رتدرس 10 یتناس ةجرد دنوش یم هدید دارگ ، یهام نیا باختنا لیلد دشابیم قیقحت نیا رد . نایز حطس هنلااس يلااب دیص تشرد 270000 ت هک تسا ن 42000 نت یم هلابدرز نوت یهام هب قلعتم ( دشاب ،تلایش نامزاس هجدوبو رامآ رتفد 1395 ) . 1 -4 -ناهج و ناريا رد نايزبآ ديلوت و فرصم 1 -4 -1 -نايزبآ فرصم شيازفا ( یناهج رابراوخ نامزاس يوس زا هک يرامآ ساسا رب FAO لاس رد ) 1391 هنلااس هدش رشتنم 145 نویلیم یهام نت یم دیلوت ناهج رد لاس رد دیلوت نیا زا ناریا مهس هک دوش 1391 ، 800 دنچره ،تسا هدوب نت رازه هتشذگ زا ام ناسنا هک یم مادقا یهام شرورپ هب زین رود ياه ینیچ یلو ،دندرک شرورپ نیتسخن ناونع هب اه
-13 زا یهام ناگدنهد 2 درک دیص هناخدور زا ار یهام هچب دلایم زا لبق لاس رازه یم شرورپ و ه نیا دنداد لاس زا زین ناریا رد تیلاعف 1350 ار نامز نآ رد یهام شرورپ زکرم نیلوا نلایگ ناتسا هک تسا هدش عورش هار .دوب هدرک زادنا ( لکش 1 -2 ): امن یی هلابدرز نوت یهام زا
14 ( لودج 1 -1 رامآ ) ي لاس زا هلاب درز نوت یهام دیص زا 1381 ات 1394 اریا تلایش زا نوت یهام هک دهدیم ناشن ن هلاب درز زا یکی ار اه دیص نیرتشیب ياه هنوگ نیب رد نایهام نوت دوشیم لماش ،تلایش نامزاس هجدوبو رامآ رتفد( 1395 ). عاونا ياه هنوگ نوت نایهام 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 یطقسمرووه 29850 36032 53646 80651 9 1026 53646 42411 رووه 29853 30284 19528 18528 25142 19528 34109 ردیگ 24070 37722 51601 43572 4050 51601 19482 ریش 8557 8145 7079 6164 8778 7079 10292 هدرز 16361 14066 11645 11803 12595 11645 20430 للاط 1484 2317 2930 2240 2077 2930 1007 دابق 4031 3695 4279 3087 4050 3797 4078 نوت شوقنم 611 1144 1460 1616 2444 5308 7164 ياه هنوگ عاونا نایهام نوت 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 یطقسمرووه 44819 22285 22285 27051 33596 39699 38721 رووه 59463 64450 64450 76297 66604 65611 59666 ردیگ 22596 31485 31485 35110 32571 46214 42598 ریش 7691 10884 10884 16510 20137 23864 22969 هدرز 17827 16336 16336 26249 28834 29427 28429 للاط 1539 1116 1116 2272 1912 2274 2044 دابق 2669 3170 3170 5537 5863 7038 7447 نوت شوقنم 5178 6172 6172 8218 6880 13508 10818
15 يلااب دیص هب هجوت اب دوشیم بوسحم تاعیاض ناونع هب هک نآ تسوپ زا ناوتیم هلابدرز نوت یهام ، اب درب ار یفاک هرهب هدش جارختسا نیتلاژ زا هدافتسا . ار نوت نایهام زا هنوگ نیا قیقحت نیا رد لیلد نیمه هب .تسا هدش باختنا 1 -5 -یهام نيتلاژ یراتخاس و یيايميش صاوخ نازیم ياراد یهام نژلاک امومع يلااب آ لژ هکبش يرادیاپ ببس هک نیلورپ یسکوردیه و نیلورپ( دیسا ونیم یم )دنوش نازیمو لیلد نیا هب .تسا نارادناتسپ نژلاک زا يرتمک د يام ،ندش هروتاند بوذ و لیکشت يامد نارادناتسپ نژلاک زا يرتمک لژ دنشابیم اراد یهام نیتلاژ . درس بآ ياه دننام salmon )دازآ یهام( ياراد زا رتمک امومع( لژ لیکشت يامد 8 و )هجرد ذ يامد ندش بو لژ نییاپ رایسب یهام اب هسیاقم رد يرت ياه مرگ بآ .دنتسه نارادناتسپ و اکسلاآ ، كلاوپ Gadus chalcogrammus ، قلعتم هداوناخ هب Gadidae ، زا .دنتسه درس بآ نایهام یلاح رد هک هنومن ایپلایت یهام زا ییا یم مرگ بآ ياه نامه .دنشاب هدهاشم هک روط یم رد نیلورپ و نیلورپ یسکوردیه رتمک نازیم دوش یم ناربج نینویرت و نیرس اب یهام تسوپ نژلاک .دوش ياراد نارادناتسپ طسوتم روط هب 30 دصرد لورپ نی رد نازیم نیا هک یلاح رد ،دنتسه نیلورپ یسکوردیه و یبآ مرگ نایهام 22 – 25 دصرد رس نایهام رد و یبآد 17 دصرد یم لماع اهدیساونیما نازیم رب هولاع .دشاب ياهدحاو بیکرت و راتخاس ،یلوکلوم نزو یگدنکارپ هب نیتلاژ يراتخاس صاوخ نییعت رد رگید مهم لوکلوم مرج نیتلاژ هب نژلاک لیدبت ،نیتلاژ دیلوت یط رد .تسا نآ هدنهد لیکشت یم عونتم يدیلوت ياه -ش هتسسگ لیلد هب هک د-شاب ندش هتسکش و یضرع یسنلااووک ياهدنویپ ند اهدیتپپ نیب تلااصتا بولطمان نزو اب تاعطق زا یطولخم لماش هدوب نژلاک زا يرتمک یلوکلوم نزو ياراد يدیلوت نیتلاژ هجیتن رد .تسا هدودحم رد توافتم یلوکلوم 80 ات 250 ک ولی نوتلاد یم دشاب . ( بآ راخب ذوفن تیلباق یهام نیتلاژ WVP ک ) ملیف ،لاثم روطب دراد يواک نیتلاژ هب تبسن يرتم نیتلاژ ياه ،دوب هدش مرن لورسیلگ اب هک یهام تسوپ زا هدش هیهت WVP ناشن دوخ زا كوخ نیتلاژ هب تبسن يرتمک داد یم رارقرب دنویپ بآ اب ینژوردیه ياهدنویپ طسوت ،نیلورپ یسکوردیه ةنیمآ دیسا رد لیسکوردیه هورگ -نیمه هب و دننک يرتشیب يزیرگبآ ،رتمک نیلورپ یسکوردیه و نیلورپ ریداقم رطاخ هب ،یهام نیتلاژ تلع هب هجوت اب .دراد WVP ملیف رد نییاپ نآ هک تسا هدش داهنشیپ ،یهام نیتلاژ ياه یم اه يارب اصوصخم دنناوت متسیس و هدش هلوسپک ياهوراد زا بآ يور رده شهاک اب طبترم ياهدربراک جنم ییاذغ ياه هدش درس ای دم ارق هدافتسا دروم ششوپ ناونع هب ،یبویا و هدازاقآ( دریگ ر 1389 ) .
16 1 -6 -یکيژولوئر صاوخ هریجنز نیب ياهدناب اب اهدنویپ هک ینعم نیا هب ،تسا یکیزیف لژ کی یهام نیتلاژ دیلوت داوم هدننک بترم يا لژ تشگرب ياه بوذ هطقن و تردق .دنک داجیا امد ریثأت تحت ریذپ مهم زا لژ یکیزیف تایصوصخ نیرت لژ شنکاو و یلوکلوم هزادنا طسوت و هدوب ینیتلاژ ياه و يدیساونیمآ بیکرت طسوت هک یتمسق دنچ ياه هریجنز تبسن ياه و یم نییعت نیتلاژ رد دوجوم یم لرتنک دوش نزو اب اهدینپپ نازیم دوجو .ددرگ نییاپ ای رتلااب یلوکلوم هریجنز زا رت ياه ياراد یهام نیتلاژ .دوش لژ تردق شهاک ببس تسا نکمم نیب مولب هجرد 0 ات 270 ( واگ ای كوخ نیتلاژ مولب هجرد اب هسیاقم رد هک ،تسا 200 ات 240 یم ) ،دشاب مولب هجرد دنچره 426 هنوگ زا یخرب .تسا هدش شرازگ درز هلاب نوت یهام يارب مولب هجرد هورگ ياه ییلااب لاژ مولب هب کیدزن دنتسه كوخ نیت نیب بوذ هطقن ایپلایت ای نوت نیتلاژ 27 و دراد دارگیتناس ةجرد نیتلاژ نیا نیاربانب یم يرادهگن قاتا نییاپ ياهامد رد هک یتلاوصحم يارب اه نیا .دنتسه بسانم دوش نیتلاژ واگ ای كوخ نیتلاژ بوذ( دنراد يواگ ای كوخ نیتلاژ اب یکیدزن تهابش اه 32 گیتناس ةجرد دار یم ییامرگ نایهام نیتلاژ نیاربانب .)تسا رد یتحار هب دناوت هتشاد يرتشیب تباقر نیتلاژ يراجت ياهرازاب یبویا و هدازاقآ( دشاب 1389 .) 1 -7 -یسح صاوخ معط ياهرسد هک هدش شرازگ نیتلاژ ياراد تلاوصحم عاونازا رتمک دب يوب و معط نازیم یهام نیتلاژ راد اشم لژ تردق اب كوخ هدروآرف نیا بولطم يوب و معط نازیم نینچمه ،دراد هب یم رظن هب .تسا رتشیباه -یم کمک ینیریش و هو-یم معط ،هو-یم يامورآ ندش دازآ هب یهام نیتلاژ رتمک بوذ يامد دسر لیلد هب .دنک هتسهآ ناهد رد كوخ نیتلاژ هکنیا یم بوذ یهام نیتلاژ زا رت یم راظتنا .دوش لباق هتیزوکسیو دور كرد دشاب یهام نیتلاژ زا رتشیب ناسکی طیارش رد كوخ نیتلاژ . 1 -8 -یهام نيتلاژ یاهدربراک یم میسقت شخب ود هب نیتلاژ يدربراک صاوخ یم لژ لیکشت هب هتسباو هورگ ،دوش ،لژ تردق :دننام ،دشاب و تفاب دوبهب ،یگدنهد ماوق ،هتیزوکسیو ،لژ ندش بوذ و نتسب يامد ،لژ لیکشت نامز تدم نازیم یم نیتلاژ یحطس صاوخ هب طوبرم هیوناث صاوخ ،بآ يرادهگن ،نویسلوما لیکشت دننام دنشاب لیتساپ یعون ولامشرام دننام فک يرادیاپ و لیکشت ،اهدیئولک ندرک رادیاپ ،یگدننکرادیاپ )یکاروخ و ملیف لیکشت . یهام زا هدش دیلوت نیتلاژ زا رتمک یلژ لیکشت يامد درس بآ ياه 8 -10 هجرد دارگیتناس رب رتشیب و هتشادن لااب لژ تردق هب ینادنچ زاین هک یتلاوصحم رد امومع نیتلاژ عون نیا هجیتن رد .دنراد
17 یم هدافتسا دراد دیکأت بسانم تفاب داجیا و سیژرنیس زا يریگولج دننام نیتلاژ صاوخ لیاس یم .دوش ناوت یهام نیتلاژ ای یلاچخی تلاوصحم رد ار یبآدرس ياه فرصم لاچخی زا جورخ زا سپ هلصافلاب دمجنم یم نیتلاژ نینچمه .درک هدافتسا دنوش یم نییاپ بوذ هطقن اب ياه .دومن هدافتسا کشخ تلاوصحم رد دنناوت یهام نیتلاژ هلیسو هب ییاذغ داوم معط ظفح يارب ییاذغ عیانص رد ندرک هلوسپکنیاورکیم یبآ مرگ ياه یم ماجنا هلوسپکنا دننام دوش نغور ندرک لفلف معط ای و بیس معط ،ریس معط ،ومیل نغور ،یناویح ياه یم داجیا ناهد رد یبرچ هیبش یتلاح ،عیرس ندش بوذ لیلد هب و هدوب يرلاک مک نیئتورپ کی نیتلاژ .هایس -یم بسانم رایسب يرلاک مک ياهاذغ دیلوت يارب و دنک یسررب .دشاب ياهرسد زا هدمآ لمع هب یسح ياه لاپ يواح امورآ ندش دازآ ،ناهد رد ییایرد أشنم اب نیتلاژ رتمک بوذ هطقن لیلد هب هک هداد ناشن یهام نیت يوق معط و هتفرگ تروص رتهب یم ساسحا يرت عون دنچ طولخم زا هدافتسا اب نیتلاژ تظلغ شیازفا اب .دوش یم یهام نیتلاژ اب هدش دیلوت ياهرسد تفاب نیتلاژ لوت ياهرسد هب هیبش دناوت اب كوخ نیتلاژ زا هدش دی لژ یضرع تلااصتا هک تسا هداد ناشن تادهاشم .ددرگ لااب مولب هجرد ترارح یط رد یهام ياه رد یهد یمن نیب زا مرگ بآ مامح ترارح رثا رد یهام نیتلاژ راتخاس بیرخت مدع تروص رد هجیتن رد ،دنور ياه یم یهام نیتلاژ زا ،لااب زین لیرتسا تلاوصحم رد ناوت ،میرک( درک هدافتسا 1388 یم نیتلاژ نینچمه .) دناوت یندیشون هدننک فافش ناونع هب ییاذغ داوم رد فافش ،دیفس بارش هیفصت ،اه فافش ،وج بآ يزاس يزاس هویم لوسپک دیلوت رد ،تشوگ ششوپ ،)وله و بیس بآ رد اصوصخم( تاجیزبس و اه نیماتیو( اه ياه ینیریش ،)لمکم پوس ،اه هدامآ ياه ملیف دیلوت ، هدننک رادیاپ ناونع هب و یکاروخ ياه هدافتسا دروم ینتسب رد دریگ رارق . تسوپ زا نیتلاژ جارختسا هدزاب زا ابیرقت اه 5.5 دصرد ات 21 دصرد هبتر ماخ داوم ةیلوا نزو زا -تسوپ یبیرقت بیکرت توافت هب یگتسب فلاتخا نیا .تسا هدش يدنب لح لباق يازجا زا يرادقم و اه تسوپ یم اه شاب د ، یهام نسو هنوگ اب تایصوصخ نیا هکیروط هب شور رد عونت ،هولاع هب .دراد توافت اه -یم جارختسا ياه توافت هب دناوت وتحم رد دوجوم ياه دوش هداد تبسن ماخ ۀدام نژلاک يا ، نیا دنچره لاژ تیفیک نوماریپ یتاقیقحت ناریا رد .تسین سرتسد رد تایرشن رد بلغا تاعلاطا ییایلق و يدیسا نیت هنوگ زا یخرب و رویط ،ماد دننام یعبانم شهوژپ نیا جیاتن هک تسا هتفرگ تروص یهام ياه لودج رد اه ( 1 -2 ) تسا هدش هدروآ ،ناریا یلم درادناتسا( 1375 .)
18 ( لودج 1 -2 ایم ـ ) یایلق و يدیسا نیتلاژ تیفیک نیگن ی )واگ( نارادناتسپ ،ناریا یلم درادناتسا( 1375 .) یگژیو نیتلاژ/اه نارادناتسپ يدیسا نیتلاژ نارادناتسپ ییایلق نیتلاژ )مرگ( یلژ تردق 300 -75 75 -275 هتیزوکسیو cp 5 / 7 -2 2 -7 / 5 رتسکاخ دصرد 2 -3 / 0 2 -05 / 0 نتسب يامد 29 -15 15 -29 ندش زاب يامد 32 -27 27 -32 pH 6 -8 / 3 5 -7 / 4 هب رصحنم صاوخ نویدم نیتلاژ ددعتم ياهدربراک :زا دنترابع هک دشاب یم نآ درف 1 . ياهلولحم نیتلاژ ياهلژ رصحنم هب يدرف ار لیکشت دنهدیم هک رد يامد طیحم هب تروص لژ هدوب و رد ناهد بوذ هدش هک صاوخ یسح یبسانم دراد . 2 . رد روضح نیتلاژ و تظلغ ياه يلااب رکش هلژ ياه یکیتسلاا یم ناوت هیهت دومن هک نارادفرط یناوارف د درا . 3 . تردق يریافیسلوما و یگدننکرادیاپ رد ياهطیحم ریغ لباق جازتما عیام ـ ،عیام عیام ـ ،زاگ عیام ـ دماج نیتلاژ لااب تسا . 4 . نیتلاژ رداق تسا تیلاعف یلپ یتیلورتکلا رد لولحم ياه قیقر هتشاد دشاب . 5 . تردق نیتلاژ هب ناونع لماع لاصتا هدنهد و هدنرادهگن تفاب رد لخم طو ياه يردوپ ( لاثم رد راتخاس اهصرق رد يزاسوراد ) نيتلاژ تاقتشم تفرشیپ ریخا ههد دنچ رد هتفرگ تروص ییاذغ ياهدربراک اب نیتلاژ تاقتشم دیلوت رد یهجوت لباق ياه :زا دنترابع نیتلاژ تاقتشم نیرت مهم .تسا 1 یروف نيتلاژ اي درس بآ رد لولحم نيتلاژ ) : لع ی ت لباق دادعت مغر دروم رد هدش تبث تاعارتخا هجو نیتلاژ دیلوت یم تفای رازاب رد نآ عون هس اهنت درس بآ رد لولحم ياه تلاکشم هک تسا نیا نآ لیلد .دوش نیتلاژ يداصتقا دیلوت رد يددعتم یلمع نآ دیلوت هک دراد دوجو درس بآ رد لولحم ياه ریثات تحت ار اه یم رارق شور همه ساسا .دهد ژ دیلوت ياه نیتلا رگا هک تسا راوتسا لصا نیا رب درس بآ رد لولحم ياه هنوگ هب ار مرگ بآ رد هدش لح نیتلاژ هاگنآ )ددنبن لژ( دنکن روبع ندش لژ هلحرم زا هک دومن کشخ يا لوکلوم نیتلاژ ياه لکش یب تلاح رد هدش کشخ .دوب دنهاوخ هلاتسیرک ریغ و 2 ) هويم بآ و لکلا ديلوت عيانص رد : تلاژ زا نی مهب لماع و هدننک فافش لماع ناونع هب هدش زیلوردیه ياه یم هدافتسا قلعم داوم هدننابسچ ماوق يدح ات و لژ لیکشت تیصاخ زا ریغ هدش زیلوردیه نیتلاژ .دوش
19 نویسلوما هدننک رادیاپ لثم یلومعم نیتلاژ کی صاوخ هیقب یگدنهد فک و اهدیئولک يرادهگن و ظفح ،اه سا اراد ار یگدننک یم هدش زیلوردیه نیتلاژ يلااب تیللاح تلع هب .ت هب زاین هک یتلاوصحم رد ار نآ ناوت لاماک ینیئتورپ هرتناسنک لوصحم کی داجیا هدافتسا زا .تفرگ راک هب دشاب فافش یم نآ رگید ياه هب ناوت تظلغ ات هک دومن هراشا تشوگ تعنص ياه 3 یافیسلوما و بآ هدنرادهگن ناونع هب نآ دصرد هدافتسا یبرچ ر یم یم هدش زیلوردیه نیتلاژ رگید ياهدربراک زا .دوش لثم یتشادهب و یشیارآ داوم رد نآ دربراک هب ناوت نویسول و اهوپماش یم هدافتسا وم و تسوپ قیرط زا نآ بذج تیصاخ زا هک دومن هراشا اه .دوش 3 هدافتسا) نيتلاژ یئوراد و یکشزپ یاه : یه نیتلاژ زا يزاسوراد رد یم هدش زیلورد لاصتا ناونع هب ناوت صرق رد ءازجا ریاس هدنهد شیازفا ثعاب نیتلاژ نیا زا هدافتسا یلومعم نیتلاژ اب هسیاقم رد .دومن هدافتسا اه ندیشاپ مه زا و صرق ندش لح تعرس یم ناسنا ندب لخاد رد اهنآ .دوش لوسپک مرن و تخس یاه 1 : دودح فرصم يزاسوراد تعنص 5 / 6 لک دصرد دوخ هب ار ایند نیتلاژ دیلوت ششوپ دیلوت رد نآ فرصم نیرتشیب نایم نیا رد هک تسا هداد صاصتخا یم لوسپک ياه نامز زا و دشاب لوسپک عارتخا زتوم ،يوسنارف فورعم زاسوراد طسوت اه 2 تعنص نیا شیپ لاس هاجنپ و دصکی دودح رد لاح رد هراومه تسا هدوب تفرشیپ . )فلا صرق هيهت رد اه : صرق دیلوت رد فلتخم ءازجا هدنهد لاصتا لماع کی ناونع هب نیتلاژ یم راک هب اه -صرق لاعف ءازجا لاومعم .دور سپس و کشخ لصاح طولخم و هدش طولخم نیتلاژ لولحم کی رد اه یم بایسآ یم لیدبت صرق هب راشف تحت نآ زا سپ هک دوش رب نیتلاژ كزان هیلا کی تلااح یضعب رد .دوش صرق يور یم هدیشک اه داوم بولطمان هزم هدنناشوپ و صرق لاعف داوم ظفاح هدام کی تروص هب ات دوش .دنک لمع فرصم ماگنه رد نآ يوتحم )ب بسچ یکشزپ یاه : بسچ هب رامیب تیساسح دوجو تروص رد تلااح زا يرایسب رد ياهژادناب و اه بسچ ،یلومعم ب نیتلاژ زا اهنآ راتخاس رد هک ییاهژادناب و اه یم هدافتسا هدننابسچ هدام ناونع ه راک هب دوش یم هتفرگ .دوش )ج جنفسا نيتلاژ یاه : جنفسا طسوت نآ ندرک لولحمان و فک داجیا و نیتلاژ لولحم کی ندز زا نیتلاژ ياه یم لصاح نآ ندرک کشخ و دیئدلامرف جنفسا .دوش هزادنا هب هدش دیلوت ياه و هدش هدیرب فلتخم داعبا و اه سا زا سپ یحارج رد ندش لیرت یم لمع نوخ و یتفاب تاحشرت هدننک بذج لماع ناونع هب فلتخم ياه -جنفسا یهاگ يزیرنوخ ندمآ دنب يارب .دنک تفاب يور رب نیتلاژ ياه هتشاذگ یقاب يزیرنوخ لاح رد ياه یم میزنآ ،نآ راتخاس لیلد هب هک دوش یم کیتیلوئتورپ ياه فسا لماک تروص هب جیردت هب دنناوت ار نیتلاژ جن
1. Soft and hard capsule
