65 Pyetje dhe Përgjigje nga POLITIKA EKONOMIKE 1.Cili eshte dallimi mes doktrines liberale dhe asaj kenjziane.?
•Dallimi ne mes te ketyre doktrinave eshte se ajo Liberale mbeshtetet ne nje sistem Ekonomik ku shtetinuk nderhyn dhe se Konkurrenca eshte Plotesisht e lire, kurse aj Kenjiane apo (intervencioniste)parasheh se nderhyrja e shtetit ne Ekonomi eshte e domosdoshme dhe se vetem me doren e shtetit mund te arijme sukses ne lufte kunder Krizes dhe recesionit.
2.CIlat jan problemet qe sod me se shumti e mundojn shoqrin bashkohore.? •Problemet me te medha qe e Mundojne shoqerine bashkohore jane: Inflacioni,
Papunesia, Shpenzimet per Armatim, Deficiti Buxhetor, Varferia dhe Pabarazia, Ndotja e Rrethit-Ambientit, RregullativaShteterore e Biznesit.
3.Cilat janë komponentet e ekonomis se aplikushme.? •Bartesit Qellimet Instrumentet Rrethi - Ambienti 4.Si ndahet begatia e prodhuar.?
•Fonde Kryesore, Fonde Xhiruese
5. Komponentet e ekonomis se aplikushme janë? 1. Bartesit e ekonomis se aplikueshme,
2. Qellimet e ekonomise se aplikueshme,
3. Instrumentet e ekonomise se aplikueshme dhe 4. Rrethi-ambienti Ekonomise se aplikueshme. 6. Çka janë doganat?
•Doganat paraqesin nje lloj tatimi qe I paguhet shtetit , me te cilin ngarkohet malli me prejardhje te vendit apo te jashtem I cili kalon kufirin shtetror, pa marre parasysh se a behet fjale per mall te Importuar, eksportuar apo Tranzit.
8. Definicioni I qellimeve ne ekonomin e aplikushme?
•Me qellimet ne Ekonomine e Aplikueshme nenkuptojme nje gjendje te ardhshme e cila deshirohet te arrihet, e cila ndryshon nga e tanishmja, dhe e cila nuk realizohet
(sendertohet) vetvetiu nga proceset e ndryshme qe ngjajne, por arrihen me akcion te dobishem dhe te perbashket te te gjith subjekteve vendimarrese.
9. Cilat janë organet shtetrore si bartse te ekonomisë se aplikushmë.?
•Kuvendi Organi me I larte ligjvenes, Qeveria organi ekzekutiv I kuvendit dheMinistrite dhe organet tjera administrative ne kuader te Qeverise.
10. Karakteristikat e doktrines liberale janë.? •Mosnderhyrja e Shtetit ne Ekonomi
Shteti sa me largeduart nga Ekonomia, Veprimi I Konkurrences se lire ne Ekonomi, Ekonomija Liberale ne Ekonomine e Lire, dora e papare – e padukshme.
11. Cilat janë masat per stabilizimin e tregut.?
•a) Masat Administrative, b) Masat Ekonomike, c) Masat me karakter afatshkurter, d) Masat me karakter afatgjat
12. Nga cilt faktor varet struktura e tregut?
•a)Vellimi dhe Struktura e prodhimit te ekonomise, b)Lartesia e te te ardhurave kombetare dhe shperndarja e tyre, c)Pajisja teknike e tregut, d)Faktori subjektiv, e)Komunikacioni
13. Koncepti i shtetit dhe mirqenies-sociale.?
•Shteti I Mireqenies Sociale, mund te percaktohet shteti qe kujdesette siguroje nje jetese te pershtatshme normale per shtetasit, me synimin e arritjes te mireqenies se pergjithshme te tyre.
14. Cili eshte qellimi I doganave mbrojtese?
•Qellimi i Doganave mbrojtese apo Ekonomike eshte mbrojtja dhe nxitimi i zhvillimit te ekonomise kombetare.
15. Cilat janë format per te shprehur vleren e fondeve prodhuese?
•Vlera Furnizuese, Vlera e Tanishme (reale), Vlera e re dheVlera e Tregut. 16. Cilat janë vetit e konvergjimit te kapitalizmit dhe socializmit bashkohorë?
• a)nenvizohen “ngjashmerite e ngritura te dyja sistemeve respektivisht vijat e perbashketa.
b) kapitalizmi pofiton gjithnje e me shume veti te socialimit, ndersa socialimi po fiton gjithnje e meshume veti te kapitalizmit bashkekohor.
17. Kuptimi-definicioni i shoqerive aksionare?
• Shoqerite Aksionare paraqesin formen organiative te ndermarjeve te medha qe formohen me bashkimin e shume kapitaleve ne nje te perbashket qe quhet Kapitali Aksionar
18. Cilat janë qellimet e ekonomisë se aplikushme?
•Shtimi- rritja ekonomike e prodhimit te te mirave materiale
Riprodhimi i popullsise i percjellur me nivel te larte te punesimit Afarizem efikas ekonomik, Nivel stabil te qmimeve, Liria ekonomike, Ndarja e drejte e te ardhurave – fitimit, Siguria Ekonomiko-Sociale, Bilancin racional te tregetise nderkombetare dhe te pagesave, Ekologjia – rrethi i shendosh i punes banimit dhe pergjithesisht rrethit jetesor. 19. Gjate seleksionimit te instrumenteve duhet te pasur parasyshë?
•Duhet pasur parasysh dy anë: Politiko-Sociale dhe Teknike
20. Marre Globalisht egzistojne 2 koncepte kryesore te Privatizimit.
•1) Modeli i privatizimit te shpejte nepermjet konceptit te “Shok Terapise” i njohur me emrin modeli“Big-Bang”
2) Model i privatizimit gradual, i njohur me emrin modeli “step by step” 21. Cilat janë masat qe harmonizojn raportin mes ofertes dhe kerkeses? •Masat Administrative
22. Nepermjet kujt behet pasqyra reale e qdo vendi?
•a) Kryerjen e funksionit social per sigurimin e jeteses se pershtatshme te shteteve dhe minimumin e te keqijave apo vuajtjeve.
b) Sistemi i mjeteve Financiare te aprovuara, c) Sherbimet sociale ne te gjitha nivelet e struktures Sociale.
24.Qka ka then ekonomisti amerikanë XH.M Bjuken per kushtetuten?
•Kushtetuta eshte ligj themelor jo i shtetit si sistem I marredhenieve te pushtetit, por, i shoqerise civile I bazuar ne principet e pajtimit te vullnetshem te marredhenieve reciproke ne mes njereve.
25.Modelin amerikan te sistemit te ekonomisë e karakterizon? •Aktivitetet Ndermarrese(menagjuese) te permbajtur
Nuk e shtron qeshtjen e barazise Sociale, Bazohet ne produktivitet te larte, dhe orientohet ne arritjen e suksesit personal.
26.Cilat janë detyrat e fondit monetar nderkombtar.? •a) Stabilizimi i valutes Nacionale
b) Heqja e kufizimeve devizore ne pagesa nderkombetare, c) Krijimi I marredhenjeve ne mes te valutave te disa shteteve.
27.Cilat dimenzione duhet pasur parasysh gjat seleksionimit te qellimeve.? •a) Materialo – Prodhuese
b) Ekonomiko – Sociale, c) Politiko - Sociale
28.Paraqitja e doktrinave ekonomike qe pasqyrojnë rolin e shtetit dhe nderhyrjen shtetit ne ekonomi ne kuptimin modern eshte e lidhur më.?
•Doktrina intervencioniste – Doktrinen Kenjziane. 29.Ndarja e ekonomis kombtare sipas parimit funksional.?
•a)Sektori i prodhimtarise, b)Te hyrat dhe te dalat e Popullsise, c)Te hyrat dhe te dalat e lemenjeve Joprodhuese, d)Konsumi personal dhe i perbashket, e)Sektori i Investimeve, f)Sektori i marredhenieve me boten.
30.Cilat janë komponentet e konsumit final.? •a)Konsumi personal
b)Konsumi shteterore, c)Investimet
31.Ne kuader te sistemit devizor dhe te funksionimit te ti,dispozitat ligjore jan ato te me te cilat rregullohen qeshtjet?
Pagesat ne afarizem me boten, blerja dhe shitja e devizave, fitimi dhe disponimi I devizave, menyra e funksionimit te tregut te devizave dhe letrave me vlere. 32.Qysh ndahen doganat sipas menyres se veprimit.?
•a)Doganat diferenciale b)Doganat preferenciale
33.Qysh klasifikohen bartsit e ekonomis se aplikushme.?
•a)Organet shteterore, organet politiko-juridike, organizatat politike b)Organiatat nderkombetare,
c)Trupat operative – ndermarrjet
34.Smithi konstaton se individin dhe kapitalistin per tu marr me aktivitet e biznes e nxisin 6 motive?
•a)Egoimi, b)Afiniteti, c)Deshira per liri, d)Ndjenja per korrektesi, e)Shprehja e punes dhe f)Afiniteti per tregti.
35.Modeli Gjerman i sistemeve ekonomiko-sociale.?
•a)Konsiderohet model i ekonomise sociale te tregut, b)Shteti aktivisht ndikon ne
qmimet, doganat, dhe normat teknike te produkteve, c)Modeli funksionon me sintagmen: mireqenie per te gjithe, mireqenie nepermjet gares konkuruese ne treg.
36.Cilat janë karakteristikat e qellimeve ekonomiko-prodhuse.?
•a)Jepen per tere territorin e vendit, por mund te ipen edhe per regjione te caktuara b)I perkasin forcave prodhuese te shoqerise, c)Jane te kuantifukueshme - mateshme 37.Çka kuptojm me begati te prodhuar.?
•Me begati te prodhuar kuptojme te gjitha te mirat material qe jane rezultat i punes se njeriut.
38.Si ndahen fondet kryesore.?
•a)Fondet kryesore ne Lemenjte Ekonomik b)Te mirat publike,
c)Lemenje Joekonomik
39.Liberalizimi si doktrin ekonomike ku ka lind,kur dhe kush eshte perfaqsus.?
•Liberalizmi lindi ne shekullin XVIII(18) me perfaqesues te tij Adam Smith dhe David Ricardo.
40.Kuptimi i instrumenteve Intranacionale.?
•Keta instrumente i regullojne marredheniet ekonomike ne tere territorin e shtetit, por mund tiregullojne edhe Brenda regjionit te tij, sektorit apo deges me qellim qe te lehtesohet qarkullimi-levizja e mallrave, kapitalit, njerezve, ideve, etj.
41.Qfar organizate eshte APEC-u.?
•APEC eshte Organizata Aziatiko-Pacifike per Bashkepunim Ekonomik, 18 Shtete anetare, mes te cilave edhe (SHBA, Kina, Japonia).
42.Si I ndanë instrumentet kreditoro-monetare profesori Kirchen.? •a)Huate dhe kredite shteterore,
b)Operacionet ne tregun e hapur, c)Instrumentet kreative bankare, d)Instrumentet qe ndikojne ne huate dhe kredite e Institucioneve tjera
43.Per Qfar bejn marrveshje organizatat qe hyjnë ne kartele.?
•a)Karteli per kufizimin e qmimeve, b)Karteli ne kufizimin e prodhimit, c)Karteli per ndarjen e tregjeve, d)Karteli per shfryteimin e patenteve dhe licencave.
44.Prej sa llojë aksionaresh perbehet shoqria komaditore.? •a)te brendshem, b)te jashtem
45.Çka kuptojm me modelin e ekonomis se tregut.?
•Ekonomia e tregut sipas karakterit eshte Liberal, e ne pikpamje teknike mbeshtetet ne teorine e ekuilibtit te pergjithshem. Ne modelin e ekonomise se tregut, ligjet ekonomike (oferta dhe kerkesa)veprojne ne menyre te lire.
46.Ne sa nivele ndahet sistemi bankar.?
•a)Niveli i pare, Bankat Qendrore apo Bankat Emetuese,
b)Niveli i dyte, te gjitha llojet e Bankave dhe institucioneve tjera Financiare. 47.Çfar funksionesh kryen banka qendrore e nje shteti.?
•a)E drejta per te emetuar (shtypur) para ne trajta valute zyrtare shteterore ne monedha dhe kartmonedha, qe sherbejne si mjet zyrtar i pageses.
b)Siguron likuiditen e sistemit bankar si ate kombetar eshte edhe ate nderkombetar, c)Mbikeqyr punen e bankave komerciale, d)Ben Licencimin e bankave Komerciale, e)Ruajtjen dhe dispoizitimin e metaleve fisnike, dhe paraqet rolin e Arkes Shteterore. 48.Cili eshet roli I bankave te nivelit te dyte dhe si themelohen.?
•Roli i bankave te nivelit te dyte eshte te ndihmojne popullaten me ruajtjen e parave dhe me dhenien e kredive per popullaten e atij shteti ku veprojne dhe se ato formohen me lejen(licencimin) e bankes qendrore. Per te themeluar keto lloje te bankave,
themeluesi(apo themeluesit) duhet te sigurojne nje shume te kapitalit themeltar, lartesine e se ciles e cakton banka qendrore.
49.Cilat janë lajmet e mira premtuse dhe te kqija shqetsuse.? •Lajmet e mira (Premtuese)
a)Shtimi i produktivitetit te punes,
b) Shtimi I te ardhurave reale (pagave) per banore, c)Shtimi i punesimit,
d)Shtimi i exportit te produkteve industrial
e)Permisimi i pozites se ekonomise kombetare ne tregetine boterore. •Lajme te keqija (Shqetesuese)
a)Renia e te ardhurave-pageses,
b)Shtimi i ngarkeses krediture ne raport me te ardhuren, c)Shtimi i punes jashte orarit,
d)Shtimi-rritja e papunesise, ne vend te punesimit te plote, e)Renia e standardit te popullsise, etj.
50.Çka jan odat ekonomike dhe sa lloje te tyre egzistojnë.?
•Odat Ekonomike jane institucione te karakterit publiko-juridik, harmonizojne interesat e veqanta te anetareve te saje me interesat e shoqerise
Dallojme Dy tipe Odash:
a)Odat Ekonomike Evropiane – Kontinentale, b)Odat Ekonomike Anglo - Saksone 51.Çysh ndahet rethi i ekonomis se aplikushme.?
•a) Hapsiren – rrethin fizik b) Rrethin ekonomiko shoqeror
52.Si behet zgjedhja,seleksionimi dhe perdorimi i instrumenteve.?
•Zgjedhjen e instrumenteve gjegjesisht seleksionimin e tyre e bejne subjektet e politikes ekonomike,
Seleksionimi behet nga dy ane: Anen Politiko – Sociale dhe anen Teknike, Perdorimi sipas dijenis se, a)qfare eshte intensiteti i instrumenteve, b)kur duhet perdoren-aplikohen instrumentet, c)si te kuptohet komplimentariteti i tyre.
53.Ndarja e ekonomis kombtare sipas parimit teknologjik.
•a) Industria e xehtaria, b) Bujqesia dhe peshkimi,c) Pylltaria,d) Ekonomia e Ujrave, e)Ndertimtaria, f) Komunikacioni dhe lidhjet, g) Tregtia, h) Hoteleria dhe turizmi, i) Zejtaria.
54.Cilat janë perparsit e modelit te privatizimi“step by step“.?
•Se pari, ne rend te pare ve efikasitetin ekonomik dhe aftesimin e ekonomise kombetare, Se dyti, niset nga fakti se ndrrimet e institucioneve te tregut dhe futja e sistemit te ri te vlerave nuk mund te behet Brenda nates, Se treti, nuk e mohon ekzistimin e prones publike apo shteterore te ndermarjet e medha dhe ato me rendesi Vitale.
55.Per te pasur sukses procesi I privatizimit duhet te ngerthej ne vete?
1.Rregullativen juridike, 2.Qasjen ekonomike, 3.Percaktimin e periudhes kohore, 4.Qeshtjet e prones dhe te pronesise, 5.Zgjidhjen e modelit te privatizimit etj.
56.Çka paraqet kursi devizorë dhë si ndahet? •Kurset deviore mund te jene:
a)Fikse dhe Individuale, b)te Llojllojshme dhe Fikse, c)Unike dhe Rreshqitese. 57.Cilet janë treguesit te cilet merren me percaktimin e nivelit jetsorë?
•a)Treguesit e Pergjithshem, b)Treguesit Diferencial, c)Treguesit e Punes, d)Treguesit Politiko-Shoqeror.
58.Çka janë bursat dhe si ndahen?
•Bursat jane tregje te perhershme ne te cilat veprojne regulla dhe uzansa te veqanta, Bursat ndahen ne:
a)Valuto-Devizore b)Bursat efektive
c)Bursat e mallrave-produkteve d)Bursat e sherbimeve
59.Cilat janë ndermarrjet e vogla sipas unionit europian?
•Ato ndermarje te cilat kane te punesuar deri 50 punetor te perhershem apo te
perkohshem, qarkullimi vjetor ne te cilat nuk kalon 7 milion euro, apo bilanci vjetor i gjendjes se tyre nuk kalon vleren prej 5milion euro.
60.Cilat janë format e ndermarrjeve ne rethanat bashkohore? a)ndermarrjet e pavarura individuale,
b)shoqeria me pergjegjesi te kufiuara, c)shoqeria me pergjegjesi te pakufizuara, d)shoqerite aksionareve,
e)shoqerite komanditore.
61.Cili eshte roli I organizates nderkombtare te punës?
•Roli i Organizates eshte qe me marreveshje nderkombetare te siguroje kushte me te mira te punes dhe pozites me te mire te punetoreve.
62.Cili ka qen qellimi I organizatës per zhvillim ekonomik dhe bashkpunimë?
•Qellimi i kesaj organiate ka qene qe te perpjeket per nje integrim ekonomik ndermjet 24 shteteve anetare te saj.
63.Ndarja e ekonomis kombtare sipas parimit instutucional? •Ndahet ne:
a)Ndermarrje,
b)Ekonomi shtepiake,
c)Institucionet e administrates se pergjithshme, d)Ekonomi fshatare,
e)Objektet e tjera.
64.Qfar organizate eshte OPEC-u.?
•Organizata e vendeve Arabe prodhuese te naftes. e themeluar me 1969 (Iraku, Arabia Saudite, Xhamairia Arabe e Libise dhe Kuvajti).
65. Masat qe ndikojne ne sasine e mallrave qe u nenshtrohen transaksioneve te jashtme? Ne kuader te ketyre masave te politikes se tregtise se jashtme bejne pjese:
• Ndalesat, 2. Sistemi I lejeve dhe 3. Kontigjenti. 66.Masat me te cilat ndikohet ne lartesine e qmimeve?
Qellimi kryesor I ketyre masave eshte qe nepermjet lartesise se qmimeve te mallrave te importuara dhe te mallrave te eksportuara te ngritet aftesia konkurruese e ekonomise kombtare. Me keto masa shteti mban ekonomine kombtare, duke zvogeluar importin e duke rritur eksportin. Ne kuader te ketyre masave jane: Doganat dhe masat
jashtedoganore.
67.Masat jashtedoganore?
Perfshijne kryesisht instrumentet e politikes monetaro-kreditore te politikes fiskale. Ne grupin e masave jashtedoganore me te rendesishmet jan Premite, qe zakonisht u jepen ndermarrjeve eksportuese, ato paraqesin shuma te caktuara ne para apo ndihma te ndryshme, lehtesi kreditore e tatimore me qellim qe ndermarrjet eksportuese ta ngritin aftesine konkurruese ne tregun e jashtem.
68. Faktoret qe e kushtezojne tregetine e jashtme?
a)Shperndarja e pabarabarte e pasurive natyrore, b)Zhvillimi I pabarabarte dhe kushtet e ndryshme te prodhimit, c)Niveli I shpenzimeve te prodhimit, d)Zhvillimi I
komunikacionit etj. 69.Konsumi Personal?
Paraqet konsumin e pergjitheshem te popullesise se nje vendi ne periudhe te caktuar kohore. Mund te themi se perbehet prej dy komponentave kryesore: Prej mjeteve monetare dhe prej konsumit natyror.
70. Konsumi Shtetror?
individualisht, e qe jane ne interes te pergjitheshem te populates se atij vendi. Perbehet prej 2 komponentve kryesor:
1.Konsumi I perbashket- me te cilat mjete zhvillohen veprimtarite publike, qe sherbejne per plotesimin e nevojave te perbashketa e qe perbehet nga keto lemenj: shendetsia, arsimi, kultura, shkenca, mbrojtja sociale, kultura fizike, arti etj.
2.Konsumi I pergjitheshem – qe e perbejne mjetet e dhena per veprimtari joprodhuese e qe jane te nevojshme per jeten e perditshme te popullesise sic jane organet shtetrore: Administrata, gjyqet, organet perfaqsuese, organizatat shoqerore, sigurimi, odat ekonomike, mbrojtja popullore etj.
71. Perkufizimi I ekonomise Kombetare?
Ekonomine kombetare e perbejne te gjitha te mirat materiale, si dhe personat fizik dhe juridik qe kryejn veprimtari ekonomike dhe sherbime te ndryshme brenda kufijve te shtetit te caktuar, e te cilet gjenden nen juridiksionin e tij.
72. Instrumentet Intervenuese?
Keto instrumente per kah natyra jane kompleks dhe global, per kah karakteri jane: Buxhetor dhe Monetar, direct vijne nga pushteti public dhe me ndihmen e tyre
drejtpersedrejti preket ne bazen e sistemit ekonomik. (Kjo perdoret kur shteti deshiron te ndihmoj ndonje deg te ekonomise apo deshiron ta ruaj standardin e popullesise).
73. Instrumentet nga grupi I financave publike?
Keto instrumente kane te bejne me te hyrat dhe te dalat publike te shtetit dhe saldon e tyre. Ne kuader te ketij grupi te instrumenteve bejne pjese instrumentet e politikes fiskale (doganat, akcizat, tatimet, taksat e ndryshme). Instrumentet nga grupi I financave publike jane kompetence e shtetit, por mund t’i nxjerrin edhe prej nivelit me te ulte.
74. Kuptimi I masave?
Me masa nenkuptojm perdorimin e instrumenteve ne moment te caktuar me qellim te kryerjes se nje apo me shume detyrave. Masa ne ekonomine e aplikueshme mund te jete: a) zvoglimi I tatimit ne te ardhura ose aprovimi I buxhetit etj, b) heqja e ndonje mase psh heqja e kontrollit direkt.
75. Organizata e KB per Bujqesi dhe Ushqim (FAO)?
Seline e ka ne Rome, Detyrat e saja jane: a) te ndikoj ne rritjen e shpejte te prodhimtarise bujqesore ne shtetet e pazhvilluara, b) te permirsoj ushqimin e popullesise ne keto vende. FAO ushtron edhe keto aktivitete:
-Financon projekte ne rregullimin e tokes, -Ben tharjen e kenetave,
-Mbron token nga vershimet,
76. Konferenca e KB per Tregti dhe Zhvillim (UNCTAD)?
Rekomandimet e aprovuara nga kjo konference jane fakultative. Kjo konference
angazhohet per eliminimin e disproporcioneve te medha ne nivel te zhvillimit ekonomik ne mes shteteve.
UNCTAD ka 170 antare dhe aktivitetin e tij e zhvillon nepermes gjashte komisioneve: a)komisioni per lende te para, b) komisioni per produkte industriale, c) komisioni per sherbim dhe financimin e tregtise, d) komisioni per komunikacion ajror, e) komisioni per transfer te teknologjise dhe bashkpunimin ne mes te vendeve ne zhvillim dhe f) komiteti special per preference.
77. Qka thote Igor Tomas per minimunin jetik?
Minimumi jetik paraqet nje nivel te tille minimal te ardhurash qe lejon dhe bene te mundur ekzistencen elementare minimale material te njeriut. Te ardhurat me te ulta sesa minimum I vendosur I eksiztences do te thot rrezikim I jetes se njeriut.
78. Kuptimi I sistemit devisor?
Sistemi devisor paraqet nje varg dispozitash ligjore me te cilat rregullohet dhe kufizohet qarkullimi I mallrave dhe sherbimeve, te fituarit dhe te disponuarit me deviza dhe me boten e jashtme.
79. Karakteristikat e sistemit ekonomiko-social?
1. Prona, 2.Perpunimi dhe shfrytezimi I informative, 3.Procesi I marrjes se vendimeve, 4.Rregullat e sjelljes.
80. Nevojat kryesore te popullesise?
1. Nevojat parsore (ushqimi, veshmbathjet, banimi etj)
2. Nevojat dytsore (pushimet verore, udhetimet e ndryshme etj) 3. Nevojat luksoze.
81. Si ndikon treguesi I punes ne percaktimin e nivelit jetsor?
Me kete tregues percaktohen kushtet e punesimit, te papunesise, kushtet e vendit te punes, koha e punes, pushimi ne pune, pershtatja e vendit te punes, mosha ne raport me vendin e punes, mundesit e pershtatjes se vendit dhe te detyrave.
82. Masat qe ndikojne ne tregetin e jashtme te mallrave? 1. Tregtia e lire,
2. Tregtia proteksioniste. 83. Kuptimi I nivelit jetesor?
Niveli jetsor I popullesise se nje vendi varet nga shkalla e zhvillimit te forcave prodhuese te vemdit perkates, ne nje ane dhe ne anen tjeter shpreh shkallen sasiore dhe cilesore te permbushjes se nevojave material dhe jomateriale te njeriut.
84. Doganat sipas qellimit?
perkatse dhe I sherbejne per plotesimin e nevojave te pergjithshme dhe te perbashketa te popullesise) dhe
2. Dogana mbrojtse apo ekonomike (kane per qellim mbrojtjen dhe nxitjen e zhvillimit te ekonomise kombtare.Me dogana ekonomike rritet aftesia konkurruese e ekonomise se vendit ne tregun e brendshem dhe tregun nderkombtar).
85. Doganat sipas origjines se mallrave? 1. Doganat eksportuese,
2. Doganat importuese, 3. Doganat transite.
86. Doganat sipas menyres se doganimit?
1. Doganat Ad valorem (me ane te ketij doganimi zbatohen ne menyre te barabarte dhe njesoj ne te gjitha llojet e mallrave, edhe pse qmimet e tyre mund te jene te ndryshme) dhe
2. Doganat specifike (te cilat per dallim nga doganat sipas vleres, jane me te nderlikuara, sepse percaktohen per qdo lloj malli veq e veq).
87. Doganat sipas menyres se veprimit?
1. Doganat diferenciale (te cilat karakterizohen me qasje te ndryshme te doganimit te mallit, varesisht nga cili vend vjen ai mall, ne menyre te drejtperdrejt apo me
ndermjetsues me qfar mjete te komunikacionit transportohet etj) dhe
2. Doganat preferenciale (ne te cilat ne essence paraqesin dogana diferenciale, me tendence qe nje vend apo nje lloj I caktuar I mallit te favorizohet ne krahasim me vendin apo llojin e mallrave te tjere).
88. Partite Politike dhe Sindikatat?
Partite qe jane ne pushtet, nepermjet parlamentit dhe ministrive angazhohen ne
realizimin e programeve te tyre ekonomike, ku rendsi te veqant ne sistemet pluraliste ka edhe opozita.
Sindikata eshte forma me masovike e organizimit te punetorve, keto organizata kane qellime te kjarta ekonomike, politike dhe sociale.
89. Llojet e ndermarrjeve sipas formes organizative? 1. Ndermarrjet ne pronesi publike,
2. Ndermarrjet private dhe 3. Ndermarrjet e perziera.
90. Format tjera te ndermarrjeve ne kohet bashkohore? a). Ndermarrjet e pavarura individuale,
b). Shoqeria me pergjegjesi te kufizuar, c). Shoqeria me pergjegjesi te pakufizuar, d). Shoqerite aksionare,
e). Shoqerite komanditore. 91. Qka jane Kartelet?
Karteli paraqet formen me te hershme dhe me te thjeshte te bashkimit te ndermarrjeve kapitaliste ne shoqerite aksionare (monopole). Ne kartele ndermarrjet e bashkuara formalisht mbajne statusin e pavaresise. Kartelet formohen nga dy apo me shume ndermarrje qe kan qellim te realizojn arritjet e tyre afariste ne fusha te caktuara dhe te arrijne rritjen e profitit. Fitimi ndahet ne menyre proporcionale ne mese antareve. 92. Qka jane Trustet?
Trustet paraqesin bashkimin e disa ndermarrjeve te se njejtes dege ne nje ndermarrje te perbashket me qellim te venies se monopolist ne treg, per dallim nga kartelet ku fitimi ndahet proporcionalisht, tek trustet ekstraprofiti I ndermarrjeve me rentabile derdhet apo akumulohet ne fondin e trustit.
93. Qka jane Koncernet?
Koncernet paraqesin formen me te larte te bashkimit te ndermarrjeve ne ekonomine e tregut. Me rastin e bashkimit ne Koncerne ndermarrjet e humbin pavaresine e tyre juridike, per dallim nga trustet ketu bashkohen ndermarrjet e profileve te ndryshme.
94. Qka jane Korporatat?
Korporatat jane forme e re e bashkimit te ndermarrjeve e cila filloi pas luftes se dyte boterore ne vendet e zhvilluara. Statusin e korporatave e gezonin ato ndermarrje qe ne kuader te disa lemenjeve ekonomik organizonin veprimtari ekonomike qe kishin karakter te ndermarrjeve shteterore qe do te thote se udhehiqeshin nga organet shteterore. Ne korporata bashkohen ndermarrjet e profileve te ndryshme me qellim te rritjes se profitit dhe dominimit te tregut.
95. Qka eshte Holdingu?
Holdingu paraqet shoqeri e cila ne pasurin e vet ka vetem aksione te shoqerive tjera apo ne pasurine e se ciles pjesen me te madhe te aksioneve e posedojn shoqerit tjera.
Holdingu kryen veprimtari financiare ne interest e shoqerive qe I udheheq dhe I kontrollon.
96. Kurset devizore?
Jane instrumente te vecanta dhe nuk ndahen ne grupe te posaqme. Kane tri karakteristika te rendesishme:
• Jane intstrumente te forta,
• Bejne ndryshime te fuqishme ne ekonomine kombtare dhe
• Ndikojne ne menyre emotive nga se me keto shprehet raporti I valutes kombtare me valuta tjera.
