Yunit 3 Minugna Nga Pag-usisa (Inventive Exploration)

1

Yunit 3

Minugna Nga Pag-usisa

(Inventive Exploration)

Unsa kahay maayo kon imong sulayan pag-usisa ang usa ka butang nga molihok diha sa imong kamot susama sa gi-drawing sa itaas? Sa

sinugdanan malisod kini apan mahingpit lamang kon kanunay adunay pagbansay-bansay. Sulayi ang

mga buluhaton nga nagalangkob o nahaapil niini ug mapakita ug mahibaloan nimo ang mga

2

 Paglihok sa hinay, paspas, bug-at ug gaan

uban sa butang nga anaa sa imong kamot;

 Pagsabót sa kalainan o kalahian nga gawasnon

ug dili gawasnon nga mga lihok;

 Pagbuhat sa mga tahas-dula samtang

maga-awit;

 Pag-apil sa mga yanong dula kauban sa imong

pares, mga butang o kasangkapan; ug

 Pag-apil diha sa mga makalingaw ug mahagi-

ton nga mga buluhaton.

Module 6: Rhythms

Hinumdomi ug paghunahuna og mga butang ug kon giunsa nimo pagdula sa gamay pa ka? Nakahunahuna ba ka isip usa ka engkantada, super hero, usa ka binuhi o ginalam nga hayop, usa ka bulak, alibangbang, eroplano, makina ug uban pang mga linalang nga bunga sa mga panghunahuna?

3

Buluhaton 21 – Dramatic Rhythms

Direksiyon: Pagmugna og mga lihok pinasikad o basi sa tugtog sa musika nga makapakita niining

mosunod. Makagamit og mga lihok nga hinay o paspas, bug-at o gaan sa libre o limitado nga lugar.

1. Pagtukod og balay

2. Pagpalupad sa talabanog

3. Pag-usisa ug pagsinati sa dakong lugar

4. Pagdala sa papel ni Cinderella, Sleeping

Beauty, Superman, ug Spiderman

4

Buluhaton 22 – Creative Rhythms

Direksiyon: Pagdala og lobo, gamay nga bola, laso, paypay o bisan unsang butang nga magamit nimo niining buluhaton.

Idibuho ang mga lihok nga imong nahimo sa butang nga imong gipili ug gikahimut-an.

Hinay o paspas ba ang namugna nimong mga lihok? ___________

Gaan ba o bug-at? ________________

Unsang butanga ang may namugnang lihok nga gaan?_____________ bug-at? _____________

Unsa man ang imong gibati sa maong gimbuhaton?

5

Buluhaton 23 – Lihok sa Akong Awit

Direksiyon: Hinumdomi ang mga pulong niining awit, “Naghigda Akong Bonnie sa Kadagatan” (Tono: “My Bonnie Lies Over the Ocean”)

Unang Hagit: Pagmugna og mga lihok/aksiyon sa maong awit.

Sa dakong dagat si Bonnie naghigda Sa gamayng dagat naghigda ‘sab siya Sa dakong dagat si Bonnie naghigda O kanako ibalik siya.

Ibalik, ibalik

O kanako ibalik siya, (siya). Ibalik, ibalik

O kanako ibalik siya.

Ikaduhang Hagit: Pagkuha og kapares, pagmugna og kaugalingong pulong. Ilisi ang gibadlisan nga mga pulong ug pagkahuman, pagmugna o

paghimo-himo og mga lihok haom sa maong awit.

Unsa man ang inyong gibati sa inyong gibuhat?

6

Buluhaton 24 – Pagsukod sa Kaalam

Direksiyon: Isulti kon ang lihok usa ka hinay o paspas, gaan o bug-at.

________________________________ _____________________________

____________________________ _____________________________

Pawikan/Bao “Rocket”

Aninipot “Ballerina”

7

Yunit 4

Mga Dula nga Makapahimsog ug

Makalingaw

8

Unsang mga dulaa nga kasagaran dulaon kauban sa inyong mga higala sa balay? Sa imong mga classmates? Sulod niining ika-upat nga bahin, kinahanglan kamo:

 Makapakita sa katakos sa panaglambigitay

ginamit ang usa ka butang ug lawas- ilalom, itaas, sa luyo, sunod, pinaagi, tuo, wala, abante, pa-atras ug atubang.

 Paglukso sa naga-urong nga butang sa

maka-daghan-, ginamit ang han-ay nga lihok sama sa

a.Paatubangan/abante (forward)

b.Patalikod/pa-atras (backward)

c.Patakilid (side-to-side)

 Pag-apil diha sa simpleng dula.

 Pagkalingaw diha sa mga mahagitong

gimbuhaton.

 Paglihok nga paspas, hinay, bug-at ug gaan

ginamit ang butang.

 Pagbuhat sa mga tahas/buluhaton pinaagi sa

dula samtang magkanta.

 Pag-apil diha sa simpleng dula kauban ang

mga classmates ug mga higala.

 Pag-apil diha sa mga makalingaw ug mahagi-

9

Module 7: Mosunod sa mga Direksiyon

Makasulti ba ka kon unsa ang gipakita sa karatula nga naa sa itaas?

Asa kini kasagaran makita?

Ngano ug unsa ka importante ang pagsunod sa mga direksiyon?

Tukma kaayo ang tubag kon isulti nimo nga ang pagsunod sa mga direksiyon o sa mga senyas

makatabang sa pagpanalipod sa mga dili-ibaloang panghitabo, paghan-ay sa mga butang ug sa

10

Buluhaton 25 – Suginli Ako og Unsa

Direksiyon: Ihatag ang kahulogan sa mga timailhan o senyas sa ubos

1. Kolor - Stop(Hunong), Warning(Pagbantay),

Go (Padayon)

_________ _________ _________

2. Udyong ( Tuó, Walá, Pataás, ug Paubós)

_________ _________ _________ _________

3. Simbolo (Hilom, Hustong Paglabay, CR

(Pansayan), Escalator (Hagdagan)

__________ ________ ___________ _________

11

Buluhaton 26 - Over and Under Relay

Direksiyon: Bahinon ko kamo sa tulo (3) o upat (4) ka grupo.

Paminaw og maayo sa tugon sa magtutudlo. Kada grupo magkinahanglan og bola alang sa maong gimbuhaton. Pagporma og linya o tudling. Tan-awa ang gidibuho sa ubos.

 Ang mga magdudula sa kada grupo magba-

rog nga magsunod.

 Sa kada linya, ang unang magdudula adunay

bola sa iyang kamot.

 Matag senyas, ipasa sa unang magdudula ang

bola ibabaw sa ulo sa ikaduhang magdudula.

 Ang ikaduhang magdudula mopasa sa bola

diha sa iyang mga bitiis ngadto sa ikatulong

1 2

12

magdudula kinsa usab mopasa niini agi sa ibabaw sa ulo, ug ang sunod pailalom, sunod paibabaw;

 Pag-abot sa katapusang magdudula, gunitan

ang bola pataas ug ibabaw sa iyang ulo agi og pakita nga nahuman na ang dula.

Buluhaton 27 – Paglukso Ibabaw sa Baston ug

sa Hoops

13

 Gunitan ninyo ang isigkakamot sa sulod.

 Dungan kamo og lukso sa unahan (forward)

ibabaw sa baston (wand) dayon lukso palikod.

 Lukso sa unahan sa una ug sa ikaduhang

baston, dayon lukso patalikod (backward) sa ikaduhang baston.

 Lukso ibabaw sa hula hoop, pamuhi sa kamot

ug atubang sa sinugdanang linya.

 Punita ang hula hoop ug ipasa sa ilalom .

Luksohi ang baston nga mag-atubang sa sinugdanang linya.

14

Buluhaton 28 – Mga Buluhaton sa Mga Laso ug

Balloons

Direksiyon:

Tinagsa (Alone):

1. Pagmugna niining mosunod nga dagway gamit

ang mga laso. Sa pagbuhat sa buluhaton, gamita ang lihok sa bukton sa paspas o hinay nga paagi.

Uban sa imong kauban:

1. Guniti ang lobo sa duha ninyo ka kamot. Lagyo-a

ang mga tiil.

2. Ilabay kini sa imong kauban gamit ang overhead

throw o paglabay ibabaw sa ulo. Buhaton usab kini sa imong pares o kauban.

Lain nga Paagi: Paglabay o pagpasa sa bola gamit ang siko sa siko; tuhod sa tuhod; ulo sa ulo;

Nahimo ba ninyo kini? _________ Oo. ________ Wala.

Nalingaw ba kamo? ___________ Oo. ________ Wala.

15

Module 8 – Mga Awit-Dula

Unsang dulaa nga ganahan kaayo nimo ug sa imong mga kauban? Nakahinumdom ba ka sa mga awit nga adunay aksiyon nga ikaw ug ang imong mga kauban nalingaw pag-ayo? Ang sa mga “number games” o numerong-dula?

Who Stole the Cookie from the Cookie Jar? usa sa mga makalingaw nga dula. Madula ninyo kini sa tunghaan o sa inyong balay kauban sa imong

16

Buluhaton 29 – Who Stole the Cookie from the

Cookie Jar?

Direksiyon: Tun-i ang sumbanan (pattern) sa dula sa ubos.

Sugdan sa magtutudlo o sa pangulo ang sumbanan sama sa pakpak, tapik sa paa, pakpak, tapik sa

paa, . nga hinay sa sinugdanan. Mosulti ang

pangulo, “Kinsay nagkuha sa cookie, sa cookie jar?” Subli- sublion kining rhythm o sumbanan – ang

pagpakpak ug ang pagtapik.

Mosulti ang pangulo, "# 1 ang nagkuha sa cookie, sa cookie jar."

Usa ka bata motubag, "Kinsa, ako?" Moingon ang tanan, "Oo, ikaw!" Siya nitubag, “Dili ako!”

Ang tanan miingon, "Nan, kinsa man?"

Usa ka bata mitubag, "#2 or ___ang nagkuha sa cookie , sa cookie jar."

(Ang tumong sa dula mao nga magpadayon ang “rhythm” o pangumpas ug ang pagsulti nga walay hunong.)

Sulayi kini!

Maayo ba ang inyong pagdula? Idibuho ang inyong pagbati pinaagi sa hitsura sa nawong diha sa kahon.

17

Buluhaton 30 – “Tuslob Sukà, Madakpan, Tayâ”

Direksiyon: Apil sa dula aron masukod ang panahon tali sa pag-aghat o “reaction time.”

Tuslob Sukà, Madakpan, Tayâ

Ang ngalan sa dula nagpasabot nga "ituslob sa

sukà.” Buká ang palad sa “IT”(tayâ); ang uban nga nisalmot gamit ang tudlo mohikap niini samtang

manganta og "tuslob sukà, madakpan, tayâ."

Ang madakpan mamahimong “IT” (tayâ). Sa dayon nang tapos sa awit, ang “tayâ”

18

Pls illustrate a traffic light with green color lighted

Buluhaton 31 – Pagsukód sa Kaalam

Unang Bahin. Butangi og kolor Lunhaw ang gamay

kahon kon mouyon ka, Pula kon dili ka mouyon.

Niagi sa ilalom sa lamesa ang batang babaye.

Alang sa senyas- trapiko,ang

Pula nagkahulogan og “Go”

o padayon.

“Tuslob Sukà, Madakpan Tayâ” nagsukód sa inyong panum- doman.

Ang senyas nagpasabot nga “Pedestrian Crossing” o asa makalabang ang mga tawo.

Ang laso makamugna og mga pigura sama niini.

i

1

Mga Gamitonon sa mga

Tinun-an

ii

Talaan sa mga Pagtulon-an

HEALTH

YUNIT 3: Akong mga Sentido ……….1

Pagtulon-an 1: Tin-aw nga mga Mata ………...3

Buluhaton 2: Dili kini kataw-anan ………3

Buluhaton 3: Ang Mga Mata nga Kahibulongan ………..4

Buluhaton 4: Pag-atiman sa Mga Mata …………6

Buluhaton 5: Panalipdi Ang Imong Mga Mata ……….7

Buluhaton 6: Masakiton nga Mga Mata ………...8

Pagtulon-an 2: Lantip nga Dalunggan ………10

Buluhaton 2: Unsay Anaa sa Kahon ……….10

Buluhaton 3: Pagsukod sa Pandungog ………..10

Buluhaton 4: Atong Atimanon ang Atong Dalunggan ………12

Pagtulon-an 3: Matngoni ang imong Ilong …………14

Buluhaton 2: Humot, Baho ………..15

Buluhaton 3: Pag-atiman sa Ilong …...16

Pagtulon-an 4: Ang Dila sa Pagtilaw ………17

Buluhaton 4: Ang Dila nga Nagti ………..18

Buluhaton 5: Pag-atiman sa Dila ………..19

Pagtulon-an 5: Masidlakong Pahiyom sa Himsog nga Baba ………...20

iii

Buluhaton 3: Ang Akong Panyan ……...21

Buluhaton 4: Magsepilyo Kita sa Atong Mga Ngipon ………...23

Pag-atiman sa atong Baba ug Ngipon …………..28

Buluhaton 1: Maayo o Dili? ……….28

Buluhaton 2: Pagkaon ng Makapahimsog sa Baba ………29

Buluhaton 3: Maayong Batasan alang Sa Masidlakong Pahiyom ………...30

Pagtulon-an 6: Hamis nga Panit ……….33

Buluhaton 2: Mga Butang nga Makatabang Pagpabilin Kanato nga Limpyo ………33

Buluhaton 3: Kanunay Akong Limpyo Matag Adlaw ………34

YUNIT 4: Luwas Ako ………41

Pagtulon-an 1: Palihug Tabangi Ko ………...45

Buluhaton 1: Ay, Asa na Ko! ………45

Buluhaton 2: Salig Ko Nimo ……….46

Buluhaton 4: Akong ID ………..48

Pagtulon-an 2: Luwas Ako sa Panimalay ………49

Buluhaton 3: Oops! Ayaw Hikapa! ………50

Pagtulon-an 3: Luwas Ako kon Naa Sulod sa Eskwelahan ……….52

iv

Buluhaton 2: Itugma ang Akong Trabaho …….53 Buluhaton 3: Star Pupils ………54

Pagtulon-an 4: Ang Biyaheng Luwas ………55

Buluhaton 1: Ang Kahibulongang Biyahe ……..55 Buluhaton 2: Mag-drive Kita ………...56 Buluhaton 3: Sakto ba? ………57

Pagtulon-an 5: Aguy! Sakit! ……….58

Buluhaton 1: Ay, Nasakitan Ako! ………..58 Buluhaton 2: Hait Na! ………59 Buluhaton 3: Manglimpyo Kita! ……….60

Pagtulon-an 6: Luwas Ako sa Binuhing Hayop ……. 61 Buluhaton 1: Paminaw Kanako ……….61 Buluhaton 2: Kumosta Higala! ………63

Pagtulon-an 7: Good Touch, Bad Touch ……….64 Buluhaton 1: Luwas Kita ………...64 Buluhaton 2: Sayop Kana! ………..66

1

Aduna kita’y sentido o sense organs:

Makakita ako pinaagi sa akong mga mata. Makadungog ako pinaagi sa akong mga

dalunggan.

Makasimhot ako pinaagi sa akong ilong. Matagamtam nako ang lami sa mga

pagkaon pinaagi sa akong dila. Makabatyag ako pinaagi sa akong panit.

2 Sulayan Nato;

Basaha ang balak.

I-drowing ang inyong tubag sa inyong kuwaderno.

Akong mga Katabang By Evelina M. Vicencio

Aduna ako’y duha ka____________________ alang sa pagtan-aw sa nagpalibot kanako.

Aduna ako’y duha ka___________________ alang sa pagpamati sa tingog sa layo ug duol.

Aduna ako’y ____________________ alang sa pagsimhot sa mga baho.

Aduna ako’y ____________________ alang sa pagsulti kanako nga ang pagkaon tam-is o parat.

Bayente ka _________________ aduna usab ako, alang kini sa pag-ingkit ug pag-usap.

Ug aduna ako’y ____________________ alang sa pagbatyag og kainit ug kaalimuot, kabugnaw ug

3

Pagtulon-an 1: Tin-aw nga mga Mata

Buluhaton 2: Dili kini Kataw-anan

Nagkinahanglan ka og: lapis

dako nga panyo

1. Pagdrowing sa inyong kuwaderno og usa ka

malipayon nga nawong.

2. Butangi kini og ilhanan A.

3. Taboni ang imong mga mata.

4. Taboni kini og panyo.

5. Subli-a pagdrowing ang malipayon nga

nawong sa inyong kuwaderno.

6. Butangi sa gihapon og ilhanan B.

I-komparar ang imong mga disenyo.

Hain nga drowing ang mas maayo?

4

Buluhaton 3:

Ang Mga Mata nga Kahibulongan

Makakita kita gamit ang atong mga mata.

Daghan nga mga butang makita sa atong mga mata;

5

Atong basahon kining balak.

Akong Kahibulongang Mata

Sinulat ni: Teodora Conde

Aduna ako’y duha ka

kahibulongan nga mga mata. Sa matin-aw ug maanindot nga mga butang makakita sila.

Ipahulay nako kon kini kapuyon na.

Sa hayag lamang ako magbasa.

6

Buluhaton 4: Pag-atiman sa Mga Mata

Atimana ang imong mata. Ingon niini -

Kaon og masustansiyang pagkaon.

Trapohi ang mata og limpyo nga panyo. Ayaw lugora ang

mata

.

Palayo kon magtan-aw og TV.

Magbasa sa igoigo nga hayag.

7 Hinumdomi:

Nagkinahanglan Kita og Himsog nga mga Mata.

Buluhaton 5: Panalipdi Ang Imong Mga Mata

Tun-i ang mga hulagway. Unsay ilang gibuhat?

Ngano ang gihimo dili husto?

Isulat ang numero sa mga hulagway nga dili husto.

1

2

3

4

8

Buluhaton 6: Masakiton nga Mga Mata

Hinumdomi:

 Importante ang himsog nga mata.

 Atimana ang imong mata.

 Magpabilin nga himsog ang atong

mga mata kon batasanon ug sundon nato ang maayong nabatasan.

 Magpraktis kita sa mga maayong

9

Kopyaha ang nawong nga anaa sa ubos.

10

Pagtulon-an 2: Lantip nga Dalunggan

Buluhaton 2: Unsay anaa sa kahon?

Buluhaton 3: Pagsukod sa Pandungog

Adunay mga butang nga maghimo og maanindot nga tingog / tunog o huni.

11

A.Unsa nga butang ang makahimo og

maanindot ug makapahamuot nga tunog/tingog? Isulat ang mga numero.

B. Unsang mga butang sa ubos ang naghatag og

Dili maanindot ug makapahamuot nga

tingog/tunog? Isulat usab ang mga numero.

1. trumpeta 2. radyo nga may

mananoy nga huni

3. pabutó

4. jackhammer 5. piano 6. gitara

7. gamay nga

orasan

8. nagsilbato nga

sakyanan 9. music player

Atong likayan ang kabanha.

Dili kana maayo sa atong dalunggan.

12

Hinay nga pagsulti

Buluhaton 4: Atong Atimanon ang Atong

Dalunggan

Kining mga bataa nag-atiman sa ilang dalunggan.

Giunsa nila?

Limpyohan ang gawas sa dalunggan og labakara

Manikma og tarong. Siguroha nga kanunay

buka ang lungag sa

ilong.

13 Para sa Dalunggan o Dili

Tan-awa ang mga butang.

Hain ang makalimpyo sa dalunggan?

Butangi og linya ang butang padulong sa ilong. Idibuho kini sa inyong kuwaderno.

Protektahan ang dalunggan sa mga

kabanha.

Paughon ang dalunggan gamit ang

14

Hinumdomi:

sobrang kabanha.

Ipabilin natong limpyo ang atong dalunggan.

Protektahan nato ang atong dalunggan.

Ato kining ampingan.

 Limpyohi ang imong dalunggan og labakara.

 Protektahi ang imong dalunggan sa sobrang

kabanha.

 Limpyohi ug ampingi kanunay ang imong

dalunggan.

 Ipalayo sa dalunggan ang hait nga butang.

 Likayan sa pagbutang og bisan unsa sulod sa

dalunggan.

Pagtulon-an 3: Matngoni ang imong Ilong

Magkat-on Kita

Ang ilong para sa pagginhawa. Ang ilong para sa pagsimhot.

15

Buluhaton 2: Humot, Baho

Unsa nga baho ang maayo sa ilong?

Pili-a ug idibuho kini sa inyong kuwaderno.

16

Buluhaton 3: Pag-atiman sa Ilong

Ang limpyo nga ilong makapahimsog. Importante nga himsog ang atong ilong.

Kinsa ang mag-atiman sa ilong? Ngano man?

17 Hinumdomi:

Atong Ilong

Tune: Leron-leron Sinta Ni: Teodora D. Conde

Ilong ko, ilong mo Taliwtiw, lisngag, pango

Apan di ikasilo Kay sa Ginoo hinimo

Ilong para simhot Sa bahô ug sa humot

Ilong pagginhawa Paglimpyo kanunay.

Pagtulon-an 4: Ang Dila sa Pagtilaw

Magkat-on Kita

Ang atong dila naa sa sulod sa atong baba. Ang atong dila maoy gigamit sa pagtilaw og

pagkaon.

Nakatabang ang atong dila sa pagsulti.

18

Buluhaton 4: Ang Dila nga Nagti

Ania ang mga mosunod nga mga pagkaon nga atong gikaon.

Unsay lami sa mga pagkaon?

Isulat ang tam-is, aslom, parat, paít sa inyong kuwaderno.

1. 2. 3.

4. 5. 6.

7. 8. 9.

10.

19

Buluhaton 5: Pag-atiman sa Dila

Hain niining mga bata ang nag-atiman sa ilang dila? Pilia ang numero nga adunay hustong tubag.

Isulat kini sa inyong kuwaderno.

1 2 3 Ampingi ang imong dila.

Human og sepilyo sa imong ngipon, isunod ang dila. Init-init ang angay imnon.

Likayi ang pag- inom sa sobrang init nga ilimnon. Likayi ang pagkaon sa sobrang init nga pagkaon. Likayi ang pagkaon sa sobrang halang o kargado sa

lamas.

Hinumdomi:

Ang Akong Dila

Sinulat ni: Evelina M. Vicencio

Motilaw og pagkaon ang akong dila Pait, parat, aslom, ug tam-is

20

Pagtulon-an 5: Masidlakong Pahiyom sa

Himsog nga Baba

Magkat-on Kita

Buluhaton 1: Tam-is nga Pahiyom

Kinsa ang adunay himsog nga pahiyom? Idrowing ang inyong tubag sa kuwaderno.

21 Ang Atong Baba

Ang baba gamit sa pagkaon. Ang baba gamit sa pagtabî.

Ang baba adunay ngipon ug dila.

Ang ngipon mousap sa pagkaon nga atong kan-on. Ang dila motabang sa pag-usap usab.

Nagtinabangay sila para kanato. Ato silang atimanon.

Buluhaton 3: Ang Akong Panyan (Milk Teeth)

1. Tan-awa ang salamin.

2. Abliha ang inyong mga babâ.

3. Ihapa ang inyong ngipon.

4. Pila ka buok ang imong ngipon?

5. Aduna bay kulang ang imong ngipon?

6. Pila ka buok ngipon ang kulang?

7. Tan-awa ang hulagway sa panyan (baby

22

Kopyaha sa inyong kuwaderno.

Butangi og X ang mga nangawalang ngipon.

Mawala kanimo ang imong baby teeth.

Unya, mogawas ang bag-ong ngipon. Permanente na kana nga ngipon.

Atong Ngipon

Duha ka klase ang atong ngipon.

Ang una mao ang baby teeth.

Gitawag kana sila og panyan (milk teeth).

Ang mga bata adunay 20 ka baby teeth.

Ang ikaduhang klase mao ang permanenting ngipon.

23

Buluhaton 4: Magsepilyo Kita sa Atong mga

Ngipon

Magsepilyo ba ka sa imong mga ngipon?

Ang pagsepilyo makalimpyo sa atong baba. Makalimpyo kini sa atong ngipon.

Magpabiling limpyo ang dila kon magsepilyo. Makalimpyo usab kini sa atong lagos.

Makapahimsog ang pagsepilyo.

Kanus-a ka magsepilyo sa imong

ngipon?

Magsepilyo sa ngipon inig kahuman og

kaon.

24 Kinahanglanon:

sepilyo toothpaste o asin

usa ka basong tubig dental floss o

gamay nga tualya limpyong hilo

1. Kuhaa ang imong sepilyo.

2. Bas-a kini og limpyong tubig.

3. Butangi kini og gamay nga toothpaste.

4. Hinaya pagsepilyo ang ngipon.

25

6. Magsepilyo gikan sa wala padulong sa tuo.

7. Seguroa nga malimpyohan ang tanang kilid.

8. Iluwa ang sobrang laway ug toothpaste.

9. Hinaya pagsepilyo ang dila.

10. Hugasi pag-ayo ang sepilyo.

11. Hiposa ang limpyong sepilyo.

26

13. Trapohi ang baba sa limpyong tualya.

Ayaw Kalimti ang Pag-floss

Unsa ang floss?

Ang dental floss usa ka espesyal ug

nipis nga hilo.

Ibutang kini sa taliwala sa ngipon. Gamita ang floss sa pagkuha og kiki. Mag floss taliwala sa ngipon.

Ania ang pamaagi sa pag flossing.

Ayaw kalimot pag floss human sa pagsepilyo.

Makatabang kana sa paglimpyo sa atong

27

Hinumdomi

Magsepilyo ako sa akong ngipon _______. Sa pagsepilyo, mogamit ko ug __________.

Mogamit ko og floss sa akong ngipon __________. Sa pagfloss sa akong ngipon, mogamit ko ug ____. Moadto kita sa dentista __________.

Kinahanglanon: dental floss

glass of water

1. Ilibot ang dental floss sa duha ka tudlo.

2. Isuksok ang floss taliwala sa ngipon ug lagos.

3. Hinaya sa pag-bitad ang floss. 4. Eslayid ang floss pataas ug

paubos.

5. Likayi sa pagsamad sa lagos.

6. Limpyohi ang taliwala sa ngipon.

28

Pag-atiman sa atong Baba ug Ngipon

Buluhaton 1

A.Hain niini nga mga hulagway ang nagpakita og

maayong pamantasan?

Isulat ang numero sa inyong kuwaderno.

B. Hain ang nagpakita og ngil-ad og batasan?

Isulat ang numero sa inyong kuwaderno.

1.

2.

3.

4.

29

7.

8.

Buluhaton 2: Pagkaon nga Makapahimsog sa

Baba

Limpyohan nato ang atong ngipon. Magsepilyo kita sa atong ngipon. Mag floss kita sa atong ngipon.

Mokaon kita og masustansiyang pagkaon. Dili maayo ang sobrang tam-is.

Makadaot kini sa ngipon.

Idrowing ang



Idrowing ang



30

Buluhaton 3: Maayong Batasan alang sa

Masidlakong Pahiyom

Tan-awa ang kada hulagway.

I-praktis kanunay ang pamatasan nga angay’ng

BUHATON.

Likayi ang pamatasan nga DILI angay nga buhaton.

Buhata Dili

Magsepilyo kada human Mokaon ug moinom og

og kaon. sobrang tam-is nga pagkaon.

Kaon og makahimsog Ibutang ang dulaan sa

31

Mag floss kanunay Pa-ingkit og gahi nga

sa ngipon. pagkaon ug butang.

Magpa check up sa dentista Ibutang ang imong tudlo

kaduha matag tuig sa baba.

Hinumdomi

Ipabiling limpyo ang atong baba.

Himsog ang baba kon limpyo ang ngipon

Ang pagsepilyo ug pagfloss

32

Mga pamaagi para magpabiling himsog ang baba

 Likayi ang pagkaon og sobrang tam-is.

 Kaon sa masustansiyang pagkaon ug ilimnon.

 Magpa check up sa dentista kaduha matag tuig.

 Likayan ang pag-ingkit og gahi nga pagkaon ug

butang.

 Magsepilyo kada human og kaon.

 Mag floss kada human og kaon.

Himsog nga Baba

Ni: Teodora D. Conde

33

Pagtulon-an 6: Hamis nga Panit

Buluhaton 2: Mga Butang nga Makatabang

Pagpabilin Kanato nga Limpiyo

Kining mga butanga nagtabang kanato sa pagpabiling limpyo.

Naglimpyo kini sa nagkalain-laing bahin sa atong lawas.

Nanalipod kini sa mga bahin sa lawas.

Itandi ang mga butang ngadto sa mga bahin sa

lawasnga naglimpyo:

34

Buluhaton 3: Kanunay Akong Limpyo Matag

Adlaw

Ang tubig maayo para sa pagpanghugas. Maayo ang sabon para magpabiling limpyo. Hugasan ang nawong kada adlaw.

Maligo kada adlaw.

Mga Kinahanglanon: labakara

tualya

planggana ug kabô sabon ug sabonera

Maligo kada adlaw.

1. Gamit og limpyong tubig.

Gamit sa imong kaugalingong sabon.

Hugasi ug saboni ang buhok.

Waswasi pag-ayo.

2. Butangi og sabon ang

imong labakara.

35

Nusnosi ang gawas sa imong dalunggan.

Nusnosi ang ilok.

Ayuhon paghugas ang

nawong ug liog.

Waswasi ang labakara. Hugasi ang bukton. Hugasi ang bitiis.

36

3. Paugha ang buhok,

nawong ug lawas. Gamita ang tualya alang sa pagpauga.

Magsul-ob og limpiyong sinina kada adlaw. Nanalipod kini sa imong panit.

Magsul-ob og hayahay nga sinina.

Magsul-ob og sinina nga haom sa panahon. Magsul-ob og tsinelas o sapatos.

Sudlaya ang buhok.

37

Hingok-i ang imong kuko. Patabang sa magulang

nimo.

Mangatol ba ka?

Kinahanglan nga anaa kay kaugalingon nga— Sudlay ug eskoba (brush) sa buhok Labakara

Tualya

Sinina

Nakaila ba ka niining gagmay nga mga mananap?

Kuto tungaw Gitawag sila og kuto ug tungaw. Anha magpuyo ang kuto sa ulo. Ang tungaw mosulod sa panit. Makakatol sa ulo ang kuto.

Makakatol ang tungaw sa panit.

38

Magkanta Samtang Manglimpyo

Mao kini ang paghugas sa, nawong, paghugas,

Sa nawong, paghugas sa nawong; Mao kini ang paghugas sa

nawong

Sayo sa kabuntagon.

Mao kini ang paghugas sa buhok… Mao kini ang pagkaligo…

Mao kini ang paglimpyo sa dalunggan… Mao kini ang paghugas sa kamot…

Mao kini ang pagsepilyo...

Mao kini ang paghugas sa bukton … Mao kini ang paghugas sa tiil …

Mao kini ang paghugas sa lawas … Mao kini ang paghinguko…

Hinumdomi

Aron mahimsog,

batasanon ang pagpanglimpyo sa atong lawas.

39

Katapusang Eksamin

A.Sakto o Dili?

Basaha og maayo ang kada tudling.

Butangi og check () kon sakto.

Butangi og cross (X) kon sayop.

Isulat ang tubag sa inyong kuwaderno.

1. Moinom og init nga gatas.

2. Isikma og hinay ang ilong.

3. Maligo kada adlaw.

4. Ipabilin nga limpyo ang gawas sa dalunggan.

5. Masustansiyang pagkaon ug utanon.

6. Magsepilyo sa ngipon kausa sa usa ka semana.

7. Maayo para sa ngipon ang tam-is.

8. Limpyohan ang dalunggan og cotton buds.

9. Limpyohan ang ilong og tissue paper.

10. Lugoron ang mata kon katol.

B. Unsay Gamiton

Itandi ang mga butang nga gamiton. Isulat ang pares nga numero ug letra sa inyong kuwaderno.

1. Limugmog a.

2. Paglimpyo sa mata b.

3. Paglimpyo sa dalunggan c.

4.Pagtabon kon mo atsi d.

40 Pagtinò sa Kaugalingon

Himsog nga Pamaagi Kada

adlaw

Usahay Wala

1. Maligo ko.

2. Manglimpyo ko sa

dalunggan.

3. Manudlay ko sa buhok.

4. Manghunaw ko sa

mga kamot.

5. M

agsul-ob ko og limpyo

nga sinina.

6. Magsepilyo ko kada

human og kaon.

7. Mag-floss ko sa ngipon human og sepilyo.

8. Dili ko magdula kon init kaayo.

9. Manabon ko sa bukton kon moubo.

10. Hugasan nako ang

41

42 Sulayan Nato

A.Hain niining mga butanga ang makapasakit

kanimo?

43

B. Tun-i ang kada hulagway.

44

C.Tun-i ang kada hulagway.

Kinsa ang luwas?

Butangi og sunod sa numero.

Buhata kini sa inyong kuwaderno.

1. 2.

3. 4.

5. 6.

45

Pagtulon-an 1: Palihug Tabangi Ko

Buluhaton 1: Ay, Asa na Ko!

Ay, Asa na Ko!

Nangadto mi sa merkado gahapon Nagpalit si Mama og coloring set;

Sa among pagpanglakaw, nidalagan ako para makadula

Ug nawala si Mama nga wala na nako makita.

46

Buluhaton 2: Salig Ko Nimo!

Nawala ka.

47 Makatabang Ako Kanimo

Kinsa sila?

Hinganlan nato sila.

Sila ang nagtabang nato.

48

Buluhaton 4: Akong ID

Magbuhat kita og ID card.

Kopyaha ang tarheta (card) sa ubos ngadto sa

karton (cardboard).

Atimanon nato ang atong ID.

Dad-on nato kini kanunay.

Ipakita nato kana kon mawala kita.

Atong ipakita sa tawo nga atong kasaligan.

Hinumdom:

Pangayo og panabang sa tawo nga

imong nailhan.

Likayi ang pakig-estorya sa dili kaila.

Dad-a kanunay ang imong ID card.

Akong ID Card

49

Pagtulon-an 2: Luwas Ako sa Panimalay

Buluhaton 1: Walay Kalayo Palihug!

Unsay hinungdan sa sunog sa balay?

Pagdibuho og upat sa kanila sa usa ka papel.

Buluhaton 2: Breaking News!

Magbasa kita og balita.

NEWS ALERT!

Adunay brownout.

Molanat kini og tulo ka oras.

Mag-andam ang tanan og kandila. Mag-amping ug magpabiling luwas!

Pilia ang dili luwas nga buhat.

Likayi ang pagdula og kalayo. Para dili ka masakitan.

50

Buluhaton 3: Oops! Ayaw Hikapa!

Adunay mga butang nga mapuslanon. Makadaot usab ang uban.

Kini sila maoy hinungdan sa aksidente.

51

Ang hait nga mga butang makasamad. Danglog ang basâ nga salog.

Mahimo kitang mahulog ug masakitan.

Aduna’y makahilong butang nga makita sa balay. Ayaw sila hikapa o tilawi.

Hinumdomi:

Maayong Pamaagi sa Balay

Gidili ang pagdula og kalayo.

Gidili ang pagdula og hait nga mga

butang.

Ipabilin nga ugá ang salog.

Gidili ang paghikap og mga butang nga

wala nimo mailhi.

Gidili ang pagtilaw og mga butang nga

52

Pagtulon-an 3: Luwas Ako kon Naa Sulod

sa Eskwelahan

Buluhaton 1: Hain Kini?

Hain kining dapita sa eskwelahan? Pilia ang ngalan sa dapit.

classroom clinic

dulaanan library

garden canteen

53

Buluhaton 2: Itugma ang Akong Trabaho

Kinsay mag-atiman nato sa eskwelahan? Idugtong ang mga tawo sa ilang trabaho. Itandi ang numero

sa letra. Isulat kini sa inyong kuwaderno.

a. Doctor

b. Dyanitor

c. Nars

d. Guardia

e. Teacher

1.

2.

3.

4.

54

Buluhaton 3: Star Pupils

Buotan ba ka?

Kopyaha ang drowing nga nagpakita og maayo nga mga bata. Buhata kini sa inyong kuwaderno.

Hinumdomi:

Ang disgrasya mahitabo usab sa eskwelahan.

Sunda ang balaod sa eskwelahan.

55

Pagtulon-an 4: Ang Biyaheng Luwas

Buluhaton 1: Ang Kahibulongang Biyahe

Nag field trip ang mga bata. Tan-awa ang hulagway.

Unang Ang-Ang nga Field Trip

Talamdan

8:00-10:00 a.m. Zoo

10:00-12:00 noon Museum

12:00-2:00 p.m. Paniudto

2:00-4:00 p.m. Park

56

Buluhaton 2: Mag-drive Kita

Unsaon nimo pag-adto sa tunghaan? Unsa kini nga mga sakyanan?

Itandi o itukma ang hulagway sa iyang ngalan. Idrowing ang pares sa inyong kuwaderno.

Banca

Bisikleta

Bus

Dyip

57

Buluhaton 3: Sakto ba?

Unsaon nimo pagsakay sa sakyanan? Unsay imong buhaton?

Unsay dili nimo angay nga buhaton?

Kopyaha ang eksakto o tukmang aksiyon sa inyong kuwaderno.

Hinumdomi

Kanunay nga magmatngon sa sakyanan.

Dili magdula o maglangas.

58

Pagtulon-an 5: Aguy! Sakit!

Buluhaton 1: Ay, Nasakitan Ako!

Tan-awa ang hulagway. Basaha ang balak.

Ayay! Ang Dugo!

Ni Mark Kenneth S. Camiling

Usa kadto ka adlaw nga masanagon Busa nagdula ako tibuok adlaw. Nagdagan-dagan ako sa dalan, Pagkaanindot niini nga adlawa!

59

Buluhaton 2: Hait Na!

Tan-awa ang mga butang. Unsay makapasakit kanimo?

60

Hulata hangtod wala nay dugo.

Hugasan ug sabon ang palibot sa samad.

Hugasan pag-ayo og tubig.

Paugahon gamit ang limpyo nga tualya.

Buluhaton 3: Manglimpyo Kita!

Unsaon pagpanglimpyo sa gamay samad o hiwà? Sunda ang pamaagi.

Pangayo og tabang human nimo ni buhata. Taboni ang samad.

Hugasan ang samad og tubig.

61

Hinumdomi:

Mag amping sa hait nga mga butang.

Likayi ang binugoy nga dula.

Dili mag panic o malisang kon masamad.

Sunda ang pamaagi sa paglimpyo sa gagmayng samad.

Mangayo og tabang.

Pagtulon-an 6: Luwas Ako sa Binuhing

Hayop

Buluhaton 1: Paminaw Kanako

Aduna ba kay binuhing hayop sa balay? Unsay imong paboritong hayop?

Paminawon nato ang mga tingog.

Kopyaha ang hayop nga naghatag og tingog sa inyong kuwaderno.

62

Arf! Arf! Meow!

Meow!

Meow! Meow! Oink! Oink!

63

Buluhaton 2: Kumosta Higala!

Himamaton nato ang atong mga binuhing hayop. Paminaw sa ilang isulti.

Hinumdomi:

Maayo ra nga magdula og binuhing hayop.

Likayan ang pagpasakit og hayop.

Makadaot ang hayop kanimo.

Iro ako. Atimana ko. Ayaw ko pasakiti. Tingali mapaakan ka.

Iring ako. Atimana ko. Ayaw ko pasakiti. Tingali makamrasan ka.

64

Pagtulon-an 7: Good Touch, Bad Touch

Buluhaton 1: Luwas Kita

Himamaton nato ang atong mga bag-ong higala. Paminawon nato ang ilang isulti.

Ako si Paulo. Mahigalaon ako.

Higala kita. Maglamano ta.

Magkupot ta nga dili hugot. Dili hugot kaayo.

65

Ako si Pat.

Malipayon ug buotan. Managhigala ta.

Maglamano ta.

Magkupot ta nga dili hugot. Dili hugot kaayo.

66

Buluhaton 2: Sayop Kana!

Tan-awa ang hulagway. Hain ang sayop?

67

Hinumdomi:

Respetohan nato ang atong mga higala ug pamilya.

Balibari ang hikap nga malaw-ay.

Adunay maayo nga hikap.

Adunay dili maayo nga hikap.

Likayan nato ang dili maayo nga hikap.

Pagtulon-an 8: Nagbinuotan Ako ug Ako

Luwas

Buluhaton 1: Maayo Kana!

Tan-awa ang mga hulagway. Pilia ang maayong buhat.

69

Buluhaton 2: Unsay Sunod Mahitabo?

Tan-awa ang mga hulagway. Dili kini maayo nga mga aksyon.

Unsa kaha ang sunod nga mahitabo?

Unsay imong buhaton?

70

Hinumdomi

Magbinuotan kanunay.

Likayan ang mapintas nga aksyon.

Makapasakit ka sa uban.

Makapasakit ka sa imong kaugalingon.

Mag “sorry” kon makapasakit sa uban.

Atong Susihon

A.Hain niini ang hinungdan sa samad?

Isulat ang numero sa inyong kuwaderno.

1. Thumbtacks 2. Gunting

71

5. Kutsilyo 6. Stuffed toys

7. Plastic bottle 8.nails

72

A.Tun-i ang hulagway.

Pilia ang mga maayong pamatasan.

Isulat ang numero sa kuwaderno.

1. 2.

3. 4.

5.

6.

73

B. Tun-i ang mga hulagway

I-drowing ang kon nagpakita kini sa maayo o husto nga paghikap. Buhata kini sa inyong

kuwaderno.

1. 2.

3. 4.

5. 6.