The effect of training and path interaction in spatial learning
:
/ / :
/ /
Yazdi S.M. PhD , Zand-Karimi Gh. MSc
Abstract
:
!"#
$
%& ' ( ) ' *+"
, - ./ .
:
!1 2 3 4 .
./ %& ' 567
, - '1 .
877 ,9/ : ;9 <1 %
9 / =>" *? @A ) ( ,
<1 43A )
C+ D ( !"# "F
. G"
$ A ) HI C+ *9 HI 43
J( .
:
" K ,?/ ? 3 $ L 9 MC M?
*? 43A ) %& $/
- N#1 O- % 1
. , K" PQ% . $ A R1 ;A
:S
. + T 3 $43A :S
"C F .
;*U T V 43A 2 OT1 .
! " :
#1 "
43A OT1
3A , #1 O- M .
"
1 F $*? 43A ,Q 43A ? ?
J W "X? ?
.
# $% :
$":N !"# $
Introduction: The aim of the present research was to investigate the effects of blocked thinking in spatial learning involving searching for a target in both spiral and stepwise paths in store enclosures.
Method: This was an experimental study designed to investigate store enclosures of 350 boutiques. A sample of 100 random selected participants had to search for the target using both spiral and stepwise paths with a verbal address and visual training (map reading). The variables of the study were training with both verbal and map levels and path with both spiral and stepwise levels.
Results: The overall results showed that the effects of blocked thinking were significantly stronger when participants were released into a spiral enclosure with verbal training. According to the results of the two-way ANOVA, the means of the path variables were more significant than those of the training variables. In addition, the interaction between training and path was significant.
Conclusion: These results showed that the interaction of training and path was significant in experiments of human spatial learning. The results of this research proved that spatial training blocks thinking less than verbal training. Keywords: Spatial Learning, Implicit Searching, Blocked Thinking
ﺑﺮﺗ مﻮﻠﻋ هﺪﻜﺸﻧاد ،ﻲﺳﺎﻨﺸﻧاور هوﺮﮔ ﻴﺘ
ﻲ ﺳﺎﻨﺸﻧاور و ﻲ ، ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ءاﺮﻫﺰﻟا هﺎﮕﺸﻧاد
1 - هﺪﻜﺸﻧاد ،ﻲﺳﺎﻨﺸﻧاور هوﺮﮔ ﺑﺮﺗ مﻮﻠﻋ
ﻴﺘ ﻲ ﺳﺎﻨﺸﻧاور و ﻲ ، ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ءاﺮﻫﺰﻟا هﺎﮕﺸﻧاد
________________________________
_____________
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻪﻧﺎﺸﻧ ﻞﻣﺎﻌﺗ تاﺮﺛا رﺎﺑ ﻦﻴﻟوا )
Sign ( ﻲﭘ و ﻂﺳﻮﺗ نآ ﺪﻣآ
ﻒﻟوﺎﭘ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ]1
[ . رد يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻪﻛ دﻮﻤﻧ حﺮﻄﻣ يو
ﻪﻧﺎﺸﻧ ﻦﻴﺑ ﻪﻄﺑار درﻮﻣ A
ﻲﭘ و ﻲﻣ ،نآ ﺪﻣآ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
نﺎﻣﺰﻤﻫ رﻮﻃ
ﺖﻣﻼﻋ يﺮﻴﮔدﺎﻳ B
ﺖﺤﺗ ار ﺮﻴﺛﺎﺗ ﺪﻫد راﺮﻗ . حﺮﻄﻣ يو ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﻪﻧﺎﺸﻧ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ،ﻪﺑﺎﺸﻣ ﻂﻳاﺮﺷ ﺖﺤﺗ ﻪﻛ دﺮﻛ A
ﻲﻣ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻪﻧﺎﺸﻧ B ﺪﻨﻛ ﻞﻴﻬﺴﺗ ار ]2
.[ ﻪﻧﺎﺸﻧ ﻪﻛ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا يﺮﻴﮔدﺎﻳ A
ﻲﭘ ﻚﻳ ﺶﻴﭘ ار ﺪﻣآ ﻲﻣ ﻲﻨﻴﺑ
ﺐﻛﺮﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺮﺑ مﺪﻘﻣ ،ﺪﻨﻛ
ﻪﻧﺎﺸﻧ زا ﺶﻴﭘ يﺎﻫ ﻲﻨﻴﺑ
AB ﻲﻣ و ،ﺖﺳا ﻪﺑﺎﺸﻣ دراﻮﻣ رد ﺪﻧاﻮﺗ
ﻪﻧﺎﺸﻧ يﺮﻴﮔدﺎﻳ B
ﻪﻧﺎﺸﻧ ﻪﻴﻟوا رﻮﻬﻇ ﻪﻛ ﻲﻄﻳاﺮﺷ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رد ار
A ﻲﻤﻧ ﺮﺑ رد ار ﺪﻨﻛ دوﺪﺴﻣ دﺮﻴﮔ
]3 .[ ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻲﻠﺻا ﻪﻴﺿﺮﻓ
ﻪﺸﻘﻧ ﻲﻣ حﺮﻄﻣ ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ يرادﺮﺑ ﺪﻨﻛ
ﻪﺑ ،ﻂﻴﺤﻣ رد تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻪﻛ رﻮﻃ
زوﺮﺑ ،شوﺎﻛ ﻲﻃ رد نﺎﺴﻧا ﻲﻳﺎﻀﻓ ﺶﻧاد ﻢﺘﺴﻴﺳ رد رﺎﻛدﻮﺧ ﻲﻣ ﻲﻧﺎﺳر ﺪﻧﻮﺷ ]4 .[ ﺶﻫوﮋﭘ هﺪﻴﺳر ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ ﺮﮕﻳد يﺎﻫ ﻪﻛ ﺪﻧا
ﻲﮔﮋﻳو سﺎﺳاﺮﺑ ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻂﻴﺤﻣ ﻲﺳﺪﻨﻫ يﺎﻫ
ﺶﺨﺑ رد ،
ﻲﻣ خر ﺰﻐﻣ ﻪﻧﺎﻴﻫآ ﺪﻫد
]5 ، 6 .[
ﻲﻣ ار ﻲﻨﻫذ ﺮﻳوﺎﺼﺗ ﻳﺎﻤﻧزﺎﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ ناﻮﺗ
ﻦﻴﻤﻫ و ﻲﻳﺎﻀﻓ ﻲ رﻮﻃ
داد راﺮﻗ ﻮﺠﺘﺴﺟ درﻮﻣ ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ يﺎﻴﺷا .
ﻪﺑ ﻲﻣ ﺮﻈﻧ رد ﻮﺠﺘﺴﺟ ﺪﺳر
ﻲﻧﻻﻮﻃ ﻞﺻاﻮﻓ ﺎﺑ ،ﻲﻨﻫذ ﺮﻳوﺎﺼﺗ هﺎﺗﻮﻛ ﻞﺻاﻮﻓ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺗ
،ﺮﺗ
ﻲﻣ لﻮﻃ يﺮﺘﺸﻴﺑ نﺎﻣز ﺪﺸﻛ
]7 .[ ﺮﺛا ،يﺮﮕﻳد ﺶﻫوﮋﭘ رد
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻼﻣﺎﻛ ﻲﻨﻫذ ﻪﺘﻔﻬﻧ يﻮﺠﺘﺴﺟ ]8
.[ ﻦﻳا رد
ﻲﻨﻫذ يﻮﺠﺘﺴﺟ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻢﻫ ﺎﺑ يدﺎﻋ داﺮﻓا و ﺎﻨﻴﺑﺎﻧ داﺮﻓا رد
ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ .
ﺖﻛﺮﺷ ﺶﻳﺎﻣزآ ﻦﻳا رد ﻚﻳ ﺮﻳوﺎﺼﺗ ،ﺎﻨﻴﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﺪﻧدﺮﻛ هﺪﻫﺎﺸﻣ ار ﻪﺸﻘﻧ .
زا ار ﻪﺸﻘﻧ نﺎﻤﻫ ﺮﻳوﺎﺼﺗ ﺰﻴﻧ ﺎﻨﻴﺑﺎﻧ داﺮﻓا
ﻲﻣ كاردا ﻪﺴﻣﻻ ﻖﻳﺮﻃ ﺪﻧدﺮﻛ
. ﺖﻛﺮﺷ زا ﺲﭙﺳ ﻪﺘﺳاﻮﺧ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﻪﺑ ار ﺮﻳوﺎﺼﺗ ﺪﺷ ﺪﻨﻨﻛ رﻮﺼﺗ ﻲﻨﻫذ رﻮﻃ
. ﺎﭘ ﺖﻋﺮﺳ ﻪﭼﺮﮔا ﻪﺑ ﺦﺳ
ﺖﻛﺮﺷ يﻮﺳ زا ﻒﻴﻟﺎﻜﺗ ﻪﻤﻫ زا ﺮﺗﺪﻨﻛ ﺎﻨﻴﺑﺎﻧ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﺖﻛﺮﺷ ﺖﻛﺮﺷ ﺦﺳﺎﭘ يﻮﮕﻟا ﻲﻟو دﻮﺑ ﺎﻨﻴﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ ﻪﺑ ﺎﻨﻴﺑﺎﻧ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﺖﻛﺮﺷ ﺦﺳﺎﭘ يﻮﮕﻟا نﺎﻣز ﻲﻨﻌﻳ ؛ﺖﺷاد ﺖﻫﺎﺒﺷ ﺎﻨﻴﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
يﺎﻫ
هﺎﺗﻮﻛ ﻞﺻاﻮﻓ رد ﻮﺠﺘﺴﺟ ياﺮﺑ ،ﺦﺳﺎﭘ رد ﻮﺠﺘﺴﺟ زا ﺮﺘﻌﻳﺮﺳ ،ﺮﺗ
ﻲﻧﻻﻮﻃ ﻞﺻاﻮﻓ دﻮﺑ ﺮﺗ
. ﻲﻣ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻪﻛ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺠﻴﺘﻧ ناﻮﺗ
ﺖﺳا ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻲﻨﻫذ ﻪﺘﻔﻬﻧ يﻮﺠﺘﺴﺟ ﻪﺑ ﺪﺣ ﻪﭼ ﺎﺗ ﻲﻳﺎﻀﻓ .
ﻪﻧﺎﺸﻧ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻪﻛ ﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ﻲﺸﻫوﮋﭘ رد رد ،ﻲﺳﺪﻨﻫ يﺎﻫ
دراد دﻮﺟو ﻲﺳﺪﻨﻫ ﻪﻧﺎﺸﻧ دﻮﺟو مﺪﻋ و دﻮﺟو ﻂﻳاﺮﺷ .
ﻪﻧﺎﺸﻧ دﻮﺟو
ﻲﻣ ﺖﻳﻮﻘﺗ ار يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻲﺳﺪﻨﻫ ﺪﻨﻛ
. ﻪﻧﺎﺸﻧ ناﺪﻘﻓ ،ﻞﺑﺎﻘﻣ رد
ﻴﻌﻀﺗ ار يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻲﻣ ﻒ
ﺖﺴﻴﻧ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ناﺪﻘﻓ ﻲﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﺎﻣا ﺪﻨﻛ
]9 .[ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻛ ﻲﺸﻫوﮋﭘ رد
رﺪﻧﺎﺴﻜﻟا و نﻮﺴﻠﻳو
] 10 [ ترﻮﺻ
نوﺪﺑ اﺪﺘﺑا يﺮﺗﻮﻴﭙﻣﺎﻛ ﻂﻴﺤﻣ ﻚﻳ رد ،شوﺎﻛ ﻲﻌﻗاو نﺎﻣز ،ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ،ﺎﻤﻨﻫار ﻢﺋﻼﻋ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﺲﭙﺳ و ﺎﻤﻨﻫار ﻢﺋﻼﻋ ﺖﻓﺮﮔ . ﺪﺴﻧا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺮﻫ رد ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻪﻛ ﺪﺷ ﻦﻳا ﻪﺠﻴﺘﻧ دا
دﻮﻤﻧ اﺪﻴﭘ . ﺖﻛﺮﺷ ،ﻂﻴﺤﻣ ود ﺮﻫ رد ﻲﻨﻌﻳ نﺎﻜﻣ رد نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﻲﺑﺎﻳ
ﺪﻧﺪﺷ ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا رﺎﭼد فﺪﻫ .
ﺮﺛا ﻪﻛ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻦﻜﻴﻟ يزﺎﺠﻣ ﻪﻃﻮﺤﻣ ﻂﻘﻓ ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ يﺮﻴﮔدﺎﻳ داﺪﺴﻧا و ﻪﺘﻔﻬﻧ يﻮﺠﺘﺴﺟ
) ﺎﻤﻨﻫار ﻢﺋﻼﻋ نوﺪﺑ يﺮﺗﻮﻴﭙﻣﺎﻛ ﻂﻴﺤﻣ (
،دﺮﻴﮕﺑ راﺮﻗ شوﺎﻛ درﻮﻣ
ﺋﻼﻋ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻧﺎﻣز زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﻠﻴﺧ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ﺎﻤﻨﻫار ﻢ
. رد
ﺎﻤﻨﻫار ﻢﺋﻼﻋ ﻚﻤﻛ ﻪﺑ ،ﻲﻨﻫذ ﻪﺘﻔﻬﻧ يﻮﺠﺘﺴﺟ ﺮﺛا ﺶﻳﺎﻣزآ ﻦﻳا ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ﻼﻣﺎﻛ .
ﻢﺋﻼﻋ دﻮﺟو ﻪﻛ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ اﺮﻳز
ﻲﻣ ﺐﺟﻮﻣ ﺎﻤﻨﻫار ﺖﻛﺮﺷ ﻪﻛ ﺪﻧﻮﺷ
ﻪﺑ ار ﻪﻃﻮﺤﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ ترﻮﺻ
نآ ،ﺦﺳﺎﭘ ﻪﺑ زﺎﻴﻧ مﺎﮕﻨﻫ رد و هدﺮﻛ يراﺬﮔﺰﻣر ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ ﻪﺸﻘﻧ ﻚﻳ ر ﺪﻨﻨﻛ ﻮﺠﺘﺴﺟ ﻼﻤﻋ ا .
ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻛ ﻲﺸﻫوﮋﭘ رد ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻦﻳا
و ﻦﻣﺰﻳد
يرﻮﻟ
] 11 [ ﻲﻣ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ،ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ناﻮﺗ
يﺎﻫ
يﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ﻦﻴﻣﺎﺗ ﻖﻳﺮﻃ زا ار داﺮﻓا ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺪﺷر يﺎﻫ
ترﺎﻬﻣ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ عﻮﻨﺗ و ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺎﻫ يراﺪﻳد يﺎﻫ
رد ﻲﺘﻛﺮﺣ
دﻮﻤﻧ ﻚﻳﺮﺤﺗ ،ﻲﺿﺎﻳر ﻒﻴﻟﺎﻜﺗ .
ﺎﻬﻧآ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد ﺎﺑ ﺪﻨﺘﺴﻧاﻮﺗ
ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ،يﺪﻌﺑ ﻪﺳ ﺮﻳوﺎﺼﺗ دﺎﺠﻳا ﺖﻬﺟ و ﻲﻳﺎﻀﻓ يراﺪﻳد يﺎﻫ
ﻲﺑﺎﻳ
ﺪﻨﻨﻛ ﺖﻳﻮﻘﺗ ار داﺮﻓا ﻲﻳﺎﻀﻓ .
ﺖﺧﺎﺳ رد ﺎﻬﻧآ ﺶﻫوﮋﭘ ﺞﻳﺎﺘﻧ زا
يزﺎﺑ و داﺮﻓا ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺖﻳﻮﻘﺗ ﺖﻬﺟ ،صﺎﺧ يﺮﺗﻮﻴﭙﻣﺎﻛ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﻛدﻮﻛ صﻮﺼﺧ .
ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
ﻦﻟﺎﻛ
] 12 [
ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﻪﻛ
ﻪﺑ ﻴﮔرﺎﻛ ﮓﻧر يﺮ هزاﺪﻧا ،ﻚﻳزﻮﻣ ،ﺎﻫ ﻒﻴﻟﺎﻜﺗ و ﺎﻫ
يراﺪﻳد زا ﺮﻈﻧ فﺮﺻ ار داﺮﻓا ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ،عﻮﻨﺘﻣ ﻲﻳﺎﻀﻓ
ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا شﻮﻫ ﺢﻄﺳ ﺎﻳ ﺲﻨﺟ ،يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻚﺒﺳ ،ﻦﺳ ﺪﻫد
. ﻦﻳا
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻂﻴﺤﻣ ﻪﻛ ﺪﻫد
كﺮﺤﻣ زا ﻮﻠﻤﻣ ﻪﻛ هﺪﻴﭽﻴﭘ يﺎﻫ يﺎﻫ
ﺖﻬﺟ و هزاﺪﻧا ،ﻞﻜﺷ ،ﮓﻧر ﻲﻣ هزاﺪﻧا ﻪﭼ ﺎﺗ ،ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﺑﺎﻳ
ﺪﻨﻧاﻮﺗ رد
ترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻚﻤﻛ ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺎﻫ
ﺪﻨﺷﺎﺑ هﺪﻨﻨﻛ .
ﺶﻫوﮋﭘ زا ﻚﻳ ﭻﻴﻫ مﺎﺠﻧا يﺎﻫ
و ﻲﻳﺎﻀﻓ شزﻮﻣآ ﺮﺛا ،قﻮﻓ هﺪﺷ
ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ رد و ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا رد ار ﻲﻣﻼﻛ شزﻮﻣآ ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﻜﻧ .
ﻲﻠﻋ مﺎﺠﻧا تﺎﺸﻳﺎﻣزآ ﻢﻏر يﺮﻴﮔدﺎﻳ يور ﺮﺑ هﺪﺷ
ترﺎﻬﻣ ﺶﻳﺎﻣزآ زﻮﻨﻫ ،ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺎﻫ ﺎﻫ
ي ﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻪﻨﻴﻣز رد ﻲﻤﻛ ي
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ نﺎﺴﻧا يور ﺮﺑ ﻪﺘﻔﻬﻧ يﻮﺠﺘﺴﺟ و ﻲﻳﺎﻀﻓ .
رد
ﺮﺛا ﻪﻛ دﻮﺑ ﻦﻳا فﺪﻫ ،ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد ﻪﻛ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ درﻮﻣ نﺎﺴﻧا ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ يور ﺮﺑ ،ﺮﻴﺴﻣ و شزﻮﻣآ ﻞﻣﺎﻌﺗ دﺮﻴﮔ راﺮﻗ ﻲﺳرﺮﺑ .
ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻂﻴﺤﻣ ﻚﻳ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد ﻂﻴﺤﻣ
ﺖﺳا . ﻲﻣ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ داﺪﺴﻧا و ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ناﻮﺗ
رد ﺮﻜﻓ
ﻪﻧ ،ار نآ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻲﻨﻫذ يﻮﺠﺘﺴﺟ ﻪﺑ ﻂﻘﻓ
ﻲﻨﻫذ ترﻮﺻ ﻪﻜﻠﺑ
داد راﺮﻗ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻲﻧﺪﺑ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ .
ﻦﻳا ﻪﻧﺎﻳاﺮﮔﻮﻧ ﻪﺒﻨﺟ
ﺖﻛﺮﺷ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا رد ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﺑ ار ﻮﺠﺘﺴﺟ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﻲﻨﻫذ ﻞﻜﺷ
ﻲﻣ مﺎﺠﻧا ﻲﻤﺴﺟ و ﺎﻨﺑ ،ﺪﻨﻫد
ﻦﻳا رد ﻪﺘﻔﻬﻧ يﻮﺠﺘﺴﺟ يﺎﻄﺧ ﻦﻳاﺮﺑ
ﻲﻣ ﻞﻗاﺪﺣ ﻪﺑ ﺶﻳﺎﻣزآ ﺪﺳر
. نﻮﺴﻠﻳو ﻂﺳﻮﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﺶﻳﺎﻣزآ
د ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ زا ،رﺪﻧﺎﺴﻜﻟا و دﺮﻓ ،ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ يﺮﺗﻮﻴﭙﻣﺎﻛ ﻂﻴﺤﻣ ر
ﻲﻣ ﺶﻨﻫذ ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫﺮﻴﺴﻣ شوﺎﻛ ﻪﺑ ردﺎﻗ دﻮﺒﻧ ،ﺪﻴﺳر
. ﻦﻳا رد
ﺖﻛﺮﺷ ﺮﻫ ﺶﻳﺎﻣزآ ﻲﻣ هﺪﻨﻨﻛ
ار دﻮﺧ ﻲﺿﺮﻓ يﺎﻫﺮﻴﺴﻣ ﺖﺴﻧاﻮﺗ
ﺪﻫد راﺮﻗ شوﺎﻛ درﻮﻣ .
ﺐﺟﻮﻣ ار ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا تروﺮﺿ ﻪﻛ ﻲﻠﻣﺎﻋ
ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻂﻴﺤﻣ رد ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا ﺮﺛا و ﻪﺘﻔﻬﻧ يﻮﺠﺘﺴﺟ ﻲﺳرﺮﺑ ،ﺪﺷ ﻓ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ دﻮﺑ ﻲﻧﺪﺑ ﺖﻴﻟﺎﻌ .
نﺎﺴﻧاﺮﻴﻏ ﻲﻧدﻮﻣزآ يور ﺮﺑ اﺮﺜﻛا ،ﺪﻧدﻮﺑ هداد راﺮﻗ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺪﻧدﻮﺑ ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ ]
13 ، 14 [ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﻪﻜﻨﻳا ﺎﻳ و
رﺪﻧﺎﺴﻜﻟا و نﻮﺴﻠﻳو
رد
ﺪﻧدﺮﻛ ﻲﺳرﺮﺑ نﺎﺴﻧا يور ﺮﺑ ار قﻮﻓ ﻪﻔﻟﻮﻣ ود ﻦﻳا يزﺎﺠﻣ ﻂﻴﺤﻣ .
ﻞﻣﺎﻌﺗ ﺎﻳآ ﻪﻛ دﻮﺑ ﻦﻳا لاﻮﺳ رد ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا ،ﺮﻴﺴﻣ و شزﻮﻣآ
ﻲﻣ ﻞﻗاﺪﺣ ﻪﺑ ار يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﭻﻴﭘرﺎﻣ ﺮﻴﺴﻣ رد داﺮﻓا ﺎﻳآ ؟ﺪﻨﻧﺎﺳر
ﻲﻣ ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا رﺎﭼد ﻲﻧﺎﻜﻠﭘ ﺮﻴﺴﻣ رد داﺮﻓا زا ؟ﺪﻧﻮﺷ
شور
ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ شور ﻪﺑ ،ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ .
ﺶﻳﺎﻣزآ ﻦﻳا رد
ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ يور ﺮﺑ شزﻮﻣآ و ﺮﻴﺴﻣ ﻞﻣﺎﻌﺗ ﺮﺛا راﺮﻗ ﺪﻳآ ﺖﺳﺪﺑ ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا و ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺮﺛا ﺎﺗ ﺖﻓﺮﮔ .
ﻪﺑ رود ﻪﺳ ﻪﻛ ﻞﻜﺷ نوﺰﻠﺣ ﻲﻫﺎﮕﺷوﺮﻓ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻚﻳ رد ﺶﻫوﮋﭘ ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ دﻮﺑ هﺪﻴﭽﻴﭘ دﻮﺧ رود .
،ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻦﻳا بﺎﺨﺘﻧا زا فﺪﻫ
ﺖﻛﺮﺷ ﻪﻛ دﻮﺑ ﻦﻳا رد ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا و ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﻪﺑ ﻂﻘﻓ ﻪﻧ ار نآ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻲﻨﻫذ يﻮﺠﺘﺴﺟ ﻲﻨﻫذ ترﻮﺻ
ﻪﻜﻠﺑ ،
ﺪﻨﻫد مﺎﺠﻧا ﻲﻧﺪﺑ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ .
ﻪﻫار ود ياﻮﻧآ ﻚﻳ ﻂﺳﻮﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ
ﺪﻧﺪﺷ جاﺮﺨﺘﺳا .
ﺶﻳﺎﻣزآ ﻦﻳا رد 100
ﺖﻛﺮﺷ ﺮﻔﻧ ﺲﻨﺟ ﺎﺑ هﺪﻨﻨﻛ
ﻦﺳ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺎﺑ ﺮﻛﺬﻣ 2
/ 32 لﺎﻣﺮﻧ ﻲﺘﻣﻼﺳ ياراد ﻲﮕﻤﻫ ﻪﻛ لﺎﺳ
هدﺮﻜﻧ ﺖﻛﺮﺷ يﺮﮕﻳد ﻪﺑﺎﺸﻣ ﺶﻳﺎﻣزآ ﭻﻴﻫ رد ﻦﻳا زا ﺶﻴﭘ و هدﻮﺑ ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ،ﺪﻧدﻮﺑ .
ﻞﻴﻟد ﺮﺑ ﻪﻛ دﻮﺑ ﻦﻳا ،ﺲﻨﺟ ﺮﻴﻐﺘﻣ لﺮﺘﻨﻛ
توﺎﻔﺗ ،يژﻮﻟﻮﻜﻴﺴﭘورﻮﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻖﺒﻃ رد ﻲﺘﻴﺴﻨﺟ يﺎﻫ
ترﺎﻬﻣ ﺪﻧراد ﺶﻘﻧ ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺎﻫ .
ﻞﺤﻣ ندروآدﺎﻳ ﻪﺑ نﺎﻧز ياﺮﺑ
هﺪﻳد ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫﺰﻴﭼ ﺪﻧا
) ﻲﻳﺎﻀﻓ نﺎﻜﻣ ﻪﻈﻓﺎﺣ (
نﺎﺳآ ﺖﺳا ﺮﺗ . رد
هدﺎﺳ نادﺮﻣ ياﺮﺑ ﻲﻳﺎﻀﻓ ﺮﻳوﺎﺼﺗ ﻲﻨﻫذ ﺶﺧﺮﭼ مﺎﺠﻧا ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ ﺮﺗ
ﺖﺳا . ﺎﺠﻧآ زا نﻮﻣزآ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﻛ ﺶﺧﺮﭼ ﻞﻣﺎﺷ ،ﻲﻳﺎﻀﻓ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ يﺎﻫ
نﻮﻣزآ رد نﺎﻧز ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رد نادﺮﻣ و ﺖﺳا ﻲﻨﻫذ ﺞﻳار يﺎﻫ
ترﺎﻬﻣ ﺪﻧراد يﺮﺘﻬﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ،ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺎﻫ ]
15 [ ﻪﻛ ﻦﻳا ياﺮﺑ اﺬﻟ ،
ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا نادﺮﻣ زا ﻪﻧﻮﻤﻧ هوﺮﮔ ،ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻖﻴﻗد ﺶﻳﺎﻣزآ ﺞﻳﺎﺘﻧ .
ﺖﻛﺮﺷ ﻪﺘﺳد رد نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ يﺎﻫ
25 ﻪﺑ ﻲﻳﺎﺗ ﺎﺼﺗ رﻮﻃ ﻚﻴﻜﻔﺗ ﻲﻓد
،ﺶﻳﺎﻣزآ زا ﺢﻄﺳ ﺮﻫ ياﺮﺑ ﺎﺗ ﺪﻧﺪﺷ 25
ﺖﻛﺮﺷ ﺪﺷﺎﺑ دﻮﺟﻮﻣ هﺪﻨﻨﻛ .
دﻮﺑ گرﺰﺑ هﺎﮕﺷوﺮﻓ ﻚﻳ ﻂﻴﺤﻣ ،ﺶﻳﺎﻣزآ ﻦﻳا رد هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ راﺰﺑا نآ يﺎﻨﺑ ﺮﻳز ﺖﺣﺎﺴﻣ ﻪﻛ 10.000
ﻚﻴﺗﻮﺑ داﺪﻌﺗ و ﺮﺘﻣ ﻞﺧاد يﺎﻫ
ﺮﺑ ﻎﻟﺎﺑ نآ 350
دﻮﺑ دﺪﻋ . ﻪﺑ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻦﻳا ﺖﺳرد نوﺰﻠﺣ ﻚﻳ ﻞﻜﺷ
ود ﻪﺑ رود ﻪﺳ ﻪﻛ هﺪﺷ ﻪﻘﺒﻃ ﻚﻳ ﻢﻜﺣ رود ﺮﻫ و دﻮﺑ هﺪﻴﭽﻴﭘ دﻮﺧ ر
ﺖﺷاد ار . هﺎﮕﺷوﺮﻓ زا ﻲﻠﺻا ﻪﻘﺒﻃ ﻪﺳ ،ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻦﻳا ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻞﻴﻜﺸﺗ ار عﻮﻨﺘﻣ ﻞﻗاﺪﺣ ﻪﻘﺒﻃ ﺮﻫ رد و داد
23 ﺮﻴﺴﻣ زا ژﺎﺳﺎﭘ
ﻲﻣ ﺐﻌﺸﻨﻣ ﻲﻠﺻا ﺪﻧﺪﺷ
. رد داﺮﻓا ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺶﻳﺎﻣزآ ياﺮﺑ
يﺎﻬﺘﻧا رد ﻪﻧﺎﺸﻧ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نارﻮﺘﺳر ﻚﻳ ،ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻦﻳا مود ﻪﻘﺒﻃ
ﻲﻠﺻا برد ﺎﺗ نآ ﺖﻓﺎﺴﻣ ﻪﻛ ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد 503
زا و ﺮﺘﻣ
ﻲﻧﺎﻜﻠﭘ ﺮﻴﺴﻣ 254
دﻮﺑ هﺪﺷ دروآﺮﺑ ﺮﺘﻣ .
ﻪﻛ ﺖﺳا ﺢﻴﺿﻮﺗ ﻪﺑ مزﻻ
ﻞﻣﺎﺷ ،ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ نارﻮﺘﺳر ﺎﺗ ﻲﻧﺎﻜﻠﭘ ﺮﻴﺴﻣ 3
ﻲﻜﻳ ﻪﻛ دﻮﺑ ﻪﻠﭘ يﺮﺳ
ﺪﻧدﻮﺑ ﻲﻟﻮﻤﻌﻣ نﺎﻜﻠﭘ ﺮﮕﻳد يﺮﺳ ود و ﻲﻗﺮﺑ .
ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ
ﻮﺑ ﺮﻴﺴﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻲﻜﻳ ،ﺶﻳﺎﻣزآ ﻲﻧﺎﻜﻠﭘ و ﭻﻴﭘرﺎﻣ ترﻮﺻ ود ﻪﺑ ﻪﻛ د
ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻦﻳا رد راﺮﻗ ﻲﻫﺎﮕﺷوﺮﻓ
ﺪﻨﺘﺷاد شزﻮﻣآ ﺮﻴﻐﺘﻣ يﺮﮕﻳد و
ياﺮﺑ ﻪﺸﻘﻧ ﻦﺘﺷاد و ﻲﻣﻼﻛ سردآ ﻪﻘﻳﺮﻃ ود ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﻛﺮﺷ دﻮﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ .
ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺶﻳﺎﻣزآ حﺮﻃ
2 * 2 ﺮﻴﻐﺘﻣ ود ﻲﻨﻌﻳ )
شزﻮﻣآ عﻮﻧ و ﺮﻴﺴﻣ (
ود ياراد ﻚﻳﺮﻫ و
لوﺪﺟ رد ﻪﻛ دﻮﺑ ﺢﻄﺳ هرﺎﻤﺷ
1 ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .
!" )
n=100
(
#$% &"
'*
'+,-./ 0
-12/ 0
،ﻂﻳاﺮﺷ ﺮﻫ رد ،دﻮﺸﻧ ﺎﻄﺧ رﺎﭼد ﺶﻳﺎﻣزآ ﻪﻜﻨﻳا ياﺮﺑ 25
زا ﺮﻔﻧ
ﺖﻛﺮﺷ ،ﻂﻳاﺮﺷ زا ﻚﻳ ﭻﻴﻫ رد و ﺪﻧدﺮﻛ ﺖﻛﺮﺷ نﻮﻣزآ رد نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﺖﻛﺮﺷ ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﺖﻛﺮﺷ رﺎﺑ ود نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ .
ﻪﺑ داﺮﻓا نﺪﻴﺳر نﺎﻣز
ﻪﺑ ،ﻂﻳاﺮﺷ ﺮﻫ رد ﻲﻠﺻا برد ﻪﺑ ﺖﺸﮔزﺎﺑ و فﺪﻫ ﺖﺒﺛ اﺰﺠﻣ رﻮﻃ
ﺪﻳدﺮﮔ . ﻪﺑ ﺶﻳﺎﻣزآ ﺷ مﺎﺠﻧا يداﺮﻔﻧا ترﻮﺻ
ﺪ .
ﻳ ﻪﺘﻓﺎ ﺎﻫ
هداد ﺖﺳﺪﺑ يﺎﻫ ﺪﺷ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻪﻫار ود ياﻮﻧآ ﺎﺑ هﺪﻣآ
. ﻲﻠﺻا تاﺮﻴﺛﺎﺗ
ﻒﻳدر رد رادﺎﻨﻌﻣ 3/
160 ) = 96 و 1( F ، 05 /0 < p ) ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ياﺮﺑ ﺎﻫ
لوا ﻒﻳدر رد ﺮﻴﺴﻣ 2/
34 و 8/ 21 ﺮﺑاﺮﺑ مود ﻒﻳدر رد و 4/
23 و 6/ 15
ﺪﻧدﻮﺑ .( نﻮﺘﺳ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ داد نﺎﺸﻧ ار يرادﺎﻨﻌﻣ تاﺮﻴﺛﺎﺗ ﺎﻫ
: 4/ 208 =
) 96 و 1( F و 05 /0 < p . ﺪﻧدﻮﺑ رادﺎﻨﻌﻣ ﺰﻴﻧ شزﻮﻣآ عﻮﻧ و ﺮﻴﺴﻣ ﻞﻣﺎﻌﺗ :
2/ 13 ) = 96 و 1 ( F و 05 /0 p< . هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ 2
نﺎﺸﻧ ﺖﻴﻌﺿو هﺪﻨﻫد
ﻲﻣ قﻮﻓ ﻪﻫار ود ياﻮﻧآ رد ﻲﮔﺪﻨﻛاﺮﭘ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺪﺷﺎﺑ
.
3
! 4% 5 6789 :7 ;-" <= 0 >!" ?- '07, '@ A-7 <2B= !"
←
!"
↓
#$%&
&' ( )&* +!,$!
&-.
F
/01 &23
/ *
/
/ *
/
/ *
/
/
________________________________
____________
هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ 1
فﺮﺻ نﺎﻣز ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ود ﺮﻫ ياﺮﺑ هﺪﺷ
ﺎﺑ ،ﺮﻴﺴﻣ
نﺎﺸﻧ ار ﻲﻔﻨﻣ يزاﻮﻣ ﺎﺒﻳﺮﻘﺗ ﻞﻣﺎﻌﺗ ﻚﻳ ،شزﻮﻣآ عﻮﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻲﻣ ﺪﻫد .
0 >!" ?- &% 5 C !
ﺚﺤﺑ
ﻪﺘﻓﺎﻳ و ﭻﻴﭘرﺎﻣ ﺮﻴﺴﻣ ﻦﻴﺑ ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ رد ار ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا ﺮﺛا ﺎﻫ
ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ شزﻮﻣآ عﻮﻧ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻲﻧﺎﻜﻠﭘ ﺮﻴﺴﻣ .
نﺎﻤﻫ ﺮﺑ ﻪﻛ رﻮﻃ
يور رادﻮﻤﻧ 1 ﻪﻛ ﻲﻧﺎﻣز رد ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا ﺮﺛا ،ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ
ﻪﺑ شزﻮﻣآ عﻮﻧ و ﻲﭽﻴﭘرﺎﻣ ﺮﻴﺴﻣ رد ،دﻮﺑ ﻲﻣﻼﻛ سردآ ترﻮﺻ
فﺮﺻ ﺶﻨﻛاو نﺎﻣز و ﺖﺷاد راﺮﻗ دﻮﺧ ﺖﻟﺎﺣ ﻦﻳﺮﺗﻻﺎﺑ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ
ﺖﻛﺮﺷ ار دﻮﺧ ﺢﻄﺳ ﻦﻳﺮﺗﻻﺎﺑ ،نﻮﻣزآ زا ﺢﻄﺳ ﻦﻳا رد نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﺖﺷاد . هداد ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻲﻧﺎﻣز ﻪﻛ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ
عﻮﻧ زا شزﻮﻣآ ﻪﻛ
زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﭻﻴﭘرﺎﻣ ﺮﻴﺴﻣ رد ﺶﻨﻛاو نﺎﻣز ،ﺖﺳا ﻪﺸﻘﻧ ﻦﺘﺷاد هاﺮﻤﻫ فﺮﺻ نﺎﻣز ﻲﻣ ﻦﻴﻳﺎﭘ ﻲﻧﺎﻜﻠﭘ ﺮﻴﺴﻣ رد هﺪﺷ
ﺪﻳآ . دﻮﺑ ﻦﻳا ﺎﻣ رﺎﻈﺘﻧا
ﻲﻟو ،ﺪﺷﺎﺑ نﺎﺴﻜﻳ نﺎﻨﭽﻤﻫ ﭻﻴﭘرﺎﻣ ﺮﻴﺴﻣ رد داﺮﻓا ﺶﻨﻛاو نﺎﻣز ﻪﻛ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ رد فﺪﻫ ﻦﺘﻓﺎﻳ رد داﺮﻓا ﺖﻋﺮﺳ ﺞﻳرﺪﺗ
ﻌﻓد ﺮﻫ ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪ ﺪﺑﺎﻳ
. ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻖﺒﻃ ﺖﺳﺪﺑ يﺎﻫ
،نﻮﻣزآ رد هﺪﻣآ
ﻪﺑ ﺶﻫﺎﻛ ﻦﻳا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ،ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ زا داﺮﻓا ﻲﻳﺎﻀﻓ ﺮﺘﺸﻴﺑ كرد ﻞﻴﻟد
هدﺎﺳ ﺮﻴﺴﻣ ﻪﻛ دﻮﺑ يداﺮﻓا ﻲﻳﺎﻀﻓ كرد هدﺮﻛ ﻲﻃ ار ﻲﻧﺎﻜﻠﭘ ﺮﺗ
ﺪﻧدﻮﺑ . هﻮﺤﻧ و ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﺎﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ،ﭻﻴﭘرﺎﻣ ﺮﻴﺴﻣ رد داﺮﻓا اﺮﻳز
ﺪﻧﺪﺷ ﺎﻨﺷآ نآ ﻲﻧﺎﻤﺘﺧﺎﺳ .
ﻲﺳرﺮﺑ ﻖﺒﻃ ﻫ
ﻪﻠﻴﺳﻮﺑ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا يﺎ
ﮓﻴﻧﻮﻛ و ﻦﻴﻠﺳﺎﻛ ]7
[ ﺎﻤﻨﻫار ﻢﺋﻼﻋ دﻮﺟو ، )
ﻦﻳا رد ﺎﻤﻨﻫار ﻢﺋﻼﻋ
ﻚﻴﺗﻮﺑ ﺶﻳﺎﻣزآ ﺮﻫ ﻪﻛ ﺪﻧدﻮﺑ ﻲﺗﺎﻐﻴﻠﺒﺗ يﺎﻫرﻮﺷوﺮﺑ و ﺎﻫ
ﺖﻛﺮﺷ ﻪﻧﺎﺸﻧ ياﺮﺑ ،دﻮﺧ ﻪﻘﻴﻠﺳ ﺮﺑﺎﻨﺑ هﺪﻨﻨﻛ ﻲﻣ بﺎﺨﺘﻧا يراﺬﮔ
دﺮﻛ (
ﺖﻛﺮﺷ ﻪﻛ ﺪﻧﺪﺷ ﺐﺟﻮﻣ ﻪﺑ ار ﻪﻃﻮﺤﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﻪﺸﻘﻧ ﻚﻳ ترﻮﺻ
ﻛ يراﺬﮔﺰﻣر ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ ﻮﺠﺘﺴﺟ ﻼﻤﻋ ار نآ زﺎﻴﻧ مﺎﮕﻨﻫ رد و هدﺮ
ﺪﻨﻨﻛ . ﻪﺑ يﺮﺘﻬﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ،ﻪﺸﻘﻧ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ نﻮﻣزآ رد ﻞﻴﻟد ﻦﻴﻤﻫ
ﺪﻨﺘﺷاد ﻲﻧﺎﻜﻠﭘ ﺮﻴﺴﻣ رد داﺮﻓا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ .
ﺖﺤﺗ داﺮﻓا ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا رﺎﭼد ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﺸﻘﻧ ﺪﺟاو داﺮﻓا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﻣﻼﻛ شزﻮﻣآ ﻲﻣ ﻴﺴﻣ زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﭻﻴﭘرﺎﻣ ﺮﻴﺴﻣ رد ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا و ﺪﻧﻮﺷ ﻲﻧﺎﻜﻠﭘ ﺮ
ﻲﻣ ترﻮﺻ دﺮﻴﮔ
. ﻲﻧﺎﻜﻠﭘ ﺮﻴﺴﻣ و شزﻮﻣآ ﻞﻣﺎﻌﺗ رد ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا
ﻦﻴﻳﺎﭘ ﺖﺳا ﭻﻴﭘرﺎﻣ ﺮﻴﺴﻣ و شزﻮﻣآ ﻞﻣﺎﻌﺗ رد ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا زا ﺮﺗ .
ﺖﻛﺮﺷ ﺶﻨﻛاو نﺎﻣز ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﭻﻴﭘرﺎﻣ ﺮﻴﺴﻣ رد نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﺖﻛﺮﺷ ﺮﮕﻳد ﺶﻨﻛاو نﺎﻣز ﻪﺑ ،ﻲﻧﺎﻜﻠﭘ ﺮﻴﺴﻣ رد نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﻞﻴﻟد
ﺎﺑ سﺎﻤﺗ و ﻲﻳﺎﻀﻓ كرد رد ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﺘﺷاد مﺎﮕﻨﻫ رد ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ
ﻦﻴﻳﺎﭘ ﻲﻠﻴﺧ ،ﻪﺸﻘﻧ ﻲﻣ ﺮﺗ
ﺪﻳآ . يﺰﻣر ود ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ )
Dual-code theory ﻪﺑ ﻢﻫ ﺶﻧاد ﻲﻳﺎﻤﻧزﺎﺑ ،
و ﻲﻨﻫذ ﺮﻳوﺎﺼﺗ ترﻮﺻ
ﻪﺑ ﻢﻫ ﻲﻣﻼﻛ يﺎﻫدﺎﻤﻧ ترﻮﺻ (
هراﺰﮔ ﻪﻳﺮﻈﻧ و يا
) Symbolic
code theory ﻪﺑ ﺎﻬﻨﺗ ﺶﻧاد ﻲﻳﺎﻤﻧزﺎﺑ ،
هراﺰﮔ ترﻮﺻ ﻲﻣﻼﻛ يﺎﻫ
ﻲﻳﺎﻨﺑﺮﻳز ] ( 15 [ ﻪﺠﻴﺘﻧ ، ﺖﻛﺮﺷ زا ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﻖﺒﻃ ﻪﻛ يا رد نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
نﺎﺸﻧ ،ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ نﻮﻣزآ ﺮﺧآ ﺖﻳﺮﺜﻛا ﻪﻛدﻮﺑ ﺐﻠﻄﻣ ﻦﻳا هﺪﻨﻫد
ﺖﻛﺮﺷ ﻞﺜﻣ ،يﺮﻳﻮﺼﺗ يﺎﻤﻨﻫار ﻢﺋﻼﻋ زا نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ :
رﻮﻧ ﺺﻗر يﺎﻫ
ﻦﻳﺮﺘﻳو ﻚﺗرﻮﺻ ﺎﻳ ﺎﻫ يراﺬﮔﺰﻣر و ﺮﻴﺴﻣ ﻦﺘﻓﺎﻳ ياﺮﺑ ،ﻲﺗﺎﻐﻴﻠﺒﺗ يﺎﻫ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا نآ ﺪﻧدﺮﻛ
. ﺮﺷ زا يدوﺪﻌﻣ رﺎﻴﺴﺑ هﺪﻋ ﺖﻛ
ﺰﻴﻧ نﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﻪﻘﺒﻃ ﺮﻫ يﺎﻤﻨﻫار لوﺪﺟ ﺎﻳ تﺎﺤﻴﺿﻮﺗ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ شراﺰﮔ ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﻛ ﻪﻌﺟاﺮﻣ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﺑ رد ﻪﻛ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﻼﻤﻋ ﺎﻣ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﻲﻳﺎﻤﻧزﺎﺑ ،ﺎﻫﺮﻴﺴﻣ يرﺎﭙﺳدﺎﻳ رﺎﻴﺴﺑ دﺮﺑرﺎﻛ ﻲﻨﻫذ ﺮﻳوﺎﺼﺗ ترﻮﺻ
دراد ﻲﻣﻼﻛ ﻲﻳﺎﻤﻧزﺎﺑ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺘﺸﻴﺑ .
ﭘ ﺮﻴﺴﻣ و ﻲﻣﻼﻛ سردآ ﻞﻣﺎﻌﺗ رد ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا ﻦﻴﻳﺎﭘ ﻲﻧﺎﻜﻠ
زا ﺮﺗ
ﺖﺳا ﭻﻴﭘرﺎﻣ ﺮﻴﺴﻣ و ﻲﻣﻼﻛ سردآ ﻞﻣﺎﻌﺗ رد ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا .
ﻞﻛ رد
ﺪﻣآ ﻦﻴﻳﺎﭘ رﺎﻴﺴﺑ ﻪﺸﻘﻧ دﻮﺟو ﺎﺑ ،ﺮﻴﺴﻣ ود ﺮﻫ ﺶﻨﻛاو نﺎﻣز .
ﻦﻳا
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻲﻳﺎﻀﻓ شزﻮﻣآ ﻪﻛ ﺪﻫد )
ﻪﺸﻘﻧ ﻪﺋارا (
زا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﻠﻴﺧ
ﺖﺳا ﺮﺛﻮﻣ ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ رد ﻲﻣﻼﻛ شزﻮﻣآ .
ﻪﻳﺮﻈﻧ ﺮﺑﺎﻨﺑ
ﻪﺸﻘﻧ ،ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ يرادﺮﺑ ﻪﺑ ،ﻂﻴﺤﻣ رد تاﺮﻴﻴﻐﺗ
رد رﺎﻛدﻮﺧ رﻮﻃ
ﻪﺑ شوﺎﻛ ﻲﻃ رد نﺎﺴﻧا ﻲﻳﺎﻀﻓ ﺶﻧاد ﻢﺘﺴﻴﺳ زور
ﻲﻣ ﻲﻧﺎﺳر ﺪﻧﻮﺷ
]4 .[ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺶﻫوﮋﭘ رد ﺎﻫ نﺎﺸﻧ نﺎﺴﻧا ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻲﻣ شزادﺮﭘ ﺰﻐﻣ ﻪﻧﺎﻴﻫآ ﻪﻴﺣﺎﻧ رد ﻲﺳﺪﻨﻫ لﺎﻜﺷا ﻪﻛ ﺪﻨﻫد ﺪﻧﻮﺷ
]5 ، 6 [ يﺮﻳﻮﺼﺗ شزﻮﻣآ ﻞﺻﺎﺣ ﺮﺘﺸﻴﺑ يﺮﻴﮔدﺎﻳ عﻮﻧ ﻦﻳا و -
ﻲﻳﺎﻀﻓ ﺖﺳا ﻲﻣﻼﻛ شزﻮﻣآ ﻪﻧ و ]
15 .[ ﻪﺘﻓﺎﻳ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد ﺎﻫ
نﺎﺸﻧ ار يﺮﻳﻮﺼﺗ شزﻮﻣآ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻢﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﺪﻧداد . ﺖﺧﺎﺳ رد ﻲﻳﺎﻀﻓ ﺮﻳوﺎﺼﺗ دﺮﺑرﺎﻛ هزوﺮﻣا درﻮﻣ رﺎﻴﺴﺑ زﺎﺳو
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ .
ﻲﻠﺧاد ﻲﺣاﺮﻃ ﺖﻌﻨﺻ رد زوﺮﻣا نﺎﻬﺟ رد
لﺪﻣ ﻪﺑ ،نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﻲﻳﺎﻀﻓ كرد و ﺖﻴﻗﻼﺧ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫ
ﺖﺤﺗ ار داﺮﻓا
ﻪﺑ ،ﺪﻫﺪﺑ راﺮﻗ ﺮﻴﺛﺎﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺟﻮﺗ يدﺎﻳز رﺎﻴﺴﺑ ناﺰﻴﻣ
. ﻊﻗاو رد
حﺮﻃ يرﺎﻤﻌﻣ زا ،ﺪﻳﺪﺟ ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ يﺎﻫ لﻼﻣ و ﺖﺧاﻮﻨﻜﻳ يﺎﻫ
روآ
ﻪﺑ ﻪﺘﺷﺬﮔ حﺮﻃ ﺖﻤﺳ ﺎﺑ نآ رد ﻪﻛ ﺖﺳا هدروآ يور نرﺪﻣ يﺎﻫ
ﻪﺟﻮﺗ ﻲﻳﺎﻀﻓ كرد و ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻪﺑ ،كﺪﻧا يﺎﻀﻓ دﻮﺟو ﻲﻣ ﻲﻧوﺰﻓازور دﻮﺷ
. ،ﻲﻓﺮﻃ زا ﺶﻫوﮋﭘ ﻖﺒﻃ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا يﺎﻫ
ﻪﺑ رد ﻦﻟﺎﻛ ﮓﻧر يﺮﻴﮔرﺎﻛ
هزاﺪﻧا ،تﺎﻛﺮﺣ ،ﻚﻳزﻮﻣ ،ﺎﻫ ﻒﻴﻟﺎﻜﺗ و ﺎﻫ
يراﺪﻳد -ترﺎﻬﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ياﺮﺑ ﻲﻳﺎﻀﻓ ،ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ يﺎﻫ
ﻲﻣ هدﺮﺘﺴﮔ ﺢﻄﺳ ناﻮﺗ شزﻮﻣآ زا يا
رد ﻲﺿﺎﻳر و ﻪﺳﺪﻨﻫ يﺎﻫ
ﺶﻧاد ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺖﻳﻮﻘﺗ ﺎﺑ ،ار سراﺪﻣ ﺪﻴﺸﺨﺑ ﺎﻘﺗرا نازﻮﻣآ
] 12 .[ ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻪﻛ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺰﻴﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ﺞﻳﺎﺘﻧ
يراﺪﻳد ﻒﻴﻟﺎﻜﺗ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ
-ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻳﺎﻀﻓ رد ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا و ﺪﺑﺎﻳ
٠ ١٠ ٢٠ ٣٠ ٠
سردآ ﻪﺸﻘﻧ
ﺖﺳا ﺮﺘﻤﻛ ﺖﻟﺎﺣ ﻦﻳا .
ﻦﻳا رد ﻲﻨﻫذ ﻪﺘﻔﻬﻧ يﻮﺠﺘﺴﺟ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﻟﺎﺣ ﺪﺑﺎﻳ
.
ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ،ﺮﻴﺴﻣ و شزﻮﻣآ ﻞﻣﺎﻌﺗ ،ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
ا ﻲﻳﺎﻀﻓ ﻲﻣ راﺮﻗ ﺮﻴﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ار نﺎﺴﻧ ﺪﻨﻫد
. ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻦﻳا يﺎﻫ
ﺎﺗ ﺶﻫوﮋﭘ ﻴﻳ ،ﻲﻣﻼﻛ شزﻮﻣآ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﻳﺎﻀﻓ شزﻮﻣآ ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ ﺪ
ﻲﻣ ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ رد ﺮﻜﻓ داﺪﺴﻧا رﺎﭼد ار دﺮﻓ ﺮﺘﻤﻛ ﺪﻨﻛ
.
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻲﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا يﺎﻫ رد ،ﻲﻳﺎﻀﻓ ﻒﻴﻟﺎﻜﺗ شزﻮﻣآ رد ﺪﻧاﻮﺗ
ﻪﻨﻴﻣز دﺮﻴﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ .
ﻜﺸﺗ ﻲﻧادرﺪﻗ و ﺮ
ءاﺮﻫﺰﻟا هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﺸﻫوﮋﭘ ﺖﻧوﺎﻌﻣ ﻲﻟﺎﻣ ﺖﻳﺎﻤﺣ ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ﺪﻧراد ار ﺮﻜﺸﺗ لﺎﻤﻛ نﺎﻳﺮﺠﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا .
ﻪﺑ زا هوﻼﻋ
ﺖﻛﺮﺷ ﻪﻴﻠﻛ رد و ﺪﻨﺘﺷاﺬﮔ ﺖﻗو ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ياﺮﺑ ﻪﻛ ﻲﻧﺎﮔﺪﻨﻨﻛ
ﻢﻳراﺰﮕﺳﺎﭙﺳ ﺪﻧدﺮﻛ يرﺎﻳ ار ﺎﻣ ،نآ ياﺮﺟا ﻖﻘﺤﺗ .
ﻊﺑﺎﻨﻣ
1- Pavlov IP. Conditioned reflexes. New York: Dover; 1927.
2- Bouton ME, Dunlap CM, Swartzentruber D.
Potentiating of taste by another taste during compound aversion learning. J Lear Behav. 1987;15(12):433-8. 3- Kamin LJ. Predictability, surprise, attention and cognition. In BA Campbell, RM Church New York: Appleton-Century-Crofts; 1969.
4- Keefe J, Nedel L. Hippocampus as a cognitive map. Academy of sciences; 1978.
5- Cheng K. A purely geometric module in the rat’s spatial representation. J Cogn. 1986;23(3):149-78.
6- Gallistel R. The organization of learning.
Cambridge, MA: MIT Press; 1978.
7- Kosslyn SM, Koenig O. Wet mind: The new
cognitive neuroscience. New York: Free Press; 1992. 8- Kerr N. The role of vision in “visual imagery” experiment: Evidence from the congenitally blind. J Exp Psychol: General. 1993;112(2):265-77.
9- Cheng K, Newcomb NS. Is there a geometric
module for spatial orientation? Squaring theory and evidence. J Psychol Bull Rev. 2005;12(2):1-23.
10- Wilson PN, Alexander T. Blocking of spatial
learning between enclosure geometry and a local landmark. University of Hull. J Exp psychol, 2008; 34(6):1369-76.
11- Deizmann CM, Lowrie T. Student's spatial
visualization and spatial orientation: An evidence base for instruction. In: Proceedings of the 33rd Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education. Aristotle University of Thessaloniki, Greece; 2009.
12- Colon A. The visual- spatial classroom:
Differentiation strategies that engage every learner. Webster University; 2010.
13- Horne MR, Iordanova MD, Pearce JM. Spatial
learning based on boundaries in rats is hippocampus- dependent and prone tower to overshadowing. J Am Psychol Asoc. 2010;124(5):623-32.
14- Petrasek T, Stuchlik A. Serotonin-depleted rats are capable of learning in active place avoidance, a spatial task requiring cognitive coordination, J Phys Res. 2009; 58:299-303.
