Pages: 9-18
The role of emotion on creativity and personality
Ghorbani M. PhD, Azad-Fallah P. PhD1, Rasoolzadeh-Tabatabaee K. PhD1,
Ashayeri H. PhD2
Department of Psychology, Faculty of Humanitites, Payam noor University, Tehran, Iran
1 Psychology Department, Faculty of Humanitites, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran 2 Faculty of Welfare and Rehabilitation, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
Received: 2013.12.21 Accepted: 2015.2.18
Abstract
Introduction: The aim of the current study was to assess the induction role of positive & negative emotions on creativity tasks & it's relation with extraversion & psychoticism.
Method: To do so، according to the extreme score in the extroversion and psychoticism
dimensions of the Persian version of the Eysenck Personality Questionnaire- Revised (EPQ-R) and inclusion criteria two groups including extraverted and high psychoticism (each with 20 participants) were selected from the female student's population. During performing creativity tasks، participants watched positive and negative mood- eliciting film clips.
Results: Results show high scores in creativity tasks in comparison to psychoticism. The
assessment of the effect of mood on creative performance show that، extraverts were more likely to produce more creativity responses in positive moods, whereas in negative moods the high psychoticism group displayed this relation.
Conclusion: Findings indicated that personality dimensions have a moderating role in
creativity and effect of mood on creativity. Our findings have been supported from Martindal's theory of creativity.
یراتفر مولع هلجم
هرود 9 ، هرامش 1 ، راهب 9314
:تاحفص 18 -9
:لوئسم هدنسیون ینابرق میرم
. :کینورتکلا تسپ ghorbani_psyc@yahoo.com
ه شقن
ی
ناج
تیصخش و تیقلاخ اب هطبار رد
ينابرق ميرم
، حلاف دازآ زيورپ 1
لوسر مظاکدیس ، ييابطابط هداز
1 يرياشع نسح ، 2
یسانش ناور هورگ ،
یناسنا مولع هدکشناد ،
رون مایپ هاگشناد ،
نارهت ، ناریا
1
د ،یناسنا مولع هدکشناد ،یسانشناور هورگ ناریا ،نارهت ،سردم تیبرت هاگشنا
2
هدکشناد مولع یتسیزهب و ،یشخبناوت هاگشناد مولع یکشزپ ناریا ، ،نارهت ناریا
:تفایرد خیرات 03
/ 9 / 1092 :شریذپ خیرات
29 / 11 / 1090
چ
یک
هد
همدقم : ناور و یدرگنورب داعبا هب هجوت اب قلاخ هلاسم لح رد یفنم و تبثم ناجیه یاقلا شقن نییعت رضاح قیقحت زا فده سسگ
.تسا هت
شور : حرط هلوقم رد رضاح شهوژپ هسیاقم ساسا رب قلاخ هلاسم لح تیفرظ هک ؛دراد رارق یبرجت یاه
نیب یاه رارق یسررب دروم یهورگ
هسیاقم بوچراهچ رد یفنم و تبثم ناجیه یاقلا راثآ رگید یوس زا و تفرگ نورد یاه
نایوجشناد شهوژپ نیا یرامآ هعماج .دش یسراو یهورگ
ناهفصا یاه هاگشناد یندومزآ .دوب
سلاک رد هک یبلطواد یاه همانشسرپ هدش رظن دیدجت هخسن ادتبا ،دنتشاد تکرش هاگشناد نیا یمومع یاه
دادعت سپس و لیمکت ار کنزیآ یتیصخش 03
نآ زارفن هرمن ساسا رب اه دعب ود رد عیزوت ییاهتنا یاه
E
و
P
ناور و درگنورب هورگ ود یارب
هتسسگ هورگ ره( لااب یارگ 23
یندومزآ زا کی ره .دندش باختنا )رفن راب کی و تبثم ناجیه راب کی( یشیامزآ یدنبراک ضرعم رد راب ود اه
.دندومن لیمکت ار قلاخ هلاسم لح فیلاکت نآ زا سپ و تفرگ رارق )یفنم ناجیه هتفاي :اه هورگ هسیاقم درگنورب هورگ رتهب درکلمع زا یکاح قلاخ هلاسم لح تیفرظ ریغتم رد اه
ناور هورگ هب تبسن هتس سگ
گ .دوب لااب یار
هتفای لیلحت هورگ اما دوب رتاااشیب تبثم ناجیه تلاح رد قلاخ هلااااسم لح درگنورب هورگ رد هک داد نااااشن ناجیه یاقلا اب طبترم یاه
ناور .دوب ناشن ار یرتشیب قلاخ هلاسم لح تیفرظ ،یفنم ناجیه تلاح رد لااب یارگ هتسسگ
هجیتن يریگ : هتفای توافتم ریثات زا یکاح جیاتن نینچمه .تسا لادنیترام تیقلاخ و نییاپ یگتخیگنا هیرظن هدننک دییات رضاح شهوژپ یاه
یم تیااصخااش رثا هب هجوت اب ناجیه ریغتم هجوت دروم تیااصخااش داعبا هب هجوت اب یفنم و تبثم ناجیه توافتم راثآ ،رگید ترابع هب .دااشاب
یم .دشاب
هژاودیلک اه : ناور ،یدرگنورب هتسسگ
همدقم
فیصوت ًاصوصخ ،تسا راوشد و هدیچیپ یدنیارف تیقلاخ موهفم
یم فیرعت توافتم حطس ود رد هک یماگنه ناونع هب یکی ؛دوش
یرگید و یتیصخش تفص ای و درواتسد رب ینتبم راتفر ناونع هب
درکلمعرب ینتبم [
1 ] هدرک قفاوت ناققحم رثکا . تیقلاخ هک دنا
دلوم و دیفم ،)درف هب رصحنم و لیصا( دیدج یاهراک دیلوت ییاناوت سا ت [ 2 ]. فا ًامومع هک یتخانش یژتارتسا ود راک هب هلاسم لح یط رد دار
یم مظنم یبایزرا لماش وجتسج . شنیب ای وجتسج :زا دنترابع دنرب و فده و ینونک تلاح نیب هلصاف یبایزرا و هلاسم نکمم تلااح
هنیزگ زا هدافتسا تیعقوم هب ینونک تیعقوم لیدبت یارب دوجوم یاه
هنیزگ باختنا زین و یبایزرا تلااح نیا .تسا یدعب او یاه
طس ًابلاغ
یشنیب مود یژتارتسا . تسا یراکتسد لباق و هنارایشه ،یدارا یلیخ یرایشه هک تسا هلاسم لح یناهگان یهاگآ ،شنیب .تسا تسا لیخد نآ رد یمک [
2 ] نیب زیامت یناهگان شنیب تقیقح رد .
ای یشیازفا شزادرپ و طایتحا اب و چیه ای همه تاعلاطا شزادرپ . تسا موادم توافت اب یلیلحت ای یشنیب هلاسم لح رد یدرف یاه صوصخ
تای
هب دارفا لیامت ؛لاثم ناونع هب .تسا طبترم تاعلاطا شزادرپ هیاپ كرحم یفاکان هیفصت هجیتن رد هک ،زکرمتمریغ هجوت حم یاه
یطی
یم قافتا بسانمان تسا طبترم تیقلاخ اب ،دتفا
[ 0 ] هجوت .
یعادت هب یبایتسد زکرمتمریغ یم ناسآ ار دیعب یاه
یز ،دنک بجوم ار
كرحم زا یهاگآ شیازفا یم ینوماریپ یطیحم یاه
نیا هک دوش
كرحم یم اه ب ناونع هب دنناوت هگر
رد و دنوش هدافتسا امنهار یاه
یعادت نینچ رتشیب یبایزاب هب رجنم هجیتن یم ییاه
نوش د [ 0 ] هجوت .
میهافم هب ،زکرمتمریغ یم هزاجا ینایم هظفاح رد دوجوم
هک دهد
یعادت هک یلاح رد ؛دزاس لاعف هجرد کی هب ار کیدزن و رود یاه
یعادت نیا دارفا ریاس رد یم لاعف هلحرم هب هلحرم اه
دنوش [ 5 , 6 ] .
دننام ینارگشهوژپ لادنیترام
[ 7 , 8 ] یم نایب رد تیقلاخ هک دننک
قافتا ینامز یم
نیا رد .دشاب هتشادن یتخانش یرادزاب درف هک دتفا
یلعف تاعلاطا هب ار هتشذگ طوبرمان ًارهاظ تاعلاطا درف تلاح یم طبترم هدیا شیازفا تهج .دنک
یتخانش یاوتحم هناقلاخ یاه
زا درف « یموهفم تخانش (
Conceptual Cognition
) » دیاب
تمس هب « تخانش ( بان یاه
Primordial Cognition
) » رییغت
هنارایشه لرتنک نودب هک تسا یتخانش بان تخانش زا روظنم .دنک رد . دشاب یرادزاب نودب و دازآ ًلاماک و «
یموهفم تخانش »
هدیا ، ه ا
هتفرگ رارق تباث یاج کی رد ًاقیقد هک تسا یمتا تارذ هباشم هب ا
دن
، طابترا ناکما اذل رد هک یلاح رد .درادن دوجو نوگانوگ یاه
« خانش ت
بان » قلاخ دارفا رگید ترابع هب . تسا رتشیب تاعلاطا یدازآ و یموهفم یتخانش شزادرپ حوطس رد قلاخ ریغ دارفا هب تبسن حطس رد قلاخ دارفا .دندمآ و تفر رد رتشیب بان یتخانش شزادرپ « بان تخانش »
یم قلخ دیدج تاعلاطا حطس رد و دننک
« تخانش
یموهفم » ع تاعلاطا نیا یور رب یم لم
دننک [ 7 , 8 ] نیمه رد .
هعلاطم رد اتسار یا
یلیاد و لادنیترام [
9 ] و تیقلاخ نیب طابترا طابترا هک دنتفایرد و دنداد رارق یبایزرا دروم ار یتخانش یاوتحم
نیب یرادانعم یاوتحم و تیقلاخ
"
بان یتخانش
"
( تخانش هن و
ظاحل هب. دراد دوجو )یموهفم ،یرظن
لادنیترام [ 8 ] هک تسا دقتعم
عبات تیقلاخ
u
نیب طابترا اما ،تسا بان تخانش زا یسوکعم لکش
یصاخ یتیصخش تایصوصخ روهظ مزلتسم تیقلاخ و بان تخانش یرادزاب دعتسم دارفا رد تافص نیا هک ارچ ،تسا ب ییادز
رتشی خر
یم یم نایب للادتسا نیا هطساو هب و دهد تشیب تیقلاخ هک دنک
ر
درگنورب دارفا هک لیلد نیا هب هن ،تسا طبترم یدرگنورب اب یعامتجا نآ رد هک لیلد نیا هب هکلب ،دنرت یرادزاب اه
-یب ییادز یرتش
یم خر دهد [ 13 ] مدرم مه هک ارچ .
اب یرادزاب مدع مه و یزیمآ
سایقم یم هدیجنس ییاه .دنطبترم رتشیب یدرگنورب اب هک دنوش
لادنیترام [ 7 ] و نیئاپ یگتخیگنا هیرظن دهاوش نیا یسررب اب
تاعلاطا و دیدج یاهدرواتسد نآ ساسارب هک داد هئارا ار تیقلاخ یم خر رتشیب یماگنه ًلاامتحا یراکتبا شق تیلاعف دارفا هک دهد
یر
دارفا هک داد ناشن لادنیترام ،هیرظن نیا زا تیامح رد .دنراد ینیئاپ یاپرب ًاتبسن ،لااب تیقلاخ اب هلاسم لح نیح رد یرتمک یرشق ی
یم ناشن قلاخ .دنهد
کنزیآ [ 11 ] یم نایب دوخ هیرظن رد دنک
هک
هکبش زاس لاعف متسیس ییاپرب اب یدرگنورب ( یا
RAS
صخشم )
یم لاعف متسیس رد تیلاعف .دوش هکبش زاس
حت ار یزغم رشق یا کیر
یم یم رتشیب یرشق ییاپرب هب رجنم هک دنک
-درگنورد .دوش اه
هبرجت ار ییلااب ییاپرب ،نمزم روط هب و دنراد یرتمک ییاپرب هناتسآ یم هدرگنورب نکیل .دننک ب رجنم هک دنراد یرتلااب ییاپرب هناتسآ ا
ه
نآ رد نمزم نییاپ ییاپرب یم اه
دوش [ 12 ] .
رابوین و کنیف [
10 ] هداد ناشن هب تبسن لااب تیقلاخ اب دارفا هک دنا
یندومزآ نییاپ حوطس ،نییاپ تیقلاخ اب یاه یرشق ییاپرب رت
ار رد
تیلاعف نیح ) ناتساد کی دروم رد رکفت لاثم یارب( یدوهش یاه
یم ناشن کی نتشون ،لاثم یارب(طسب لحارم رد یلو ؛دنهد
.درادن دوجو هورگ ود نیب یتوافت )ناتساد یلید و لادنیترام [
9 ] نیب هطبار دروم رد یمیقتسم كرادم هب
ناتساد رد تیقلاخ و هیلوا یوتحم نایب و دندرب یپ یلیخت یاه
یم یم هدید درگنورب دارفا رد رتشیب ریغتم ود نیا طابترا هک دننک ش
دو
هدرک شرازگ زین رگید ناققحم . یملاک درکلمع اب یدرگنورب هک دنا
قلاخ [ 10 ] درف دوخ طسوت هدش شرازگ تیقلاخ اب ، [
15 ] اب ای ،
کبس قلاخ تادیلوت رکفت یاه
]
16 , 17 ] .دراد تبثم یگتسبمه
شهاک یتخانش یرادزاب مسیناکم هیضرف زین تاعلاطم زا یرایسب یعادت بجوم هک هتفای اه
یم هدنکارپ ی هدرک شیامزآ ار دوش
ا دن .
یلسمه و نلوب [
18 ] ناور نیب رادانعم یفنم یگتسبمه هتسسگ
یم ضرف تاعلاطم نیا رد .دنداد ناشن یرادزاب نازیم و ییارگ ش
دو
تیقلاخ( ریغتم ود نیا هک ییارگزوکیسپ و
] دننام یتافص رد یرادزاب
یعادت و رتمک یتخانش عیسو یاه
رت [ 1 ، 0 ] نیا رد .دنراد كارتشا
سایقم ریاس و یرادزاب نیب یگتسبمه قیقحت تیصخش یاه
یم ناشن هک دراد دوجو یدایز كرادم .دماین تسد هب کنزیآ دهد
یسپ ،مولع و رنه غباون یم ناشن ار ییلااب یژولوتاپوک
دنهد [ 19 ] .
میب و تیقلاخ نیب هدننک بوذجم هطبار کی دوجو هب هدیقع ا
تیقلاخ اب هطبار رد ناجیه شقن تیصخش و
/ 11
Journal of Behavioral Sciences, Vol. 9, No. 1, Spring 2015
ناشن لااب ییارگزوکیسپ تارمن .تسا هتشاد دوجو میدق زا یناور قئاس رب لرتنک یرشق یناوتان .تسا نییاپ یتخانش یرادزاب هدنهد رد هک تسا یجاوما رتدنک گنهابرض زا یشان ،یرشقریز یاه یرشق یگتخیگنارب بجوم و دنراد نایرج زغم رشق فلتخم حوطس یم رتشیب دوش [ 23 ] شهوژپ یخرب . شلات تهج رد هدش ماجنا یاه
نیا تابثا یارب هعومجم لماش هک دندوب یضرف هطبار
سررب زا یا ی
یم یدروم یاه هغبان نیب یناور یرامیب عوقو هک دنشاب
لاخ یاه ق
هداد ناشن ار کیتوکیسپ دارفا ای دنا
[ 21 , 22 ] یخرب اتسار نیمه رد .
نومزآ زا هدافتسا اب یجنس ناور تاقیقحت درادناتسا تیقلاخ یاه
هنومن رد درکلمع ،راجنهب و زوکیسپ تلالاتخا هب لاتبم نارامیب یاه
نومزآ نیا رد ار زوکیسپ نارامیب هورگ رتهب هدرک دییات اه
دنا [ 20
-26 ] م زا یخرب . هتفای هب زین تاعلاط
تسد وگلا نیا اب ییوسمهان یاه
هتفای دنا [ 27 , 28 ].
هیرظن لیبامآ [ 29 , 03 ] تسا درادناتسا هدیا نیا دامن نازیم هک
رد نآ بسانت و ندوب دیفم ،یگزات نازیم هب دیلوت کی ندوب قلاخ هداد اب قباطم .دراد یگتسب دیدج تیعقوم یملعریغ و یخیرات یاه
روهظ و فشک ،شنیب هب کمک رد ینهذ ریوصت شقن دروم رد رد یعازتنا لیخت اب ینشور هب قلاخ ینهذ ریوصت ،هنادنمرنه یم طبترم یگدنیاز .دشاب
قلاخ ینهذ ریوصت فیلکت [
01 ] مزلتسم
تسا هداس یدعب هس لکش هس زا هدافتسا اب دیدج یش کی تخاس قلاخ دروم رد تواضق یانبم .دنا هدش نییعت یفداصت تروص هب هک قراخ هزادنا هچ ات یش نیا هک تسا نیا دیدج یش ندوب و هداعلا
قراخ ای دیدج یش کی قلخ یارب .تسا یدربراک صخش ،هداعلا
یم هچنآ زا دیاب ادج دناد
شیپ و یلبق تاعلاطا نتفرگ هدیدان .دوش
ینیب لماع ،تسا هدرک طابنتسا هتشذگ تایبرجت زا درف هک ییاه شزادرپ هاگدید اب قباطم .تسا خساپ ندوب لیصا ییاناوت رد یمهم
لااب تاعلاطا شزادرپ ،تاعلاطا
دوجوم شیپ زا تاراظتنا ای نییاپ
وخ راذگریثات یدورو یتاعلاطا شزادرپ رب درف دوب دها
[ 02 ] صقن .
شزادرپ رد لااب یاه
،نییاپ ینرفوزیکسا هب لاتبم نارامیب رد هک
یم هدید دوش [ 00 ] یم رظن هب و ای و ییارگزوکیسپ رد هک دسر
فشآ تروص هب دراد دوجو مه یپیاتوزیکسا للاتخا هاک ای یگت
ش
لااب یاه لرتنک تیدودحم
شهاک تروص هب و هدرک لمع نییاپ
متسیس رد ییزج یدمآراکان نینچمه و یفنم رایشهان یبایزرا یم راکشآ هجوت یرادهگن دوش
[ 00 , 05 ] رجنم صقن نیا هجیتن رد .
خساپ شهاک هب رد و هدش كرحم هب راظتنا دروم و یدادرارق یاه
خساپ داجیا ناکما هجیتن یم شیازفا ار دیدج و ون یاه
.دهد
هکنآ دوجو اب کنزیآ
[ 18 ] و لادنیترام [ 7 , 8 ] و هدیچیپ یوگلا کی
رکفت ًاصوصخم یتخانش یاهدرکلمع نیب طابترا دوجو زا لصفم یم هئارا ییارگزوکیسپ یتیصخش هگر اب هناقلاخ د یلو ،دهد
نیا ر
هراشا وگلا م هب یا یمن ناجیه و قلخ یجنایم ریغت دوش
[ 06 ]. دهاوش
یفیلاکت رد رتهب درکلمع هب رجنم تبثم قلخ هک دراد دوجو یددعتم یم هک دوش دراد زاین قلاخ رکفت هب نسیا .
ناراکمه و [
07 ] ناشن
هداد یم لیهست ار قلاخ هلاسم لح رد درکلمع تبثم قلخ هک دنا
نینچمه .دنک سپیلیف
کمه و ( نارا 2332 ) ناجیه هک دنتفایرد ،تسا ییلااب تیقلاخ دنمزاین هک ار لایس فیلاکت رد درکلمع تبثم
یم شیازفا تیقلاخ یسررب یارب ًامومع یملاک یلایس فیلاکت .دهد
یم هدافتسا ریذپ فاطعنا رکفت هب زاین لااب یلایس تارمن اریز ،دوش
.دراد نسیا ناراکمه و [
07 , 08 ] هکنآ دوجو اب هک دنتفای یدهاوش
شیازفا تیقلاخ ،یعیبط قلخ اب هسیاقم رد تبثم ناجیه ماگنه رد یم ؛دبای لح رب زین یفنم ناجیه یاقلا هکنآرب ینبم یدهاوش اما
.دنتفاین دراد ریثات قلاخ هلاسم گروبسو و نمفاک
[ 09 ] قیقحت رد
نومزآ رد یفنم و تبثم قلخ یگتسبمه یسررب هب یرگید ه
یا
یلو مک رایسب یگتسبمه هک داد ناشن جیاتن .دنتخادرپ تیقلاخ هزادنا نیب یرادانعم دوجو درکلمع و یفنم و تبثم قلخ یاه یریگ
ات تبثم ناجیه و قلخ .دراد لیهست ریث
رد ؛دراد تیقلاخ رب هدننک
یم بیسآ تیقلاخ هب یفنم ناجیه هک یلاح
نیمه رد .دناسر
هداد ناشن تاقیقحت یخرب اتسار ینهذ یتسیزهب اب تیقلاخ هک دنا
دراد هطبار [
03 ] هتفای ،رگید یوس زا . یضقانتم یاه
دراد دوجو زین
هداد ناشن هک یم یرادزاب ار تیقلاخ تبثم قلخ دنا
قلخ و دنک
یم نآ لیهست بجوم یفنم دوش
[ 01 ] . نیترام [ 02 ] داد ناشن زین
کلمع یفنم قلخ هک یم لیهست ار قلاخ در
عومجم رد .دنک
هداد ناشن تاقیقحت نومزآ رد درکلمع تبثم قلخ هک دنا
یاه
یم شیازفا ار تیقلاخ تیقلاخ رب یفنم قلخ ریثات زا یلو ،دهد
تسین سرتسد رد یمیقتسم دهاوش [
00 ] .
یبایزرا هلیسو هب طابترا نیا یسررب هب ًاریخا ،نارگشهوژپ زا یخرب ریاس و کیتوکیسپ تلالاتخا یاراد نارامیب رد تیقلاخ نازیم ،قلاخ دارفا دح هچ ات هک دننک صخشم ات دنا هتخادرپ تلالاتخا ایبرجت هتشاد ار طبترم تلالاتخا ریاس ای کیتوکیسپ ت ا
نیا .دن
شهوژپ یم ناشن اه کی ناونع هب یناجیه لماوع هک ینامز دهد
یم هتفرگ رظن رد یجنایم لماع تیقلاخ نیب یرتشیب طابترا دوش
.کیتوکیسپ تلالاتخا و تیقلاخ نیب ات تسا یقلخ تلالاتخا و قلاخ نازیم نیب هطبار هنیمز رد دنچ ره تیصخش داعبا و تی
شهوژپ تسا هتفرگ تروص یددعتم یاه [
25 , 00 ] جیاتن هب و
بلاج هتفای تسد ی هنیمز رد اما ،دنا
تیقلاخ نازیم رب ناجیه ریثات ی
رثکا .تسا هتفرگ تروص یکدنا شهوژپ یتیصخش داعبا هب هجوت اب شهوژپ هدش زکرمتم داعبا نیا زا یکی رب ،هتفرگ ماجنا یاه دنا
و
یتیصخش و یناجیه لماوع ماوت نتفرگ رظن رد اب یشهوژپ ًاصوصخ یتخانش یاهدرکلمع هجوت اب .تسا هدشن هدهاشم تیقلاخ
هب ءاکتا اب و هراشا دروم یشهوژپ هنیشیپ رد دوجوم ضقانت هب ناجیه راثآ یسراو هب شهوژپ نیا رد ؛ثحب دروم یرظن بوچراهچ یتیصخش هگر ود هب هجوت اب قلاخ هلاسم لح رد تبثم و یفنم نورب .تسا هدش هتخادرپ ییارگزوکیسپ و یدرگ
شور
هتفای یاه یتیصخش داعبا رد سنج ود هک دنا هداد ناشن یشهوژپ
( یدرگ نورب
E
( ییارگزوکیسپ و )
P
) [ 00 ] تیقلاخ نازیم ، [
05 ] و
یقلخ تلااح [
06 ] سنج ریغتم نیاربانب .دنراد یساسا توافت مه اب
هاگشناد و ناهفصا هاگشناد رتخد نایوجشناد ، شهوژپ نیا یرامآ یم )سرتسد رد هعماج ناونع هب( ناهفصا یکشزپ مولع ا .دنشاب
ادتب
689 هاگشناد نیا نایوجشناد زا رفن یمومع یاه سلاک رد هک اه
لیمکت ار کنزیآ همانشسرپ هدش رظن دیدجت هخسن ،دنتشاد تکرش همانشسرپ دادعت نیا نیب زا .دندومن زا رتلااب غورد صخاش هک ییاه
12 همانشسرپ زین و دنتشاد دادعت تیاهن رد و دندش فذح صقان یاه
508 یرگلابرغ تهج رفن زا دعب هلحرم رد .دندش باختنا ییاهن
نایم 508 نورب دعب ود رد ییاهتنا تارمن ساسارب ، رفن و یدرگ
درگ نورب( هورگ ود ییارگزوکیسپ و
مجح اب )لااب یارگزوکیسپ 23
هنومن ، هورگ دارفا لک ینس نیگنایم .دندش باختنا هورگ ره رد رفن 2 / 22 درادناتسا فارحنا اب 0
/ 2 نس هنماد .تسا هدش باختنا دارفا ی
18 یلا 28 یم هرود نایوجشناد ار هنومن هورگ یمامت .دشاب
یم لیکشت یسانشراک .دنهد
هورگ باختنا یارب درادناتاسا هرامن هاب مااخ تارامن اداتبا ااه
Z
یندوامزآ بااختنا كلام .دش لیدبت لوداج رد هوراگ راه رد ااه
1 .تسا هدمآ :زا دنترابع شهوژپ یاهرازبا
ديدجت هخسن کنزيآ يتیصخش ي همانشسرپ هدش رظن
(
EPQ-R
:) یلصا هورگ ود نییعت روظنم هب ،رضاح هعلاطم رد
نورب( شهوژپ هدش رظن دیدجت هخسن زا )لااب یارگزوکیسپ و درگ
ی
یتیصخش همانشسرپ کنزیآ
[ 07 ] .دش هدافتسا رد همانشسرپ نیا
نیا هیلوا هخسن .دش یحارط کنزیآ و کنزیآ هلیسو هب ادتبا یاراد همانشسرپ 93
یم هدام خساپ ریخ /یلب تروص هب هک دشاب
یم هداد اب( یدرگ نورب سایقم راهچ یاراد هخسن نیا .دوش 20
اب( ییارگزورون ،)هدام 20
پ ،)هدام اب( ییارگزوکیس 20
غورد و )هدام
اب( یعامتجا تیبولطم ای 23
یم )هدام هب سپس همانشسرپ نیا .دشاب
تراب و کنزیآ ،کنزیآ هلیسو (
R-EPQ
) [ 07 ] دیدجت دروم رظن
.تفرگ رارق
R-EPQ
یاراد 133 یلب خساپ اب هدام
هک تسا ریخ
20 سایقم هب طوبرم نآ هدام
E
،
24
سایقم هب طوبرم، نآ هدام
N
،
32
سایقم هب طوبرم نآ هدام
P
و 21 سایقم هب طوبرم نآ هدام
L
( تراب و کنزیآ ،کنزیآ .تسا 1985
ینورد یناسمه و رابتعا ،)
ه سایقم )خابنورک یافلآ بیرض( یا
E
،
N
و
L
رد بیترت هب ار
نادرم 9 / 3 ، 388 / 3 و 82 / 3 نانز رد و 85 ،/ 385 / 3 و 79 / 3 تسد هب
سایقم رد خابنورک یافلآ بیرض ناریا رد .دنا هدروآ یاه
E
،
N
،
P
و
L
بیترت هب 86 / 3 ، 82 / 3 ، 78 / 3 و 75 / 3 دمآ تسد هب [
08 ].
: تیقلاخ نومزآ سایقم
.تسا هدش هئارا نونکات یدایز قلاخ یاه بسانم باختنا روظنم هب
،فیلاکت نیرت کنیف
ناراکمه و [
09 ] اب
نومزآ زا قلاخ رکفت فیلکت دنچ یسررب سنروت قلاخ رکفت یاه
نومزآ زا و یم داهنشیپ ،رگید ربتعم تیقلاخ یاه
لکت هک دننک فی
یم ریز نیا یمامت زا یبیکرت دناوت فیلاکت
یگژیو اب هارمه ه
ناور یا
و فیلکت نیا یتاقیقحت هناوتشپ هب هجوت اب .دشاب بولطم یجنس شهوژپ رد نآ ییاور و رابتعا هخسن ،شهوژپ نیا رد ،هباشم یاه
[ دش ارجا و هیهت رگشهوژپ طسوت فیلکت نیا یرتویپماک 09
هک .]
رگشهوژپ طسوت فیلکت نیا یرتویپماک هخسن ،شهوژپ نیا رد ت
هیه
جا و یندومزآ فیلکت نیا رد .دش ار نوگانوگ فیلکت راهچ یور رب اه
هدیا دیلوت یم راک قلاخ یاه :دننک
1
.
شنیب فیلکت (
Insight Task (IS) :)
،شنیب نومزآ رد
یندومزآ دراد نییبت هب زاین هک یضرف لومعم ریغ یاهتیعقوم اب اه
یم هجاوم .دنوش نآ ینوگانوگ طیارش ای اهدمایپ هب دیاب اه هک
یم
لاثم یارب .دننک رکف دوش تیعقوم نیا هب رجنم دناوت
"
ش صخ
.تسا هداتسیا ج صخش و هتسشن ب صخش ،هدیباوخ فلا
"
ف در
یم هک یلماوع و للع حیرشت هب دیاب ارش نیا هدننک داجیا دنناوت
طی
.تسا هداتفا قافتا طیارش نیا ارچ دنک نایب و دزادرپب ،دشاب 2 . ( يلایخ تیعقوم Utopian Situation (US)
:) نیا رد
یندومزآ هب نومزآ یم هداد شزومآ اه
رد ار ناشدوخ هک دوش
تیعقوم ات و دنهد رارق ،ددنویپ یمن عوقو هب زگره هک یلیخت یاه
هدیا دیلوت هب ،تسا نکمم هک ییاج .دنزادرپب بان یاه
"
م یارب لاث
یم هچ دتفا قافتا نادنبخی رصع ناهگان رگا ؟دوش
"
3 دافتسا . ه ( ليدب ياه Alternative Uses (AU)
:) نیا رد
یندومزآ نومزآ هدافتسا هب دیاب اه
یلومعم یایشا زا لومعم ریغ یاه
یم رکف نومزآ اب قباطم ،ایشا نیا نییعت روظنم هب .دننک ه
یا
شهوژپ ریاس رد هراشا دروم یایشا و هنیمز نیا رد نوگانوگ با اه
ادت
دادعت 23 رب و هدش باختنا یش هنومن هورگ یور
03 .دش ارجا یرفن
دادعت شهوژپ دیتاسا تیاده اب سپس 0
خساپ نیرتشیب هک یش
یم داجیا ار هناقلاخ هدافتسا دروم ییاهن نومزآ رد و باختنا دندرک
.دنتفرگ رارق 4 . ( تاغل لیمکت Word Ends (WE)
:) تاغل لیمکت نومزآ رد
یم هئارا یسراف نابز یاهدنوسپ ب دیاب هک دوش
هلیسو ه زآ ی یندوم اه
صصختم رفن کی تیاده اب تاغل نیا نییعت روظنم هب .دوش لیمکت تیاده دیتاسا و یسراف تایبدا صصختم رفن کی ،یسیلگنا نابز یسراف تایبدا اب مه هک دش باختنا دنوسپ یدادعت شهوژپ هدننک .دشاب هتشاد قابطنا یلصا فیلکت اب مه و
لودج 1 .
یندومزآ صاصتخا كلام ناور و درگنورب هورگ ود رد اه
هتسسگ لااب یارگ
هورگ درادناتسا رایعم
Z
دعب رد تارمن هنماد
E
دعب رد تارمن هنماد
P
دعب رد تارمن هنماد
N
تارمن هنماد
L
نورب درگ
E>1.5 P<+.5 P> -.5 N<-1
هرمن 23 نآ زا رتلااب و زا رتلااب تارمن فذح
13 زا رت نییاپ و 6 زا رتلااب تارمن فذح
7 تارمن فذح
زا رتلااب 5
ناور هتسسگ ارگ
لااب
P>+1.5 E<+.5 E>_.5 N<-1
زا رتلااب تارمن فذح 16
زا رت نییاپ و 11
هرمن 10 نآ زا رتلااب و زا رتلااب تارمن فذح
7 تارمن فذح
تیقلاخ اب هطبار رد ناجیه شقن تیصخش و
/ 10
Journal of Behavioral Sciences, Vol. 9, No. 1, Spring 2015
نومزآ همه رد یندومزآ هب اه
نکمم یاج ات هک دش هداد شزومآ اه
خساپ دیلوت هب )درف هب رصحنم و لومعم ریغ ،هزات ینعی(لیصا یاه
.دنزادرپب یندومزآ نومزآ ره هئارا زا لبق خساپ هوحن اب لاثم کی اب اه
یوگ ی
انشآ نآ هب لاثم یارب .دندش یعادت هب هک دش هداد شزومآ اه
یاه
هژاو اب طبترم
"
تلایطعت
"
طبترم هدیا ای یعادت هاگ ره و دننک رکف
یم ناش نهذ هب هژاو نیا اب دیلک دیسر
ENTER
،دنهد راشف ار
نآ زا هک دش یم رهاظ هحفص رب یماغیپ هلصافلاب یم اه
تساوخ
ننک نایب ار دوخ یاه هدیا هک نومزآ همه .د
عورش ،نیرمت کی اب اه
یم رد لاثم یارب .دوش
US
یم حرطم لاثم نیا ناهگان رگا : دش
یم یقافتا هچ ،دوش زاغآ یخی رصع لح هار ؟دتفا
هدیا ای اه یاه
یم صخشم ار یهد خساپ عون نیرمت نیا هب نکمم لیلحت .دوش
ایزرا هب هک دراد دوجو یدنچ یژولوکیسپورون و یراتفر یاه یب
یگژیو هتخادرپ )رابتعا و ییاور ( فیلکت نیا یجنسناور یاه ا
.دن
لیلحت یم فیلکت نیا هک تسا هداد ناشن یراتفر یاه دناوت
هنادنمشوه رایسب زا یفیط رد ار ینوگانوگ یتخانش یاهدرکلمع نومزآ(
WE
اب ییلااب یگتسبمه هک
IQ
نومزآ ات )دراد یملاک
یعادت اب طبترم ًلاماک هک ییاه ( دنتسه دازآ یاه
AU
،
US
،
AU
)
نومزآ نیا همه .دهد ششوپ زج هب اه
WE
هظحلام لباق روط هب
ریغتم اب یا رم یتیصخش یاه
یریذپ هبرجت دننام تیقلاخ اب طبت
تسا طبترم تیقلاخ اب هک تسا هدش هداد ناشن ًاررکم هک
-نومزآ توافت هک دوش رکذ دیاب .دنراد یگتسبمه حوطس رد اه
لاثم یارب .تسا دوهشم زین یژولوکیسپورون
IS
،
US
و
AU
یافلآ جاوما
EEG
یم شیازفا ار هک یلاح رد دنهد
WE
شیازفا
.داد دهاوخ ناشن افلآ جوم رد یمک رایسب هجرد هلیسو هب خساپ ندوب لیصا نازیم یم صخشم یدنب
ش .دو
هدیا یندومزآ یاه یسانشناور صصختم هلیسو هب اه
هب هجوت اب
ناراذگ هجرد هب .دش یراذگ هرمن ندوب لیصا و درف هب رصحنم هدیا هک دش هتفگ نآ .دننک یبایشزرا هناگادج ار نومزآ ره یاه
ه ا
خساپ دیاب یندومزآ ییاه یم لماک روط هب ار نومزآ ره رد اه
دندناوخ
سایقم کی یور سپس و 5
زا یا هجرد 1
ات )لیصا ًلاماک( 5
ریغ ًلاماک( هرمن )لیصا
یم یراذگ خساپ نارواد .دندرک
یاه
یندومزآ هداد ناشن تاقیقحت .دنداد رارق یبایزرا دروم راب ود ار اه
هرمن نیب تابث هک تسا متیآ ره یارب ناراذگ
یم لوبق لباق ب
دشا
خابنورک یافلآ( 90
/ 3 ، 92 / 3 ، 91 / 3 ، 87 / 3 ) [ 09 ] تسد هب یارب .
هرمن ینورد تابث ندروآ هزادنا ای( یراذگ
هرمن نیب قفاوت یریگ
ره یارب خابنورک یافلآ یگتسبمه ،)ناراذگ بساحم هناگادج نومزآ
ه
( دش 83
n=
دروم نومزآ رابتعا و ییاور ام روشک رد هک اجنآ زا .)
زا هدافتسا تهج رضاح شهوژپ رد اذل ،تسا هتفرگن رارق یسررب همجرت یسراف نابز هب ققحم طسوت نومزآ تلااوس ادتبا ،نومزآ نیا .تفرگ رارق یرگنزاب و حیحصت دروم امنهار داتسا طسوت و هدش سپس ار هدش همجرت نتم ،یسیلگنا تایبدا و نابز صصختم کی زا سپ و دش هسیاقم یلصا هخسن اب و دنادرگرب یسیلگنا نابز هب نییعت یارب .تفرگ رارق هدافتسا دروم ییاهن مرف ،مزلا تاحیحصت هک تروص نیا هب .تسا هدش هدافتسا اوتحم ییاور زا ، نومزآ ییاور
متیآ تم هس هب روکذم نومزآ یاه ناور صصخ
زا و دش هئارا یسانش
نآ متیآ قابطنا نازیم ات دش هتساوخ اه هزاس اب ار نومزآ یاه
زا تیقلاخ 1
ات 0 ( 1 ،درادن یطابترا = 2
و دراد طابترا یدودح ات =
0 )دراد طابترا ًلاماک = هرمن
تسد هب قفاوت بیرض .دننک یراذگ
هرمن طسوت هدمآ بیرض هبساحم ساسا رب صصختم هس یراذگ
اب ربارب لادنک قباطت 55
/ 3 نمریپسا یگتسبمه بیرض ساسا رب و
اب ربارب 66 / 3 حطس رد ود ره هک تسا هدمآ تسد هب 35
/ 3 رادانعم
یم هرمن یارب خابنورک یافلآ بیرض شهوژپ نیا رد نینچمه .دشاب
اب ربارب خابنورک یافلآ شور زا هدافتسا اب نومزآ لک 77
/ 3 یارب و
یاه متیآ
IS
،
US
،
AU
و
WE
اب ربارب 80 / 3 ، 82 / 3 ، 73 / 3 و
00 / 3 .تسا :ناجیه ياقلا ملیف هعطق زا
تاناجیه یاقلا روظنم هب یناجیه یاه
ملیف هعطق .دش هدافتسا یفنم و تبثم تدم لوط اب اه
0 ات 0 هقیقد
تمرف رد و
DVD
هنحص دقاف و دندوب كانسرت و نشخ یلیخ یاه
یتاعطق لماش و یقلاخا لوصا اب ریاغم ای و و یدمک یاه ملیف زا
ملیف .دندوب كانسرت لماش هدافتسا دروم یاه
2 و یلصا ملیف هعطق
2 هعطق اب یندومزآ ییانشآ تروص رد هک دوب هریخذ ملیف هعطق
ملیف ملیف هعطق یاوتحم .دنتفرگ رارق هدافتسا دروم یلصا یاه ه
یا
و سرت یفنم ناجیه ًاتدمع یفنم ناجیه یاقلا یارب هدش باختنا رب رابتعا .دوب تبغر و یمرگرس ناجیه بلغا تبثم ناجیه یاقلا یا
ملیف هعطق نیا ییاور و طسوت اه
ینسح [ 08 ] رارق یبایزرا دروم
ن ار یلوبق لباق جیاتن و هتفرگ هداد ناش
لاخا تیاعر روظنم هب .دنا ق
ملیف هعطق نیا هدننک هیهت زا هزاجا اب شهوژپ رق هدافتسا دروم اه
را
.دنتفرگ :ياافنم و تاابوم هاافطاع عااایقم رااثا یااسررب روااظنم هااب
داعب و لابق دارافا نااجیه ،یافنم و تابثم تااناجیه یراکتسد یااافنم و تااابثم هاافطاع ساااایقم هلیااسو هاااب یراکتااسد زا (
PANAS
) [ 53 ] رازاااابا سااااایقم ناااایا .دااااش هدیجنااااس
یجنااسدوخ 23
هدااام لماااش ،یا 13
هاافطاع هااب طواابرم هدااام
و تبثم 13 تابثم هافطاع .تاسا یافنم هافطاع هاب طوبرم هدام
.تااسا درااف رد یگدنزرااس و تاایلاعف ساااسحا هدااننک سکعناام ،لاااب یژرانا زا تاسا یتلااح لاااب تبثم هفطاع و لاماک زاکرمت
اااب نییاااپ تاابثم هاافطاع هااک یلاااح رد .شااخب تذاال لاغتااشا یاام صخااشم یتااسس و یاانیگمغ یدااعب ،یاافنم هاافطاع .دوااش
تااسا شااخب تذاال راایغ لاغتااشا و یاانهذ سرتااسا زا یمواامع هاانماد هااک ،مااشخ لااثم دنیاااشوخان یفطاااع تلااااح زا یا
یاامرب رد ار راافنت و سراات ،هااانگ ساااسحا یاافنم هاافطاع .دراایگ
نییاپ .تسا تمیلام و شمارآ زا یتلاح هجرد جنپ سایقم کی یور رب همانشسرپ نیا داوم ( یا
1 رایسب =
ات مک 5 )دایز رایسب = هبتر یندومزآ یوس زا
یم یدنب هنماد .دوش
سایقم هدرخ ره یارب تارمن 13
ات 53 یندومزآ زا .تسا ره رد اه
ور رب هک دش هتساوخ ناجیه یاقلا زا دعب و لبق هلحرم ود نیا ی
سایقم 5 هجرد هک دننک صخشم یا
"
دیتسه یگژیو نآ یاراد " رد یدنبراک زا دعب و لبق هرمن هسیاقم . ( یرادانعم توافت یناجیه تیعقوم ود ره 331 / 3 P< تلاح رد ار ) یندومزآ یفطاع ناشن نآ زا سپ و ناجیه یاقلا شیپ هلحرم رد اه سایقم .داد بثم هفطاع یاه یگژیو زا یفنم هفطاع و ت بولطم یاه ره یارب )افلآ( ینورد یراگزاس بیارض .تسا رادروخرب یجنس ناور تبثم هفطاع سایقم هدرخ 88 / 3 یفنم هفطاع سایقم هدرخ یارب و 87 / 3 هلصاف اب ییامزآزاب هار زا نومزآ رابتعا .تسا 8 یارب ،هتفه تبثم هفطاع سایقم هدرخ 68 / 3 سایقم هدرخ یارب و یفنم هفطاع 71 / 3 تسا هدش شرازگ [ 08 ] نایم یگتسبمه رین ییاور ظاحل زا . سایقم هدرخ نیا هزاس هک شجنس یاهرازبا یخرب اب اه طبترم یاه یم ار فطاوع نیا اب ام دجنس شرازگ لااب ،یگدرسفا و بارطضا دنن ( یدییات لماع لیلحت زا هدافتسا اب ناریا رد .تسا هدش CFA و ) ( یراتخاس هلداعم یبایوگلا SEM و هزاس ییاور ،یلماع تحص ) یور رازبا نیا رابتعا 255 تلالاتخا هب لاتبم یوجشناد رفن سا هتفرگ رارق یسررب دروم نارهت هاگشناد یگدرسفا و یبارطضا ت . یوگلا هک داد ناشن جیاتن 2 هدنزارب ،یلماع تسا وگلا نیرت ( 31 / 3 p< یبوخ هب رازبا نیا کمک اب زین یکیکفت ییاور ظاحل زا .) یم نیا رابتعا و درک ادج مه زا ار هدرسفا و برطضم نارامیب ناوت اب ربارب سایقم هدرخ ود 87 / 3 یم دشاب [ 51 ].
هتفاي
اه
هتفای ضقانت هب هجوت اب درکلمع نیب هطبار رب ینبم دوجوم یاه ناور و یدرگنورب داعبا و قلاخ هتسسگ ،لااب یارگ تمسق نیا رد ناور دارفا رد قلاخ هلاسم لح تیفرظ یسررب هب ادتبا هتسسگ یارگ یم هتخادرپ درگنورب و لااب توافت یرادانعم یسررب روظنم هب .دوش نومزآ زا هورگ ود رد قلاخ هلاسم لح تیفرظ تارمن نیگنایم ادتبا رد روظنم نیا هب .تسا هدش هدافتسا هریغتمدنچ سنایراو لیلحت صخاش ه نومزآ هجیتن سپس و قلاخ هلاسم لح یفیصوت یا F رد لودج رد هورگ ود 2 .تسا هدش هئارا هداد یسررب یم ناشن ،قوف لودج یاه هتفای هک هنوگنامه دهد یاه لودج 2 یم ناشن متیآ رد درگنورب هورگ دهد یاه IS و US متیآ رد .دراد لااب یارگزوکیسپ هورگ هب تبسن یرتلااب نیگنایم AU و WE ناور هورگ هتسسگ درگنورب هورگ هب تبسن لااب یارگ لودج رد سنایراو لیلحت جیاتن .دراد یرتلااب درکلمع 0 هدش هئارا .تسا هداد یسررب یم ناشن ،قوف لودج یاه متیآ رد درگنورب هورگ دهد یاه IS و US ناور هورگ هب تبسن یرتلااب نیگنایم تسسگ ه یارگ نیا نیب توافت و دراد لااب نیگنایم رادانعم هورگ ود رد اه تسا ( 331 / 3 P < متیآ رد .) AU ناشن تارمن نیگنایم لضافت یسررب یم ناور هورگ هک دهد هتسسگ درگنورب هورگ هب تبسن لااب یارگ درکلمع ( دراد یرتلااب 31 / 3P <
تیقلاخ اب هطبار رد ناجیه شقن تیصخش و
/ 15
Journal of Behavioral Sciences, Vol. 9, No. 1, Spring 2015
( تبثم تلاح 96
/ 3
>
P
؛ 39 / 3 =
POS
F
( و ) 75 / 3
>
P
؛ 09 / 3 =
NEG
F
)
اذل .تسا هدش تیاعر و ا
حیحص طلتخم سنایراو لیلحت زا هدافتس
یم لودج رد لیلحت نیا جیاتن .دشاب 5
.تسا هدش هئارا
هداد لودج یاه 5
یم ناشن ( هورگ یلصا رثا مه هک دهد 35
/ 3
>
P
؛ 251 / 0 =
F
( هورگ و یناجیه یاقلا یلماعت رثا مه و ) 35
/ 3
>
P
؛ 26 / 6 =
F
یم رادانعم ) یم ناشن یلماعت رثا ندوب رادانعم .دشاب
د ده
هورگ زا یکی رد ناجیه یاقلا هک یلو تسا هتشاد یرادانعم ریثات اه
نیگنایم یرادانعم یسررب روظنم هب .ریخ مود هورگ رد اب ود رد اه
ر
نومزآ زا شجنس لودج رد جیاتن .دش هدافتسا یبیقعت یاه
6 ناشن
.تسا هدش هداد یم هدهاشم هک هنوگنامه رد یناجیه تلاح ود نیب توافت ،دوش
هورگ یم رادانعم درگنورب هورگ رد توافت نیا اما دشاب
سسگ ناور هت
.تسین رادانعم لااب یارگ
ثحب
ناور هورگ ود هسیاقم هتسسگ
یم ناشن درگنورب و لااب یارگ د
هک ده
( درگنورب هورگ رد قلاخ هلاسم لح تارمن نیگنایم 8
/ 01 زا رتشیب )
( لااب یارگ زوکیسپ هورگ 25
/ 27 یم ) وافت نیا و دشاب ظاحل زا ت
یم رادانعم یرامآ ( دشاب
331 / 3
P<
رد هورگ ود توافت لیلحت .)
متیآ یم ناشن زین نومزآ یاه تارمن نیگنایم رادانعم توافت هک دهد
هدافتسا و یلیخت ،یشنیب فیلاکت رد درگنورب هورگ رد ه
هب لیدب یا
بیترت 7 / 8 ، 7 / 8 و 8 / 6 لااب یارگزوکیسپ هورگ رد و 1
/ 6 ، 9 / 5 ، 3 / 8
یم شاب یم هدهاشم هک هنوگنامه .د یلیخت و یشنیب فیلاکترد دوش
ناور هورگ زا رتلااب درگنورب هورگ تارمن نیگنایم هتسسگ
گ لااب یار
هدافتسا فیلکت رد اما ،تسا هورگ تارمن نیگنایم لیدب یاه
یم رتشیب لااب یارگزوکیسپ یم تاغل لیمکت فیلکت رد .دشاب
نیگنا
هورگ تارمن درگنورب
9 / 6 ورگ و ناور ه هتسسگ لااب یارگ 5
/ 7 یم
یمن رادانعم یرامآ ظاحل هب توافت نیا هک دشاب وژپ هتبلا .دشاب
شه
یم ناشن اه تسا طبترم یملاک شوه اب رتشیب فیلکت نیا هک دهد
[ 10 ] . نورب هورگ رد تارمن ندوب رتلااب
-یم درگ دییات زا یکاح دناوت
رتشیب یماگنه تیقلاخ .دشاب تیقلاخ و نییاپ یگتخیگنارب هیضرف یم خر نیا .دنک هبرجت ار یرتمک یرشق یگتخیگنارب زغم هک دهد
هتفای اب وسمه هتفای یاه
رام لادنیت [ 7 , 13 ] یم هدرک نایب هک دشاب
لاعف هب زاین تیقلاخ هک تسا هکبش رد ددعتم طاقن نامزمه یزاس
ییامنزاب نیب فراعتمریغ و لومعمریغ تلااصتا ات دراد ییانعم ه
یا لاعف نینچ .دهد خر نوگانوگ یتخانش
یلک یزاس تلاح رد
یم خر نییاپ یرشق یگتخیگنارب تلاح هیرظن نیا اب قباطم .دهد
یمرب ار هیلوا یرکف یاهدنیارف نییاپ یگتخیگنارب یگنا
هجوت و دز
یم ار یعیسو بیش هب رجنم ،عیسو هجوت و نییاپ یگتخیگنا .دبلط
یعادت یم یحطس یاه .دوش
اکن و زبورگ [
52 ] تدش هک دنداد ناشن
لاعف یاهدنیارف یعادت و هناگدنچ تلااصتا و یزاس
هکبش یاه
یعادت نتخاس رد درف ییاناوت رب ییانعم دراد یعطق ریثات رود یاه
و
یم قلاخ دارفا یلصا تایصوصخ زا ییزج عوضوم نیا .دشاب
هورگ رد تیقلاخ تارمن ندوب لااب یفرط زا و درگنورب یاه
هورگ ریاس هب تبسن لااب یارگزوکیسپ یم اه
ک هیضرف دناوت شها
صا ریغتم ناونع هب یتخانش یرادزاب دروم ار تیقلاخ زورب رد یل
دییات لباق دهاوش و كرادم ،دش رکذ هک هنوگنامه .دهد رارق
هظحلام یب هطبار دروم رد یا یتخانش یرادزاب شهاک و تیقلاخ ن
م ،لاثم یارب( دراد دوجو لادنیترا
[ 13 ] كرحم یرادزاب دنیارف هب هک
،ور نیا زا .تسا یباختنا هجوت مزلتسم هک دراد هراشا طوبرمان یاه كرحم هدنهد ناشن هک ییاه تسا نکمم دنتسه یرادزاب شهاک ی
تفاب رد هتفای شیازفا شیارآ کی اب ندش تسس ای یکاردا یاه
یم روصت .دنوش هدیشوپ یطابترا یاهدنویپ درپ کبس هک دوش
ا شز
،دهد لیکشت ار قلاخ رکفت ساسا یرادزاب شهاک اب ماوت تاعلاطا یم درف یارب اه هدیا زا یگرزب هنومن ندش مهارف هب رجنم هک ارچ لااب ییارگزوکیسپ و یدرگنورب نیب هدش داجیا هطبار ،نیاربانب .دوش رد یدرف تارییغت هطساو هب تسا نکمم قلاخ رکفت یاهدنیارف و م یتخانش یرادزاب .دوش یرگیجنای
اب یرادزاب شهاک هک دراد دوجو یدهاوش هیضرف نیا زا تیامح رد زین تیقلاخ و هیلوا تخانش و تسا طبترم رتشیب هیلوا تخانش زورب یم طبترم رگیدکی هب دنشاب
[ 9 ] شیپ یاتسار کی رد دنچ ره . ینیب
ناور هب )هیلوا تخانش و تیقلاخ( مادکچیه ،هدش هتسسگ
یارگ ی
دنتسه طبترم یدرگنورب اب ود ره یلو دنا هدشن طبترم [
8 ].
ناور و یدرگنورب رگا هتاسسگ
قم ناوانع هاب ار یایارگ ساای
یااه
یرادزاااب صخاااش نااامه جیاااتن ناایا ،میراایگب رااظن رد یاایادز
هایرظن ااب قبااطم هداش هائارا هیرظن زا هک تسا لادانیترام
[ 9 ]
شیپ یم ینیب .دوش
اب تی قلاخ هک نیا زا تاااسا تراب ع شهوژپ نیا یلاااصا هت فای ناور هب و دراد کیدزن طابترا یدرگنورب هتااسااسگ
رد لقادح ییارگ
هباشم جیاتن یوگلا .دراد دوجو یرتمک طابترا نایوجشناد صوصخ هلیسو هب هدش تفای یوگلا یلید و لادنیترام
[ 9 ] تسا .
لودج 5 .
ناور و درگنورب هورگ ود طلتخم سنایراو لیلحت جیاتن هتسسگ
یفنم و تبثم ناجیه تلاح رد لااب یارگ
تارییغت عبنم تاروذجم عومجم
يدازآ هجرد تاروذجم نیگنایم
F
نومزآ ناوت
هورگ یلصا رثا 012
/ 5 1
026 / 5 251
/ 0 68
/ 3
هورگ *قلخ 812
/ 7 1
812 / 7 26
/ 6 82
/ 3
لودج 6 .
قلاخ هلاسم لح تیفرظ رب ناجیه یاقلا ریثات یسررب یارب یکوت یبیقعت نومزآ
هورگ نیگنایم لضافت
اه درادناتسا فارحنا
t
درگنورب 93
/ 3 9
/ 1 ٭
1 / 2
ناور هتسسگ لااب یارگ 75
/ 3 -6
/ 1 99
/ 1
-٭ 35 / 3
P<
، ٭٭ 31 / 3
هتفای نیا ناور هکنیا رب ینبم کنزیآ هیرظن اه هتسسگ
گ ساسا ییار
یمن بیذکت ار ،تسا غوبن حطس رد تیقلاخ گ ناوت یم اما ،دننک
تف
یرادزاب هک طبترم تیقلاخ اب هک تسا یتیصخش یلصا لماع ییادز
ناور هن و تسا هتسسگ
.ییارگ
شهاااک اااب یتخانااش مااه و یراااتفر حوطااس رد مااه تاایقلاخ یرادزاااب ناور و یدرااگنورب ،هااتبلا .تااسا طبتراام یاایادز هتااسسگ
هابنج هب ود ره ییارگ یام طبترام یایادز یرادزااب یااه
.دناشاب
ناور هاک تسه ناکما نیا هتاسسگ
ااب یاعقاو یگدانز رد یایارگ
هتاشاد کایدزن رایاسب هاطبار هوقلااب تایقلاخ سکعرب تیقلاخ ناور داراافا تاراامن شیازاافا .دنااشاب هتااسسگ
رد لااااب یاایارگ
هدافتسا فیلکت و تاسا یدربرااک فایلکت کای هاک لیداب یااه
هااک ارااچ ،دراد یناوااخمه یااعقاو یااایند طیارااش اااب رتااشیب اااب لااح هار درواام رد داایاب یندواامزآ یااعقاو یااایند رد داایدج یاااه
یم ،دنک رکفت .دشاب هیضرف نیا دییات زا یکاح دناوت
اااسررب نیگنایم ی رد هورگ ود رد قلاخ هلااااسم لح تیفرظ یاه
یم نااااشن یفنم و تبثم یناجیه تلاح تارمن نیگنایم هک دهد
( اب ربارب تبثم ناجیه تلاح رد درگنورب هورگ 05
/ 16 تلاح رد و )
( یفنم ناجیه 05
/ 15 یم ) ( داااشاب 31 / 3
P<
یرادانعم یاااسررب .)
نیگنایم نیب توافت ،یناجیه تلاح ود ره رد اه
یرادانعم زا یکاح
ناور هورگ رد .تسا نآ هتسسگ
و تبثم ناجیه تلاح رد لااب ییارگ
بیترت هب قلاخ هلاسم لح تارمن نیگنایم یفنم 25
/ 10 و 33 / 10
یم لیلحت .تااسا رادانعم یرامآ ظاحل هب زین توافت نیا هک دااشاب
هداد نییاپ یگتخیگنا هیرظن هدننک دییات ییوس زا هورگ ود ره رد اه
ت و قلاخ رکف لادنیترام
تلاح رد درگنورب هورگ رد هک ارچ ،تااسا
یفنم ناجیه تلاح هب تبس ن یرت نییاپ یگتخیگنا تبثم ناجیه رد هورگ نیا رد زین قلاخ هلاااسم لح تارمن نیگنایم و دراد دوجو ناور هورگ رد .تس ا رتلااب تبثم ناجیه تلاح هتس س گ
ب ییارگ لاا
وافت ندوبن رادانعم دوجو اب زین هلااااسم لح تارمن نیگنایم نیب ت
ندوب رتلااب دهااااش اما ،یفنم و تبثم یناجیه تلاح رد قلاخ لیدعت شقن .میتاااسه یفنم ناجیه تلاح رد تارمن نیا نیگنایم رد هک هناقلاخ درکلمع رب تیص خش داعبا رد یناجیه ریغتم هدننک هتفای اب تااسا هدمآ تااسد هب رااضاح شهوژپ یاه
نمفاک [ 50 ] ،
گروبااسو و نمفاک [
09 ] وااسمه یم نآ .دااشاب هک دنداد ناااشن اه
یم .دنراد ریثات هناقلاخ درکلمع رب یفنم و تبثم ناجیه اوت
نیا ن
بج وم درگنورب هورگ رد تب ثم ناج یه هک درک نای ب ار هت کن لکااش یم تااصرف یبایزرا یریگ درکلمع دوبهب بجوم هک دوااش
یم ناور هورگ رد هک یلاح رد ،دوااش هتااسااسگ
لابند هب ،لااب ییارگ
یاقلا یبایزرا نیا و یبایزرا یفنم ناجیه تااشیب تیلاعف بجوم اه
ر
نآ عاعشلا تحت ار یژتارتسا باختنا و هدش هلاسم لح تهج رد اه
یم رارق .دهد
یم رظن هب ثعاب ،تبثم ناجیه یاقلا ،درگنورب هورگرد هک دسر
فاطعنا نینچمه ،هدش تاعلاطا هب یسرتسد شیازفا یریذپ
ار ارگاو رکفت و یتخانش یم رما نیا .دهد یم شیازفا
لد هب دناوت لی
رد .دشاب تبثم تاناجیه و قلخ هب تبسن درگنورب دارفا یریگوس ساسحا ،هورگ نیا رد تبثم ناجیه تلاح رد هلاسم لح طیارش
لح هار یوجتسج هب رجنم ،رتشیب شمارآ و یگدنزرس تدیدج یاه
ر
یم ناور هورگ رد .دوش هتسسگ
ب یفنم ناجیه ،لااب یارگ ت ثعا
رییغ
یم دارفا یبایزرا لکشم تیعقوم ناونع هب هلاسم هجیتن رد ،دوش
شزادرپ شهاک هب رجنم رما نیا و هدش ریسفت نییاپ هب لااب یاه
یم -یعادت و هدش رتمک دوخ یلبق شناد و اهرواب هب درف هیکت ،دوش
-یم رظن رد زین ار طوبرمان یاه رتشیب هدافتسا ینعی رما نیمه .دریگ
ادرپ زا نییاپ شز ،قلاخ هلاسم لح تیفرظ شیازفا هب رجنم ،لااب
نآ رد یفنم ناجیه یاقلا لابند هب یم اه
هتفای .دوش تسد هب یاه
هیرظن اب وسمه ،هورگ نیا رد هدمآ سلب
ناراکمه و [
50 ] ، نیترام
[ 02 ] و وز و جرج [ 01 ] هداد ناشن هک تسا تلااح و قلخ هک دنا
یم هناقلاخ درکلمع شیازفا بجوم یفنم یفطاع هتفای و دوش
ه یا
نسیا [ 55 ] ، یکسریموبیل ناراکمه و
[ 56 ] قلخ تبثم ریثات هک
هدرک رکذ ار تیقلاخ رب تبثم یم وسمهان ،دنا
هتفای .دشاب م اه
دیو
قلاخ رکفت رب تیصخش رثا اب هطبار رد ناجیه هدننک لیدعت شقن یم یفطاع هکبش هیرظن هب هجوت اب .دشاب رواب
[ 57 , 58 ] یم ، ناوت
یم اهدرگنورب ،تفگ یعادت هکبش دنناوت
هدرتسگ قوم رد یرت تیع
ناور دارفا و تبثم یناجیه هتسسگ
هدرتسگ هکبش لااب یارگ ت
رد یر
یم ثعاب هک ،دنروآ دوجو هب یفنم یناجیه تیعقوم نیا رد دوش
تیعقوم رب و هدش لاعف یگداس هب میهافم ینایم یاهدنویپ ،اه
یدنمناوت نآ یتخانش دیاش و هناقلاخ یاه رد .دشاب راذگ ریثات اه
جم یم ،عوم تیفرظ رب یفنم و تبثم ناجیه ریثات هک درک نایب ناوت
توافتم یتیصخش یاهریغتم هب هجوت اب ،دارفا قلاخ هلاسم لح یم .دشاب شهوژپ ،هکنآ دوجو اب هاگیاج نایوجشناد دروم رد تیقلاخ یاه
هتفای میمعت یلو ،دنراد ار دوخ شهوژپ نیا یاه
هورگ ریاس هب اه ه
ا
یم تحا اب تسیاب نیب هطبار دروم رد صوصخ هب .دریگ تروص طای
ناور و تیقلاخ هتسسگ
یم نایامن رتشیب رما نیا ،ییارگ ش
.دو
شهوژپ نینچمه نآ رد هک ییاه
تیقلاخ نیب هطبار یسررب هب اه
هتخادرپ یتیصخش داعبا و نومزآ زا بلغا ،دنا
نیا یسررب تهج اه
هدرک هدافتسا هطبار نومزآ نیا بلغا ،دنا
لاخ اه ار دارفا هوقلاب تیق
یم یم تیقلاخ نیا و دجنس یعقاو یایند رد تیقلاخ زا دناوت
هتفای هب هجوت اب .دشاب توافتم تیدودحم و اه
،قیقحت نیا یاه
یم هنیمز هئارا تهج ار تاداهنشیپ نیا ناوت هئارا هزات یشهوژپ یاه
رتهب ،تسا هدش لرتنک شهوژپ نیا رد سنج ریغتم هک اجنآ زا :درک یندومزآ یور رضاح شهوژپ تسا هعلاطم .دوش ماجنا مه درم یاه
لیدعت شقن شهوژپ رد سنج ریغتم رگ
یم ،یتآ یاه ی هب دناوت
هتفا
و یتیصخش داعبا نیب مهم هطبار هب هجوت اب .دماجنیب یدیدج یاه یم داهنشیپ تیقلاخ شهوژپ دوش
داعبا هعلاطم هب یتآ یاه
یاهدرواتسد هک یدارفا تیصخش هب .دنزادرپب ،دنراد یعقاو هناقلاخ
یگژیو و یتیصخش داعبا یسررب لاثم روط دارفا یناجیه یاه
شهوژپ ماجنا نینچمه و دنمرنه هورگ رد دیدج یاه
-ناور یاه
هتسسگ کنزیآ هیرظن رب شهوژپ یاتسار رد راجنهب و ینیلاب یارگ
تیقلاخ اب هطبار رد ناجیه شقن تیصخش و
/ 17
Journal of Behavioral Sciences, Vol. 9, No. 1, Spring 2015
هجیتن
يریگ
هتفای عومجم رد یاه
یم ناشن رضاح شهوژپ لماوع ًلاوا هک دهد
یم لیخد هناقلاخ راتفر روهظ و زورب رد یددعتم هتفای .دنشاب
ه ا
یم ناشن نورب یتیصخش دعب هک دهد ناور هب تبسن یدرگ
گ هتسس
هدننک دییات هتفای نیا .دنراد یرتلااب قلاخ هلاسم لح لااب ییارگ یم لادنیترام هیرظن یرشق یگتخیگنا هک دشاب
رد ار نییاپ طابترا
یم حرطم قلاخ راتفر و رکفت اب نورب هک ارچ ،دنک
تخیگنا اهدرگ یگ
نییاپ هب قلاخ هلاسم لح رد زین ار یرتلااب تارمن و دنراد یرت
یم تسد هداد لیلحت رگید یوس زا .دنروآ هک تسا نیا زا یکاح اه
تیصخش داعبا هب هجوت اب ،هناقلاخ راتفر رب ناجیه ریثات نازیم نورب دعب رد .تسا توافتم
بجوم تبثم ناجیه یاقلا یدرگ
یم قلاخ هلاسم لح شیازفا ناور هورگ رد هک یلاح رد ،دوش
هتسسگ لیهست ار هناقلاخ درکلمع یفنم ناجیه یاقلا ،لااب یارگ
یم .دنک
رکشت و ينادردق : یاضعا هورگ یتاقیقحت رب دوخ ضرف یم دنناد
زا هیلک ینایوجشناد رد هک
نیا هعلاطم تیاهن یراکمه ار هتشاد دنا
ملیف لیاف هک ینسح رفعج رتکد یاقآ نینچمه و ب طوبرم یاه
ه
لامک ،دنداد رارق ناققحم رایتخا رد ار ناجیه یاقلا رکشت
و
ینادردق ار هتشاد دنشاب
.
عبانم
1. Eysenck HJ. Creativity as a product of intelligence and personality. International handbook of personality and intelligence: Springer; 1995. p. 231-47.2. Sternberg RJ, Kaufman JC, Pretz JE. The creativity conundrum: A propulsion model of kinds of creative contributions: Psychology Press; 2002.
3. Carson SH, Peterson JB, Higgins DM. Decreased latent inhibition is associated with increased creative achievement in high-functioning individuals. J Pers Soc Psychol. 2003;85(3):499.
4. Rowe G, Hirsh JB, Anderson AK. Positive affect
increases the breadth of attentional
selection.Proceedings National Academy Sci. 2007;104(1):383-8.
5. Folley BS, Park S. Verbal creativity and schizotypal personality in relation to prefrontal hemispheric laterality: A behavioral and near-infrared optical imaging study. Schizophrenia Res. 2005;80(2):271-82.
6. Jung-Beeman M, Bowden EM, Haberman J, Frymiare JL, Arambel-Liu S, Greenblatt R, et al. Neural activity when people solve verbal problems with insight. PLoS biology. 2004;2(4):e97.
7. Martindale C. Biological bases of creativity. U.K: Cambridge University Press: Handbook of creativity Cambridge; 1999.
8. Martindale C. Creativity, primordial cognition, and personality. Pers Indiv Diff. 2007;43(7):1777-85. 9. Martindale C, Dailey A. Creativity, primary process cognition and personality. Pers Indiv Diff. 1996;20(4):409-14.
10. Martindale C. Personality, Situation, and Creativity. W: JA Glover, RR Ronning, CR Reynolds (red.), Handbook of Creativity (s. 211-232). 1989. 11. Eysenck HJ, Eysenck SBG. Manual of the Eysenck Personality Questionnaire (junior and adult): Hodder and Stoughton; 1975.
12. Eysenck HJ. Biological dimensions of personality ،Handbook of personality: theory and research. Guilford Press; 1990.
13. Fink A, Neubauer AC. Eysenck meets Martindale: The relationship between extraversion and originality from the neuroscientific perspective. Pers Indiv Diff. 2008;44(1):299-310.
14. King LA, Walker LM, Broyles SJ. Creativity and the five-factor model. J Res in Pers.
1996;30(2):189-203.
15. Wolfradt U, Pretz JE. Individual differences in creativity: Personality, story writing, and hobbies. Eur J Pers. 2001;15(4):297-310.
16. Zhang Lf, Huang J. Thinking styles and the five‐ factor model of personality. Eur J Pers. 2001;15(6):465-76.
17. Torabi F, Seif D. The role of thinking styles in predicting dimensions of creativity among talented and high-achiever university students. J Behav Sci. 2012;6(4):369-76. [Persian]
18. Bullen J, Hemsley DR. Psychoticism and visual recognition thresholds. Pers Indiv Diff. 1984;5(6):735-9.
19. Eysenck HJ. Dimensions of personality. New Brunswick: Transaction Publishers; 1998.
20. Nazarboland N, Azadfallah P, Fathi-Ashtiani A, Ashayeri H, Khodadadi M. Assessing the impact of impulsivity on working memory performance and frontal cortical arousal. J Behav Sci. 2011;5(4):287-96. [Persian]
21. Ludwig AM. The price of greatness: Resolving the creativity and madness controversy: Guilford Press; 1995.
22. Wills GI. Forty lives in the bebop business: mental health in a group of eminent jazz musicians. Brit J Psychiatr. 2003;183(3):255-9.
23. Jena S, Ramachandra S. Creativity among schizophrenics and non-psychiatric individuals: A comparative study. J Pers Clin Stud. 1995;1:59-63. 24. Ryabova T, Mendelevich V. Creative thinking and anticipation in schizophrenic patients and mentally sound people. Voprosy Psikhologii. 2002 (1):69-75.
25. Booker BB, Fearn M, Francis LJ. The personality profile of artists. Irish J Psychol. 2001;22(3-4):277-81.
26. Barrantes-Vidal N. Creativity & madness revisited from current psychological perspectives. J Consciousness Stud. 2004;11(3-4):58-78.
27. Kwiatkowski J, Vartanian O, Martindale C. Creativity and speed of mental processing. Empirical Stud Arts. 1999;17(2):187-96.
