VU Research Portal
Pathophysiological and Therapeutical Studies in Human Diabetic Cardiomyopathy Chen, J.Y.
2016
document version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Link to publication in VU Research Portal
citation for published version (APA)
Chen, J. Y. (2016). Pathophysiological and Therapeutical Studies in Human Diabetic Cardiomyopathy.
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights.
• Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research.
• You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ?
Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
E-mail address:
vuresearchportal.ub@vu.nl
List of publications
Chen WJ, Diamant M, de Boer K, Harms HJ, Robbers LF, van Rossum AC, Kramer MHH, Lammertsma AA, Knaapen P. Effects of exenatide on cardiac function, perfusion, and energetics in type 2 diabetic patients with cardiomyopathy: a randomized controlled trial against insulin glargine. Submitted.
Favre J, Yildirim C, Leyen TA, Chen WJ, van Genugten RE, van Golen LW, Garcia-Vallejo JJ, Musters R, Baggen J, Fontijn R, van der Pouw Kraan T, Serné EH, Koolwijk P, Diamant M, Horrevoets AJ. Palmitic acid increases pre-oxidant adaptor protein p66Shc expression and affects vascularization factors in angiogenic mononuclear cells: Action of resveratrol. Vascul Pharmacol 2015:S1537-1891(15)00179-2.
Van der Pouw Kraan TC, Chen WJ, Bunck MC, van Raalte DH, van der Zijl NJ, van Genugten RE, van Bloemendaal L, Baggen JM, Serné EH, Diamant M, Horrevoets AJ. Metabolic changes in type 2 diabetes are reflected in peripheral blood cells, revealing aberrant cytotoxicity, a viral signature, and hypoxia inducible factor activity. BMC Med Genomics 2015;8:20.
Van der Pouw Kraan TC, Bernink FJ, Yildirim C, Koolwijk P, Baggen JM, Timmers L, Beek AM, Diamant M, Chen WJ, van Rossum AC, van Royen N, Horrevoets AJ, Appelman YE. Systemic toll-like receptor and interleukin-18 pathway activation in patients with acute ST elevation myocardial infarction. J Moll Cell Cardiol 2014;67:94-102.
Chen WJ, Danad I, Raijmakers PG, Halbmeijer R, Harms HJ, Lammertsma AA, van Rossum AC, Diamant M, Knaapen P. Effect of type 2 diabetes mellitus on epicardial adipose tissue volume and coronary vasomotor function. Am J Cardiol 2014;113:90-7.
Chen WJ*, Greulich S*, van der Meer RW, Rijzewijk LJ, Lamb HJ, de Roos A, Smit JW, Romijn JA, Lammertsma AA, Lubberink M, Diamant M, Ouwens DM. Activin A is associated with impaired myocardial glucose metabolism and left ventricular remodeling in uncomplicated type diabetes. Cardiovasc Diabetol 2013;12:150. *Contributed equally to this work.
Chen WJ*, Greulich S*, Maxhera B, Rijzewijk LJ, van der Meer RW, Jonker JT, Mueller H, Herzfeld de Wiza D, Flörke RR, Smiris K, Lamb HJ, de Roos A, Bax JJ, Romijn JA, Smit JW, Akhyari P, Lichtenberg A, Eckel J, Diamant M, Ouwens DM. Cardioprotective properties of omentin-1 in type 2 diabetes: evidence from clinical and in vitro studies. PLos One 2013;8:e59697. *Contributed equally to this work.
Bernink FJ, Timmers L, Diamant M, Scholte M, Beek AM, Kamp O, Marques KM, Denham RN, Chen WJ, Doevendans PA, van Rossum AC, van Royen N, Horrevoets AJ, Appelman Y. Effect of additional treatment with EXenatide in patients with an Acute Myocardial Infarction: the EXAMI study. Int J Cardiol 2013;167:289-90.
Addendum
169 de Haan S, Harms HJ, Lubberink M, Allaart CP, Danad I, Chen WJ, Diamant M, van Rossum AC, Iida H, Lammertsma AA, Knaapen P. Parametric imaging of myocardial viability using
15O-labelled water and PET/CT: comparison with late gadolinium-enhanced CMR. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2012;39:1240-4.
Scholte M, Timmers L, Bernink FJ, Denham RN, Beek AM, Kamp O, Diamant M, Horrevoets AJ, Niessen HW, Chen WJ, van Rossum AC, van Royen N, Doevendans PA, Appelman Y. Effect of additional treatment with EXenatide in patients with an Acute Myocardial Infarction (EXAMI): study protocol for a randomized controlled trial. Trials 2011;12:240.
Chen WJ, Rijzewijk LJ, van der Meer RW, Heymans MW, van Duinkerken E, Lubberink M, Lammertsma AA, Lamb HJ, de Roos A, Romijn JA, Smit JW, Bax JJ, Bjerre M, Frystyk J, Flyvbjerg A, Diamant M. Association of plasma osteoprotegerin and adiponectin with arterial function, cardiac function and metabolism in asymptomatic type 2 diabetic men.
Cardiovasc Diabetol 2011;10:67.
List of publications
Co-author affiliations
Payam Akhyari, Department of Cardiovascular Surgery, Medical Faculty, Heinrich-Heine- University, Düsseldorf, Germany
Jeroen J. Bax, Department of Cardiology, Heart Lung Center, Leiden University Medical Center, Leiden, The Netherlands
Mette Bjerre, The Medical Research Laboratory, Department of Clinical Medicine, Aarhus University, Aarhus, Denmark; Department of Endocrinology and Internal Medicine, Aarhus University Hospital, Aarhus, Denmark.
Karin de Boer, Department of Cardiology, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
Ibrahim Danad, Department of Cardiology, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
Michaela Diamant, Diabetes Center/Department of Internal Medicine, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
Eelco van Duinkerken, Department of Medical Psychology, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands; Department of Psychology, Pontificia Universidade Católica, Rio de Janeiro, Brasil
Jürgen Eckel, Institute of Clinical Biochemistry and Pathobiochemistry, German Diabetes Center, Düsseldorf, Germany
Ralf-Ruediger Flörke, Institute of Clinical Biochemistry and Pathobiochemistry, German Diabetes Center, Düsseldorf, Germany
Allan Flyvbjerg, The Medical Research Laboratory, Department of Clinical Medicine, Aarhus University, Aarhus, Denmark; Department of Endocrinology and Internal Medicine, Aarhus University Hospital, Aarhus, Denmark.
J. Frystyk, The Medical Research Laboratory, Department of Clinical Medicine, Aarhus University, Aarhus, Denmark; Department of Endocrinology and Internal Medicine, Aarhus University Hospital, Aarhus, Denmark.
Sabrina Greulich, Institute of Clinical Biochemistry and Pathobiochemistry, German Diabetes Center, Düsseldorf, Germany
Rick Halbmeijer, Department of Cardiology, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
Hendrik J. Harms, Department of Radiology & Nuclear Medicine, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands; Department of Nuclear Medicine & PET Center, Aarhus University Hospital, Aarhus, Denmark
Daniella Herzfeld de Wiza, Institute of Clinical Biochemistry and Pathobiochemistry, German Diabetes Center, Düsseldorf, Germany
Jacqueline T. Jonker, Department of Endocrinology, Leiden University Medical Center, Leiden, The Netherlands
Paul Knaapen, Department of Cardiology, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
Addendum
173 Mark H.H. Kramer, Department of Internal Medicine, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
Hildo J. Lamb, Department of Radiology, Leiden University Medical Center, Leiden, The Netherlands
Adriaan A. Lammertsma, Department of Radiology & Nuclear Medicine, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
Artur Lichtenberg, Department of Cardiovascular Surgery, Düsseldorf University Hospital, Düsseldorf, Germany
Mark Lubberink, Department of Radiology & Nuclear Medicine, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
Bujar Maxhera, Department of Cardiovascular Surgery, Medical Faculty, Heinrich-Heine- University, Düsseldorf, Germany
Rutger W. van der Meer, Department of Radiology, Leiden University Medical Center, Leiden, The Netherlands
Heidi Mueller, Institute of Clinical Biochemistry and Pathobiochemistry, German Diabetes Center, Düsseldorf, Germany
D. Margriet Ouwens, Institute of Clinical Biochemistry and Pathobiochemistry, German Diabetes Center, Düsseldorf, Germany
Pieter G.H.M. Raijmakers, Department of Radiology & Nuclear Medicine, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
Luuk J. Rijzewijk, Diabetes Center/Department of Internal Medicine, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands; Kantonsspital Baden, Baden, Switzerland
Lourens F. Robbers, Department of Cardiology, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
Johannes A. Romijn, Department of Endocrinology, Leiden University Medical Center, Leiden, The Netherlands; Department of Internal Medic ine, Academic Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
Albert de Roos, Department of Radiology, Leiden University Medical Center, Leiden, The Netherlands
Albert C. van Rossum, Department of Cardiology, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
Erik H. Serné, Department of Internal Medicine, VU University Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
Konstantinos Smiris, Department of Cardiovascular Surgery, Medical Faculty, Heinrich-Heine- University, Düsseldorf, Germany
Johannes W.A. Smit, Department of Endocrinology, Leiden University Medical Center, Leiden, The Netherlands; Department of Internal Medicine, Radboud University Medical Center, Nijmegen, The Netherlands
Co-author affiliations
Dankwoord
Allereerst wil ik de deelnemers van de PIRAMID en CARDEXINE studies hartelijk danken voor de bijdrage aan het onderzoek. Zij waren bereid om meerdere keren naar het VUmc te reizen, meerdere intensieve scans te ondergaan, alsmede enkele bloedafnames toe te staan. Ook zonder enkele problemen nogmaals te komen als een scan niet door kon gaan om technische redenen, werd zeer gewaardeerd. Zonder deze deelnemers was dit proefschrift (en enkele andere proefschriften...) niet tot stand gekomen. Alle mooie gesprekken en jullie enthousiasme zorgden ervoor dat deze testdagen voorbij vlogen.
Prof.dr. Diamant, beste Michaela, de afronding van het promotietraject heb je helaas niet meer kunnen meemaken. Ik ben je erg dankbaar voor de jaren dat ik onder jouw begeleiding dit onderzoek heb mogen verrichten. Je betrokkenheid en ongekende bevlogenheid bij elke stap van het onderzoek, van het verzamelen van de data tot aan het schrijven van de laatste woorden van een manuscript, waren ontzettend motiverend. Je interesse in onze persoonlijke levens heb ik ook altijd gewaardeerd.
Prof.dr. Kramer, beste Mark, het laatste 1,5 jaar heb je Michaela’s taak als promotor overgenomen. Dank voor al je tips en luisterend oor tijdens deze afrondende fase van het onderzoek, maar zeker ook ten aanzien van mijn opleiding tot internist.
Prof.dr. Lammertsma, beste Adriaan, vanaf het begin ben je als promotor betrokken bij mijn promotietraject. Jouw kennis over de PET data was onmisbaar om deze data te begrijpen en te verwoorden in de manuscripten. Dank voor je begeleiding, ondanks alle drukte nam je altijd de tijd hiervoor.
Prof.dr. Ouwens, beste Margriet, dankzij jou mocht ik deze jaren weer even meekijken in het experimentele onderzoek. Ik wil jou hartelijk danken voor je begeleiding als copromotor en dat je mij enthousiast hebt gemaakt ten aanzien van al het onderzoek wat niet in vivo plaatsvindt en de eiwitten die jullie de afgelopen jaren hebben “ontdekt”. Dank voor je hulp en inzet tot aan het laatste moment!
Dr. Knaapen, beste Paul, graag wil ik jou bedanken voor je begeleiding, vanaf het begin was je al betrokken bij het verzamelen van de PET data, later was je input ten aanzien van het intepreteren van de data en het schrijven van de manuscripten onmisbaar. Het was daarom ook niet meer dan logisch dat jij copromotor werd. De combinatie van het zijn van een bevlogen clinicus en een kritische wetenschapper gaat jou makkelijk af en is bewonderenswaardig. Je efficientie is moeilijk te evenaren!
Addendum
177 De leescommissie prof.dr. Eckel, prof.dr. Paulus, prof.dr. Smit, dr. Raijmakers, dr. Serné en dr.
Timmers, zou ik hartelijk willen bedanken voor de tijd die genomen is om mijn proefschrift te beoordelen en de bereidwilligheid om zitting te nemen in mijn promotiecommissie.
Dear prof.dr. Eckel, thank you for reviewing my PhD thesis and your willingness to travel to Amsterdam for my PhD defense.
Het onderzoek had niet plaats kunnen vinden als ik de juiste deelnemers niet had gevonden. Daarom wil ik de volgende internisten, cardiologen en huisarts bedanken voor de hulp bij het vinden van deze deelnemers; dr. Nanayakkara (VU medisch centrum), dr.
Erwteman (Jan van Goyenkliniek), dr. Rustemeijer (Amstelland), dr. ten Holt (Amstelland), dr. van Vlies (Spaarne Gasthuis, Haarlem), dr. Voogel (Spaarne Gasthuis, Hoofddorp), mw.
Ramawadhdoebe (Zaans Medisch Centrum) en prof.dr. Nijpels (de Hoorn studie).
Dr. Erik Serné zou ik willen bedanken voor de input ten aanzien van de introductie en bij voorbaat bij het uitwerken van de review. Tevens dank ik dr. Richard Ijzerman voor de input tijdens alle promovendibesprekingen.
De nucleaire fysici, dr. Mark Lubberink en dr. Marc Huisman, bedankt voor de tijd, die jullie hebben gestoken om het mogelijk te maken de PET-scans te kunnen maken en te analyseren.
De PET laboranten, Suzette, Robin, Amina, Femke, Judith, Nghi en Nazra, en de sectie chemie, Robert, Henri en Kevin, ook jullie wil ik hartelijk danken. Het beloop van biologische processen die middels PET-onderzoek worden bestudeerd, heeft een grote gelijkenis met de uitvoer van de PET-scans. Vele verschillende stappen, die allemaal vlekkeloos moeten verlopen, zijn noodzakelijk om het eindproduct van een PET-scan te verkrijgen. Daarom wil ik ook de andere medewerkers van het RNC en de nucleaire geneeskunde afdeling bedanken voor het inplannen van de scans tot aan het vervoeren van de radioactieve stoffen en het probleemloos kunnen analyseren van de scans op meerdere computers.
Daarnaast prof.dr. Bert van Rossum, dr. Marco Götte, dr. Aernout Beek en dr. Otto Kamp.
Jullie boden mij als diabetesonderzoeker de gelegenheid om cardiale MRI-scans en echo- cors te maken, hartelijk dank hiervoor.
De MRI laboranten, met name Michael en Milan, wil ik bedanken voor het maken van de mooie MRI beelden (wat een geduld hebben jullie!) die niet altijd even makkelijk te verkrijgen waren.
De medewerkers van de cardiologie afdeling. Mary, Vidya en Dennis dank voor de planning rondom de MRI–scans en het maken van de echo-beelden. Irene, dank voor het uitvoeren voor de zesminutenlooptest.
Dankwoord
Addendum
De medewerkers van de longfunctie waar de deelnemers mochten fietsen tot het behalen van hun maximale kunnen, Herman, Patrick, Jerica en Rita, dank voor julllie hulp!
Prof.dr. Christa Boer, veel dank voor het uitlenen van de Nexfin.
De assistenten van de experimentele apotheek, Janine, Clara en Anneke, wil ik graag bedanken voor het aanleveren van alle studiemedicatie.
Dr. Martijn Heymans, tijdens de statistische analyse van de data kwamen regelmatig grote vraagtekens voorbij, bedankt voor je oplossingen en je uitleg!
Uiteraard wil ik ook mijn directe collega-promovendi van het diabetescentrum en de researchafdeling bedanken. Allereerst mijn kamergenoten. Luuk, onze promotietrajecten lagen op dezelfde onderzoekslijn. Ik heb dan ook tijdens het starten van de studie veel met je kunnen discussiëren over verschillende onderwerpen binnen het onderzoek. Bedankt voor al je leerpunten. Larissa, wat hebben wij veel meegemaakt samen! Lief en leed binnen en buiten het onderzoek hebben we met elkaar kunnen delen met vele potten thee. Lieve Susan, jou wil ik bedanken voor je humor en de recepten die je met mij wilde delen. Jonne, de enige niet-diabetes roomie, wil ik ook bedanken voor de fijne werksfeer binnen kamer 3A 74.
De andere diabetes-onderzoekers: Mathijs, Daniel, Nynke, Renate, Diane, Annemarie, Eelco, Mariska, Charissa, Liselotte, Jennifer, Nalini, Mark, Marcel, Stieneke en Linde. Bedankt voor jullie collegialiteit en uiteraard de gezelligheid tijdens alle borrels en vele binnen- en buitenlandse congressen, die naast het werken ook altijd een feestje waren.
De research verpleegkundigen Jeannette, Sandra, Mariëlle, Ingrid, Ans en Nicolette alsmede Jennifer, Lilian en Louise, wil ik bedanken voor alle ondersteuning die jullie met veel inzet uitvoerden.
Mijn andere collega-onderzoekers. Allereerst, Christa en Barbara (vanuit endo AMC), vanaf het moment dat wij als ANIOS in het Kennemer Gasthuis zijn begonnen, lopen onze carrières redelijk simultaan. Ontzettend bijzonder en leuk dat wij onze promoties ook in dezelfde periode mogen afronden! Wat fijn dat wij na al die jaren nog steeds regelmatig afspreken. Beste Hans, vaak sprak jij in een andere (technische) taal, maar in de loop van de tijd begreep ik jou (en je programma’s) steeds beter! Ik waardeer je humor en drink graag een drankje als je weer eens in het land bent. Lourens, bedankt voor het delen van je kennis in de cardiale MRI, daarnaast was je een fijne collega in de kliniek. Karin, ik heb veel met jou mogen samenwerken tijdens het verzamelen van alle data. Ik kon altijd bij je langskomen om een ECG te laten zien of de echo’s te bekijken. Dank voor je geduld en succes met jouw onderzoek! Carolien, jou wil ik ook afzonderlijk nog noemen als collega
179 Dankwoord
“niet-cardiologie”-onderzoeker. Vele koffie-momenten (naast de Nexfin-momenten...) hebben we gehad tijdens onze promotietijd. Gelukkig zetten we deze door in de vorm van etentjes! De andere interne (vasculaire) research en cardiologie collega-onderzoekers, Carolien, Nadege, Mirjam, Astrid, Michiel, Rick, Nienke, Jorn, Karel-Jan, Edmée, Irene, Iris, Sebastiaan, Jeroen, Stefan, Wessel, LiNa, Gerjan, Flip, Ahmet, Mischa en Ibrahim, wil ik met name bedanken voor de gezelligheid tijdens het analyseren van de scans, alle lunches en vele vrijdagmiddagborrels.
Madeleine, al vanaf het begin zijn wij goede vriendinnen. Jouw loyaliteit en doorzettingsvermogen zijn ongekend. Onze shoppingtrips en etentjes zijn mij dierbaar!
Ferry, volgens mij waren wij al direct maatjes vanaf onze eerste ontmoeting. Wat kan ik toch altijd met jou lachen! Madeleine en Ferry, bedankt dat jullie mij bijstaan als paranimfen tijdens de verdediging.
Daarnaast wil ik Clau, Yd, Inge, Maartje, Floor en Meet bedanken voor jullie interesse in mijn promotieonderzoek, maar natuurlijk ook alle gezellige vakanties, borrels en etentjes!
Ronald en Ingrid, Ron, Nelleke en Anouk, Lisa. Dank voor jullie persoonlijke interesse en steun!
Mike en Den, mijn lieve broers, Cindy en Averie, bij deze wil ik jullie laten weten dat ik altijd erg trots ben geweest op al het moois wat jullie hebben bereikt. Jammer genoeg zien wij elkaar door de afstanden minder dan ik zou willen.
致我敬爱的父母亲，
我衷心感爱你爱这些年来无微不至的照爱与栽培，并且爱予了我爱三兄妹爱得可爱的人生机 会来做自己喜欢做的事，爱我爱的人生添上了爱爱的色彩。希望你爱会永爱以我爱爱荣，以 我爱爱傲。
Lieve Tim, wij leerden elkaar kennen toen ik net een jaar met mijn promotieonderzoek bezig was. Al snel bleek dat wij elkaar perfect aanvullen in vele opzichten. Bedankt voor je geduld en grote steun. Ik ben blij dat jij in mijn leven bent gekomen!
Curriculum Vitae
Weena Jing Yan Chen werd geboren op 19 september 1980 te Fuzhou (Fujian, China).
Zij groeide op in Huizen en volgde het VWO (cum laude) op het Erfgooierscollege in Huizen. In 1998 startte zij met de opleiding Medische Biologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Deze studie werd vanaf 2001 gecombineerd met de studie Geneeskunde en werd afgerond in 2005. Tijdens deze studies heeft zij onderzoeksstages in de Immunologie (T-cellen) bij de afdeling Dermatologie van het VU medisch centrum en in de Neurowetenschappen (alcoholafhankelijkheid) bij het Amsterdam Institute for Addiction Research van het Academisch Medisch Centrum gevolgd.
Na het behalen van de artsenbul (cum laude) in 2007, werkte zij als arts-assistente niet in opleiding bij de afdeling Interne Geneeskunde van het Kennemer Gasthuis.
Hierna startte zij in 2008 met een promotieonderzoek naar het metabolisme en functie van het hart bij patienten met diabetes type 2, onder leiding van prof.dr. Michaela Diamant, prof.dr. Adriaan Lammertsma, prof.dr. Margriet Ouwens en dr. Paul Knaapen.
Na het overlijden van prof.dr. Michaela Diamant in 2014 werd prof.dr. Mark Kramer haar promotor. De resultaten van het promotieonderzoek zijn in dit proefschrift beschreven. Vanaf 2013 is zij in opleiding tot internist in het Spaarne Gasthuis (voorheen Kennemer Gasthuis, opleider: dr. Pim de Ronde) via het VU medisch centrum (hoofdopleider: prof. dr. Yvo Smulders).
Addendum: Curriculum Vitae
183
