Πλάτων, ο άνθρωπος, η έποχή του, το έργο του - Ωγκύστ Ντιές (Auguste Dies)

(1)

Αυ

Q

V

S

Τ Ε

D

f

S

ΤΩ

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ

-

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΎ

-

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΎ

(2)

Η Β/ΒΛ/ΟΓΡΑΦ/Α γύρω απο τούς 'Έλληνες κλασσικούς έμπλουτίσθηκε τε λευταία μέ τό σημαvnκό-έPJ!ΙJ. .ταύ Γά}, λου καθηγητού

'nykUOT

NTItrι. ύπό -τόν τίτλον: "Πλάτ.ων,· ή·,έπωχή του καί τό ερ γο του». 'Ο "Πλάτων» εT~αι ένα άπό τά κυ ριώτερα εργα τού Ώγκύστ Ντιέτ; γύρω ά πό τήν έλληνική κλασσική σκέψη καίεπο χή, καί δίκαια τιμήθηκε μέ βραβεία τής Γαλλικής 'Ακαδημίας. Ό Ντιές, ένας άπό τούς διαπρεπέστερους ξένους πλατωνι στές, εχει ίδρύσει σχολή στή Γαλλία καί οί μαθητές του είναι πολλοί άκόμη καί ε ξω άπό τήν Γαλλία. Μέ άξιοσημείωτες γνώσεις άλλά καί σαφήνεια, ό Ντιές δίνει στόν "Πλάτωνα» μιά ζωντανή άναπαρά στασι τής έποχής πού έγέννησε τά μεγά λα πνεύματα τής έλληνικής άρχαιότητος καί δίνει μιά σοφή έξήγηση τής σωκρατι κής φιλοσοφίας καί τής πλατωνικής σκέ ψεως, έν συνδυασμψ μέ τίς πνευματικές, θρησκευ τικές καί κοινωνικές έκδηλώ σεις πού προηγήθηκαν καί πού παρε σκεύασαν τό εδαφος διά νά άναπτυ χθούν πνεύματα όπως τού Πλάτωνος, μέ αίώνια καί πανανθρώπινη δύναμι καί ά ξία, Ό "Πλάτων» τού Ντιές είναι μιά πλή ρης είσαγωγή 6χι μόνο στήν φιλοσοφία καί στήν σκέψη τής πλατωνικής έποχής, άλλά καί στήν 'Ιστορία καί στήν κοινωνι κή συγκρότηση τής περιόδου πού ύπήρ ξεν άπό τίς γονιμώτερες τής έλληνικής Φυλής. Θά πρέπει νά σημειώσω άκόμη ό τι στήν καλή άπόδοση των σκέψεων τού Ντιές βοηθεί Γι λαμπρή μετάφραση καί οί σημειώσεις τού κ. Χρήστου Μσρκέτη. "ΒΗΜΑ" 'Εξεδόθη ή τελευταία έργασία τού Έλληνιστού καί έγκύρου Πλατωνιστού Ώγκύστ Ντιές ό "Πλάτων», είς ώραίαν καί εύσυνείδητον μετάφρασιν τού λογί ου κ. Χρήστου Μσρκέτη. "ΕΣΤιΑ" ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ Τ, ΔΑΡΖΕΝΤΑ

(3)

Είναι βέβαια πολύ μεγάλη ή παγκό σμια βιβλιογραΦία γύρω άπό τόν μεγάλο έλληνα σοφό. Καί έχουν έξετασθή πλα τιά καί άναλυτικά - έξαντλητικά μπορει νά πή κανείς - οί διάφορες άπόψεις καί πλευρές του έργου του καί τής προσωπι κότητός του. Καί δμως τό βιβλίο "Πλά των, ό aνθρωπος - ή έποχή του - τό έργο του», του Γάλλου συγγραφέως Auguste Dies, πού έχει μεταφρασθή μέ μεγάλη έ πιτυχία άπό τόν Κ_ Χρήστο Μaρκέτη καί έχει έκδοθή τίς τελευταίες μέρες, μπο ρεί νά χαρακτηρισθή ώς άποκαλυπτικό. Πολύ σπάνια έδόθηκε ή άrμόσφαιpα, τό πλάτος καί τό βάθος τής φιλοσοφίας του Πλάτωνος μέ τόση πληρότητα καί ούσια στικότητα, άλλά καί μέ τόση ένάργεια καί σαφήνεια, δσο μέσα στίς λίγες σχετικως σελίδες του βιβλίου αύτου. Είναι φανερό δτι πρόκειται Υιά τό καθαρό άπόσταγμα μακρας μελέτης, βα θειας κατανοήσεως καί θερμής άγάπης. Καί είναι έπίσης φανερό δτι ό Γάλλος σο φός δχι μόνο θέλησε, άλλά είχε καί τήν ί κανότητα νά μεταδώση τό άπόσταγμα αύτό στό μικρό του βιβλίο. γιά νά τό προ σφέρη, σάν πνευματική καί ψυχική δρο σιά, στό μεγάλο κοινό. Ά ναπλάθοντας μ' έξαιΡετική παρα στατικότητα τήν ζωή καί τό πνευμα τής έποχής, τ~πoθετει μέσα στό περιβάλλον αύτό μέ ψυχολογικήν ίκανότητα καί μέ περιγραφική δύναμη τόν ('νθρωπο καί τό έργο του, παρουσιάζοντάς τα έτσι αύ θεντικά καί αύτούσια, άλλά καί ζωντανά καί χειροπιαστά. 'Έτσι ό Πλάτων δέν έρχεται μόνο κοντά μας καί δέν γίνεται άπλως κατα νοητός, άλλά γίνεται έπίσης καί άγαπη τός, οίκ/;;Ιος. Καί μένει μαζί μας. "ΑΚΤιΝΕΣ» ΤΥΠΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΖΗΤΑ» ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ 73 ΤΗΛ. 3601.502- 3614.741

(4)

ΠΛΑΤΩΝ

Ο ΑΝ θΡΩΠΟΣ

Η Ε Π Ο Χ Η ΤΟΥ

(5)

Α

V

(j

V

5

Τ Ε

D

Ε

5 ΠΛΑΤΩΝ

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΙ - Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ - ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΕΤλΦΡλΣΗ - ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΧΡΗΣΤΟΎ" ΜλΡΚΕΤΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΩΛΗΣΙΣ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΖΗΤΑ Κ.&Γ. ΖΕΡΜIlIΝΗ Ο.Ε.Χαρ.Τρικουπη 73 Τηλ. 3614741

(6)

(7)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Atra λιSyια rtd τό" συΥΥραφΙα . . . . Σ.λ. Ι Ι ,το ΠNEnιATIΚO ΠΒΡΙΒΑΛΛΟΝ Ι. Ή πιιλιιΙατρ~

. . . . .

»

16

11.

"Π ΟΙΧΟΥίνειιι χllΙ

tb

αχολεΤο

. . . . .

»18

ΠΙ ΟΙ σοφιστέ,.

. . . .

» 2 3

ΙΥ. Τό πνιΟμll

t1j,

Ιποχ1j,. "Ο ΠΡIΙΥμιιτισμός;

.

,.

29

V.

"Ο σχεπτιχισμός;

. . . • . . . . . ,.

32

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΒΡΙΒ,ιΛΛΟΝ Ι. Ή ριlXλιστιx~ πoλιτιx~.

. . . . .

»

37

11.

"Π xιιτιιστρoφ~

't1j,

Σιχιλ[ιι, ωΙ ~ xυδΙρνηcrrι τ&ν ΤlτριιχοσΙων

. . . . . ,.

40

Ill. ΟΙ συνομιλΙι, τοΟ Σωxριiτη.

. . . . . »

4 7

IV.

ΟΙ lπιινιιστιiσιι,

'tij, •

Aθ~νιι, χιιΙ ~ χιιτιιδΙχη

τοΟ Σωxριiτη

. . . .

,.

56

Η ΑΠΟθΒωΣ:Η TOr %Ql[PATH

Ι.

Xp6ytGt tIIetIJt&V

χιιΙ στοχιισμοο »

66

]1. Τό ιiληθινό πρ6σωπο τοΟ Σωxριiτη

. .

» 7 2

ΙΙΙ. ΟΙ πρ&τοι

IJtIiAoyot

. . . •

» 7 7

IV.

ropyLιx, ~ ~ μ6νη ιiνιιyxιιΙιι Ιπιατήμη

,.

83

V.

Tb

τιιεΙ8ι

't1j,

ΊτιιλΙιι, χιιΙ ~ Ι8ρυcrrι

't1j, •

Αχιι-IJYjIlLιx,

: . . . . . ,.

89

IΔANlΚH ΒΠΙΙΤΒΜ:Β Ι. Noητ~, ΠΡΙΙΥμιιτιΧ6τητl,

. . .

ll.

ΜΙΙΧ2ΡΙΟ δΡιΖμιι x~Ι προοπιιρεη ΙΙΙ Mιxupto δΡΙZμιjι χιιΙ ιiθιινιzσΙιι.

IV.

ΟΙ μύθοι

t1j,

ιiθιινιzσΙιz,

.

V. Όρθoλoyιx~, ιiπo8ειειι, νι llVIUIlιxttxt, μιτιzλλιzy.~ ,. 97

»

101 ,. 107

» 110 » 113 » 117

(8)

llAATQ.~ - Ο Aι~θP2ΠOΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO Tor

Η ΑΝθΡΏΠΙΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Η I~ANIKH ΠΟΛΙΤΕΙΑ

ι. Στήν ιi:πoμόνωαη χιιΙ τή δουλιΙιι

.

II~ Outotttιx χ!ΧΙ ρι~oσπ:lατιαμ~~

111.

"Όνιιριι

tttQ

ιi:νθFωπινιi:

. . . . .

ιν. ΤΔ βιια!λειο

tfj,

διxαcιoαόνη,

. . .

ν. Π!ΧρεχχλΙαιι, χι:ιΙ XtItαctttilicsacc

. . . .

οι ΒΜΠΒIΡΙΒI1 Tur .wιNA ΚΑΙ Η ΔΙΑθΠΚΗ TUr ΜΈ'rΑΡΡrθ1llΖ'fΗ

Ι. Τ' ιi:νiβιιαμιι στήν ιςουσΙιι Ιν~, μεγ:iι.οu τυρ~ννoυ

11.

Ό Π~των χ:lΙ δ Διονόσιο, δ Νεότεροc.

.

ΙΙΙ.

·0

ΔΙω'l στΙ, ΙυριιχοΟσι,

.

...

ιν. T~ αχίδιο μ.ιιι, αuντηρηtιΧTJ, χu6iρνηση,

. . .

V.

ΟΙ πνιυμ.ιιτιx~,

6:iaEt,

τ"Ο Kριiτoυ,.

. .

Ή Ιπι6Ιωση τοΟ Πλ«τωνιι

.

»

120

»

136

»

140

»

146 »

149 »

156 »

161 »

16:)

»

171 »

175 »

179

185

(9)

.. θΙΙΙΑΙ ΙΙΒ'ι" OAlnιN AeHNAlg~t ΙΝΑ JιIH BIWΙ IIUNOI

ΕΙΙΙΧΕΙΡΕΙΝ Τι.Ι

su:

AAUegE ΠΟΛΙ '1ΊΚι.Ι ΤΒΠι.Ι ΚΑΙ ΠΡΑΤΤΕΙΝ ΤΑ

DΟΛΙΤΙΚΑ JιIυNO! τωΝ NrN ..

( ZgκPATHE ΕΤΟ ΓOprIA LXXVIJ)

tI ΧΑΡΑΣΤΙΙΡΙΕΤΙΚΟ

rNW'IE1ιIA TQN IIRrAAQN KAPΔQN

ΒΙΝΑΙ Ν' ANAKAAmTOnι ΤΗΝ

upgTAPΣIΚH ANArKB ΤΗ! ΚΠΟ

ΣΗΖ TOlZ ΚΑΙ Ν' ΑΦΙΕΝΝΟΝΤΑΙ Σ' AlTB"

(10)

(11)

Digitized by 10uk1s, March 2009

ΛΠΆ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣrrΓΡΑΦΕΑ

ΚΛθΗΓΗΤΗΣ τοθ καθολικοθ Πaιιsπιστημloo τής

Angen,

4vτeπιστέλλιw μiλoς τoV ']νστιτoVτoo, διδά

κτωe

honoris causa

τoV Πανsπιστημloo της

Louvain,

μΒλος τoV Δ ιοικητικoVΣυμβοολΙοο τής 'EταιeεΙας

Guil-lauma Bude,

ό Α.

Dies

στάθηκe Hνaς ιiπo τΟΟς πιο αυ θεvτικovς Ακπeοσώποος τoV πλατωνισμού στη ΓaλλΙα.

ΓιατΙ ή raλλtκTι σχολή, δπως εΙναι γνωστό, Ιχει dvαΔεlξει Ισαμe σήμεeα πολλoVς κοevφαlοος σοφοvς ποv 4σχολήθηκαν μJ την ΙστορΙα της dρχαΙας φιλoσoφΙaς,

δπως εΙναι ό ~mile

Brehier,

ό

Albert Rivaud,

ό

Leon

Robin

κ.lJ..

·0

Α.

Dies

δημwι6eyησε σχολη κ' οΙ μαθητές του

σήμεeα εΙναι πολλοί καί μέσα κι Ιξω dπo τη ΓaλλΙα.

r Η πeώτη διατeιβή του «Απ! διδακτορlq.» ποv δη

μoσ{εvσε στά

1909

Ύιά τoVς Σοφtστες πιιοκάλεσε μεγά λη bτύπωση. 'Επακολούθησε ή

Aeyaala

του Όρφtσμός χιιΙ ΠuθΙΙΥΟΡισμbς;

(Le cycle Mystique )

σε δυο τόμους πoV Απιβλήθηκε 4νάμεσα σTov, σοφοvς της πατρΙδας του. IvvexlCovτa, μJ τον Μιο ζηλο κα! την Ιδια άγάπη προς τον Πλάτωνα, δημοσιεύει στά

1927

το δΙτομο

leYo

(12)

IlΛΑΊ'!.!Ν - ΑΝ~ΡQΙlOΣ, Η ΕΠΟΧΗ Ί'οr, ΨΟ ΈΡΓΟ '1Όr

Μέ την παράκληση τής κυρίας

Tannery

δημοσίευσε

τη δεύτερη έκδοση τού έργου τού συζύγου της

Paul

Tannery

·ΙστορΙot τηζ ·Ελλ'Υ)νLΚ~ζ ΈΠLστημ'Υ)ζ

(Histoi-re de la

ΒοίθnΟθ

hellene,

1930 ),

κ' fJσTeea άπο λίγο καιρο την ΈΠLστημονLΚ.η 'Α.λλ'1jλογρotφΙot τού Ιδιου σο φού, που αποτελεί Βναν πραγματικο θησαυρο για τήν Ίστορία τών επιστημών. Στα

1932

έκδlδει τη μελiτη του

·0

προσ8LΟΡLσμΟζ τοί) 'Όντος κotΙ ~ φύσΎj των Ι3εων στο ΣοφLστη

(La

dMinition de

l'

etre et la nature des idees dall$ le

Sophiste, Paris 1932).

Στην

Collection des Universites de France

δη μοσιεύει τις μεταφράσεις τών πλατωνικών διαλόγων

ΠotρμενΙ8'Υ)ζ, ΘeotΙτηΤΟζ, ΣοφLΟτηc;, ΠολLΤLκόζ.

'Επίσης στη μετάφραση τής ΠολLπΙotς

(La

R~pu

blique )

απο τον

Chambry

ι1φιερώνει μια έξovvχι

στικη και βαθυστόχαστη εΙσαγωγή που ξεπερνα τις έκατον πενήντα σελίδες. Ή εργασία του τούτη,

-

βραβευμένη άπο τη Γαλ λικη 'Ακαδημlα,

-

της όποlας δημοσιεύουμε σήμερα τη μετάφραση που προορίζεται για Βνα πλατύτερο κοινό, γραμμένη με γλαφυρότητα και θαυμαστη σαψήνεια, ξα ναζ ωντανεύει γύρω απο τη σκέψη και το Ιργο τού Πλά-ι λ ι \ δ

\

ό

-

ΕΙ

\

ΔΙ τωνα ΤΟ'ρ πο ιτικο και ιανοητικο κ σμο του και αΙώνα, που άποτελεί την άτμόσφαιρά του κι δπου

d

άναγνώστης θα βρε ί την ευκαιρία να κάνει πλείστους παραλληλισμους μέ τη σύγχρονη ταραγμένη Αποχή μας. Ο ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ

(13)

ΠΛΑΤΩΝ

(14)

(15)

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Ι. Η

n

Λ Λ Λ Ι Σ Τ Ρ Λ

Στο ΔΡΟΙΙ:Ο, <ξω ιiπO το τείχος,

X(Jyti%

στ~ν ΚΡuφ6ποΡΤΙΧ των

όχuρωμιίτω" πο!> ε!νιχι ~

6puo'Vj"

llιχν6π'Vj, 6yιx{vouv

aTCO

τ~" ΠCXλΙXΙστρΙX μικρες πιχιδικες σU"ΤΡοφιές. Ό 11λιος γέρνει κιχ! οΙ δδ'VjγοΙ τ6>ν πιχιθι6>ν

ti% aTCpilixyouv

aνuπ6μο"ιχ

yti% vi%

611-θ'tou" "{οργιί. ΟΙ φω"ές

'tOU'

εΙνιχι τριχχιες κιχ! βροντερες

κ' ~ 6ιχριιί το!)ς προφορi% γΙνετιχι πιο 6rip6ιxp'Vj aκ6μιχ κΙΧθώς μιλοόσιχ" τct σπιχσμένιχ

eAA'VjYtxri

τοuς. τα πιχιθια

XPUffoxot-τιίζο"τιχι κιχΙ

axu60U"

το κεφιίλι

"(ti% "ct

πνΙξοuν τα γέλr.ιx: εΙ"ιχι τ6σο 6έ6ιχιιχ πώς οΙ γέροι σκλιί60Ι

'tOU'

1JTCtιxv σ~μεpιx

στΙς γιορτες τοΟ Έρμ1j! Tιxxu"ou" ωστόσο το 61jμιχ· πΙσω

τοuς

axoAoueolJv

με

xou6iYts,

κιχ! σuζ~Τ'Vjσ'Vj τα: με"{ιχλότιριχ ι1'Υ6ριιχ κιχ! οΙ lψη60Ι, Ιχοντιχς a"ιίμεσιί 'tOU' κΙΧ!

Alyou,

&ρι

μouς; &"τρις. Ή ίσωτεPLΚ~ ιxόλ~ι 8ποι> εΙχιχ"ι γΙ"ει ο[ aσx~ σΒις, εΤνιχι IΡ'Vjμ'Vj. <rπιίρχοuν ωστόσο aκ6μιχ, κιίτω ΙΙπ' τΙς

στοίς, 8μιλΟL ιiντp6>" κιχΙ νέω" κι ιiκoόBΙ κιχνεΙς,

oQ:"

&,ρμο"ι κό ΨΙθuρο, !λλοτε δλόκλ'f/ρες πaΡι6θοuς

am

λόγοuς σε τόνο όψ'Vjλ6φω"ο ~ μιχκρ6σuρτο, γιμιiτoυς IΠΙΧΡσ'Vj, πο!> πότε πότε

-

IS-ΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Ι. Η n Λ Λ Λ Ι Σ Τ Ρ Λ

Στο _{ΔΡΟΙΙ:Ο,} _{<ξω ιiπO το}_τ_ε_ίχ_ος, X(Jyti% στ�ν ΚΡuφ6ποΡΤΙΧ των

όχuρωμιίτω" πο!> ε!νιχι

�

6puo'Vj" llιχν6π'Vj, 6yιx{vouv aTCO τ�"

ΠCXλΙXΙστρΙX μικρες πιχιδικες σU"ΤΡοφιές. Ό 11λιος γέρνει κιχ! οΙ δδ'VjγοΙ τ6>ν πιχιθι6>ν ti% aTCpilixyouv aνuπ6μο"ιχ yti% vi% 611-θ'tou" "{οργιί. ΟΙ φω"ές 'tOU' εΙνιχι τριχχιες κιχ! βροντερες

κ' � 6_ιχ_ρι_ιί_{το!)ς προφορi% γΙνε}_τιχι_{πιο 6}_rip₆_ιx_p'Vj_{aκ6μιχ κΙΧθώς} μιλοόσιχ" τct σπιχσ_μ_έ_{νιχ eAA'Vj}Yt_{xri τοuς. τα}πιχιθια _XPUffoxot

τιίζο"τιχι κιχΙ axu60U" το κεφιίλι "(ti% "ct πνΙξοuν τα γέλr.ιx: εΙ"ιχι _{τ6σο 6έ6ιχιιχ πώς οΙ γέροι σκλιί60Ι 'tOU' 1JTCtιxv σ�}_μ_εp_ιx στΙς γιορτες τοΟ Έρμ1j ! Tιxxu"ou" ωστόσο το 61jμιχ· πΙσω τοuς axoAoueolJv με xou6iYts, κιχ! σuζ�Τ'Vjσ'Vj τα: με"{ιχλότιριχ

ι1'Υ6ριιχ κιχ! οΙ lψη60Ι, Ιχοντιχς a"ιίμεσιί 'tOU' κΙΧ! Alyou, &ρι

μouς; &"τρις. Ή ίσωτεPLΚ� ιxόλ�ι 8ποι> εΙχιχ"ι γΙ"ει ο[

aσx�

σΒις, εΤνιχι IΡ'Vjμ'Vj. <rπιίρχοuν ωστόσο aκ6μιχ, κιίτω ΙΙπ' τΙς στοίς, 8μιλΟL ιiντp6>" κιχΙ νέω" κι ιiκoόBΙ κιχνεΙς, oQ:" &,ρμο"ι κό _{ΨΙθuρο, !λλοτε δλόκλ'f/ρες πaΡι6θοuς} _am_λ_όγ_{οuς σε τόνο} όψ'Vjλ6φω"ο � μιχκρ6σuρτο, γιμιiτoυς IΠΙΧΡσ'Vj, πο!> πότε πότε

(16)

IS-Digitized by 10uk1s, March 2009

l1AA'rUN - ο ΑΝtfΡLιllOΣ, JJ κιιυΧΗ τω", το KPI'U '('ur

κό60νται απο χειροκροτήματα,

xt

άλλοτε μικρες ψράσεις που σηκρoό~νται καΙ OLιxatΙXUpiliVOvtιxt ζωYjρες σα σπαθιά, προ καλώντας ενθουσιαστικές κραuγες ~ εεκαp~Ισμα.τCΙ. Ο[ μι'Κρ6τεροι τρυπιJ)νoυν με σπρωξιες ανάμεσα στΙς γραμ μες των ακροατών κι ενώ ιiπl)λα6~!'IOυ'I αυτο το θέαμα.,

ο!-,

λ e ' " νι Ρ. ..., , , χως '/α κατα αοαtΊουν το πεΡΙXσμCΙ τ.ις ωρας, οεν παυουν '1ιχ

ξειτωνίζουν δ ενας στον &λλο'l τιΧ ον6ματα εκεΙνων που τους

προκαλουν τ·ην πεpιέpγειιx.~:ίνα.ι κε! πολλοΙ ξένοι σοψιστές,

που πήγανε γιCι '1ΙΧ οείξου'l, 5πως το συνήθιζιχν, .τΙς γνώσεις

κα! τΥιν ευγ λωττία τους μ προστιΧ στους 'Α θ'φαΙους. Τοοτος ε8ώ με το ξα'/cιμέ,IO uψος, τΎj ~αpιιX φων1ι, τΙς μεΤΡΥιμένες Χ ειΡονClμίες εΙναι

6

σοφος Π ρ60ικος: ~ πόλ

'tj

ποu γε·ινήθΥικε, ~ ΊουλΙς, πάνω στο

'JYjol

τYjς Κέας, είναι σψ,ιΧ κ' ο[ παλα.ίστρες τYjς Άθήνα.ς ~έxoνται συχνιΧ τΎjν έπΙ σκεψή του. 'Εκείνος εκεί δ λα.μπροντυμένος ποό 'χει περάσει στΎj μέσYj του xρυσΎj ζώνη κιχ! κουνιέται ιioιάχoπιx Ύ'ιιΧνιΧ τρα6α. τΎjν πpoσoxΎj είναι δ ΊππΙας, δ (l>ραΙος Ίππ(ας, που μεριχοΙ τον :iπαινοuν γιιΧ τιΧ 6αθιά του μαθYjματικά, ένώ ό ίοιος χαυχιέται πως είνιχι πρωτος σε κα.θε

yviliaYj

καΙ κάθε οιοιχχή: 5λο κοκορεόεται, μιΧ τιΧ χωριάτικα ψερσΙμιχτά του κάνουν χωμικΎj ΤΎΙ μιχτα.ιοΟοξΙιχ του χαΙ προχαλο\)ν τΎj ψα.ι 'ΟΡΟΤ'tjτιχ τών νεαρών ακροαΤών του. Μακρότερα, ~υo ιlλ~oι ξένοι, σιΧ να. το itιX'JOUV ξεΠΙΤYjaες, στενοχωρο\)ν με τΙς ιpωτfι σεις τους εναν εΨΥι60, που ταράζεται χα! χpόf3ει Μσκολα το πείσμιχ του. Δίπλα. σ' α.υτους κάθεται ενιχς χοντόχοντρος

&'1-τρας, ψα.λιχχρ6ς, αλλ-::ι(θωρος κα! πλατσομόΤ'tjς: τον εέρει δλόχλ

1jpYj

~ π/Χλ/ΧΙστρα, γιατΙ Π'ΥιΎ'/Χ(νει τα.χτιχιΧ σε δλα. τιΧ μέρYj που συχνάζει ~ νεολα.(α χ' εΙνα.ι ενα~ από τοuς σπά νιους Άθψ/ΧΙους ποu απ' το πρωΙ ίσαμε το

6pcXat

οεν χάνει τίποτ' &λλο, ιξCιν τΎι 30υλειιΧ το\)

ooCfilot'ij.

ΕΙνα.ι δ Σωχρά

ΤYjς, απο το οYjμο 'ΑλωπεΧ'ijς. Σήμερ/Χ τον συνοοεόουν ουΟ

(17)

16-Digitized by 10uk1s, March 2009 ΠΛΑΤΩΝ - Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ ΕΡΓΟ TOr &ντρες ΠQυ 8εν τους 6λέπιχνε πρΙν &πο λ!γο καφο συχνα: μΙΧζ! του. Ό πρωτος θεν ξεπερνά τα τριάντιχ. Κάθετιχι ~συ χος κιχΙ χιχμογελιχστός. Ό 8εύτερος, πιο μεγΙΧλόσωμος κιχΙ μεγιχλύτερος στα χρόνιιχ, εχει ζωYJΡΟ κι iπιτιχχτικο βλέμμιχ κιχΙ πότε πότε σΎJκώνετΙXΙ &πότομιχ, σα: να: θέλει να ζΎJτ~σει το λόγο &πο τους 8υο i~ετιχστές, για: να: δπεριχσπ(σει το πιχι8Ι

.

_.

που τυριχννοσν. Μα: δ ΣωκράΤYJς, με μια: κ!νΎJσY) κιxθΎJσυχιx-στικ~, ~μπoθ!ζει τΥιν ίπέμ6ιxσ~ του, ϊνω ~εθιxppεύει ~pεμιx τον ύπομονετικο νέο. ΈκεΤνος κοκκινΙζει, συνέρχετιχι κιχΙ ρΙχνον τιχς gvιx γελιχστο βλέμμιχ τοσ ΣωκράΤΥ) στρέψετιχι προς τους θυο σοψιστές, gτοιμος ν' &.ρπάςει στο ψτερό τΥιν πιχριχπειστι ΚΥΙ eΡώΤYJσYj που θα τοσ κά.νει δ gvιxc;; η δ !λλος. Ο[ 8υο συνο80Ι τοσ ΣωκpάΤΎJ εΙνιχι δ ΧιχρμΙ8YJς κι δ Κρι τ!ιχς, συγγενετς κιχΙ ο[ θυο του νειχρου Πλάτωνιχ, που κεΙνΥ)

&xptoG'>C;;

τ~στιγμ~ γλιστρά στον κύκλο τilς συντροψιάς κι δρθός, κιχθως σΤYJρ!ζετιχι στΙς πλά.τες τοσ ΧΙΧΡμί8YJ, ψα.(νε τ!Χι να νιώθει ζωYjΡ~ 8ιιxσκέθιxσΎJ &πο τ~ σκΎJV~

totStYJC;;

τilς

λογομιχχΙα.ς. Πόσες ψορες 8εν εΙχε &πολΙΧύσει πιχρόμοιιχ θεά.

μα.τα. κα.Ι μάλιστιχ &π' τ~ν ίΠOΧ:~ που &πιxλλά.ΧΤΎJκε &π'

τ~ν ΚYj8εμον(α. τοσ πιχι8ιχγωγου του κιχΙ μπορεί πια νιΧ χιχ

ζεύει γύρω &π' τ~ν πΙΧλΙΧΙστριχ, σα:ν τ-έλειωνε το π~8ΎJμιx, το τρεςιμο η ~ πυγμιχχίιχ, πιiντιx 8μως κά.τω &π' τ~ν iπl6λεψYJ ένος &θελψοσ του η πιο συχνιΧ τοσ θε!ου του Χιχρμ!8Yj. ·τα: 8ώ8εκιχ η 8εκατρ!ιχ χρόνια. του &ρχ!ζουν να: του μα.κρα.!νουν τα: μέλΎJ κα.Ι νιΧ κάνουν πιο &ρρενωπα: τα: xιxpιxxtYJptoτtxci του, 8μως τοσ !cpYJaιxv κα.θΙΧρΟ το βλέμμιχ, γλυκιιΧ τ~ν κάθε εκπλYjςΎJ κιχ! τ~ν πα.ιδικ~ περιέργειιχ πάντιχ ζωYJΡ~ κιχΙ διιχρ κως &να.νεούμενYJ. 'Όλιχ τοσ ε!να.ι ciκ6μα πιχιχνΙθι. Μια: πcψάστιχσYJ κουκλο θέα.τρου στους χώρους

tG'>v

πιχνYJγuριων. τα: κιχτορθώμιχτα. κα.Ι τα: μεγάλα. λόγια. ένος τα.χυ8α.χτυλουργοσ· ο[ ψωνες κ' οΕ

-

(18)

17-Digitized by 10uk1s, March 2009

ΠAATQN - Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Π ΕΠΟΧΠ TOr, το EPrO TOr

ΧΙΧιΡετουρες; τοϊ) λαοuτζίκοu στο 8ρ6μο' τ~ πιxρ8ιxλ~ χρώμα

τιχ των φορεσιων κ'

of

φιχσαρ{ες; το!} πλ1jflΟUς;' το πέρασμιχ των ιi8ιιiντρoπων γιχ·ί80Ι.>ριων ποο σκοuντοuφλ~νε πιiνω στ~

πιο ιi~ιoσέ6αστα πρόσωπιχ' κιχ! στο γuμνιχστ~ριο, ~ σuνιχρπιχ

στικ~ σoσαρ6ΤΎjτα των ιiσκ~σεων, τ~ν &ρα ποο τ~ κoρμι~

των νέων, Βμοια με το 8ικό

tou,

τεντώνοντιχι με μι~ χιχρούμε

νΎj ΠΡOσπιiθειΙX' Βστεριχ οΙ &.ρμονικο! ρuθμοΙ των κιν~σεων, ~

ιiνιiΠΙXΦΎj, ~ Φιλοκου6έντιχ, τ~ χιiχιxνιx μετα~o ιiγoριων, ~ ~ πιiντα eλκuσΤLΚ~ ιiπ6λΙΧUσΎj μι~ς; διαλεΧΤΙΚΥίς :η ΡΎjΤOΡικYίς μονομιχχ{ιχς. ΤΙς πολο σοσαρες το\}τες συζΎjτ~σεις τΙς ε!χε πρoσέ~ει μόνο εςωτεpικιi. 'Όμως, μερικες τώριχ λέξεις ~xouv

ιiΠ~ΧΎjσΎj μέσα τοΙ) καΙ το πιχιχνί8ι αοτο των λόγων πιχΙρνει κιiπoτε τόσο πιiθoς, ποο το παρακολουθετ ιiv~auxo, ΚΙΧΙ. σο

σιχρ6ς, 8πως θ~ πιχρακολοuθουσε μι~ μιiΧΎj ιiλΎjθιν~. ΠλΎj

σιιiζει δ κιχφος ποο θ~ νιώσει πόσΎj ζωτικ~ σποuδιχιόΤΎjΤΙΧ

sxouv of

Ι8εολΟΥικες μιiχες, ΥΙΙΧΤΙ ,ε!νιχι ένα πιxι~l τΥίς Άθ~ νιχς, ΒποΙ) ~ πoλιτικ~ ποο ιioκεΤτιxι στο Βπιχιθρο ε!νιχι ιiνιxκιx τεμένΎj με τον ιiέριx ποο ιiνιxπνέει' ΥΙΙΧΤ! στ~ν πολιτεΙιχ ~ oΙκoyένειιi ΤοΙ) ε!νιχι ιiπ' τΙς πιο πΙΧλιες καΙ τΙς πιο ~~o~ες, κι ιiκ6μα γιιχτΙ γι~ τον κιχθένιχν ιiπ' τοος δικούς του ~ πολιτι κ~ στιiθΎjκε πά.ντα Β,τι πιiνω κιiτω yιιk τον κιiθε λεύτερο πο

λΙΤΎj

:

~ εμφUΤΎj κλ{σΎj τοι> κ' ~ μόνΎj 8ριxσΤΎjpιόΤΎjΤΙX ποο θιk

τοσ επιτρέπει νιk πλιiθει δνεφιχ.

1I.

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Ο ΠΛΑΤΏΝ γενν~θTικε στ~

427,

δτιχν &ρχοντας ertQ;V δ Διό

τιμος. Ettιxv πιχιΜκι α.κόμιχ σ~ν πέθιχνε δ πιχτέρας; τοΙ) 'Α.

ρΙστων, γιος του Άρtστοκλ'ij, ιiφ~νoντιxς κιχ!

8uo

&λλοuς με

γαλύτεροuς Υιούς, τον Ά~είμιxντo κιχι το Γλαύκωνιχ, κι ενιχ

κορίτσι, τ~ν ΠoτώνΎj. "Π μΎjτέριx τοΙ) ~ ΠερικτιόνΎj

6p'ijxs

(19)

ηΛΑΤΟΝ - ο ΑΝθΡQΠΟl1, Η ΕΠΟΧΗ TOt, το EPrO TOt

τότε προστιχσ{α καΙ λιχμπρη τόχ'Υ) μΒ το ~εσμσ ένος

auy-yevij

Τ'Υ)ς, τοσ ΙΙuΡιλάμπ'Υ), ξΙΧΚΟUστοu για τΙς πρεσβεuτικές

tG.U

ιiποστολsς κιχ! για τα πιχγώνια ποό'χε κοuβιχλ~σει σστερ' ιiπo μια λιγόχρον'Υ) ~ιιxμoν~ το!) στην αδλΎj το\) βιxσιλι~

των Περσων.

Στα παι8ικά το!) χρ6νιιχ λοιπον δ Πλάτων εΙχε προπαν τος νωπΒς τΙς τωρινsς καΙ περασμένες δ6ξες τοσ σογιοσ ΤΎjς μ 'Υ)τέριχς

tou.

θά 'χε πολλsς cρορsς ιiκoόσει να μιλ~νε για τους CΡ'Υ)μισμένοuς προγόνους

tou,

που ιiπb ιx~ωνες ο[ Δρωπ{

~ες ~ιιx~έχoντιxι τους Κριτ{ες, κιχ! στο νεανικο μuαλ6 το!) σΙ· youpιx θά 'χε πολλΒς cρορsς ιiνακατέψει τΙς γενιές. Μα 8σο κι

av

θεωρο\)σε τον έαuτό το!) περ~cριxνo για τους προγ6-νοuς

tou,

που έ8ω καΙ 8ιιχκόσια χρόνιιχ το λιγότερο ~sv εΙ χιχνε πάψει ν~ κατέχοuv συνέχεια τα μεγαλύτερα ιiξιώμα τα, στη μν~μ'Y) το!) 8Βν εΙχε έvτuπωθεΤ καλα μ~τε ~ έπο χη που εΙταν &ρχοντας gν:χς ιiπ' τους ΔpωπΙ~ες, στα μέσα το\) Ζ' α~ώνιx, οδτ' ενιχς ιiπo τους ΚριτΙες στο πλ 'Υ)σ{ασμα τοΒ ΣΤ' ιχΙώνα. "Άλλες ιiναμν~σεις ένθοuσ{αζαν τη νεανικ~ το!) καρ

~ιά: δ ξιχκοuστος Σόλων, δ σuγγενης καΙ cρ{λoς τοΒ παλιχιοσ

ΔρωπΙ~'Y), που έξόμνΥΙσε στους στ{χοuς το!) τιi κατορθώμιχτα ΤΎjς o~κoγένειας, κι διiνoιχτ6καρ~oς ΠΟΙΥΙτης

•

Ανακρέων που κpιxτ~θYIκε στην ιχολη τοΒ 'Ίππιχρχο!) περισσότερο για τον

τρucρερό το!) ~εσμo μ' ενιχν ιiπ' τους Κριτ{ες, παρα ιiπb μ.ε

γαλo~ωρ{α τοσ tupιXvyou. Αοτος δ προστιχτεu6μενος τοσ Ά

νιχκρέοντιχ

eftav

πρόγονός του, δ πιχππους τΥίς μ.ΥΙτέριχς το!)

ΠερικτιόνΥΙς κιχ! ταuτόχρονιχ παππους των ~uό τοι> cρ{λων

κα! προστατων Κριτία καΙ Χιχρμ.{8ΥΙ.

Μόλις βγΎjκε ιiπ' τα χέρια των γuναικων δ Πλάτων,

οπως δλιχ τα πιχι8ια ΤΎjς κoινωνικΎjς τοι> τάξ'Υ)ς, μπΎjκε κάτω

ιiπ' τΎjν εΠΙΤ~P'φη ένος γέροι> ~oόλoι> ~υ τον πijγε στο σχο

λεΤο. 'ΕκsΤ, πρωτιχ πρωτιχ, ΙμΙΧθε την κιχλη σuμπεριcρορά, να

(20)

19-Digitized by 10uk1s, March 2009 ΠΛΑΤΏΝ - Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ κ~θετιxι, νιΧ σYjκώνετιχt, νιΧ περπιxτ~ σεμν% χιχ! νιΧ τριχγοuδli uμνοuς γιιΧ τ~ 86ξα ΤΥ)ς πολιτείας. 'Ίστερ.ιχ διΜΧΤYjκε τιΧ πρωτα γp~μμιxτιx κι ασκ~θYjκε στο π~ντα τριχγοuδιστο 8ι~-6ασμα, rι κριχτώντιχς τ~ν πλ~κιx στιΧ μικρά. το!) γ6νιχτιχ προσ παθοuσε νιΧ μιμείται καΙ νιΧ σxε8ι~ζει τιΧ γρ~μματιx που x~ραζε π~νω κεί δ γραμματοδιδάσκαλος μ' ενιχ σοu6λε ρο κοντύλι. 'Έτσι μπ6ρεσε νιΧ γρ~φει με τ~ν όπιχγ6ρεuσYj τοσ 8ασκ~λo!) τιΧ τραγοό8ιιχ των μεγιΧλων

'TCOLYJtfuV,

νιΧ τ' ακούει νιΧ σxoλι~ζoνται καΙ νιΧ τιΧ μαθαίνει ά,πέξω, ~νω ~6λεπε ν' ά.πλώνετιχι μπρoστ~ το!) το

yoYJtsuttxo

6ΙΧσίλειο, σπο!) πρo6~λλιxνε σε κάθε 6Υ)μιχ κιχινοόργιες 1CVεUμΙΧτικες χσ. ρές. Στ~ν αρx~ ιortιxv ο[ μ~xες γύρω απ' το "Ιλιο, οΕ περι πέτειες του Ό8uσσέΙΧ με την &νεξάντλYJΤYJ

ooveaYJ,

ο[ γενειχ λογίες των θεων ποο εΙνιχι κόριοι τ' οΟρσ.νο\).

rιr στεριχ δ κάμπος κ'

1]

θ~λιxσσσ., οΙ κιxτ~λλ 'ΥΙλες ~πoxες

ΤΥ)ς σ1tOp~ς κ' οΕ εονοϊκο! άνεμοι γιιΧ κερ80φ6ριχ τιχξί8ισ.. ΤιΧ

εΟλογYjμένσ. ~ργσ. ΤΥ)ς 80uλει~ς κ' οΙ εΖρψικο! κιχρποΙ τΥ)ς

8ικιχιοσύνYJς. ΜετιΧ τιΧ ΌμYJΡΙΚιΧ κιχΙ Ήσιο8ικιΧ IΠΎ) ettιxv ο[

&ρμονικες ~λεγεΤες το\) Σ6λωνιχ rι τ' ιxoatYJpιX γνωμικιΧ το\)

θέογνΎ) το\) MerιxpltYJ, καΙ μέσιχ σ' αυτ~ τ~ν ά,τμ6σφιχιρα θείας σοφίας κι &νθρώπινYJς πριχγμΙΧτικ6ΤYjτιχς

1]

Ψuχ~ το!) ~~νoιγε καΙ 8uν~μωνε.

"Άλλοι π~λι Μσκιχλοι του μ~θσ.ινιxν τ~ν κιθάριχ κιχ! τη

λύρα κ'

1]

καρ8ι~ το!) φλογιζ6ταν &π' τιΧ πολεμικιΧ τραγοό-8ια το\)

Tupta{ou,

~νω τσ.υτ6χρονιχ γuμναζ6ταν στο ν·ιΧ. πει θαρχεί τΙς στ~σεις το!) καΙ τΙς κιν~σεις του, σύμφωνα με τους

χαριτωμένοuς ρuθμους Τi'jς μελωδίας rι τοο χορου, rι νιΧ κ~νει το κορμί το!) ευλύγιστο με τΙς &σκ"ήσεις τΥ)ς. πΙΧλΙΧίστριχς. 'Λλλ~, καθως ~μΠΙXtνε στ~ν ~cpYJ6LX~ 1]λικ(α, τοσς αλΎj θινούς του 8ιχσχά.λοuς τους

6pi'jxe

Ι~ω ά,π' το σχολείΟ. ΚιχΙ πρωτοι

ertav

δ θείος το!) ΧαρμC8YJς κι δ Εά.8ελφ6ς το!)

(21)

-Digitized by 10uk1s, March 2009

UAATQN - Ο ΑΝθΝΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO TOr

τ{~.

·0

Xιxρμ~YI~, που 1ι ~ρεμY) κι ~πιφυλιxxτικ~ του φόσΥ) τον προόριζιχν γι~ 8ευτερότερους ρόλους, ~μελλε νά 'ναι γι' αότον δ μεγάλος φ{λo~, που τον ΧΡΥΙσιμοποιεΤ κιχνεΙς σχε80ν ι1νεπιφόλαχτα σ~ν !να φυσικο ι1γιχθό. Στ~ κα.τoπιν~ χρόνια θ~ τον κρ(νει πιο κα.θαρά

:

1ι πικρ~ πε{ρα τον ~κιxνε ν~

SxtL-μ~σει περισσότερο τήν κάπως 8ισταχτικ~ τοόΤΥ) φρ6νΥΙσΥΙ, που θ~ τ~ν ξαναβροσμε ι1ργότεριχ καΙ σ' αότον τον !.'8ιο, πε ριορ{ζοντας τ~ πιο ριψοκΙν8υνα τoλμ~μα.τιx, χωρΙς ν~ ~ξιx σθενΙσει ποτε το γεννιχιόψυχο ιχΙσθΥΙμα τ-ης άφοσΙωσΥΙς. Άν τlθετα, σ' !να πιχι8Ι πού το 8ιιχκρ{νει δςυ πνευμιχ, ζωYIΡ~ φιχν τασΙα κι ι1περιόριστες φυσικες ~πιθυμΙες, τΙ γόΥΙΤΡΟ θ~ μπα ρoίlσε ν' &σκήσει πά.νω του ~ έπιβλΥΙτική, ~ ι1συγκράΤΥΙΤΥ) προσωπικότΥΙΤΙΧ τoίl ΚριτίΙΧ

!

Ό παλαιότερος ΚριτΙας, φ{λος τοΒ Άνακρέοντα, ε!χε 8υο γιοός, τον Κάλλιχισχρο κιχ! το Γλιχόκωνα. Ό νεότε ρος ΚριτΙας, γιος τοΒ Κάλλαισχρου,

slta.vs

θέκα χρόνια μεγαλύτερος ι1π' τ~ παι8ι~ του ΓλΙΧόκωνα, το Χιχρμ{8ΥΙ, καΙ τ~ν Περικτι6νΥΙ' 'rπi'jρξε ΚΥΙ8εμόνιχς τοσ Χιχρμl8Yj, που τοσ 'μεινε σχεθον πιστος ι1κόλουθος κιχ! θιχυμαστ*.

Ό Κάλλαισχρος

ertavs

πολύ πλούσιος κι δ γιός του μπό

ρεσε ν~ μπλέξει ι1πο μικρος μ' αδτ~ τCι χρυσ~ νιάτιχ που ξάφνιαζαν καΙ σκαν8άλιζιχν τ~ν Άθ~να, ~χoντιxς άΡΧΥΙγ6 το\), τον ιbρατo Άλκιβιά8ΥΙ' Ό ΚριτΙας εΙτανε γι~ τον Άλ κι6ιά8Υ) κάτι περισσότερο άπα !νας &πλος σόντροφος τοσ γλεντιοσ, ~ εOγενικι~ καταγωγή του τον έξ{σωνε σxε~oν με τον ι1νεψιο του Περικλ'i), κι ~ν δεν εΙταν πρ"ικισμένος μ' αδ τή τ~ν εόστροφΙα καΙ τ~ν άνεξ~γYIΤy) γΟΥΙτε{α τοί) Άλκιβιά. θΥΙ, που ~ Άθ~να ~μελλε τόσο ν~ λατρέψει 8σο καΙ ν~ μισ~ σει, το πνε\}μα το\} Κριτ[α. εrταν έπlσYIς ζωΥΙρα κ' ~ πνευμα. τικ~ του περιέργεια. πιο 6αθι~ καΙ πιο ίπΙμονΥ) ι1πο τοί)

• Λλκι6ιάδΥΙ'

-

(22)

2Ι-Digitized by 10uk1s, March 2009

fiAA.TQN - Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, το EPrO TOr

Τόσο

6

ένιχς εσο κι δ &λλος ιiκoλoυθ~σιxνε τ~ μιxθ~ματιx

τ6>ν σοφισΤ6>ν. καΙ τοα Σωκράτ"fj. M~ δ Άλκι6ιάδ"fjς, στον

όποίο Ιμελλε

v· civotxtouv

ο{ 8ρόμοι τYjς έ~oυσ{ιxς σχε80ν ιiνεμπό8ιστα, Ιτρεχ' έκε! όλόφυχα καΙ θε ζ"fjτουσε ιiπo τ~ p"fjtopLX~ "ι ιiπo τ~ φιλοσοφ{α το!1 καιροσ του, παρ~ πως ν~ τελειoπoι~σει τ~ν lμcpυτ"fj 8uvιχμ"fj τYjς έπιρροYjς του πάνω στοuς ιiνθρώπoυς. Ό Κριτίας περιόριζε ciσcpιχλως τΙς φιλο δοΕ{ες του, μ~ ΧΡ"fjσιμοποιουσε τΙς ώρες τYjς ιχργ{ας του στο πλάτεμα των έπισΤ"fjμοvικωv του γνώσεων καΙ στ~ν προετοι μιχσ{ιχ του λογοτεχνικου του

lpyou.

ΕΙχε ciκολοuθ~σει στ~ θεσσαλ{ιχ το δάσκΙΧλό το!.) τΎjς Ρ"fjτορικΎjς Γoργ{α"ιiπo τοuς Λεοντ{νους, κιχΙ με τ~ν ευκιχιρ{ιχ τΎjς πιxριxμoνΎjς του έκε! με λέΤ"fjσε τ~ν πoλιτικ~

aUIJeea"fj

τΎjς χώριχς έκε{V"fjς, ένω τιχυ τόχρονα κιχταγινότιχν με τ~ σuγκριτικ~ μελέτ"fj των πολιτι κων θεσμ6>ν τYjς ΣπάΡΤ"fjς καΙ τΎjς Άθ~νιxς. τουτες &στόσο οΙ πολιτικες ciσχολ{ες δεν τοί) λιγόστευιχν κιχθόλου τΙς συγ γραφικές του φιλoθo~{ες. "Άλλωστε ιxυτ~ ~ Ι8ιιχ ~ λογοτε χν{ιχ ciποτελουσε γι~ κείνον ένα p"fjtoptκO 6Ύjμιx. Το Βφος του ertιxve μεγιχλόπρεπο, γλαφυρο καΙ κιχθάριο. Σε δρισμένες πε ριπτώσεις νευρω8ες, κι «λεγε eap~ ξερά, στ~ν &πλ~ κι ευγε νικι~ γλώσσα ΤΎjς κιχλYjς κοινων{ιχς, τ~ πιο τoλμ'Y)Ρ~ πράγμιχ ΤΙΧ. ΙΉeερε ν~ 80uλεuει με λεπτότ'Υ)ΤΙΧ μι~ν έλ~γε{ιx κιχΙ ν~ σκιχρώνει μι~ τριχγω8{α, ποu οΕ Ύίρωές του σοφιστικο{, εσο τουλάχιστο ο{ ~ρωες των tpιxyou8tffiv του Ευριπ{8"fj, έΚψ'ρά ζιχνε τΙς ιiντιλ~Φεις καΙ τΙς λιχχτάρες του ΙΧlώvιχ. Ο[ &νθρω

ποι τYjς ΚΙΧλYjς κοινων{ας τον civτ{κριζαv σ~ν ένιχν στoχαστ~, οΕ σοφιστες κι ο{ ΠΟΙ"fjτες τον σuvαvιχστρέφοvτιχv κιχΙ κολιχ κεόοντιχν ν~ 6λέποuv στο πρόσωπο αυτοl} του φιλ680eου κιχΙ βΟUΤ"fjγμέvου στ~ Χ λι8~ ciptatoxpιXt"fj περισσότερο έναν

δπιχ-80

πιxρ~ έναν civτ{πιχλο. Ό Πλάτων ciφέθ"fjκε στΙς στοργικες φροντί8ες του θεΙοι> του ΧιχρμΙ8"fj, μ~ δ Κριτ{ιχς, ποu τά 2 2

(23)

-Digitized by 10uk1s, March 2009 ΠΛΑΤΏΝ - Ο ΑΝθΡΩΠΟΣ. Η ΕΠΟΧΗ TOr. ΤΟ ΕΡΓΟ TOr 'εερε 8λιχ. κιχ.Ι τον εορισκε κιχ.νεΙς &π6λυτιχ. ενΎjμεpωμένO πιχ.ν του, ποu εκρινε κι &ποφιίσιζε μ' 8λΎj τ~ φλ6γιχ. μιάς α.κριί ΤΎjΤΎjς επιθUΜίιx.ς για 8υνιx.μΎj κα;Ι ποu στ~ν τ6σΎj του δρμ~ κα;Ι τ6σΎj ιx.fy λ Ύj gνωνε το χιipισμιx. της φιλολογία;ς κα;Ι της ΠOίΎjσΎjς, στάθΎjκε δ δ8ΎjγΎjτ~ς κι δ 8άσκιχ.λος της εφΎjOικijς του ~λικία;ς. πΙ. Ο Ι Σ Ο Φ Ι Σ Τ Ε Σ ΑΛΛΩΣΤΕ ΣΤΗΝ περίο80 της εφΎjOικης του ~λικ(α;ς δ Πλά των· 8ε στερ~θΎjκε πα;ι8ιχ.γωγους. Αιιτοι ποu κιχ.λουντα;ν τ~ν επoχ~ κε(νΎj σοφιστές, προσφέροντα;ν ιx.ιιτ6κλΎjΤOΙ στο νεα; νικ6 τους &κρoα;τ~ριo, εκεί ποu εfτιχ.ν σίγουροι πως θα τ6 Όρισκιχ.ν συνα;γμένο, 8Ύjλα;8~ στΙς πα;λα;Τστρες κα;Ι στα γυ μνα;στ~ρια;. Άνα;κα;τευοντα;ν με κ6σμο ερα;σιτεχνων, με συγ γενείς κα;Ι φ{λους, κι ενω εκμετιχλλευοντιχ.ν τ~ν πιο α.σ~μα;ν ΤΎj συζ~ΤΎjσΎj για ν' α.νιχ.πτυζουν τ~ γνώσΎj κιχ.Ι τ~ 8εςΙOσόνΎj τους ιiρχ ιζα;ν να πολιορκοσν τοuς πιο ώριμους ιΧπ' τ~ν πε λιχ.τε!ιχ. ΤOόΤΎj για να πετύχουν μεγΙXλύτεΡΎj 8ιιx.φ~μισΎj. Μό λις πιχ.ροuσιιίζοντιχ.ν οΕ νέοι, οΕ σοφιστες εκι:ρράζιχνε

μεγιχλ6-φωνιχ. το θιx.UΜιx.σμ6 τοuς για τ~ν α.ςι6πρεΠΎj κιχ.Ι σoOιx.ρ~ τους

εμφιίνισΎj, ζΎjΤOύσιx.ν να μάθοuν τΙς σuγγενειές τouς κιχ.Ι πιίντιχ. κιχ.τ6ρθωνιχ.ν να προσελκύοuν μερικούς, &νο!γοντιχ.ς κουΟέντιχ. κιχ.Ι θολώνοντάς τοuς με κολιχ.κευτικες όποσχέσεις. 'Άλλοτε πιίλι π~γιx.ινιx.ν εκεί με μια πιο εΠΙOλΎjΤΙΚ~ α.κο λουθ!ιχ. &πο κε(νΎj των σuνΎjθισμένων μα;θΎjτων. Κ60α;νε 06λ τες κάτω &π' τ~ στοα ~, κα;θισμένοι ιΧνάμεσα; σ' α;ΙΙτο τον κυκλο των θα;uμιχ.στων, εα;κολουθούσιχ.ν μια λα;μπρ~ 8ΎjμΎjγo

ρ!ιχ. ~ μια πολu ζωYίΡ~ σuζ~ΤΎjσΎj, 8που 8εν επιχ.uε να τρέχει gνα;ς μεγάλος &ριθμος ιΧπο πεΡ(εργοuς νέοuς. Πολu συντομιχ.

ο[ τελεuτα;Τοι τουτοι 8ε θ' &py~aouv ιΧπο εκτιχκτοι να

ylvouv

(24)

ΠΛATι;m - Ο ΑΝθΡΩΠΟ:Ε, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPra ΤΟ)'

ταχτικοΙ μl%θ'Yjτές. Στο μετl%ξu σuν~θιζl%ν τΙς φυσΙOγνωμlβΙ;

καΙ τοος τρ6ποuς των πιο φ'Yjμtσμένων σοφιστων, σuζ'YjΤΟU

ol%v

ιiναμεσά

tOUt;; xl%l

τοος auyxp!vιxvs, eνω μιμο6νταν τις

χεφονομ!ες

xl%l

τΙς πιο λαμπρές τοuς φράσεις κι

έπαναλά-61%LVl%V

μεταξ6 τοuς τα τlμ'Yjμtx ποο 6άζανε ο( ζ'YjλεuτοΙ .τοσ τοι Μσκl%λοt στά. μαθ~ματά τοuς, ώς κιχ! τά. δν6μl%τl% των

νέων, των χτεσινων croντρ6φων τους, που ε!χιχν τήν eOτ.ux!1%

xl%l

τ~ν τφ~ ν?ι. τοος aκολοuθ~σοuν.

Άπα τ~ν πl%λl%!στρtx οΙ νέοι ξtxνl%γUριζtxν σπlτι του" πλ'Yjμμuρισμένοι aπ, τον aκl%θ6ριστο τοστο θ6ρu60 των φω-'

νων, eνω ζl%λlζtxνε τοος γονείς

tout;;

με ιiφ'YjΥ~σεις κι έπlμo νες πl%ρl%κλ~σεις, κι δλάκεpΎj ~ πολιτε!1% 606ιζε ιiπb eνθοu σιl%σμοuς που προκl%λουσε ~

xl%tvo6PYLI%

8ι~ασκιιλ{α.

&Η δι~ασκαλ!1% τo6ΤΎj ε!χε aνl%πτuχθεΤ δλ6τελα φυσι~ ιiπb aνάγκες ποο

s!xl%v

έπι6άλει τ~ν έγκl%θreρuσ'Yj

t'Yl'

8η

μοκρl%τ{l%ς στΙς Έλλ'Yjνικες χωρες

xl%l

προπl%ντος ταν δριστr". κ6 ΤΎjς θρ!l%μ60 στ~ν Ά.θ~να. Ή πα.λιά. έκπα.ΙδεΨ'Yj, π06 'χε 8ΎjμΙΟUΡγ~σει τους νΙΚ'Yjτες τοσ Μl%ρtxθώνl% κl%Ι των Πλl% τl%ιων, aπ08ε!ΧΤ'Yjκε aνεπtxρκ*., ι1πα τ~ στιγμ~ ποο «γι νε φl%νερο πως γιά. νά. φτάσει ΚtxνεΙς στο ι1ξΙωμl% τοσ &ρ χeιντl% ~ του oτptxt'Yjyo\1, γιά. νά. Κtxτl%λά6ει μιά.ν δποtl%δ~

ποτε ιiλλΎ) έξοuσ{1%

xl%1

νά. τ~ OUyxpl%t~ast, θά'πρεπε·νά.

ξέρει νά. κερδ!ζει τ~ν

s1)VOtl%

τοϊ> κuΡ!l%ρχΟU λιχοσ με τουτο το μέσο ποο θέλγει fσως το κιiθε πλYjθος, μά. lδLcx!τεΡI%

gvtx

&λλ'Y)\lΙκΟ κοιν6, 8Ύjλ1%8~ με τ~ δεξιοσ6νΎ) τοσ πνε6μl% τος κιχΙ τ~ λαμπρ6τ'YjΤtx του λόγοu. Γιά. τ~ 80uλεLά. 8μως

':t06t'Yj

δεν

apxouas

~ μάθ'Yjσ'Yj του κcxλοu τονισμου, των Κl%

λων τρ6πων, λ!γΎ) γρl%μμtxτικ~,

YJ

&'κ6μ.α 8λο κείνο το 6άθος

τYjς σοφ!ας καΙ τYjς λεπτολογΙας, που αtεpιείχαν τά. ~ρyα

των μεγάλων ΠΟΙΥΙτων. θά·πρεπε νά'ναι σε θέσΎ) νά. μι λ~νε σε κάθε περ!πτωσ'Yj, yr4 κάθε ζ~ΤYIμα, μπροστά. σ' ενα

(25)

ΠΛΑΤΩΝ - Ο ΑΝθΡQΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ Tor, ΤΟ ΕΡΓΟ TOr

8ικαστ~ριo ~ξαιρετικ~ ~πι8εχτικo σ' ~ντuπώσεις καΙ που ι5

ά;ντίπαλος ε!χε κιόλας καταχτ~σει ~ προσπαθοuσε τ~ν r8tιx κείνη στιγμ~ νχ καταχτ~σει καΙ ν~ τοί) ά;λλάξει τ~ γνώμΎJ. Είταν λοιπον ά;νάγκη ν~ κατέχοuν ποικ{λες γνώσεις καΙ πιί νω ά;π' δλα ν~ 8ιαθέτοuν δλόκλΎJΡO δπλοστάσιο ά;πο ~πιχει_ ρήματα γι~ κάθε σκοπο καΙ τ~ν εOσΤΡOCΡ{α ν~ τ' ά;ξιοποιοuν προσαρμόζοντάς τα ά;νάλογιχ με τ~ν περ{στασΎJ κι ά;νάλογιχ με το κοινό. ΟΕ Μσκαλοι, οΕ ιXvιxr.xιxrOL γι~ τΙς περιστάσεις, παροuσιάσΤΎJκαν μόνοι τοuς. Άπο τ~ν ~πoχ~ τοί) Όμ~ροu, τοί) Ήσ{ο80Ι) καΙ τοϊ> Ξε νoCΡάνΎJ δπijρχαν ά;CΡΎJγΎJτες ~ πλανόοιοι τραγοuοιστά8ες, ραψωδοΙ, που π1ιγαιναν στ~ν αoλ~ των 6ασιλιάοων καΙ των

τuράννων κι ά;ργότερα στΙς πλατεΤες των πιο μέτριων πο λιτειων τijς 'Ιων{ας, τijς Έλλάοας κιχΙ τijς Σικελ{ιχς κι ά;πάγγελναν τ~ οικά τοuς τραγού8ι.α: ~ τ~ μεγάλα κλασικ~ εργα. Μα τ~ τελεuταΤα 6λι1στάρια τοuς fσως θίΧ ε!χαν δλό

τελα παρακμάσει καΙ σ6~σει, α.ν

1)

σκλΎJΡ~ πραγματικόΤΎJ

τα των τοτινων κοινωνικων κ·χι πολιτικων ά;γώνων οεν ΤQυς

ξανάCΡερνε στ~ν έΠΙCΡάνεια σ~ν πλανόοιοuς δμιλΎJτες καΙ λεύ

τεροuς οασκάλQuς τής ρητορΙΚijς. 'Όμως ά;πο παντοu, aπο τ~ Θεσσαλ{α, δπως κι ά;πο τ~ μεσΎJμ6ριν~ Ίταλ{α κιχΙ Σι κελία, ά;πο τ~ν Ήλεία καΙ τ~ν Όλuμπ{α, δπως κι ά;πο τους ΔελCΡQύς,

of

ορόμοι τους δοηγουν στ~ν

•

Αθήνα. ΦΙλη τών άγορεύσεων καί τών πολλών λ6γων έκ φύσεως

1)

Άθ~να μιλQuσε μι~ν ιiπλ~ καΙ λαγαρ~ γλώσσα, που εfταν

1)

πιο κα τάλλ ΎJλ ΎJ γι~ ν~ πάρει τ~ θέσΎJ μιας μέσΎJς γλώσσας

avci-μεσα στΙς έλλ ΎJνικες οιαλέΧΤQuς, ~ΧQντας τ~ν (κανόΤΎJτα ν~ ΠΡQσιχρμόζεται !ΧΚQπα σ' ί5λες τΙς ά;ΠQχρώσεις των σuλλQγι σμων καΙ σ' ολες τΙς όξύΤΎJτες τijς oράσΎJς. Ή Άθ~να, τέλος, ΚQντ~ στ~ μέσα τοϊ> ΕΙ α~ώνα εΙταν στο aπόγειo τijς 06ξας ΤΎJς κ'

1)

τελειόΤΎJτα ΠQυ ~cρτανε fσιχμε τ~ λα'(κ~

8ιακu6έρ--

(26)

ΠΛAT~ - Ο ΑΝθΡΏΠΟ11, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ ΕΡΓΟ TOf

ψtιση εξα.σφάλιζε τα.υτόχρονα. προστα.σΙα. κα.Ι λευτερι~ σ' δλες τΙς πρωτοΟουλίες. Ό Πρωτα.γόρα.ς, δ περΙφημος σοφιστης ciπο τ'" AO~ηpα. τijς Θράκης, {[ρχετα.ι στην 'Αθήνα. ciπο το

444,

5που κάτω ciπο την προστα.σΙα. του Περικλij επιφορτΙζετα.ι ν~ συντά~ει κιόλα.ς ενα. σύντα.γμα. γι~ την ciποικ{α. τijς θουρ{α.ς, που Ι8ρύ

θηκε πάνω στ~ ερε{πια. τijς ΣιMρι~oς. 'Aπb τότε επισκέ

πτετα.ι την πόλη συxν~ κα.Ι κάθε φop~ πού ξα.να.γυρΙζει οΙ

ci-ριστοκρα.τικες o~κoγένειες το θεωρουν τιμή τους ν~ τον

όπο-8extofiv

κι

civolyouv

κα.λόκα.ρ8α. τ& σπLτια. τους στούς πρόθυ

μους ciΚΡοα.τές του. Ή

er8YJaYJ

του ερχομου του ~Oα.ζε τους

νέους σε πυρετώ8η κΙνηση κ' οΕ 8ια.86σεις πού &φηνε ν~ κυ κλoφopoϊlν γύρω ciπ' τ~ τεράστια. πoσ~ που κέρ8ιζε ciπο τΙς περιοδείες του του κάνα.νε την πρώτη ~ια.φήμιση. Μήπως 8ε φτάσα.νε ν~ πoϊlν, ϋστερ' ciπο τη θα.νή του, πως είχε κερδ{σει περισσότερα. ciπο το Φει~{α. με δέκα. &λλους γλύπτες; Το ΓοργΙα. το Σικελια.νΟ τον γνώρισε ~ 'Αθήνα. γι~ πρώ τη φop~ το κα.λοκα.ίρι τοι}

427,

στα.ν οΕ συμπα.τριι1)τες του Λεοντίνοι τον στείλα.νε ν~ ζητήσει Οοήθεια. γι~ τον πόλεμο ενα.ντίον τι1)ν Συρα.κουσών. Πλ ησία.ζε τότε τ~ έ~ήντα.. Το με γα.λόπρεπο ϋφος του, ~ πολυτελής του περιοολη κ' ~ σοφη προπα.ντΟς ιΧρμονία. κα.Ι κάπως ciσΤΡα.φτερη μεγα.λοπρέπεια. τοσ λόγου του, ε!χα.ν ~εχωριστη επιτυχία.. Πολύ λίγο δια.λε χτικός, τέλειος δμως κα.λλιτέχνης, ε!χε δημιουργήσει ενα. δικό του λεχτικό, πλούσιο ciπο ciσυνήθιστες· λέξεις, κοπια. στικ~ ρυθμισμένο με ciντιθέσεις κα.Ι συνηχήσεις, που με τον επιτη8ευμένο τονισμο τfjς φωνfjς εκρυοε τΙς μεγα.λύτερες κοι νοτοπ{ες, τρα.Οώντα.ς ώστόσο πάντα την προσοχη με τ~ ψεύ τικα.

tofitIX

θέλγητρα.. Αότο το εΤ80ς τijς ρητορΙΚijς στάθηκε

κάτι το πρωτόφαντο γιχ τους 'Αθηνα.{ους κι εUθύς δ ΓΟΡΥια

νισμός ciρχ{ζει ν~ ξετρελα.Ινει.

(27)

26-Digitized by 10uk1s, March 2009 ΠΛΑΤ2Ν - Ο ΑΝθΡ2ΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ, ΤΟ ΕΡΓΟ TOr Ό Πρό8ικος &πσ τ~ν Κέα ~λθε στ~ν Άθ~να κι αυτος σιΧν πρεσ6εuτ~ς. Εrταν δ ιΧνθρωπος των «8ιακρ{σεων»' ξα χουστος γιιΧ τ~ν έΠLστ~μΎj των συνωνύμων ΤCιυ καΙ τ-ην ες ονuχωτικ-η &κρ{6εια του λεχτικου του. Αυτος κι δ Ίππ!ας

.

ε!χαν σχεοον τ~ν r8LCX ~λικ{α κ'

srtcxv

μια γενια κά.τω &πο τον Πρωταγόρα καΙ το Γοργ!α. Άπο τ~ BueΎjVCCX ~φτασε δ θρασύμαχος δ ΧαλΚΎjοόνLος, δ σuγγραφέας τ~ς Μεγάλης Τέ χνης,

"Jtou

ε!χε τ~ν έςα{ρεΤΎj fκανόΤΎjτα να έκμεταλλεύεται τ' aνθpώπινα πάθΎj. Πόσοι ιΧλλοι πιο ιΧσΎjμOΙ, μα oχι λιγότερο μαται600ςοι, οεν &κoλOύθΎjσαν τ' &χνά.ρια των μεγάλων σοφι

στων YLιX να αρέψοuν χι αυτοι λ!γΎj 06ξα χα;Ι ΧΡΥΙμα! Μέσα

σε τούτ'Υ/ τ-ην Άθ~να,oπoι> ~ 8ιοασκαλ!α, στoιχειώOΎjς Ισαμε τότε, &ποτελουσε ~αιωτικ~ 6πόθεσΎj καΙ

"Jt'Ju

μόνο &πο μακρια

~ πολιτε{α τ-ην παρακολοuθο~σε, ξάφνοι> φοuντώνει ενα &νώ

τερο ε!οος οιοασκαλ!ας με τ-η μoρφ~ έπιοειχτικων δμ~λιων ~ ~oιωτικων μαθΎjμά.των χα! πα!ρνει &μέσως φ~μΎ/' 'Έχοντας ομως φτιαχτεί για να προετοιμάσει τους νέοuς YLιX τ-η 8ρα στ~ρια ζω~ του πολΙτ'Υ/, 8ε θα 6ρεϊ να τοuς 8ώσε, τ{ποτα χα λύτερο &πο μια καθολικ-η μ6ρφωσΎj, τόσ') πρ6XεφΎj 8σο χαΙ φανταχτερή, μιαν ιΧσΚΎjσΎj δλ6τελα τuπικ-η καΙ κανένα ιΧλλο ~8ανιxO κά.τω &π' τ' δνομα "JtOAttLX~ κα~ πoλιτειακ~ ιΙρετή, έςσν &πσ τ~ γνώσΎj το\} θριαμ6ευτικου χειρισμου το\} λόγου μέσα στΙς συνελεύσεις καΙ τα αικαστήρια. Τον καφο που δ Πλά.των ~μπαινε στ-ην έφΎ/6ικ~ τοι> ~λι κ{α, δ Πρωταγόρας θά'χε Ισως πεθάνει πρΙν απο λ{γα χρόνια. Ό Γοργ{ας, &φο\} γύρισε 8λΎj τ~ν Έλλάοα, c1ποσύρθΎ/κε o't~ Λάρισα τ~ς θεσσαλ!aς κα! πέθανε μετα το

380

πάνω c1πO τα

sxcxtcS.

Ε!χε

ysuts! 8Aou,

τους θριά.μ60uς, &νάμεσα στ~ 8όξα καΙ στιΧ πΑοόΤΎ/ ποτ ε αεν ε!χε 80κιμά.σει ιΧλλο πάθος, έςον &πο το πάθος τ~ς τέχνΎjς

tou.

Ό Ίππ{ας 8μως κα! δ Πρ60ικος εΙτανε στ~ν πλήpΎj

tou,

6ψψ6ΤΎjτα. MαθΎjτες το\}

(28)

27-Digitized by 10uk1s, March 2009 ΠΛΑΤΩΝ - ο ΑΝθΡΩΠΟΣ, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ ΕΡΓΟ TOr Πρωταγόρα καΙ τοϊ> Γοργία τους &ντικαταστούσανε στο επάγ γελμα καΙ φτιάχνανε 8ικούς τους δπα80ός. Ό Πλάτων, &πο χτώντας με τον καφο περισσόΤψΥ) πνευματικ~ περιέργεια κα! περισσόΤψΥ) στόχασΎj, εΙχε OλΎj τ~ν &νεσΎj να ΠΎjγαίνει aπ· τον εν αν στον ιiλλo σoφιστ~ κα! να συγκρ!νει τΙς 8ι8α σκαλ!ες, τΙς μεθό80υς κα! τους τρόπους τους. Δεν εΙναι σΎj μερινο το φαινόμενο

1J

νεολα{α να μελετli πρωτα τους 8α σκάλους ΤΎjς κ' ύστερα τα μαθήματά; τους για να μπορεί με &κλόνΎjΤ'Y) σιγουρια να καταλαοαΙνει καΙ να σΎjμα8εόει τΙς λόξες τους καΙ τα γελοία έλαττώματά; τους. Κ' οΕ σοφιστές, &πο τ~ν πλευρα τoόΤΎj, πρόσφερναν πά;ντα πλοόσιο ύλικο στ~ 8ιασκε8αστικ~ παpαΤΎjpΎjτικόΤΎjτα ~νoς νεαροϊ> Άθψcι(oυ. Λεότεροι αΙΙτο! 8cXσκαλοι, &νcιγκασμένoι να ορ!σκουν μόνοι τους τ~ν πελατε{α, α.ν θέλανε να συγκpcιτήσoυν καΙ να καταπολεμήσουν τον έλεόθερο οσο κιχΙ πολυμ'ήχανο &νταγω νισμό, ε!χαν, θα λέγαμε, κcιτα8ικcιστεί να 8ιαφΎjμ!ζoυν &σταμάΤΎjτα τους ~αυτoύς τους. Ό λόγος τοuτος τους ύπο χρέωνε να πρoσcιpμόζoνται με τΙς ΤΡέχουJες &ντιλ 'ήψεις κι &κ6μα να τΙς &νιχνεώνουν κcι! να τΙς ζεπερνοuν με κά

ποια ύπερ60λ~

YJ

με κάποια ~νΤOνΎj έκκεντpη(όΤΎjτα. "Έτσι καταλ ήΎανε πολυ εύκολα στο κυνήγΎjμCΙ των εντυπώσεων, στη λεχτικ~ ύπεροολή, στ~ν έπιτή8ευσ'Υ) &κ6μα καΙ στο ντύ σιμο, καΙ για να φα{νονται πρωτότυποι φτάνανε Ισcιμε τ~ γελoι6ΤΎjτα. Τέλος,8εν πρ6σφερν:χ.ν τ~ 8ι8ασκαλ(α τους πα.ρα μονάχα με πλΎjpωμ~ καΙ σ' cιιιτo το κεφάλcιιo 8ε(χνονταν καυΧΎJσάpΎJ8ες καΙ &πλΎjστoι. ΟΕ νεαροΙ apιστoκpάτες που τους συναναστρέφονταν, τους περιφρονοόσαν σαν έμπ6ρους καΙ σαν ψιλικατζij8ες κιχ! νιώθανε κάπoιcι εδχαp(σΤΎjσΎj να τους έκ8ικιοϊΙνται για τους κομπασμούς, τ' &κpΙOOπλΎjpωμένα μα θήματά τους καΙ τ~ν &ναπόφευκτή τους έπ{8pασΎj.

-

(29)

ΠλΑ.ΤΩ!ι - Ο ΑΝθΝΠΟΙ, Η ιπoxίJ TOr, ΤΟ EPrO TOr

lV.

ΤΟ ΠΝΕΥΜΛ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΖΜΟΣ

01:0 ΠΕΡΙ1:1:0ΤΕΡΟ δπατιχχτικό κιχΙ ιiπρ6σωπα εfτιχνε το πνεί)

μιχ των νέων, τ6σα ~ έπί!ριχσΥ) των σοφιστων στιiθYjκε με γιχλt)τεpYJ.

ΟΕ σοφιστε, θεν ιiπoτελ06σιxν σχολ'ή, o~τε εΙχιχνε κιxμιιi σuγκεκριμέV1J θεωρ!ιχ. ΕΙχιχνε μ6νο μιιi κoιν~ πελιχτε!ιχ, lνιχν 'Χ,οινο π6θο νιi φιχ{νοντιχι ιiρεστo! σ"φιχοΤ'ή, 4σχετιχ με

τ~ν δποιιχθ'ήποτε πνευμιχτικ'ή τους προέλευσΥ) ~ τΙ, τιiσει, Πόυ ε!χε δ ΚΙΧθένιχ, ιiπ' ιχοτ06" κιχ! το μονΙΧθικ6 του, ένθΙά

φέρον σuνέπιπτε σε το\1το: πω, νιi γΙνοντιχι πιο εuχιiριστoι. Ό σuνιxγωνισμo, .ΙΙνιiμεσ« τo~ του, ιiνιiγκιxζε νιi προσιχρ

μ6ζovτιxι ιiπ6λtrtιχ με τ~ ιiνιiγκες κιxl τιi γο\)στιχ το\) κοι

νο\) του" κι Ινω ΙΙπό φυσιχ6 του, ιiπoφευγιxνε τΙ, κιχινουρ

γιες Ζθέε" ιiκoλoυθoόσιxν τ~ πιχριχθεγμένε, σιi θικέ, τους,

π6τε 6ρΙσκοντιχς τον τρ6πα νιi τlς θιιχτυπώναυν πιο ιiπλιi κιχ! πιο κιχτιχνοYj'tιi χιχ! π6τε xιiνovτιiς τε, πιο φιχντιχχτερές.

·Ομω" θε δYjμtοόργYjσιχν κιχθ6λou ιχοτοΙ το σκβπτιχισμο στιi σuστ'ήμιxτιx που δπιiρχoυν, ό~Τβ φέριχνε τ~ φιλοσοφΙΙΧ «ΙΙπό τον οοριχνο στ~ γ~ ~. Tιi σuστ'ήμιxτιx εΙχιχνε φθιχρετ ΙΙπ' τ!ς

~ιες του, ΙΙντιθέσεις κ' ~ κριτικ~ ταΟ Ζ'ήνωνιχ τοΟ ΈλειiτY)

~ τiί)ν Mtιxθiί)ν τοι> lφερε σε τέτοιιχ σόγκραυσΥ) τΙς διιiφoρες 6ιχσικες χοσμολογιχες ΙΙπ6Φεις, που στο τέλος 8εν ιι.π6μεινε

ΤΙποτιχ ιι.π· ΙΧότές.

Ό ρ6λος; τοΟ ΙΙνθρώπου που γυρευει νιΧ Ι~Yjγ'ήσει τΙ γΙ νετΙΧΙ στον οuριχνο κιχ! νιi μc2ς; πεΤ πiί)ς lγινε

6

κ6σμο, ε!χε κιχτιχντ'ήσει τ6σο γελοΤο" &στε οΕ ~θoπoιoΙ, yιιi νιi χοροι'8έ ψουν με περΙσσιιχ σιγουριιΧ κιχ! δΙχως; μιiτιxιo ~6θιιxσμιx i~u πνιiθΙXς του, σοφιστες; χι a.ότό τον rθιo το ΣωΚΡ«Τ1J, θε θ«

(30)

ηΛΑΤΟΝ - Ο ΛNθP~ΠOl1, Η EnOXH TOr .. το EPrO TOr 6ροσν τΙπoτ~ πιο 60λικό, Π(lΡ~ ν~ τους έμφ(lνlζοuνμ' (Ιοτες τΙς ~εθωΡt(lσμένες θεωρΙες. Ό Κ(lινοόργιος

(l(iliV(lt;

touas

πι~ μέσ(l στΥιν ΠΡ(lγμ(lΤΙ κ6τ'ηΤ(l. Ή πνεΙΨ(lΤΙΚ'ή του περιέΡΥεΙ(l στρεφόΤ(lν Υόρω στΥι

y1j

καΙ Υόρω στον &νθρωπο που τΥιν Κ(lτοικε!: γεωγΡ(lφ(α, [στορΙα, Zατρικ~, μελέτ'η των «ιiέρων, ταιν όδιiτων κα.Ι ταιν

τόπων» ιiπb τΥιν &ΠΟψ'η Τ1Jς ~θικ1jς καΙ φuσικ1jς έπΙδΡ(lσ-ης, rδρυσ'η των πολιτειαιν, Κ(lτα.γωγYj ταιν νόμων Κ(lΙ ταιν θε σμαιψ ~ια.φoρες των

l(lffiv,

των ~θων καΙ των δοξ(lσιων, «νοο τροΠΙα. ταιν πρώτόγονων ~ φυσικαιν ιiνθρώπων

»,

νιi πoι~ ζ'η τ'ήματα πρo6ιiλλανε κα.Ι ποιο πνισμα. ιiγωγ1jς δ'ημιουργόταν. Ό αΖώνα.ς Τοί)τος ιΙχε ιiπεριόριστ'η ΠΙστ-η στΥι 8όνα.μ'η τΎjς ιiνθρώπιν'ης πρωτο60υλΙας που χτΙζει πόλεις, μετοικΙζει λa.oός, δ'YJμιοuΡΥε! κοινων{ες, θΡ'ησκείες Κ(lΙ θεοός.

Δεν πρόκειται γι~ !ναν σκεπτικισμο σχολ1Jς, οδτε γι~

μι~ μεταφυσικΥι ιiπελπιΣCα. ΕΙναι πιiνω ιiπ' 8λα. αοτΥι ~ χα θολικΥι πεπο{θ'ησ'η yι~ τΥιν ιiνθρώπιν'η πα.ντοδυνα.μΙα. που τΥιν ~ρμ'ήνιψε δ Πρωταγόρας με το ιiπόφθεγμΙX μέτρον άπά".. των lJ.ν{}ρωπος' των μέν δντων ώς εΙσΙ των δ" ούκ δντων

ώς oVκ εΙσΙν, Ο[ ~oλιτε!ες .κιiνoυνε νόμους κ' ο[ νόμοι αοτοΙ έ!

V(lt

δΙκαιαι, δ'ηλαδΥι Ιχουν ιi~{α., ίφόσον ιiρέσει στlς πολιτε!ις ν~ τους διαΤ'Υ)ροσν.

Γι' αδτο το λόγο, ιiλλol) μπορεί νιi'χoυν ιi~Ια κι α:λλοl)

νιΧ μΥιν Ιχουν, "ι κείνοι ιϊπ' τους νόμους που Ιχουν ιiξΙα σ'ή μιρα. ν~ μΥιν Ιχουν αδριο' κι αοτΥι ~ ιiδιιiκoπ'Y) ιiλλαγYι ώς προς τΥιν ά,ντιλ'Υ)ψ'Υ) τΎjς ιiξΙα.ς των νόμων δεν ε!ναι Ιργο μoU σΤ'ηριωδων συνθ-ηκων, ιiλλ~ μιιiς ιiδιιiκoπ-ης μετα.60λ'fjς στΙς

ιiντιλ~ψεις μιιiς δμιiδα.ς ιΧνθρώπων που Ινα εοφυέστερο &το

μα προσα.ν(lτολ{ζει σόμφων(l με τΥι θέλ'ησ'ή του. }Iι~ 8μως χαινοόργια νοοτροΠΙα. δε σ'ημ(l{νει πως εΙνα.ι πιο άληιfινη ιΧπο μιιΧν ΙΙλλ'Υ), ιiλλιk πως εΤναι μoνιiχα καλύτερη, πιο αιςρέλιμ'η,

(31)

ΠΛΑΤΩΝ - Ο ΑΝθΡΩΠΟl1, Η ΕΠΟΧΗ TOr, ΤΟ EPrO TOr

πιο τΙλεια. ΠΡOσα.ρμOσμένrι στΙς σuγκεκριμΙνες &.νιΧγκες. Ό

&νθρωπος; που ξέρει να. χprισιμOΠOιετ τΙς 80ξα.σΙες, τΙς έφα.ρ μ6ζει κα.Ι τΙς κιiνει &.λrιθινες σα.ν το για,τρο που δρ!ζει τα.

φιiρμιxκα. για. να. έξα.σφα.λ!σει τ-ην όγεΙα. των &'σθενων

'tou.

Ό τύπος τοlJ πραγματισμου α,ότοlJ εΙνα,ι λιγ6τερο κα,θο ρισμένος στο ΓοργΙα., για.τΙ α.ότ6ς, ι1ντΙ ν' &.να,λύει με το

8ιεισ-8UttxO

τοlJτο τρ6πο τ-η νοοτροπΙα. το\) ι1νθρώποΙ) κα.Ι τΙι;; με_ τα,60λες που πα,Ιρνει, έπιμένει περισσ6τερο στ-ην lξα.Ρσrι Τi'jς

«

Mνα,μrις του λ6γοu» πο\) ΧΡ'ησιμεόει σα. μέσο γι' α.ότες τΙς ι1λλα.γΙς. ΆΠοκλειστικα. Μσκα.λος Τi'jς ρrιτοριΚi'jς, δτα.ν δ

Πρωτα.γ6ρα.ς θέλει νιi'να,ι Μσκα.λος τijς άρεΤής, ~rιλα,8-η

'ti'j'

[κα,ν6τrιτα,ς στ-ην οΖκια,κ-η κα.Ι πολιτεια,κη 8pιi?rι, δ ΓOpγlα.ς μετιiτpεφε το μΙσο σε σκοπό: 8rιλα.8-η δ σκοπος α.ότΟς έκπλ rι ρώθ'ηκε με τ-ην πειοτικη θύνα.μ'η του λ6γοΙ) κα.Ι με τΙς μέθο8ες πο\) τον έξα.σφα.λΙζοuν κα,Ι τον τελειοποιοlJν. Ή 8όνα,μrι τοότ'η τΥίς πει{}ους 8εν εΤνα.ι

'ZtpO·COv

Ο.δτε μελΙΤ'Υ/ς, ο!)τε &'ΠOχτrιμΙ νrις γνώσ'ης, ο!)τε δΥα.Ινει &.πb μια. πεΠO!θ'Y/σrι που μπορετ να. μετα.6ι6α.στεΤ. Κα.τα. Ινα. μΙρος δφslλετα.ι στην !μφuτrι Μνα. μ'Υ/ τοlJ ρήτορα. κα.! κα.τα. §να. πιο μεγιiλo &.κ6μα. μΙρος σε μια. μuστrιριώ8'η Μνα,μ'η τοlJ λ6γοu. Κ' οΙ πιο σοφες μΙθο8ες 8εν πρέπει να. χρrισιμε60uν πα.ρα. στο π6>ς να. 8'Υ/μΙΟUΡγοlJν κα. λότεριχ τούτ'Υ/ «τη μα,γεΙα, των λέξεων». Ό ΓοργΙα.ς 8εν

ιiρνιΙτα,ι Ισως στ-η σuν-ηθισμένη τοι) 8ι8α,σκα,λ!α, 8τι όπιiρχει «λήθεια.. 'Επιμένει μoνιiχα, πως εΤνα.ι «νώφελο να. τη γνωρ!

σοuμε, για.τΙ στο κιiθε θέμα.

«

gvιxc; άνθρωΠΟζ που ξέρει τ-η

ρrιτopικ-η θα. πεΙσει τα. πλήθ'η πιο σlγQUΡα. «π' τον κιiθε

εΙ8ικ6

».

Ή θέσ-η, 8πως 6λέποuμε, ε!νιχι πιiντα. οόσια.στικα. πpα.γμα.τtστική: κεΤνο που έν8ια.φέρει δεν εΙνα.ι να. ξέρειι; κα.Ι να. 8ιΜσκεις, μα. να. δρdς κα.! να. όποκινεΤι; σε 3ριiσ-η.

"Η «νθρώπιν-η λοιπον 3ριiσ'η ιivιx3slx't''Y/XS κα.! κu6ερνήθ-ηκε

δχι «πb την «λήθεια., μα. «π' 't'lς πβποιθήσβιι; πιiνω στΙς