Original Article JQUMS, Vol.20, No.4, 2016, pp. 29-35
Effectiveness of multi-component cognitive behavioral intervention on quality of sleep and general health in drug abusers
S. Shiri* Sh. Banijamali** Gh. Sarami Foroshani*** H. Ahadi****
*Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran **Alzahra University, Tehran, Iran
***Kharazmi University, Karaj, Iran
****Health Psychology Group, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran Abstract
Background: Drug abuse is one of the important problems needs intervention in our country and may influence life and health of a person. One of the important functions and indicates the health of the individual is sleeping.
Objective: To determine the effectiveness of multi-component cognitive behavioral intervention on quality of sleep and general health in drug abusers.
Methods: This interventional study was conducted in 2015 in drug treatment centers of Qazvin. With consideration inclusion criteria and after preliminary interview, 30 male of treatment center were chosen available from one of the treatment centers of Qazvin and were randomly assigned in two groups. One of the groups received multi-component cognitive behavioral therapy and the control group received no intervention. Research tools were Pittsburg's quality of sleep and general health questionnaires that were filled by clients at baseline and after sessions of the intervention. Data were analyzed by method of analysis of variance differences.
Findings: The results demonstrated that multi-component cognitive behavioral therapy significantly improved the quality of sleep and general health in drug abusers in intervention group comparing to control group (P=<0.05).
Conclusion: According to findings cognitive behavioral therapy may improve health and quality of sleep in addicts.
Keywords: Cognitive Behavioral Therapy, Sleep, General Health, Drug Abuse
Citation: Shiri S, Banijamali Sh, Sarami Foroshani Gh, Ahadi H. Effectiveness of multi-component cognitive behavioral intervention on quality of sleep and general health in drug abusers. J Qazvin Univ Med Sci. 2016; 20 (4): 29-35.
Corresponding Address: Shokoh Sadat Banijamali, Alzahra University, Psychology Group, Tehran, Iran Email: banijamalishoko@yahoo.com
Tel: +98-912-7061534 Received: 29 Sep 2015 Accepted: 10 Jul 2016
ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا
-ﺪﻨﭼ يرﺎﺘﻓر
ﻪﻔﻟﺆﻣ
ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ و باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ يا
فﺮﺼﻣ ءﻮﺳ
رﺪﺨﻣ داﻮﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ
يﺮﯿﺷ ﻼﯿﻬﺳ * هﻮﮑﺷ ﺮﺘﮐد ﯽﻨﺑ تادﺎﺴﻟا ﯽﻟﺎﻤﺟ ** ﯽﻧﺎﺷوﺮﻓ ﯽﻣاﺮﺻ ﺎﺿﺮﻣﻼﻏ ﺮﺘﮐد *** يﺪﺣا ﻦﺴﺣ ﺮﺘﮐد **** ناﺮﯾا ،جﺮﮐ ،جﺮﮐ ﺪﺣاو ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد * ناﺮﯾا ،ناﺮﻬﺗ ،(س) اﺮﻫﺰﻟا هﺎﮕﺸﻧاد ** ناﺮﯾا ،جﺮﮐ ،ﯽﻣزراﻮﺧ هﺎﮕﺸﻧاد *** هوﺮﮔ **** ناور ﯽﺳﺎﻨﺷ اد ﺖﻣﻼﺳ هﺎﮕﺸﻧ ﯽﻣﻼﺳا دازآ ناﺮﯾا ،جﺮﮐ ،جﺮﮐ ﺪﺣاو وﺆﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ سردآ ،ناﺮﻬﺗ :ل ﺮﻫﺰﻟا هﺎﮕﺸﻧاد ناور هوﺮﮔ ،ا ﯽﺳﺎﻨﺷ ، ﻦﻔﻠﺗ 09127061534 Email: banijamalishoko@yahoo.com ﻓﺎﯾرد ﺦﯾرﺎﺗ :ﺖ 7/ 7/ 94 :شﺮﯾﺬﭘ ﺦﯾرﺎﺗ 20 /4 / 95 هﺪﯿﮑﭼ :ﻪﻨﯿﻣز ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ داﻮﻣ فﺮﺼﻣ ءﻮﺳ ﯽﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا رﻮﺸﮐ رد ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ تﻼﮑﺸﻣ ﻦﯾﺮﺗ زا ﯽﮑﯾ .ﺪﻫد راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ار دﺮﻓ ﺖﻣﻼﺳ و ﯽﮔﺪﻧز ﺪﻧاﻮﺗ نﺎﺸﻧ و ﻢﻬﻣ يﺎﻫدﺮﮐرﺎﮐ .ﺖﺳا باﻮﺧ ،دﺮﻓ ﺖﻣﻼﺳ هﺪﻨﻫد :فﺪﻫ ﺛا ﻦﯿﯿﻌﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﯽﺸﺨﺑﺮ - ﺪﻨﭼ يرﺎﺘﻓر ﻪﻔﻟﺆﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ يا ءﻮﺳ ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ و باﻮﺧ فﺮﺼﻣ داﻮﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ رﺪـﺨﻣ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا شور و داﻮﻣ :ﺎﻫ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا لﺎﺳ رد يا 1393 ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ زا ﺲﭘ و ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ دورو يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .ﺪﺷ اﺮﺟا ﻦﯾوﺰﻗ دﺎﯿﺘﻋا كﺮﺗ ﺰﮐاﺮﻣ رد ،ﯽﺗﺎﻣﺪﻘﻣ 30 ﻪﻧﻮﻤﻧ هﻮﯿﺷ ﻪﺑ دﺮﻣ نﺎﻣرد ﺰﮐاﺮﻣ زا ﯽﮑﯾ زا سﺮﺘﺳد رد يﺮﯿﮔ يﺎﺟ هوﺮﮔ ود رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ و بﺎﺨﺘﻧا ﻦﯾوﺰﻗ داﻮﻣ فﺮﺼﻣ ءﻮﺳ ﻦﯾﺰﮔ ﻣ هوﺮﮔ .ﺪﻧﺪﺷ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﻣرد ،ﻪﻠﺧاﺪ - ﺪﻨﭼ يرﺎﺘﻓر ﻪﻔﻟﺆﻣ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﭻﯿﻫ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ و دﺮﮐ ﺖﻓﺎﯾرد ار ﯽﻧرﺎﮐ و ﺮﮕﻨﯾدا يا ﺶﻫوﮋـﭘ راﺰـﺑا .دﺮـﮑﻧ ﺖﻓﺎﯾرد يا ﺶﺳﺮﭘ ﻪﻣﺎﻧ ﺶﯿﭘ ﻪﮐ دﻮﺑ ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ و گرﻮﺑﺰﺘﯿﭘ باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ يﺎﻫ ﺖﮐرﺎﺸﻣ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺲﭘ و هداد .ﺪﺷ ﻞﯿﻤﮑﺗ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﻞـﯿﻠﺤﺗ شور ﺎﺑ ﺎﻫ هﺮﻤﻧ ﺲﻧﺎﯾراو .ﺪﻧﺪﺷ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﯽﻓﻼﺘﺧا يﺎﻫ ﻪﺘﻓﺎﯾ :ﺎﻫ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﻣرد - ﻪﻔﻟﺆﻣﺪﻨﭼ يرﺎﺘﻓر ﻪﺑ يا ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ دﻮـﺒﻬﺑ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﻪﻠﺧاﺪﻣ هوﺮﮔ رد ار ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ و باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ يراد ) ﺪﯿﺸﺨﺑ 05 /0 < P ( . ﻪﺠﯿﺘﻧ :يﺮﯿﮔ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ،ﺎﻫ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﻣرد ﺪﺳر - ﯽﻣ يرﺎﺘﻓر .دﻮﺷ ﺮﺠﻨﻣ باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ دﻮﺒﻬﺑ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ هژاوﺪﯿﻠﮐ :ﺎﻫ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﻣرد - داﻮﻣ فﺮﺼﻣ ءﻮﺳ ،ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ ،باﻮﺧ ،يرﺎﺘﻓر رﺪﺨﻣ :ﻪﻣﺪﻘﻣ ﻞـﺑﺎﻗﺮﯿﻏ ﻞﻀﻌﻣ ﮏﯾ داﻮﻣ فﺮﺼﻣ ءﻮﺳ ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد ﯽﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا رﻮﺸﮐ رد ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ و رﺎﮑﻧا ﯽﮔﺪـﻧز ﺪﻧاﻮﺗ ﺖﺤﺗ ار دﺮﻓ ﻪـﺑ رﺪـﺨﻣ داﻮـﻣ فﺮﺼﻣ ءﻮﺳ .ﺪﻫد راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺄﺗ هﺪﻧوﺮﺸﯿﭘ ﺖﯿﻫﺎﻣ ﻞﯿﻟد دﺮﻓ ﯽﮔﺪﻧز دﺎﻌﺑا ﯽﻣﺎﻤﺗ ،دراد ﻪﮐ يا ﯽﻣ ﺮﻄﺧ ﻪﺑ ار ،ﯽﻤـﺴﺟ ﺖﻣﻼـﺳ رد نآ ءﻮـﺳ رﺎـﺛآ و دزاﺪﻧا هﺪـﯾد دﺮـﻓ ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا و ﯽﻧﺎـﺠﯿﻫ ،يﻮﻨﻌﻣ ،ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ،ﯽﻧاور ﯽﻣ .دﻮﺷ )1 ( ﺖﺳا ﻦﯾا داﻮﻣ فﺮﺼﻣ ءﻮﺳ نﺎﻣرد رد ﻢﻬﻣ ﻪﺘﮑﻧ ﻒـﻠﺘﺨﻣ دﺎـﻌﺑا رد ار رﺎـﻤﯿﺑ هزاﺪـﻧا ﻪـﭼ ﺎﺗ ﯽﻧﺎﻣرد شور ﻪﮐ ﯽﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﻣﻼﺳ رﺎـﻤﯿﺑ ﯽـﻧاور و ﯽﻤـﺴﺟ دﺮﮐرﺎﮐ و ﺪﻨﮐ ﯽـﻧاﺰﯿﻣ ﻪﭼ ﺎﺗ نآ زا ﺲﭘ و نﺎﻣرد لﻮﻃ رد ،نﺎﻣرد زا ﺶﯿﭘ .ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ رﺎﻈﺘﻧا درﻮﻣ ﻢﻈﻧ زا ﻣ يﺎـﻫدﺮﮐرﺎﮐ ﻦﯾا زا ﯽﮑﯾ باﻮﺧ نﺎـﺸﻧ و ﻢـﻬ هﺪـﻨﻫد ﻖﯿﻘﺤﺗ .ﺖﺳا دﺮﻓ ﺖﻣﻼﺳ ﺖﯿﻤﮐ طﺎﺒﺗرا يﺎﯾﻮﮔ دﺪﻌﺘﻣ يﺎﻫ و ﺎﺑ باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ .ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ )2 و3 ( ﯽـﺑ ﯽﺑاﻮـﺧ ﯽﻣ ﻪﻧﺎﺒﺷ ﺪـﻫد راﺮـﻗ ﺮﯿﺛﺄـﺗ ﺖـﺤﺗ ار ﯽﮔﺪـﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺪﻧاﻮﺗ ؛ ﻪﺑ ﻪـﻧﻮﮔ باﺮﻄـﺿا و ﯽﮔدﺮـﺴﻓا ﻪـﺑ ﻼﺘـﺑا لﺎـﻤﺘﺣا ﻪـﮐ ياﺛا ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﯽﺸﺨﺑﺮ - ﺪﻨﭼ يرﺎﺘﻓر ﻪﻔﻟﺆﻣ نارﺎﮑﻤﻫ و يﺮﯿﺷ ﻼﯿﻬﺳ /...و باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ يا 31 ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ ﺎﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ و ﺶﻨﺗ ﻢـﮐ هﺮـﻣزور يﺎﻫ ﯽﻣ دﻮـﺷ . )4 ( ﯽـﻣ ﻪﻧﺎﺒـﺷ باﻮـﺧ ﺖـﯿﻔﯿﮐ و راﺪـﻘﻣ د ﺪـﻧاﻮﺗ ر و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪـﺑ ﻦﺘﺧادﺮـﭘ ياﺮـﺑ دﺮـﻓ ﺰﮐﺮﻤﺗ ﺢﻄﺳ هﺮﻣزور يﺎﻫرﺎﮐ ، ﮏﯾﺮﺤﺗ ،ﯽﮕﺘﺴﺧ ﻞﻤﺤﺗ ﺶﻫﺎﮐ و يﺮﯾﺬﭘ درد د ﯽﺘﺣ و ﺮﺛﺆـﻣ نﺎـﻣرد يﺎﻫﺪﻣﺎﯿﭘ و ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﻢﻬﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ر .ﺪﺷﺎﺑ )7 -5 ( ﻪﻔﻟﺆﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻦﯾﻮﻧ ﺐﻃ رد باﻮﺧ يا راﺬـﮔﺮﺛا هﮋﯾو هﺎﮕﯾﺎﺟ ،ﯽﮔﺪﻧز ﮏﺒﺳ رد .دراد يا )8 ( زا باﻮـﺧ ﺐﺳﺎﻨﻣﺎﻧ ﺖﯿﻔﯿﮐ و باﻮﺧ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ تﻼﮑﺸﻣ ﻪﺑ ؛ﺖﺳا داﻮﻣ كﺮﺗ و فﺮﺼﻣ ءﻮﺳ يﺎﻫﺪﻣﺎﯿﭘ ﻪـﻧﻮﮔ ﻪـﮐ يا ءﻮﺳ رد نآ عﻮﯿﺷ فﺮﺼﻣ ﺖـﯿﻌﻤﺟ ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ داﻮﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﺶﯿﺑ رﺎﯿﺴﺑ يدﺎﻋ ) ﺮﺗ ﯿﺑ ﻦ 75 ﺎـﺗ 84 ﺪـﺻرد و ﺖـﺳا ( ﻦـﯾا ﯽﻣ ﺞﻧر باﻮﺧ لﻼﺘﺧا ﯽﻋﻮﻧ زا نارﺎﻤﯿﺑ ﺪﻧﺮﺑ . )9 ( ﻦﯿـﺑ ﻪـﻄﺑار ءﻮﺳ فﺮﺼﻣ ﻪـﺑ ﻪﯾﻮـﺳ ود باﻮـﺧ تﻼﮑـﺸﻣ و داﻮـﻣ ﺮـﻈﻧ ﯽﻣ ﻪﺑ ؛ﺪﺳر ﯽﻣ داﻮﻣ فﺮﺼﻣ ﻪﮐ يرﻮﻃ ﯽﮕﺘﻔـﺷآ ﻪـﺑ ﺪـﻧاﻮﺗ ﺖـﺳا ﻦﮑﻤﻣ نﺪﯿﺑاﻮﺧ رد ﻞﮑﺸﻣ دﻮﺟو و دﻮﺷ ﺮﺠﻨﻣ باﻮﺧ هﺪـﻨﯾاﺰﻓ ﺪﻫاﻮـﺷ .ﺪﺷﺎﺑ فﺮﺼﻣ دﻮﻋ ياﺮﺑ يﺮﻄﺧ ﻞﻣﺎﻋ يا ﯿﺑ ﺪﻧﻮﯿﭘ ﻪﻧﺎﺒـﺷ ﻪـﺧﺮﭼ رد لﻼﺘﺧا و داﻮﻣ فﺮﺼﻣ ﻦ ار يزور ﯽــﻣ نﺎــﺸﻧ ﻪــﻠﺧاﺪﻣ و ﺪــﻨﻫد ﻢﯿــﻈﻨﺗ يﺎــﻫ ﻪــﺧﺮﭼ هﺪــﻨﻨﮐ ﻪﻧﺎﺒﺷ ﯽﻣ يزور لﻼﺘـﺧا نﺎﻣرد و يﺮﯿﮕﺸﯿﭘ رد ﺪﻨﻧاﻮﺗ يﺎـﻫ .ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﯽﺗﺎﯿﺣ ﺶﻘﻧ داﻮﻣ فﺮﺼﻣ ) 10 ( شور نﺎــﯿﻣ رد داﺮــﻓا ﻪــﮐ ﯽﯾﺎــﻫ ﺎــﺑ ﻪــﻠﺑﺎﻘﻣ ياﺮــﺑ باﻮﺧ ﯽﮔدﻮﻟآ ﯽﺑ و و ﯽﺑاﻮﺧ ﻪﺑ ﺐـﺳﺎﻨﻣﺎﻧ ﺖـﯿﻔﯿﮐ ﯽـﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ باﻮﺧ ﯽﻣ رﺎﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا نﻮﻨﮐﺎﺗ ،ﺪﻧﺮﺑ باﻮﺧ يﺎﻫوراد روآ ﻦﯿﭘزﺎــﯾدوﺰﻨﺑ ﺪــﻨﻧﺎﻣ ﺎــﻫ ﻞــﮑﻟا و ﯽﮔدﺮــﺴﻓاﺪﺿ يﺎــﻫوراد ، ﺶﯿﺑ .ﺖـﺳا ﻪﺘﺷاد ار ﯽﻧاواﺮﻓ ﻦﯾﺮﺗ ) 11 ( ﺎـﻣا ﻦﻣﺰـﻣ فﺮـﺼﻣ باﻮــﺧ يﺎــﻫوراد ﺎــﺴﻣ روآ ﯾ ﯽﻠ ار و ﻞــﻤﺤﺗ ﺎــﺑ طﺎــﺒﺗرا رد ﯽﻣ دﺎﺠﯾا ﯽﮕﺘﺴﺑاو ﻓ ياﺮﺑ و ﺪﻨﮐ ﻪﺑ ﻪﮐ يدﺮ ﯽﮔزﺎﺗ داﻮـﻣ ار هدﺮــﮐ كﺮــﺗ رد ﺎــﯾ و ﺖــﺳا نآ كﺮــﺗ لﺎــﺣ ، ﻪﯿــﺻﻮﺗ ﯽﻤﻧ دﻮﺷ . ) 12 ( هﺮﻤﻧ ﯽﺑﺎﯾزرا ﺎﺑ نارﺎﮑﻤﻫ و ﺰﻠﭘ ﺶﺳﺮﭘ گرﻮـﺑﺰﺘﯿﭘ ﻪـﻣﺎﻧ ﻪﮕﻧ نﺎﻣرد ﺖﺤﺗ نارﺎﻤﯿﺑ رد نودﺎﺘﻣ ﺎﺑ هﺪﻧراد ﺪـﻧدز ﻦﯿﻤﺨﺗ ﻪﮐ دوﺪﺣ 2/ 75 ﺪﺻرد داﺮﻓا هﺮـﻤﻧ .ﺪﻨﺘـﺷاد ﻪﺘﻔـﺷآ باﻮـﺧ ﺶﺳﺮﭘ ﻪﻣﺎﻧ ياراد نارﺎـﻤﯿﺑ رد رﻮﮐﺬـﻣ راردا ﺖـﺒﺜﻣ ﺮـﻈﻧ زا ﻨﺑ دﻮــﺟو ﻦﯿﭘزﺎــﯾدوﺰ باﻮــﺧ ﺖــﯿﻔﯿﮐ ﯽــﻨﻌﯾ ؛دﻮــﺑ ﺮﺗﻻﺎــﺑ ، ﺐﺳﺎﻨﻣﺎﻧ .ﺪﻨﺘـﺷاد يﺮـﺗ ﻪـﻠﺧاﺪﻣ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﻦﯾاﺮﺑﺎـﻨﺑ يﺎـﻫ ناور ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﻣرد ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ - دﻮﺒﻬﺑ ياﺮﺑ يرﺎﺘﻓر داﻮـﺧ ﺐﺳﺎﻨﻣ رﺎﯿﺴﺑ كﺮﺗ لﺎﺣ رد نﺎﯾﻮﺟدﺪﻣ باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ .دﻮﺑ ) 13 ( يرﺎﺘﻓر لﺪﻣ - ﯽـﻣ ضﺮـﻓ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﻞـﻣﺎﻌﺗ ﻪـﮐ دﺮـﯿﮔ يرﺎــﺘﻓر و ﯽﺘﺧﺎﻨــﺷ يﺎﻫرﺎﮐوزﺎــﺳ مواﺪــﺗ ، ﯽﻠــﺻا ﺶــﺨﺑ ﯽﺑ نﺎﻣرد رد ﯽﺑاﻮﺧ ﯽـﺑ رﺎـﺘﻓﺮﮔ نﺎﯾﻮﺟ .ﺖـﺳا ﯽﺑاﻮـﺧ ) 14 و 15 ( ﻖﯿﻘﺤﺗ ﯽـﺸﺨﺑﺮﺛا يﺎـﯾﻮﮔ دﺪـﻌﺘﻣ يﺎﻫ ﯽﺘﺧﺎﻨـﺷ نﺎـﻣرد يرﺎﺘﻓر رد باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ دﻮﺒﻬﺑ هدﻮﺑ ا .ﺪﻧ ) 19 -16 ( نﺎﺸﻧ ﺪﻫاﻮﺷ دا ده ﯽﺑ ياﺮﺑ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ نﺎﻣرد ﻦﯾا ﻪﮐ ﻪﯿﻟوا ﯽﺑاﻮﺧ ياﺮﺑ ﻪﮑﻠﺑ ، ﻪــﺑ ﻼﺘــﺒﻣ نارﺎــﻤﯿﺑ ﯽــﺑ زا ﯽــﺷﺎﻧ ﯽﺑاﻮــﺧ لﻼﺘــﺧا يﺎــﻫ ناور ﯽﮑــﺷﺰﭘ نﺎﻃﺮــﺳ و ﻦﻣﺰــﻣ يﺎــﻫدرد ، ﺪﻨﻣدﻮــﺳ ﺰــﯿﻧ .ﺖﺳا ) 20 ( نﺎـﻣرد ﯽـﺸﺨﺑﺮﺛا ﻦﯿـﯿﻌﺗ ﺶﻫوﮋـﭘ ﻦـﯾا فﺪـﻫ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ - ﻪـﻔﻟﺆﻣ ﺪـﻨﭼ يرﺎﺘﻓر ﯽﻧرﺎـﮐ و ﺮـﮕﻨﯾدا يا ) 14 ( ﺮـﺑ دﻮﺒﻬﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ باﻮﺧ و ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ ءﻮﺳ فﺮﺼﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ داﻮﻣ .دﻮﺑ شور و داﻮﻣ ﺎﻫ : ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا لﺎﺳ رد يا 1393 يور ﺮﺑ 30 ﺮـﻔﻧ فﺮﺼﻣءﻮﺳ زا دﺮﻣ ﻪـﻌﺟاﺮﻣ داﻮﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﺰـﮐاﺮﻣ ﻪـﺑ هﺪـﻨﻨﮐ كﺮﺗ ﻪـﻧﻮﻤﻧ شور ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻦﯾوﺰﻗ دﺎﯿﺘﻋا رد يﺮـﯿﮔ ﻂﯾاﺮـﺷ زاﺮـﺣا و ﯽﺗﺎﻣﺪﻘﻣ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ زا ﺲﭘ و سﺮﺘﺳد دورو هوﺮـﮔ ود ﻪـﺑ ﯽﻓدﺎـﺼﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ داﺮﻓا ﻦﯾا .ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﻣرد) ﻪﻠﺧاﺪﻣ - ﻪـﻔﻟﺆﻣ ﺪﻨﭼ يرﺎﺘﻓر و ﺮـﮕﻨﯾدا يا هوﺮﮔ ﺮﻫ) ﺪﻫﺎﺷ و (ﯽﻧرﺎﮐ 15 يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ .ﺪﻧﺪﺷ ﻢﯿﺴﻘﺗ (ﺮﻔﻧ ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﻦﺘﺷاﺬﮔ ﺮﺳ ﺖﺸﭘ :زا ﺪﻧدﻮﺑ ترﺎﺒﻋ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ دورو ﻢﺳ ﻪـﺘﻔﻫ ﮏـﯾ ﯽﻃ وراد فﺮﺼﻣ مﺪﻋ ،ﯽﯾادز ﻞـﺒﻗ مﺪـﻋ ، دﻮﺟو يرﺎﻤﯿﺑ دﺎـﺠﯾا ﯽـﺒﻃ يﺎـﻫ ﯽـﺑ هﺪـﻨﻨﮐ ﯽﺑاﻮـﺧ زاﺮـﺑا ، باﻮﺧ زا ﯽﺘﯾﺎﺿرﺎﻧ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ هﺮﻤﻧ ، ﺖـﯿﻔﯿﮐ ﺺﺧﺎـﺷ رد ﺞﻨﭘ گرﻮﺑﺰﺘﯿﭘ باﻮﺧ ﻪـﺑ ﻞـﯾﺎﻤﺗ و كﺮـﺤﻣ داﻮﻣ فﺮﺼﻣ مﺪﻋ ، ﻪﺴﻠﺟ رد ﺖﮐﺮﺷ ﻪـﺑ ﻼﺘـﺑا جوﺮـﺧ يﺎـﻫرﺎﯿﻌﻣ .ﯽﻧﺎﻣرد يﺎﻫ لﻼﺘﺧا ناور يﺎﻫ ﺎﯾ ﯽﮑﺷﺰﭘ زا ار دﺮـﻓ ﻪـﮐ ﯽـﺒﻃ يرﺎـﻤﯿﺑ ﻪﺴﻠﺟ رد ﺖﮐﺮﺷ رد يﺎﻫ رد نﺎـﻣﺰﻤﻫ ﺖﮐﺮﺷ و درادزﺎﺑ ﯽﻧﺎﻣ دﻮﺑ ﺮﮕﯾد ﯽﻧﺎﻣرد ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ . ﻪﻈﺣﻼﻣ ﯽﻗﻼﺧا يﺎﻫ ﯾﺎﻋر ﺖ هﺪﺷ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد و هﺎﮕـﺸﻧاد زا مزﻻ يﺎـﻫزﻮﺠﻣ ﺬـﺧا ﻞﻣﺎـﺷ دﺎــﯿﺘﻋا كﺮــﺗ ﺰــﮐﺮﻣ شور هرﺎــﺑرد ﺢﯿــﺿﻮﺗ ، ﺬــﺧا و رﺎــﮐ ﺖﯾﺎﺿر ﺖﮐرﺎﺸﻣ زا ﯽﺒﺘﮐ ﻪﻧﺎﻫﺎﮔآ ﻪﻣﺎﻧ ﻦـﯾا ﺮﮐذ و نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﻄﻣ ﻪﮐ دﻮﺑ ﻪﺘﮑﻧ ﻪﻌﻟﺎ ﻪﻧﺎﻣﺮﺤﻣ و هدﻮﺑ ﭻﯿﻫ ﯽﺒﻧﺎـﺟ ﺮـﺛا ﻪﻧﻮﮔ ﺮﻫ و دراﺪﻧ داﺮﻓا ياﺮﺑ زا جوﺮـﺧ ﻖـﺣ ﺪﻨﺘـﺳاﻮﺧ ﻪـﮐ نﺎﻣز ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ .ﺪﻧراد ار ياﺮﺑ ﻊﻤﺟ هداد يروآ ﺶـﺳﺮﭘ زا ﺎﻫ ﻪـﻣﺎﻧ ﺖﻣﻼـﺳ يﺎـﻫ گرﻮﺑﺰﺘﯿﭘ باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﺮﻠﯿﻫ و گﺮﺑﺪﻠﮔ ﯽﻣﻮﻤﻋ هدﺎﻔﺘﺳا .ﺪﺷ ) 21 و 22 ( ﺶﺳﺮﭘ ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ ﻪﻣﺎﻧ ﺶـﺳﺮﭘ ﮏـﯾ ﻪـﻣﺎﻧ لﺎﺑﺮﻏ يﺮﮔ ﯽﻨﺘﺒﻣ دﻮﺧ شور ﺮﺑ شراﺰﮔ ﻞﮑـﺷ .ﺖﺳا ﯽﻫد 28 ﺶــﺳﺮﭘ ﯽﻟاﺆــﺳ ) ﯽﻣﻮــﻤﻋ ﺖﻣﻼــﺳ ﻪــﻣﺎﻧ GHQ-28 ( ، لﺎــﺳ رد ﺮــﻠﯿﻫ و گﺮﺑﺪــﻠﮔ ﻂــﺳﻮﺗ 1979 ﺪــﺷ ﻦﯾوﺪــﺗ و ه هﺪﻧﺮﯿﮔﺮﺑرد 4 ـﯾﻼﻋ سﺎﯿﻘﻣ هدﺮﺧ ﯽﻧﺎﻤـﺴﺟ ﻢ و باﺮﻄـﺿا ، باﻮﺧ لﻼﺘﺧا ﺟا دﺮﮐرﺎـﮐ رد لﻼﺘﺧا ، ﯽﮔدﺮـﺴﻓا و ﯽﻋﺎـﻤﺘ ﺖﺳا ياﺮﺑ . هﺮﻤﻧ ر ود يراﺬﮔ :دراد دﻮـﺟو شو لوا شور رد ﻪﻨﯾﺰﮔ رﻮﺻ ﻪﺑ ﺎﻫ ت 0،0،1،1 ﯽﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا زا دﺮﻓ هﺮﻤﻧ و ﺪﻧﻮﺷ ﺎــﺗ ﺮﻔــﺻ 28 ﺦــﺳﺎﭘ مود شور رد .دﻮــﺑ ﺪــﻫاﻮﺧ ﺮــﯿﻐﺘﻣ ﺎــﻫ تﺮﮑﯿﻟ شور سﺎﺳاﺮﺑ ) 0،1،2،3 ( هﺮﻤﻧ ﯽﻣ يراﺬﮔ دﻮـﺷ رد و ﺎﺗ ﺮﻔﺻ زا دﺮﻓ هﺮﻤﻧ ﻪﺠﯿﺘﻧ 84 ا نﺎﺳﻮﻧ رد .ﺖـﺳ ود ﺮـﻫ رد ﻦﯿﯾﺎﭘ هﺮﻤﻧ هﻮﯿﺷ نﺎﺸﻧ ﺮﺗ بﻮﻠﻄﻣ ﺖﻣﻼﺳ هﺪﻨﻫد ﺮﺗ هﺮـﻤﻧ و ﺖـﺳا ﺖﻣﻼـﺳ مﺪﻋ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻻﺎﺑ . ) 21 ( ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﯾا رد زا هﺮــﻤﻧ شور ﻔﺘــﺳا تﺮــﮑﯿﻟ يراﺬــﮔ ﺪــﺷ هدﺎ و ﮓــﻨﻫﻻﺎﭘ . ﺶﺳﺮﭘ ﻦﯾا ﯽﺑﺎﯾرﺎﺒﺘﻋا ﯽﺳرﺮﺑ رد نارﺎﮑﻤﻫ سﺎـﺳاﺮﺑ ،ﻪـﻣﺎﻧ هﺮﻤﻧ يراﺬﮔ ﯽﺘﻨﺳ ، شﺮﺑ هﺮﻤﻧ 6 هﺮـﻤﻧ سﺎـﺳاﺮﺑ و يراﺬـﮔ شﺮﺑ ﻪﻄﻘﻧ ،تﺮﮑﯿﻟ هدﺎﺳ 22 ﺪـﻧدﺮﮐ شراﺰـﮔ ار ﺐﯾﺮـﺿ و ﺮﭘ ﯽﯾﺎﯾﺎﭘ ﺶﺳ ﯽﯾﺎﻣزآزﺎﺑ شور ﺎﺑ) ﻪﻣﺎﻧ ( 91 دﻮﺑ ﺪﺻرد . ) 22 ( ﺶﺳﺮﭘ گرﻮﺑﺰﺘﯿﭘ باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻪﻣﺎﻧ ﯽـﺟ ﻞﯿﻧاد ﻂﺳﻮﺗ ) نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺴﯾﺎﺑ 1989 و باﻮـﺧ ﺖـﯿﻔﯿﮐ ﯽﺑﺎﯾزرا ياﺮﺑ ( يداﺮﻓا ﺺﯿﺨﺸﺗ ﻪﺑ ﮏﻤﮐ ﺪﺷ ﻦﯾوﺪﺗ ﺎـﯾ بﻮـﺧ باﻮﺧ ﻪﮐ ﺪﻧراد ﺪﺑ . ﻦﯾا ﺶﺳﺮﭘ ﺎﺑ ﻪﻣﺎﻧ 9 ،لاﺆﺳ ﻦﺘﻓر ﺮﺘﺴﺑ ﻪﺑ ﺖﻋﺎﺳ ، راﺪﯿﺑ ﺖﻋﺎﺳ باﻮﺧ زا نﺪﺷ ﻪﻧﺎﺒـﺷ باﻮـﺧ ناﺰـﯿﻣ ، و يزور ار باﻮـﺧ ﯽـﻨﻫذ ﺖـﯿﻔﯿﮐ و ﻮـﮕﻟا ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ ﻞﯾﺎﺴﻣ ﺮﯾﺎﺳ ﯽﺑﺎﯾزرا ﯽﻣ ﺪﻨﮐ . ) 23 ( سﺎﯿﻘﻣ ﻦﯾا رﺎﺒﺘﻋا 89 /0 هﺪـﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ زا و 88 ﯽـﮔﮋﯾو و ﺪـﺻرد 74 رادرﻮـﺧﺮﺑ ﺪـﺻرد ﺖﺳا . ) 24 ( زا ﻞـﺻﺎﺣ رﺎـﺒﺘﻋا ﺐﯾﺮـﺿ نارﺎـﮑﻤﻫ و نﻮـﺴﺗﺎﻧ زا ﺲﭘ ار نﻮﻣزآ ﯽﯾﺎﻣزآزﺎﺑ ﮏﯾ ﯽﻣﻮـﻤﻋ ﺖـﯿﻌﻤﺟ رد لﺎـﺳ 68 /0 ﺗ رﺎﺒﺘﻋا و ار نﻮﻣزآ ﯽﻔﯿﺼﻨ 76 /0 دﺮﮐ شراﺰـﮔ ﺪـﻧ . ) 25 ( ﺶﺳﺮﭘ ﻦﯾا رﺎﺒﺘﻋا ـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻂـﺳﻮﺗ ﯽﻧاﺮﯾا ﺖﯿﻌﻤﺟ ياﺮﺑ ﻪﻣﺎﻧ ﻪ هرﺎﻤﺷ ﻪﺑ هﺪﺷ ﺖﺒﺛ 2730 ناور ﻮﺘﯿﺘﺴﻧا زا ناﺮـﻬﺗ ﯽﮑـﺷﺰﭘ ﺄﺗ ﺪﯿﯾ هﺪﺷ ﺖﺳا . ) 26 ( ﯽﺳرﺮﺑ يﺎﻫ ﻦﯿﺸﯿﭘ ﯽﻧاﻮﺨﻤﻫ يﺮﯿﮕﻤﺸﭼ ﺶﺳﺮﭘ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﺑ ار و ﻪﻣﺎﻧ ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﻫﺎﮕـﺸﯾﺎﻣزآ يﺎـﻫ ﯽﻠﭘ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ باﻮﺧ هداد نﺎﺸﻧ ﯽﻓاﺮﮔﻮﻨﻣﻮﺳ .ﺪﻧا ) 27 ( ﺶﺳﺮﭘ ﻣﺎﻧ ﻪ رﻮﮐﺬﻣ يﺎﻫ ﺶﯿـﭘ ناﻮـﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﺴﻠﺟ ﻦﯿﻟوا رد نﻮﻣزآ هوﺮﮔ ود رد اﺮﺟا ﺪﻧﺪﺷ . ﻪـﻠﺧاﺪﻣ هوﺮـﮔ رد 8 ﻪـﺴﻠﺟ نﺎﻣرد ﯽﮕﺘﻔﻫ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ - يرﺎﺘﻓر ﻪـﻔﻟﺆﻣ ﺪـﻨﭼ يا و ﺮـﮕﻨﯾدا ﯽﻧرﺎﮐ ) 14 ( تﺪـﻣ لﻮﻃ .ﺪﻧدﺮﮐ ﺖﮐﺮﺷ ﻪـﺴﻠﺟ دوﺪـﺣ ﺎـﻫ 90 دﻮﺑ ﻪﻘﯿﻗد ﻪﮐ ياﻮﺘﺤﻣ نآ ﺎﻫ ﻪﺑ ﻮﻃ لوﺪـﺟ رد ﺮـﺼﺘﺨﻣ ر 1 تﺪﻣ ﻦﯾا رد .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﯾارا ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ ﻪـﻠﺧاﺪﻣ ﭻﯿـﻫ يا ﺖﻓﺎﯾرد دﺮﮑﻧ . ﺶﺳﺮﭘ ﺮﺧآ ﻪﺴﻠﺟ رد و ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ ﻪﻣﺎﻧ ﻪﺑ باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻨﻋ ﺪـﺷ اﺮـﺟا هوﺮـﮔ ود رد نﻮﻣزآ ﺲﭘ ناﻮ . هداد شور ﺎﺑ ﺎﻫ ﻞـﯿﻠﺤﺗ و ﯽﻔﯿـﺻﻮﺗ يرﺎـﻣآ يﺎﻫ ﺲﻧﺎـﯾراو هﺮﻤﻧ .ﺪﻧﺪﺷ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﯽﻓﻼﺘﺧا يﺎﻫ لوﺪﺟ 1 - ﻪﺴﻠﺟ ياﻮﺘﺤﻣ يﺎﻫ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﻪﻠﺧاﺪﻣ - يرﺎﺘﻓر ﻪﺴﻠﺟ ﺚﺤﺑ درﻮﻣ عﻮﺿﻮﻣ لوا ،باﻮﺧ ﻞﻣﺎﮐ ﯽﺑﺎﯾزرا ﻪﺑ باﻮﺧ ﻪﯾﺎﭘ ﻂﺧ ندﺮﮐ ﺪﺻر ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ شزﻮﻣآ رﺎﮐ بﺎﺘﮐ ﻞﯾﻮﺤﺗ ،باﻮﺧ شراﺰﮔ لوﺪﺟ ﻪﻠﯿﺳو مود ا ﻪﯾارا نﺎﻣرد ﻖﻄﻨﻣ و لﻮﺻ دﺮﮐرﺎﮐ شزﻮﻣآ ، ﻪﺧﺮﭼ ،نآ ﻞﺣاﺮﻣ و باﻮﺧ ﻪﻨﯿﻣز ﻞﻣاﻮﻋ ،يراﺪﯿﺑ و باﻮﺧ يﺎﻫ زﺎﺳ ﻪﮕﻧ ، هﺪﻧراد ﯽﺑ ﺶﺨﺑ مواﺪﺗ و ﯽﺑاﻮﺧ مﻮﺳ باﻮﺧ شراﺰﮔ لواﺪﺟ درﻮﻣ رد ﺚﺤﺑ ﻪﺴﻠﺟ رد هﺪﺷ هداد شزﻮﻣآ يرﺎﺘﻓر لﻮﺻا زا ﺖﯿﻌﺒﺗ ناﺰﯿﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ، ﺺﺧﺎـﺷ ﺮـﺑ لﻮﺻا ﻦﯾا ﺮﯿﺛﺄﺗ و ﻞﺒﻗ يﺎـﻫ ارﺎﮐ نآ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ هﻮﺤﻧ و باﻮﺧ ﯽﯾ رﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﻣرد يﺎﻫدﺮﺒﻫار و لﻮﺻا ﻪﯾارا ، مرﺎﻬﭼ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﯽﺳرﺮﺑ ،نﺎﻣرد ﯽﻠﺒﻗ ﻪﺴﻠﺟ روﺮﻣ ﯽﭘ و ﺖﻓﺮﺸﯿﭘ ﺪﻨﯾاﺮﻓ و باﻮﺧ شراﺰﮔ مﺮﻓ يﺎﻫ ﻞﻤﻌﻟارﻮﺘﺳد زا يﺮﯿﮔ ،ﯽﻧﺎﻣرد يﺎﻫ ﺖـﺒﺛ ﯽﮕﻧﻮـﮕﭼ شزﻮـﻣآ ﯽﺑ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ رﺎﮑﻓا ﯽﺑاﻮﺧ ﺷ يﺎﻫﺎﻄﺧ ﯽﺳرﺮﺑ ، رد ﺞﯾار ﯽﺘﺧﺎﻨ ﯽﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ داﺮﻓا ﻪﻌﺟﺎﻓ ،ﭻﯿﻫ ﺎﯾ ﻪﻤﻫ رﺎﮑﻓا ﻞﺜﻣ ﯽﺑاﻮﺧ ﻦﻫذ ،يزﺎﺳ ﯽﻧاﻮﺧ ﻢﺠﻨﭘ ،نﺎﻣرد ﯽﻠﺒﻗ ﻪﺴﻠﺟ روﺮﻣ هﻮﺤﻧ و باﻮﺧ ﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا نﺪﯿﺑاﻮﺧ ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺎﻫ ﻢﺸﺷ ﻒﯿﻟﺎﮑﺗ روﺮﻣ ﻪﻨﯿﻣز رد لﺎﮑﺷا ﻊﻓر ،ﯽﻠﺒﻗ ﻪﻔﻟﺆﻣ نﺎﻣرد ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يﺎﻫ ﻢﺘﻔﻫ ﻟﺎﮑﺗ ﯽﺳرﺮﺑ و رﺎﻤﯿﺑ ﯽﮕﻧﺎﺧ ﻒﯿ ﯽﯾﺎﻤﻨﻫار ﻪﯾارا ،مزﻻ يﺎﻫ روﺮﻣ ﺪﺷ ﻞﯿﻤﮑﺗ باﻮﺧ لواﺪﺟ ه و ﻦﯿﯿﻌﺗ ﮕﻧﺎﯿﻣ رد رﺎﻤﯿﺑ باﻮﺧ ﯽﯾارﺎﮐ ﻦﯿ ﻗ ﻪﺘﻔﻫ ﻞﺒ ﻢﺘﺸﻫ ﻊﻤﺟ يﺪﻨﺑ نﻮﻣزآ ﺲﭘ ياﺮﺟا ،ﺐﻟﺎﻄﻣ روﺮﻣ و
ﺛا ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﯽﺸﺨﺑﺮ - ﺪﻨﭼ يرﺎﺘﻓر ﻪﻔﻟﺆﻣ نارﺎﮑﻤﻫ و يﺮﯿﺷ ﻼﯿﻬﺳ /...و باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ يا 33 ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻫ : ﮐﺮﺷ ﯽﻨﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﺖ 21 /8 ± 73 / 47 دﻮﺑ لﺎﺳ ﻦﯿﺑ زا . 30 ﺮﻔﻧ ﺖﮐﺮﺷ دﺮﻣ ،هﺪـﻨﻨﮐ 16 ﺮـﻔﻧ ) 3/ 53 و ﻞﻫﺄﺘﻣ (ﺪﺻرد و ﻞﻏﺎﺷ دﺮﺠﻣ ﻪﯿﻘﺑ ﯽﺑ و رﺎﮐ .ﺪﻧدﻮﺑ 19 ﺮﻔﻧ ) 33 / 63 ﺪﻨﺘـﺷاد ﻢﻠﭙـﯾد يﻻﺎﺑ تﻼﯿﺼﺤﺗ (ﺪﺻرد ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ . نودﺎﺘﻣ فﺮﺼﻣ نﺎﻣز تﺪﻣ 4/ 3 ± 77 /8 دﻮﺑ هﺎﻣ هدﺎـﻣ عﻮﻧ و ﺖﮐﺮـﺷ داﺮـﻓا ﻪﻤﻫ ﯽﻓﺮﺼﻣ ناﺰـﯿﻣ .دﻮـﺑ كﺎـﯾﺮﺗ هﺪـﻨﻨﮐ F هوﺮﮔ رد هﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ نﻮـﻣزآ رد ﻪـﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪـﻌﺑ و ﻞـﺒﻗ ﺎﻫ زا ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ و باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ دﻮـﺑ راد هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ) 2( . هﺮﻤﻧ توﺎﻔﺗ نﻮﻣزآ ﺶﯿﭘ - رد نﻮﻣزآ ﺲﭘ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ هوﺮﮔ - ﺶﯿﺑ يرﺎﺘﻓر .دﻮﺑ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ زا ﺮﺗ ﺮﺑ سﺎـﺳا ﻪﻔـﺷ ﯽﺒﯿﻘﻌﺗ نﻮﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ توﺎـﻔﺗ هوﺮـﮔ ﻦﯿـﺑ ﺎـﻫ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ - ﯽﻨﻌﻣ ﺪﻫﺎﺷ و يرﺎﺘﻓر راد دﻮﺑ هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ) 3 .( ﻪﺠﯿﺘﻧ و ﺚﺤﺑ :يﺮﯿﮔ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﻣرد ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا - ﺪـﻨﭼ يرﺎـﺘﻓر ﻪﻔﻟﺆﻣ فﺮﺼﻣ ءﻮﺳ باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ دﻮﺒﻬﺑ رد ،يا داﻮـﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﺎـﺑ ﻪـﮐ دﻮـﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻦﯾوﺰﻗ دﺎﯿﺘﻋا كﺮﺗ ﺰﮐاﺮﻣ ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﯾﺎﺳ يﺎﻫ .ﺖـﺷاد ﺖـﻘﺑﺎﻄﻣ ﺎـﻫ ) 19 -16 ( نﺎـﻣرد ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ - ﺪـﻣ ار فﺪﻫ ود باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺶﯾاﺰﻓا رد يرﺎﺘﻓر دراد ﺮﻈﻧ ،لوا : ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻦﯿﺑ طﺎﺒﺗرا ندﺮﮐ ﻢﮑﺤﻣ كﺮﺤﻣ و باﻮﺧ ﺖﻋﺎـﺳ ،باﻮـﺧ قﺎـﺗا ﻂﯿـﺤﻣ ﺪـﻨﻧﺎﻣ ﯽﯾﺎـﻫ رد ﺎـﯾ ندز كاﻮﺴﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ باﻮﺧ زا ﻞﺒﻗ يﺎﻫرﺎﺘﻓر و نﺪﯿﺑاﻮﺧ ﻂﯿﺤﻣ هرود دﺎـﺠﯾا ،مود و ﻦﺘﻓﺮـﮔ راﺮـﻗ باﻮـﺧ قﺎـﺗا يﺎـﻫ ﯽﻧﻻﻮﻃ ﺶﺨﺑﺮـﺛا و ﺮﺗ .باﻮـﺧ رد ﺮـﺗ ـﺳ و ﯽﮐﺰﺗﻮـﮑﯿﺗ هﺪ ) 18 ( ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﻣرد ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ - نﺎـﻣز ﺶﻫﺎـﮐ رد يرﺎـﺘﻓر ،باﻮﺧ زﺎﻏآ ﺖـﯿﻔﯿﮐ دﻮـﺒﻬﺑ و باﻮﺧ زﺎﻏآ زا ﺲﭘ نﺪﺷ راﺪﯿﺑ ﯽﻣ ﺶﺨﺑﺮﺛا باﻮﺧ .ﺪﺷﺎﺑ ﯽـﻣ ار ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﻦﯾا ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ناﻮـﺗ ﺰــﻓا ﻪــﺠﯿﺘﻧ رد نﺪــﺷ فﺮــﻃﺮﺑ و باﻮــﺧ ﺖــﺷاﺪﻬﺑ ﺶﯾا ﯽﻧاﺮﮕﻧ ﯽﺑ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ يﺎﻫ .ﺖﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﯽﺑاﻮﺧ ) 28 ( ﯽﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻪـﻠﺧاﺪﻣ زا ﺲﭘ ﻪﻠﺧاﺪﻣ هوﺮﮔ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد -ﻪﻔﻟﺆﻣﺪﻨﭼ يرﺎﺘﻓر ﺶﯿﺑ دﻮﺒﻬﺑ يا ﺶﺳﺮﭘ رد يﺮﺗ ﺖﻣﻼﺳ ﻪﻣﺎﻧ .ﺪــﻧداد نﺎــﺸﻧ ﺪﻫﺎــﺷ هوﺮــﮔ ﻪــﺑ ﺖﺒــﺴﻧ ﯽﻣﻮــﻤﻋ ﻪــﻨﯿﻣز رد ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺑ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ يﺎﻫ ﯽﻣﻮـﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ ﺮﺑ ﯽﺑاﻮﺧ ﻖﯿﻘﺤﺗ يﺎﻫ .ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﮐﺪﻧا ) 28 ( ﻦـﯾا ﻪـﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪـﮐ ﻖـﯿﻘﺤﺗ رد ﺖﻣﻼـﺳ و باﻮـﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﺖﯿﻤﮐ طﺎﺒﺗرا يﺎـﻫ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺪﯿﯾﺄﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ )2 و3 ( ﯽﻣ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪـﺘﻓﺎﯾ ﻦـﯾا ناﻮﺗ ار ءﻮـﺳ ﯽﻣﻮـﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ يﺎﻘﺗرا رد شور ﻦﯾا زا و دﺮﮐ ﻦﯿﯿﺒﺗ فﺮﺼﻣ .ﺖﺴﺟ دﻮﺳ داﻮﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ لوﺪﺟ 2 - هﺮﻤﻧ ﺲﻧﺎﯾراو ﻞﯿﻠﺤﺗ باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ نﻮﻣزآ ﯽﻓﻼﺘﺧا يﺎﻫ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺒﻨﻣ عﻮﻤﺠﻣ تاروﺬﺠﻣ ﻪﺟرد يدازآ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ تاروﺬﺠﻣ ﺖﺒﺴﻧ F ﯽﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ يراد ﺶﯿﭘ ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ نﻮﻣزآ - ﺲﭘ ﻦﯿﺑ نﻮﻣزآ ﯽﻫوﺮﮔ نورد ﯽﻫوﺮﮔ ﻞﮐ 57 / 12200 00 / 3586 57 / 15786 2 42 44 28 / 6100 38 / 85 44 / 71 0001 /0 ﺶﯿﭘ باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ نﻮﻣزآ - ﺲﭘ ﻦﯿﺑ نﻮﻣزآ ﯽﻫوﺮﮔ نورد ﯽﻫوﺮﮔ ﻞﮐ 22 / 4136 94 / 10151 16 / 14288 2 42 44 11 / 2068 71 / 241 55 /8 001 /0 لوﺪﺟ 3 - ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ هوﺮﮔ رد ﯽﻓﻼﺘﺧا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫ هوﺮﮔ ﺮﻫ) 15 (ﺮﻔﻧ هوﺮﮔ ﺎﻫ ﯽﻓﻼﺘﺧا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا دراﺪﻧﺎﺘﺳا يﺎﻄﺧ ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ ﺶﯿﭘ نﻮﻣزآ - ﺲﭘ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ نﻮﻣزآ - (ﻪﻠﺧاﺪﻣ) يرﺎﺘﻓر ﺪﻫﺎﺷ 06 / 25 53 /7 - 36 /9 06 /6 41 /2 56 /1 باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺶﯿﭘ نﻮﻣزآ - ﺲﭘ نﻮﻣزآ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ - (ﻪﻠﺧاﺪﻣ) يرﺎﺘﻓر ﺪﻫﺎﺷ 59 / 22 59 /0 52 / 15 19 / 16 00 /4 18 /4
ﻞـــﯿﻟد ﻪـــﺑ رد باﻮـــﺧ تﻼﮑـــﺸﻣ يﻻﺎـــﺑ عﻮﯿـــﺷ فﺮــﺼﻣ زا ﺶﯿــﺑ) داﻮــﻣ نﺎﮔﺪــﻨﻨﮐ 75 (ﺪــﺻرد )9 ( زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﻪﻠﺧاﺪﻣ دراد يدﺎـﯾز ﺖـﯿﻤﻫا ﻪـﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺎﻫ ﺎـﺑ . ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﯽﮔﮋﯾو ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﻣرد يﺎﻫ - ظﺎـﺤﻟ زا ﻪـﮐ يرﺎﺘﻓر نﺎﻣز ﯽـﺸﺨﺑﺮﺛا و هدﻮـﺑ ﻪﻓﺮﺻ ﻪﺑ نوﺮﻘﻣ تﺎﻧﺎﮑﻣا و ﻪﻨﯾﺰﻫ ، نآ ﺰﯿﻧ ﺎﻫ رد ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺖﺳا هﺪﯿﺳر تﺎﺒﺛا ﻪﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ، ) 19 -16 ( ﺘﺧﺎﻨــﺷ نﺎــﻣرد ﯽ - ﻪــﺑ يرﺎــﺘﻓر رد ﺐــﺳﺎﻨﻣ ﯽﻧﺎــﻣرد ناﻮــﻨﻋ اﺰﻓا ﺶﯾ ﻪـﻌﺟاﺮﻣ داﺮﻓا ياﺮﺑ باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺰـﮐاﺮﻣ ﻪـﺑ هﺪـﻨﻨﮐ دﺎﯿﺘﻋا كﺮﺗ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ﯽﻣ دﻮﺷ . ﻃ ﻪﺑ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﻣرد ﯽﻠﮐ رﻮ - ﺪﻨﭼ يرﺎـﺘﻓر ﻪـﻔﻟﺆﻣ رد يا فﺮﺼﻣ ءﻮﺳ باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ دﻮﺒﻬﺑ ﻪﻌﺟاﺮﻣ داﻮﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ هﺪﻨﻨﮐ ﻪﺘﺒﻟا .دﻮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻦﯾوﺰﻗ دﺎﯿﺘﻋا كﺮﺗ ﺰﮐاﺮﻣ ﻪﺑ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﺎـﺑ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ دﻮـﺑ هاﺮـﻤﻫ ﯽﯾﺎـﻫ ا :ﻪـﻠﻤﺟ ز ﻪـﻧﻮﻤﻧ مﺪـﻋ يﺮـﯿﮔ ،ﯽﻓدﺎﺼﺗ كﻼـﻣ دﻮـﺟو و نز نﺎﯾﻮﺟدﺪﻣ ﯽﺳرﺮﺑ مﺪﻋ يﺎـﻫ صﺎﺧ دورو ﺖﮐﺮﺷ ياﺮﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ رد ﻪﮐ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﯽﯾﺎـﻬﻧ يﺮﯿﮔ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺮﯿﺴﻔﺗ و نآ ﺪﯾﺎﺑ .ﺖﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ار ﺎﻫ ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ﯽﻣ ﺮﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ﻪﮐ دﻮﺷ ﺖﯿﻌﻤﺟ يور ﺶﯿﺑ ﺮﺗ ي زا ءﻮﺳ فﺮﺼﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺰﮐاﺮﻣ و داﻮﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ دﻮﺷ مﺎﺠﻧا ﭙﺳ ﺎ س يراﺰﮔ : نﺎﯾﺎﭘ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا هﺎﮕـﺸﻧاد يﺮـﺘﮐد ﻊﻄﻘﻣ ﻪﻣﺎﻧ ﻋ ﺎﺑ جﺮﮐ ﺪﺣاو دازآ ﯽﺘﺧﺎﻨـﺷ نﺎﻣرد ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ناﻮﻨ - و باﻮـﺧ ﺖـﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﯽﻫﺎﮔآ ﻦﻫذ ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ نﺎﻣرد و يرﺎﺘﻓر ﻮﺳ ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ فﺮﺼﻣ ء .ﺖﺳا داﻮﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﺖﮐرﺎﺸﻣ ﯽﻣﺎﻤﺗ زا نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ و ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد ءﻮﺳ نﺎﻣرد ﺰﮐﺮﻣ نﺎﻨﮐرﺎﮐ داﻮـﻣ فﺮـﺼﻣ ﻦﯾوﺰـﻗ ﯽﻧادرﺪـﻗ ﯽﻣ ﺷ دﻮ . :ﻊﺟاﺮﻣ
1. Guell F. Nunez L. The liberating dimension of human habit in addiction context. Front Hum Neurosci 2014 Aug 28; 8: 664. doi: 10.3389/fnhum.2014.00664.
2. Furihatta R, Uchiyama M, Takahhashi S, Suzuki M, Konno C, Osaki K, et al. The association between sleep problems and perceived health status: a Japanese nationwide general population survey. Sleep Med 2012 Aug; 13 (7): 831-7. doi: 10.1016/j.sleep.2012. 03.011.
3. Leger D, Poursain B. An international survey of insomnia: under recognition and under-treatment of a polysymptomatic condition. Curr Med Res Opin 2005 Nov; 21 (11): 1785-92.
4. Farhadinasab A, Azimi H. The study of pattern and subjective sleep quality in medical students of Medical University and its relationship with personality traits. J Hamadan Univ Med Sci 2008; 15 (1): 11-5. [In Persian] 5. Fortier-Brochu E, Beaulieu-Bonneau S, Ivers H, Morin CM. Insomnia and daytime cognitive performance: A meta-analysis. Sleep Med Rev 2012 Feb; 16 (1): 83-94. doi: 10.1016/j.smrv.2011.03.008.
6. Schuh-Hofer S, Wodarski R, Pfau DB, Caspani O, Magerl W, Kennedy JD, et al. One night of total sleep deprivation promotes a state of generalized hyperalgesia: a surrogate pain model of study the relationship of insomnia and pain. Pain 2013 Sep; 154 (9): 1613-21. doi: 10.1016/j.pain.2013.04.046. 7. Cappuccio FP, Cooper D, D’Elia L, Strazzullo P, Miller MA. Sleep duration predicts cardiovascular outcomes: a systematic review and meta-analysis of prospective studies. Eur Heart J 2011 Jun; 32 (12): 1484-92. doi: 10.1093/eurheartj/ehr007.
8. American College of Preventive Medicine (ACPM). Understanding sleep’s role in health promotion and chronic disease. Available at: http://www.acpm.org/.
9. Cernovsky Z, Sadek G, Chiu S. Sleep of methadone patient and their urine screening tests. Canadian Journal of Addiction 2014; 1 (5): 5-6.
10. Hasler BP, Smith LJ, Cousins JC, Bootzin RR. Circadian rhythms, sleep, and substance abuse. Sleep Med Rev 2012 Feb; 16 (1): 67-81. doi: 10.1016/j.smrv.2011.03.004.
11. Aminnia N, Aghaii A, Molavi H, Najafi M. The effect of group cognitive therapy in women with cronic insomnia. Knowledge & Research in Applied Psychology 2011; 12 (2):
ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا - ﻪﻔﻟﺆﻣ ﺪﻨﭼ يرﺎﺘﻓر نارﺎﮑﻤﻫ و يﺮﯿﺷ ﻼﯿﻬﺳ /...و باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ يا 35
21. Noorbala AA, Bagheri Yazdi SA, Mohammad K. The validation of General Health Questionnaire-28 as a psychiatric screening tool. Hakim Res J 2009; 11 (4): 47-53. [In Persian]
22. Palahang H, Naser M, Beraheni MN, Shahmohammadi D. Epidemiology of mental illnesses in Kashan city.Iran J Psychiatry Clin Psychol 1996; 2 (4): 19-27. [In Persian]
23. Nazari AM, Nikoosiar Jahromi M, Aminimanesh S, Taheri M. The efficacy of cognitive-behavioral group therapy on insomnia symptoms among male prisoners. J Res Behav Sci 2013; 11 (2): 139-46. [In Persian]
24. Najafi M, Solati Dehkordi SK, Foruzbakhsh F. Relationship between staff burnout and mental health in staff of nuclear energy organization ,Isfahan. J Shahrekord Univ Med Sci 2000; 2 (2): 34-41. [In Persian] 25. Knutson KL, Rathouz PJ, Yan LL, Liu K, Lauderdale DS . Stability of the Pittsburg Sleep Quality Index and the Epworth Sleepiness Questionnaires over 1 year in early middle-aged adults: the CARDIA study. Sleep 2006 Nov; 29 (11): 1503-6.
26. Dastani M, Fathi-Ashtiani A, Sadeghniiat Kh, Someloo S. Chronic insomnia in women: Comparison between Drug Therapy and Behavioral Therapy for. Journal of Behavioral Sciences. 2011. 5 (1): 7-8.
27. Buysee DJ, Reynolds CF 3rd, Monk TH, Berman SR, Kupfer DJ. The Pittsburg Sleep Quality Index: a new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Res 1989 May; 28 (2): 193-213.
28. Vallieres A, Morin CM, Guay B. Sequential combinations of drug and cognitive behavioral therapy for chronic insomnia:an exploratory study. Behav Res Ther 2005 Dec; 43 (12): 1611-30.
13-19. [In Persian]
12. Kaplan H, Sadock B. Synopsis of psychiatry behavioral sciences/Clinical Psychiatry.Translatedby: Poorafkari. Tehran: Shahreab. 2003. 431-7. [In Persian]
13. Peles E, Schreiber S, Adelson M. Variables associated with perceived sleep disorders in methadone maintenance treatment (MMT) Patients. Drug Alcohol Depend 2006 Apr 28; 82 (2): 103-10.
14. Edinger JD, Carney CE. Overcoming insomnia cognitive behavioral approach (manual therapy). Translated by: Avadis Yans H.1. Tehran: Neyvand; 2013. 15-35 [In Persian]
15. Valente S. Evaluating and managing insomnia: non-pharmacological treatments. J Sleep Disord Ther 2015; 4 (2): 189. doi: 10.4172/2167-0277.1000189
16. Taylor DJ, Lichstein KL, Weinstock J, Sanford S, Temple JR. A pilot study of cognitive behavioral therapy of insomnia in people with mild depression. Behav Ther 2007 Mar; 38 (1): 49-57.
17. Perlman LM, Arnedt TJ, Earnheart KL, Gorman AA, Shirley KG. Group cognitive-behavioral therapy for insomnia in a VA mental health clinic. Cogn Behav Pract 2008 Nov; 15 (4): 426-34. doi: 10.1016/j.cbpra. 2008.05.003.
18. Tikotzky L, Sadeh A. The role of cognitive behavioral therapy in behavioral childhood insomnia. Sleep Med 2010 Aug; 11 (7): 686-91. doi: 10.1016/j.sleep.2009.11.017.
19. Belager L, LeBlanc M, Morin CM. Cognitive behavioral therapy for insomnia in older adults. Cogn Behav Pract 2012 Feb; 19 (1): 101-15. doi: 10.1016/j.cbpra.2010.10.003 20. Neylan TC. Time to disseminate cognitive behavioral treatment of insomnia: comment on “Efficacy of brief behavioral treatment for chronic insomnia in older adults”. Arch Intern Med 2011 May 23; 171 (10): 895-6. doi: 10.1001/archinternmed.2010.526.
