Impacts of Energy Price Increase and
Cash Subsidy Payments on Energy
Demand
Manzoor, Davood and Haqiqi, Iman
Imam Sadiq University, University of Economic Sciences
2013
يدقن هنارای تخادرپ و يژرنا تمیق شیازفا رثا هبساحم
يژرنا ياضاقت رب
**يقيقح ناميا *روظنم دوواد رتکد
91/8/27 :شريذپ 91/1/14 :تفايرد
يمومع لداعت يوگلا /يدقن هناراي /يژرنا رازاب ميظنت /يژرنا يراذگ تميق /يژرنا ياضاقت ريذپ هبساحم
هدیكچ
ياه شخب تيلاعف حطس ،نآ تميق زا تسا يعبات ،يژرنا لماح ره ياضاقت يلكروط هب ،ديلوت رد هطساو داوم هنيزه ،هيامرس و راك ياه هنيزه ،نيزگياج ياه يژرنا تميق ،يداصتقا .اهراوناخ ديرخ تردق نينچمه و ينيشناج ياه ششك ،ديلوت هنيزه رد يژرنا لماح مهس حلاصا رثا رد ،یديلوت یاه تيلاعف رد يژرنا ياضاقت رييغت نازيم هبساحم ،قيقحت نيا فده ريذپ هبساحم يمومع لداعت لدم كي .تسا اهراوناخ هب يدقن هناراي تخادرپ و اه تميق دح ات يژرنا رازاب يزاس لدم ،نآ رد هك تسا هدش يحارط تارييغت نيا ينيب شيپ يارب اتسيا لدم رد كيكفت هب يژرنا ياه لماح هك نيا تسخن .تسا هتفرگ تروص ليصفت هب نكمم و هدش عضو يضيعبت تروص هب يداصتقا شخب ره يارب يژرنا تميق ،سپس ؛دنا هدش ظاحل ياه هداد .تسا هدش يزاس هيبش لدم رد زين يژرنا ياه لماح تميق لرتنك تسايس ،تياهن رد جارختسا ورين ترازو یژرنا درخ ياه هداد سيرتام زا ،لدم نويساربيلاك رد هدافتسا دروم يژرنا ياه لماح ياضاقت شهاك نيرت شيب هك دهد يم ناشن قيقحت ياه هتفاي .تسا هدش
Manzoor@isu.ac.ir ملاسلا هيلع قداص ماما هاگشناد ،داصتقا هدكشناد رايشناد .*
haqiqi@mbri.ac.ir یكناب و یلوپ هدكشهوژپ رگشهوژپ .**
اه شخب یخرب رد و قرب ،عومجم رد .دراد صاصتخا لقنو لمح و ييايميش عيانص شخب هب اه شخب همه رد قرب ياضاقت ،رگيد ترابع هب .دنوش یم یژرنا یاه لماح رياس نيشناج ،نيزنب همه رد هايس تفن و ليئوزاگ ياضاقت اما ؛تسا هتفاي شيازفا تدم هاتوك هب تبسن تدمدنلب رد .تفاي دهاوخ شهاك تدم هاتوك هب تبسن تدمدنلب رد اه شخب
همدقم
،ريخا یاه لاس رد ،دوش یم لرتنك تلود طسوت ناريا رد یژرنا رازاب هك یياجنآ زا و هدش رجنم يژرنا ياه لماح یارب ناهنپ هناراي يعون هب هك تسا هدوب يا هنوگ هب نآ ميظنت رد هك روط نامه .تسا هتفاي شيازفا تعرس هب روشك رد يژرنا فرصم هنارس ،نآ لابند هب دهاش ناريا ،ايند رد يژرنا فرصم هنارس ميلام دشر مغر يلع ،دوش یم هديد )1( رادومن .تسا هدوب صخاش نيا رت عيرس شيازفا
ناهج و ناريا رد يژرنا هنارس فرصم رييغت دنور هسياقم ـ1 رادومن
یاه شخب یارب یژرنا یاضاقت رييغت ًلاامتحا .دنك یمن رييغت نازيم كي هب یژرنا یاه لماح همه ناونع هب .1دوش یم ديدشت اه تميق یضيعبت شيازفا هب هجوت اب لامتحا نيا .تسا رت شيب رب یژرنا
،دشاب اه شخب رياس زا رت شيب یزرواشك شخب یارب قرب تميق شيازفا دصرد رگا ،لاثم .درك دهاوخ یرت شيب رييغت یزرواشك شخب رد قرب یاضاقت و یژرنا یاه لماح كيكفت هب( يژرنا ياضاقت رييغت نازيم هبساحم قيقحت نيا فده لاس هام يد يويرانس ساسارب يدقن هناراي تخادرپ و اه تميق حلاصا رثا رد )یديلوت یاه تيلاعف زا كيره دروم رد تميق شيازفا زا يشان 3سايقم رثا و 2ينيشناج رثا ،قيقحت نيا رد .تسا 1389
كي ،تارثا نيا ینيب شيپ یارب .دوش یم یسررب يداصتقا فلتخم ياه شخب رد يژرنا ياه لماح نيا .تسا هدش يحارط ،يژرنا رب زكرمت اب و يشخبدنچ )CGE( 4ريذپ هبساحم يمومع لداعت لدم
.تسا هدش هربيلاك 6ورين ترازو )E-MCM( 5يژرنا درخ ياه هداد سيرتام ساسارب وگلا
،سپس ؛دوش یم رورم هتشذگ تاقيقحت و یرظن ینابم ادتبا ،راتشون نيا همادا رد هب ،نآ زا سپ و هدش نايب یژرنا یليصفت یزاس لدم هويش و قيقحت لدم يلصا ياه يگژيو
.دوش یم هتخادرپ يريگ هجيتن تياهنرد و قيقحت ياه هتفاي
عوضومتايبداویرظنینابم.1
لماوع هب یژرنا یاه لماح زا شخب ره یاضاقت رييغت نازيم ،درخ داصتقا تايرظن رد ؛دراد سوكعم هطبار نآ تميق اب یژرنا لماح ره یاضاقت وس كي زا .دراد یگتسب یددعتم یاهلااك رياس و نيشناج یاه یژرنا تميق اب یژرنا لماح ره یاضاقت حطس ،رگيد یوس زا یديلوت یاه شخب تيلاعف حطس ،نينچمه .دراد ميقتسم هطبار )دوجو تروص رد( نيشناج هنيزه رد یژرنا مهس و ینيشناج ششك رادقم .تسا رثؤم شخب نآ رد یژرنا یاضاقت رب زين .7دنتسه رثؤم لماوع رگيد زا زين ديلوت
1. Discriminatory Price Increase. 2. Substitution Effect.
3. Scale Effect.
4. Computable General Equilibrium. 5. Energy Micro Consistent Matrix.
اب هك یياهوگلا( 1یئزج لداعت یاهوگلا زا ناوت یمن لماوع نيا همه ندرك ظاحل یارب
یرايسب .درك هدافتسا )دننك یم یسررب ار كوش اي تسايس كي رثا ،طيارش رياس تابث ضرف قرب یاضاقت رييغت هبساحم هنومن ناونع هب ؛دنا ليبق نيا زا درخ داصتقا یاه باتك یاه لاثم زا .دور یم رامش هب یئزج لداعت ليلحت كي ،نآ تميق رييغت دصرد و یتميق ششك زا هدافتسا اب هديدان تسايس كي ميقتسمريغ راثآ زا یرايسب دوش یم ثعاب طيارش رياس تابث ضرف یاه ليلحت زا دنراد هجوت لباق راثآ هك یياه تسايس ليلحت رد ،ليلد نيمه هب .دوش هتفرگ و ميقتسم تارثا هب هجوت ليلد هب يمومع لداعت تاعلاطم .دوش یم هدافتسا یمومع لداعت ياه كوش رثا ينيب شيپ رد زين هزورما و دنا هدوب هجوت دروم رت يعقاو یاه ضرف و ميقتسمريغ تارثا ،يژرنا يمومع لداعت يزاس لدم هرابرد ريخا تاعلاطم رد .2دنوش يم هدافتسا يتميق
دمآرد شيازفا و يگدولآ شهاك( يژرنا تميق شيازفا هناگود عفانم و يطيحم تسيز .3دوش يم هديد تاعلاطم زا یدادعت رد زين )تلود
ريخا ههد رد ،يژرنا ياه لماح تميق حلاصا تسايس يمومع لداعت ليلحت زين ناريا رد نسنج هعلاطم رد ار يليلحت نينچ ،يناهج كناب .تسا هتفرگ رارق اه نادداصتقا هجوت دروم يمومع لداعت يوگلا كي 1387 لاس رد زين يژرنا تاعلاطم هسسؤم .تسا هداد هئارا 4رات و
.5درك يحارط ناريا داصتقا رد يژرنا ياه لماح مامت تميق شيازفا يبايزرا يارب هبساحم لباق
رد یژرنا یمومع لداعت لدم كي ،یژرنا تميق شيازفا یهافر راثآ ليلحت یارب ،نينچمه .تسا هدش یحارط 7داصتقا ترازو رد یمومع لداعت یوگلا كي و 6ورين ترازو
و ريذپ هبساحم يمومع لداعت لدم كي دشوك یم هتشذگ تاعلاطم هعسوت اب قيقحت نيا روشك يژرنا رازاب يزاس لدم تسا هدش يعس ،وگلا نيا رد .دنك يفرعم و يحارط توافتم يژرنا ياه لماح ،ناريا رد هتشذگ تاعلاطم زا يرايسب رد .دريگ تروص يرت شيب ليصفت هب هدش دراو اه لدم رد هدش عيمجت تروص هب يژرنا هنيزه لك و هدشن يزاس لدم كيكفت هب
1. Partial Equilibrium. 2. Aydin & Acar (2011).
3. Ferran (2010); Bor & Huang (2011). 4. Jensen and Tarr (2002).
ظاحل لدم رد كيكفت هب قيقحت نيا رد يژرنا ياه لماح ،رتهب جياتن هب یبايتسد يارب .تسا لامعا ناسكي اه شخب همه يارب هتشذگ تاعلاطم رد يژرنا تميق رييغت ،نينچمه .دنا هدش رد ،نياربانب .تسا توافتم شخب ره يارب تميق رييغت ،تيعقاو رد هك يلاحرد ؛تسا هدش هدش عضو توافتم تروص هب يداصتقا شخب ره يارب نآ رييغت و يژرنا تميق قيقحت نيا .تسا هدش ليدعت تدم نايم و تدم هاتوك جياتن يزاس هيبش يارب قيقحت لدم ،تياهن رد و .دوش یم هداد شيامن تدم نايم و تدم هاتوك رد تسايس راثآ ،نياربانب
رضاحقيقحتيمومعلداعتیوگلایلكراتخاسیفرعم.2
،یژرنا یاه لماح زا شخب ره یاضاقت یزاس لدم اب هارمه ،یمومع لداعت یوگلا رد رد یژرنا رازاب ،نياربانب .دوش یم یزاس لدم زين تامدخ و اهلااك رياس زا اضاقت و هضرع عباوت و هدش ظاحل لدم رد زرا رازاب و هيامرس رازاب ،راك رازاب ،تامدخ و اهلااك رازاب رانك ،يمومع لداعت لدم رد .دنيآ یم تسد هب هنيزه و ديلوت عباوت زا هدافتسا اب اضاقت و هضرع هدش ماجنا هيلوا یاه هداهن و یژرنا یاهلااك ،یژرناريغ یا هطساو یاه لااك زا هدافتسا اب ديلوت كيكفت ،رضاح قيقحت ياه يروآون زا يكي .تسا رارقرب رفص دوس طرش اه شخب مامت رد و هيلا ،دوش يم هدهاشم )2( رادومن رد هك روط نامه .تسا اه هداهن رياس و يژرنا ينيشناج هوحن .تسا هدش نيشناج ،اه هداهن رياس هيلا اب يژرنا
z] s
ÄËÓ Ã{Á§YY ÄËÓ
É¿Y
É¿Y ʸ̧ÉZÅ
ÄËZ» Z¯ÉÁÌ¿
©]
ÁcÓÂv» ¶yY{{Ã||Ì·ÂeÉZÅÓZ¯
ÄËÓ ÄYÁ{Y»
ÄYÁÉZÅÓZ¯
ÄËÓ Ã{ZÆ¿ËZ ZÅ
¶»Zu É¿YÉZÅ
.دوش يم نايب يضاير هطبار تروص هب يا هيلا راتخاس ،يديلوت ياه شخب زا كيره رد )CES( 1تباث ینيشناج ششك اب يا هيلا عباوت زا ،هيلا ره رصانع بيكرت يارب قيقحت نيا رد
و )E( يژرنا زا CES بيكرت ساسارب ديلوت هنيزه ،بوچراچ نيا رد .تسا هدش هدافتسا
ساسارب زين تلاوصحم ديلوت زا لصاح دمآرد و هدش هداد شيامن )KLM( اه هداهن رياس
،بيترت نيا هب .تسا هدش نيودت تيلاعف كي يديلوت تلاوصحم عاونا زا CET بيكرت كي
:تشاد ميهاوخ يداصتقا تيلاعف ره ديلوت راتفر یارب
(
)
(
)
1
1 1
1 1 1 1
, , , , , ,
1
1 1
1 1 1 1
, , , , , ,
0,
0,
s
s s s s
s
s s s s
s KLM s KLM s E s E s i s i s i
s KLM s KLM s E s E s i s i s i CES unit cost function
CET unit revenue function
A L P P p
A L P P p
τ
γ γ γ τ
τ
γ γ γ τ
ω ω ω
ω ω ω
− − − − − − − − − − + − = ≥ + ≥
∑
∑
{
}
11 1 1
, , , , ,
s s s
KLM s f s KL s m s M s
P = ω P −ρ +ω P −ρ −ρ
{
}
11 1 1
, , , , ,
s s s
KL s k s k s l s l s
P = θ p −λ +θ p −λ −λ
1 1 1 , , s s
M s m s m m
P = θ p −β −β
∑
{
}
11 1 1
, , , , ,
s s s
E s ff s FF s el s el s
P = ω P −υ +ω p −υ −υ
1 1 1 , , , s s
ff s en s en s e
P = θ p −η −η
∑
رد مهس رتماراپ θ ،ييلااب ياه هيلا رد مهس رتماراپ ω ،تميق حطس P ،تلاداعم نيا رد
نيب ينيشناج ششك β ،ديلوت لماوع نيب ينيشناج ششك λ ،ليدبت ششك τ ،ينيياپ ياه هيلا
شزرا نيب ينيشناج ششك ρ ،يليسف ياه يژرنا نيب ينيشناج ششك η ،یا هطساو یاه هداهن
ν و اه هداهن رياس هيلا و يژرنا هيلا نيب ينيشناج ششك γ ،يژرناريغ ياه هداهن و هدوزفا
شخب سيدنا هدنهد ناشن s نينچمه .تسا يليسف ياه يژرنا هيلا و قرب نيب ينيشناج ششك
ff ،)k هيامرس و l راك یورين( ديلوت لماوع سيدنا f ،یديلوت تلاوصحم سيدنا i ،یديلوت
يژرنا سيدنا el و يليسف ياه يژرنا زا كيره سيدنا en ،يليسف ياه يژرنا هيلا سيدنا
.تسا يكيرتكلا ساسارب صخاش نيا .تسا ديلوت رد يژرناريغ ياه هداهن هنيزه صخاش PKLM ترابع
)PKL( هدوزفا شزرا نينچمه و )PM( يژرناريغ هطساو داوم هنيزه زا CES بيكرت كي
صخاش زا CES بيكرت كي دوخ زين PM اي يژرنا ريغ هطساو داوم هنيزه صخاش .تسا
هدوب ديلوت رد هيامرس و راك هنيزه صخاش رگناشن PKL نينچمه .تسا )pm( اه هداهن تميق
)pk( هيامرس دوس صخاش و )pl( راك يورين دزمتسد صخاش زا CES بيكرت كي و
تروص هب و تسا ديلوت رد يژرنا هنيزه صخاش رگناشن زين PE ترابع .دوش یم بوسحم
هدش نايب Pff يليسف ياه يژرنا تميق صخاش و pel قرب تميق صخاش زا CES يبيكرت
شخب ره يارب يژرنا تميق ،يژرنا يضيعبت ياه تميق نييبت يارب اه ترابع نيا رد .تسا تميق دهد يم ناشن s سيدنا .تسا هدش هداد شيامن Pel,s نينچمه و Pff,s اب و هدوب توافتم
.دشاب اه شخب رياس زا توافتم و هدش فيرعت صاخ تروص هب شخب ره يارب تسا نكمم
ناريارديژرناياهلماحياضاقتوهضرعيزاسلدم.2ـ1
لوط رد هك يلكش هب ؛دوش يم لرتنك تلود طسوت ناريا رد يژرنا ياه لماح تميق .دنام يم يقاب تباث نانچمه هدش نييعت تميق ،اضاقت و هضرع فلتخم طيارش رد ،لاس كي طسوت يتخادرپ تميق رب يرثا ،يژرنا ديلوت هنيزه نتفرلااب اي اضاقت شيازفا ،رگيد ترابع هب هوحن هب دياب ادتبا ،يژرنا هدش لرتنك رازاب يزاس لدم هوحن نايب زا شيپ .درادن راديرخ .دوش هراشا يتباقر دازآ دازاب رد يژرنا رازاب يزاس هيبش
يتباقردازآرازابرداضاقتوهضرعيزاسهيبش.2ـ1ـ1
و )PKLM( ديلوت ياه هنيزه رياس ،)Pee e(نيزگياج ياه يژرنا تميق ،)ALs( اه شخب
و يلداعت تميق ،يتباقر دازآ رازاب رد نينچمه .تسا )WLh( اهراوناخ ديرخ تردق نينچمه
هب هجوت اب .دنوش يم نييعت اضاقت و هضرع ياهورين ساسارب و ازنورد تروص هب يلداعت رادقم راتفر .تسا توافتم يكدنا قرب ياضاقت و هضرع راتفر ،يليسف ياه يژرنا هيلا اب قرب بيكرت :تشون ريز تروص هب ناوت يم يا هيلا CES هنيزه عباوت ساسارب ار قرب رازاب
, , 0, 0, , ,
el el el el s el h el el el el s el h
s h s h
P AL S − D − D = P ≥ AL S ≥ D + D
∑
∑
∑
∑
(
)
11 1 1
, , , , ,
, , , ,
,
s
s
s s s
KLM s KLM s E s E s E s el s E s el s s el s
E s el
P P P
D A L D
P P
γ
υ
γ γ γ
ω ω ω ω − − − + =
(
)
11 1 1
, , , , ,
, , , ,
,
h
h
h h h
M h M h E h E h E h el h E h el h h el h
E s el
P P P
D W L D
P P
γ
υ
γ γ γ
ω ω ω ω − − − + =
.تسا هياپ لاس هضرع Sو هياپ لاس رد اضاقت Dو هدوب اضاقت رگناشن D نآ رد هك
سيدنا .دهد يم ناشن ار تيلاعف حطس AL و اهراوناخ دمآرد و هافر حطس WL نينچمه
هدهاشم هك روط نامه .دوش یم هدافتسا قرب يارب el و اه تيلاعف يارب s ،اهراوناخ يارب h
اهراوناخ دمآرد حطس و ديلوت حطس اب و سوكعم هطبار قرب تميق اب قرب ياضاقت دوش يم ناسكي اه شخب همه و اهراوناخ يارب ،يتباقر و دازآ رازاب رد قرب تميق .دراد ميقتسم هطبار .Pel اب تسا ربارب و هدوب
:مينك ضرف رگا .دنك يم رييغت يكدنا يليسف ياه يژرنا دروم رد طباور نيا
(
)
11 1 1
, , , , ,
s s s
KLEM s KLM s KLM s E s E s
P = ω P −γ +ω P −γ −γ
(
)
11 1 1
, , , , ,
h h h
EM h M h M h E h E h
P = ω P −γ +ω P −γ −γ
:دوب دهاوخ نينچ يليسف ياه يژرنا ياضاقت و هضرع راتفر هاگنآ
, , 0, 0, , ,
en en en en s en h en en en en s en h
s h s h
P AL S − D − D = P ≥ AL S ≥ D + D
, , ,
, , , , ,
, ,
s s s
KLEM s E s FF s en s E s ff s en s s en s
E s FF s en
P P P
D A L D
P P P
γ υ β
ω ω θ
=
, , ,
, , , , ,
, ,
h h h
EM h E h FF h en h E h ff h en h h en h
E h FF h en
P P P
D W L D
P P P
γ υ β
ω ω θ
=
هدوب ناسكي همه يارب ،يتباقر دازآ رازاب رد يژرنا تميق هك درك هجوت هتكن نيا هب دياب .دوش یم فيرعت Pen ربارب و
تميقلرتنكطيارشرديژرناياضاقتوهضرعيزاسهيبش.2ـ1ـ2
نازيم ،تميق تابث طيارش رد .دنك يم رييغت ،يژرنا تميق لرتنك اب اضاقت و هضرع طباور .دوش يم نييعت نآ ياضاقت ساسارب اهنت و ديلوت هنيزه زا رظن فرص ،يژرنا لماح ره ديلوت هك نيا هب هجوت اب .تسا يتباقر طيارش هب هيبش يژرنا لماح ره ياضاقت عبات ،طيارش نيا رد عباوت ساسارب هدش نييعت تميق رد اضاقت رادقم ،دنوش يم نييعت ازنورب تروص هب اه تميق .دش دهاوخ نييعت روكذم ياضاقت هك دراد دوجو تميق لرتنك طيارش رد تسا یرگيد ريغتم یتخادرپ هناراي نازيم )يتفايرد تايلام اي( يتخادرپ هناراي نازيم ،رگيد ترابع هب .دوش یم نييعت ازنورد تروص هب لداعت زا رت نيياپ هدش نييعت تميق رگا هك انعم نيا هب ؛دنك يم رييغت يداصتقا طيارش رييغت اب ازنورد تروص هب ار يژرنا هب يتخادرپ هناراي نازيم اضاقت و هضرع ياهورين ،دشاب دازآ رازاب ياهورين دشاب دازآ رازاب تميق زا رتلااب هدش نييعت تميق رگا ،نينچمه .درك دنهاوخ نييعت .دننك يم نييعت ازنورد تروص هب ار يژرنا ياه لماح زا يتفايرد تايلام نازيم اضاقت و هضرع ناونع هب .ديريگب رظن رد ار هداس ياضاقت و هضرع رادومن كي ،هلأسم ندش نشور يارب ناشن ار اضاقت و هضرع يرازاب لداعت E هطقن ،)3( رادومن فلا شخب رد دينك ضرف لاثم
هزادنا هب يژرنا ياضاقت دوش يم ثعاب PF رد تميق تابث تسايس ،طيارش نيا رد .دهد یم
هب تسا روبجم تلود ،تسا رتلااب تميق زا ديلوت هنيزه ،رادقم نيا رد هك اجنآ زا .دشاب Q'
و دباي شيازفا يژرنا ديلوت ياه هنيزه ،ليلد ره هب رگا لاح .دنك تخادرپ هناراي AB هزادنا
،نينچمه .دباي يم شيازفا AC هب زين يتخادرپ هناراي نازيم ،دوش لقتنم S' هب هضرع ينحنم
و هتفاي شيازفا زين ديلوت هنيزه ،)ب شخب( دباي شيازفا Q˝ هب قرب ياضاقت ليلد ره هب رگا
PF
'
A B C
E
S
S
D
Q P
A B
F
E’ D’
S
D
Q P
H
¦·Y Y{¼¿ [Y{¼¿
E
Q’ Q’ Q’’
P PF
تميق تابث طيارش رد یژرنا هناراي نييعت ـ3 رادومن ازنورد تروص هب
راديرخ تميق زا توافتم تميق تابث طيارش رد ديلوت هنيزه ،دش هدهاشم هك روط نامه ،نياربانب .دنك یم رييغت ديلوت هنيزه و هدوب تباث هدننك فرصم تميق ،تلاح نيا رد .تسا ريز تروص هب ار طيارش نيا ناوت يم هداس لكش هب .تسا ازنورد و ريغتم زين يتخادرپ هناراي :داد ناشن
, , .(1 , )
.(1 )
e s KLEM e e s
P =P −sb
= −
, , .(1 , )
e h KLEM e e h
P P sb
= −
= −
نيمأت هنيزه PKLEM,e و هدوب شخب ره رد e يژرنا لماح هب يتخادرپ هناراي sb نآ رد هك
تباث يارب ،دباي شيازفا ديلوت هنيزه رگا دهد يم ناشن ترابع نيا .دهد يم ناشن ار يژرنا تروص هب ناوت يم ار يژرنا تميق صخاش .دباي شيازفا هناراي دياب يژرنا تميق نتشاد هگن يكدنا اب یژرنا شخب رد ديلوت طباور .درك فيرعت يضيعبت ياه تميق زا ينزو نيگنايم كي :تسا ريز تروص هب رييغت
(
,)
(
,)
, , , ,
, ,
0, 0,
1 1
e s e s
e s KLEM e e s KLEM e
e s e s
CES unit cost function
CET unit revenue function
p p
A L P A L P
sb sb
− = ≥ ≥
− −
(
,)
(
,)
, , , ,
, ,
0, 0,
1 1
e h e h
e h KLEM e e h KLEM e
e h e h
CES unit cost function
CET unit revenue function
p p
A L P A L P
sb sb − = ≥ ≥ − −
،بيترت نيا هب .درك دهاوخ رييغت زين يژرنا ياضاقت و هضرع عباوت ،طباور نيا ساسارب :داد شيامن نينچ ناوت يم ار يژرنا ياضاقت و هضرع هب طوبرم طباور
(
,)
(
,)
, , , , , ,
, ,
. . 0, 0, .
1 1
en s en s
en s en s en s en s en s en s
en s en s
A L A L
P S D P S D
sb sb − = ≥ ≥ − −
(
,)
(
,)
, , , , , , , ,. . 0, 0, .
1 1
en h en h
en h en h en h en h en h en h
en h en h
A L A L
P S D P S D
sb sb − = ≥ ≥ − − , , , , , , , , , , ,
s s s
KLEM s E s FF s en s E s ff s en s s en s
E s FF s en s
P P P
D A L D
P P P
γ υ β
ω ω θ
=
, , ,
, , , , ,
, , ,
h h h
EM h E h FF h en h E h ff h en h h en h
E h FF h en h
P P P
D W L D
P P P
γ υ β
ω ω θ
=
هك نيا لوا .دنراد توافت دازآ رازاب طيارش هب طوبرم طباور اب تهج دنچ زا عباوت نيا تروص هب يژرنا ياه لماح تميق هك نيا مود ؛تسا هدش فيرعت يضيعبت تروص هب اه تميق ازنورد تروص هب شخب ره رد يژرنا هب طوبرم هناراي ،تياهن رد و ؛دوش يم نييعت ازنورب .دوش يم نييعت
لدمیاهضرفوطباوررياس.2ـ2
و اهلااك رازاب ،هيامرس و راك يورين رازاب يزاس هيبش لماش يمومع لداعت لدم طباور رياس اهداهن هنيزه و دمآرد نينچمه و تلود جراخم و عبانم ،تادراو ،تارداص ،زرا رازاب ،تامدخ دمآرد نازوت و رازاب هيوست ،رفص دوس طرش هس بلاق رد ناوت يم ار لدم طباور همه .تسا رياس ناوت يم ،دنوش يم نايب CES عباوت تروص هب طباور نيا همه هك نيا هب هجوت اب .درك نييبت
دوش یم ضرف نينچمه .دنوش يم لرتنك اه تميق هك تسا هدش ضرف يژرنا دروم رد )1 يارب .تسا هدش عضو يضيعبت تروص هب فلتخم ياه شخب يارب يژرنا هفرعت
.تسا هدش فيرعت ازنورد )تايلام( هناراي موهفم ،يژرنا رازاب راتفر يزاس هيبش دزمتسد ،يتباقر دازآ رازاب رد راك يورين يداصتقا ياه تيلاعف ياضاقت شهاك اب )2 دزمتسد رضاح قيقحت رد ،راك رازاب صاخ تيعضو هب هجوت اب اما ؛دباي يم شهاك
.تسا هدش ضرف هدنبسچ نيياپ هب ور راك يورين يارب اي دننك يم بانتجا زرا رازاب يزاس لدم زا اي يمومع لداعت ياهوگلا زا يرايسب )3 نيا رد ،ناريا رد زرا خرن لرتنك هب هجوت اب اما ؛دننك يم فيرعت روانش ماظن ،نآ
.دوش يم نييعت هدش تيريدم ماظن رد زرا خرن دوش یم ضرف ،قيقحت يورين و هيامرس كرحت هك تسا نآ رب ضرف ،يمومع لداعت ياهوگلا زا يخرب رد )4 دوش يم ضرف ،رگيد يخرب رد .دريگ يم تروص هنادازآ فلتخم ياه شخب نيب راك ديلوت لماع ًاحلاطصا و هدشن اج هباج اه شخب نيب هجو چيه هب هيامرس و راك يورين راك يياج هباج ياه تيدودحم هب هجوت اب اما ؛دنوش يم بوسحم شخب كي صاخ و راك يورين كرحت دوش یم ضرف قيقحت نيا رد ،فلتخم ياه شخب نيب هيامرس و صقان كرحت ،رگيد ترابع هب .تسا نكممريغ ًلاماك هن و هنادازآ ًلاماك هن هيامرس .تسا هدش هتفرگ رظن رد اه شخب نيب ديلوت لماوع ياهلااك تميق ،تميق زا يعبات اضاقت ،يژرنا ريغ تامدخ و اهلااك رازاب دروم رد )5 ضرف اهراوناخ ديرخ تردق نينچمه و يديلوت ياه شخب تيلاعف حطس ،نيشناج دهاوخ نييعت تلاوصحم تميق و تيلاعف حطس ساسارب زين هضرع ،نينچمه .دوش یم .دش ديلوت تامدخ و اهلااك صقان نيشناج ،يتادراو تامدخ و اهلااك دوش یم ضرف )6 ،لخاد هضرع و تارداص نيب ،يديلوت تلاوصحم هرابرد نينچمه .دنتسه لخاد
1نوتگنيمرآ عبات مرف زا راتفر نيا يزاس هيبش يارب .دراد دوجو صقان ينيشناج
.دوش یم هدافتسا هدش ليدعت .تسا هدش هربيلاك و يحارط ريذپ هبساحم يمومع لداعت لدم ،اه ضرف نيا هب هجوت اب )7
يمومع لداعت ياه لدم زا رت هديچيپ لدم نيا هبساحم ،ازنورد هناراي فيرعت هب هجوت اب و يژرنا تميق شيازفا تسايس لامعا رثا رب لدم نيا زا لصاح جياتن .تسا فراعتم .تسا هدش يسررب و ليلحت يدعب ياه شخب رد يدقن هناراي تخادرپ
قيقحتياههتفاي.3
ياضاقت رب اه هناراي يزاسدنمفده تسايس ياهدمايپ و راثآ يسررب قيقحت نيا فده ره ياضاقت هب طوبرم يضاير طباور ،نيشيپ شخب رد .تسا يداصتقا ياه تيلاعف رد يژرنا و هدش يفرعم ،رظن دروم يويرانس ادتبا ،تمسق نيا رد .دش نايب يژرنا ياه لماح زا شخب .دوش یم نايب اضاقت رب يدقن هناراي نامزمه تخادرپ و يژرنا تميق شيازفا راثآ سپس حطس و اه تميق زا تسا يعبات يژرنا ياضاقت ،دش هراشا نيشيپ شخب رد هك روط نامه هك دنراد ريثأت شخب ره ياضاقت رييغت نازيم رب زين يرگيد ياهرتماراپ اما ؛شخب تيلاعف مهس ساسارب ينف بيارض .ينيشناج ياه ششك و شخب ره رد ينف بيارض زا دنا ترابع تسد هب ورين ترازو يژرنا درخ ياه هداد سيرتام زا هدافتسا اب و هنيزه لك رد يژرنا ره رد ار تسايس نيا راثآ هك دنا هدش باختنا يا هنوگ هب زين ينيشناج ياه ششك .تسا هدمآ رت كچوك تدم هاتوك رد ينيشناج ياه ششك .دننك نايب تدمدنلب و تدم نايم ،تدم هاتوك .دنتسه رت گرزب تدمدنلب رد و
يسرربدروميويرانس.3ـ1
،نياربانب ؛دش دنهاوخ يژرنا ياه لماح رياس نيزگياج تدمدنلب رد يعيبط زاگ و نيزنب ،قرب شهاك يژرنا ياه لماح رياس ياضاقت ،ضوع رد و هتفاي شيازفا تدمدنلب رد اه نآ ياضاقت .دباي یم
يارجا لوا هلحرم رد يژرنا ياه لماح تميق حلاصا ـ1 لودج )لاير هب اه تميق( اه هناراي يزاسدنمفده نوناق
يژرنا ياه لماح تميق ینزو نيگنايم
نيشيپ تميق ینزو نيگنايم
ديدج شيازفا دصرد
نيزنب
1/500
5/000
233
هاگورين زاگ تفن 64
3/500
5369
زاگ تفن 165
1/500
809
تعنص و يزرواشك زاگ تفن 165
1/500
809
ديفس تفن 165
1/000
506
هاگورين يعيبط زاگ 49
700 1329
یگناخ يعيبط زاگ 135
700 419
يتعنص يعيبط زاگ 155
1000 545
یگناخ قرب 129
450 249
یتعنص قرب 206
400 94
یزرواشك قرب 21
120 471
هروك تفن 95
2000 2005
.1389 ناتسمز ،طبريذ ياه هاگتسد و اه هناراي يزاسدنمفده داتس ياه هيعلاطا :عبنم
نيا هب .دنوش یم هجاوم زين اضاقت رد يرت شيب شهاك اب ًلاامتحا ،تشاد دنهاوخ يرت شيب رت مك ياهلااك مهس و هدش لوحتم تلاوصحم ياضاقت يوگلا دور يم راظتنا ،بيترت ياضاقت رب يتسايس يويرانس نيا راثآ ،همادا رد .دباي شيازفا راوناخ يفرصم دبس رد رب يژرنا .دوش یم یسررب يژرنا
تدمهاتوكرديژرناياهلماحياضاقترباههناراييزاسدنمفدهرثا.3ـ2
دنتسه یياه شخب ،هيلقن لياسو و تازيهجت ،تلاآ نيشام تخاس شخب و يزرواشك شخب .دش دنهاوخ هجاوم تيلاعف حطس رد يرت مك شهاك اب و دنراد یرت مك یرب يژرنا هك
يژرنا ياه لماح ياضاقت رييغت نازيم ـ2 لودج )دصرد( تدم هاتوک رد
قرب زاگ يعيبط نيزنب تفن ديفس زاگ تفن هروك تفن يزرواشك -2/16 -2/37 -1/94 -2/26 -2/96 -4/46 نداعم -6/97 -8/68 -8/28 -8/58 -9/23 -10/64
،بوچ ،يياذغ عيانص تاجوسنم و ذغاك -9/36 -11/02 -10/64 -10/93 -11/56 -12/93
كيتسلا ،ييايميش عيانص كيتسلاپ و -15/11 -16/67 -15/76 -16/58 -17/18 -18/46
يزلف يناك تلاوصحم تخاس يزلف ريغ و -6/52 -8/24 -7/24 8/14 -8/80 -10/21
تازيهجت ،تلاآ نيشام تخاس هيلقن لياسو و -0/58 -2/41 -1/35 -2/31 -3/00 -4/51 نامتخاس -3/19 -4/97 -3/93 -4/87 -5/54 -7/01 لقنو لمح -16/56 -15/49 -15/48 -16/30 -16/90 -18/19
يداصتقا ياه تيلاعف ياضاقت -9/56 -11/73 -10/27 -12/44 -10/00 -16/39 اهراوناخ ياضاقت -1/68 -1/97 -1/47 -3/08 -3/43 -5/55
يلخاد ياضاقت لك -8/06 -8/67 -4/57 -4/36 -9/43 -16/73
.قيقحت تابساحم :عبنم
تدمنايمرديژرناياهلماحياضاقترباههناراييزاسدنمفدهرثا.3ـ3
رد اهنت هن نيزنب و قرب زا اهراوناخ ياضاقت ،دوش یم هدهاشم )3( لودج رد هك روط نامه هدوب هجاوم زين يدصرد 1/24 و 1/13 شيازفا اب بيترت هب هكلب تسا هتشادن شهاك تدم نايم هب تبسن زين هيلقن لياسو و تازيهجت ،تلاآ نيشام تخاس و نامتخاس شخب ،نينچمه .تسا .دنا هدوب هجاوم قرب ياضاقت شيازفا دصرد 0/27 و 1/54 اب ،تسايس لامعا زا لبق
تدم نايم رد يژرنا ياه لماح ياضاقت رييغت نازيم ـ3 لودج )دصرد( تسايس لامعا زا لبق هب تبسن
قرب زاگ يعيبط نيزنب تفن ديفس زاگ تفن هروك تفن يزرواشك -1/59 -2/36 -0/76 -0/96 -4/55 -9/99 نداعم -4/63 -11/05 -9/60 -10/69 -13/05 -18/01
،بوچ ،يياذغ عيانص تاجوسنم و ذغاك -7/21 -13/46 -12/04 -13/11 -15/40 -20/22 ،ييايميش عيانص كيتسلاپ و كيتسلا -12/65 -18/53 -15/15 -18/20 -20/36 -26/90
يزلف يناك تلاوصحم تخاس يزلفريغ و -1/97 -8/57 -4/78 -8/20 -10/63 -15/72
،تلاآ نيشام تخاس هيلقن لياسو و تازيهجت +1/54 -5/30 -1/37 -4/91 -7/43 -12/70 نامتخاس 0/27 -6/48 -2/60 -6/10 -8/58 -13/79 لقنو لمح -16/24 -12/14 -12/11 -15/27 -17/51 -22/20
يداصتقا ياه تيلاعف ياضاقت -6/57 -11/40 -7/29 -10/71 -11/47 -20/83 اهراوناخ ياضاقت 1/13 -1/63 +1/24 -1/69 -4/65 -9/44
يلخاد ياضاقت لك -5/37 -8/37 -2/02 -3/06 -10/75 -20/77
.قيقحت تابساحم :عبنم
يهباشم لكش هب يزرواشك و لقنو لمح ،اهراوناخ درومرد ينيشناج نيا .تسا تدم هاتوك .تسا توافتم يژرنا ياه لماح نيب ينيشناج اه شخب رياس رد اما ؛دهد یم یور ،بوچ ،يياذغ عيانص ،يزلفريغ و يزلف يناك نداعم درومرد ،)4( لودج هب هجوت اب هدهاشم ناوت يم هيلقن لياسو و تازيهجت ،تلاآ نيشام تخاس نينچمه و تاجوسنم و ذغاك قرب ياضاقت ،رتهب ترابع هب .تسا هدش يژرنا ياه لماح رياس نيزگياج قرب يژرنا هك درك هتساك تدم هاتوك هب تبسن ياه لماح رياس ياضاقت زا یلو هتفاي شيازفا تدم هاتوك هب تبسن .تسا هدش
تدم نايم رد يژرنا ياه لماح ياضاقت رييغت ـ4 لودج )دصرد( تدم هاتوک هب تبسن
قرب زاگ يعيبط نيزنب تفن ديفس زاگ تفن هروك تفن يزرواشك 0/57 0/01 1/18 0/30 -1/60 -5/53 نداعم 2/33 -2/38 -1/32 -2/11 -3/82 -7/37
،بوچ ،يياذغ عيانص تاجوسنم و ذغاك 2/14 -2/43 -1/40 -2/18 -3/84 -7/29 ،ييايميش عيانص كيتسلاپ و كيتسلا 2/46 -1/86 0/61 -1/62 -3/19 -6/44
يزلف يناك تلاوصحم تخاس يزلف ريغ و 4/55 -0/33 2/46 -0/06 -1/83 -5/51
،تلاآ نيشام تخاس هيلقن لياسو و تازيهجت 2/12 -2/88 -0/02 -2/61 -4/42 -8/19 نامتخاس 3/46 -1/51 1/34 -1/23 -3/04 -6/78 لقنو لمح 0/32 3/35 3/37 1/03 -0/61 -4/02
يداصتقا ياه تيلاعف ياضاقت 3/00 0/33 2/98 1/73 -1/47 -4/44 اهراوناخ ياضاقت 2/81 0/34 2/71 1/39 -1/22 -3/88
يلخاد ياضاقت لك 2/70 0/30 2/55 1/30 -1/31 -4/03
و كيتسلا ،ييايميش عيانص ،يزلفريغ و يزلف يناك تلاوصحم تخاس صوصخ رد هدش اه لماح رياس نيزگياج نيزنب و قرب يژرنا ود نامتخاس شخب نينچمه و كيتسلاپ ،لقنو لمح و يزرواشك شخب زج هب ،دوش یم هدهاشم )4( لودج رد هك روط نامه .تسا درومرد اما ؛تسا هدوب رت شيب اه شخب رياس رد قرب اب يژرنا ياه لماح ينيشناج نازيم ،شخب ود نيا رد .تسا هدوب رت شيب نيزنب اب ينيشناج ،لقنو لمح و يزرواشك شخب ود هك یلاحرد ،دوش یم دروآرب دصرد 3/37 و دصرد 1/18 بيترت هب نيزنب یاضاقت شيازفا .تسا هدمآ تسد هب دصرد 0/32 و دصرد 0/57 بيترت هب قرب یاضاقت شيازفا
تدمدنلبرديژرناياهلماحياضاقترباههناراييزاسدنمفدهرثا.3ـ4
تدمدنلب رد اهراوناخ فرصم يوگلا بيكرت رييغت و يداصتقا ياه تيلاعف يژولونكت رييغت رد اهراوناخ نيزنب و قرب ياضاقت ،)5( لودج رد هدش جرد جياتن ساسارب .دوب دهاوخ رت شيب تخاس شخب رب هولاع ،نينچمه .دباي يم شيازفا دصرد 2/45 و دصرد 2/37 بيترت هب تدمدنلب .دباي یم شيازفا قرب ياضاقت زين يناك تلاوصحم تخاس شخب رد ،نامتخاس و تلاآ نيشام
تدمدنلب رد يژرنا ياه لماح ياضاقت رييغت نازيم ـ5 لودج )دصرد( تسايس لامعا زا لبق هب تبسن
قرب زاگ
يعيبط نيزنب
تفن ديفس زاگ تفن هروك تفن
يزرواشك -1/28
-2/31 -0/17
-1/78 -5/23
-12/35
نداعم -3/57
-12/13 -10/20
-11/65 -14/75
-21/16
،بوچ ،يياذغ عيانص تاجوسنم و ذغاك -6/25
-14/57 -12/70
-14/11 -17/12
-23/35
،ييايميش عيانص كيتسلاپ و كيتسلا -11/58
-19/43 -14/94
-18/99 -21/83
-27/71
يزلف يناك تلاوصحم تخاس يزلف ريغ و 0/09
-8/79 -3/71
-8/30 -11/51
-18/17
،تلاآ نيشام تخاس هيلقن لياسو و تازيهجت 2/49
-6/61 -1/40
-6/10 -9/40
قرب زاگ يعيبط نيزنب تفن ديفس زاگ تفن هروك تفن نامتخاس 1/94 -7/11 -1/93 -6/61 -9/88 -16/66 لقنو لمح -16/13 -10/60 -10/56 -14/82 -17/81 -23/99
يداصتقا ياه تيلاعف ياضاقت -5/20 -11/27 -5/92 -9/91 -12/13 -22/82 اهراوناخ ياضاقت 2/37 -1/51 2/45 -1/13 -5/27 -11/24
يلخاد ياضاقت لك -4/01 -8/25 -0/75 -2/47 -11/40 -22/75
.قيقحت تابساحم :عبنم
رد يژرنا ياه لماح رياس اب زاگ تفن و هروك تفن ینيزگياج هدنهد ناشن قيقحت جياتن يژرنا ياه لماح رياس اب زاگ تفن و هروك تفن ينيشناج .تسا داصتقا لك رد و تدمدنلب جياتن هب هجوت اب .دوش یم هدهاشم زين يزرواشك شخب و لقنو لمح شخب ،اهراوناخ درومرد و بوچ ،يياذغ عيانص ،ندعم ياه شخب درومرد قرب يژرنا ،قيقحت نيا زا هدمآ تسد هب .تسا هدش يژرنا ياه لماح رياس نيزگياج ،یناك تلاوصحم تخاس نينچمه و ذغاك ،3/40 بيترت هب تدم هاتوك هب تبسن تدمدنلب رييغت اه شخب نيا رد ،)6( لودج ساسارب عيانص ،يزلفريغ و يزلف يناك تلاوصحم تخاس درومرد .تسا دصرد 6/62 و 3/53 ،3/11 نيزگياج نيزنب و قرب يژرنا ود ،نامتخاس شخب نينچمه و كيتسلاپ و كيتسلا ،ييايميش .دنا هدش اه لماح رياس
تدمدنلب رد يژرنا ياه لماح ياضاقت رييغت ـ6 لودج )دصرد( تدم هاتوک هب تبسن
قرب زاگ يعيبط نيزنب تفن ديفس زاگ تفن هروك تفن يزرواشك 0/88 0/06 1/77 0/48 -2/27 -7/89 نداعم 3/40 -3/45 -1/92 -3/07 -5/52 -10/52
قرب زاگ يعيبط نيزنب تفن ديفس زاگ تفن هروك تفن ،ييايميش عيانص كيتسلاپ و كيتسلا 3/53 2/76 0/82 -2/41 -4/66 -9/25
يزلف يناك تلاوصحم تخاس يزلفريغ و 6/62 -0/55 -3/53 -0/15 -2/72 -7/95
،تلاآ نيشام تخاس هيلقن لياسو و تازيهجت -3/07 -4/19 -0/06 -3/79 -6/39 -11/70 نامتخاس 5/13 -2/14 2/00 -1/74 -4/34 -9/65 لقنو لمح 0/43 4/89 4/92 1/48 -0/91 -5/80
يداصتقا ياه تيلاعف ياضاقت 4/37 0/46 4/34 2/53 -2/13 -6/42 اهراوناخ ياضاقت 4/05 0/45 3/92 1/94 -1/84 -5/69
يلخاد ياضاقت لك 4/05 0/42 3/82 1/89 -1/97 -6/01
.قيقحت تابساحم :عبنم
يريگهجيتنويدنبعمج
عبانم
تميق شيازفا يبايزرا يارب هبساحم لباق يمومع لداعت يوگلا كي« ؛)1387( رصان ،ينابايخ .يژرنا داصتقا تاعلاطم ،»ناريا داصتقا رد يژرنا ياه لماح مامت تميق شيازفا تارثا يسررب« ؛)1390( يدهاز هيضار و يقيقح ناميا ؛رغصا ،يدارمهاش و اه شهوژپ همانلصف ،»CGE دركيور :ناريا رد يدقن هناراي تخادرپ و يژرنا یاه لماح
.5 .ص ،57 هرامش ،يداصتقا ياه تسايس رد يتميق ياه تسايس ريثأت ليلحت« ؛)1388( يدهاز هيضار و يقيقح ناميا ؛رغصا ،يدارمهاش
.يداصتقا روما و يزير همانرب تنواعم ،ورين ترازو ،»يداصتقا ياه شخب ناهنپ و راكشآ هناراي فذح تارثا« ؛)1389( يقيقح ناميا و روظنم دوواد ؛رغصا ،يدارمهاش درخ ياه هداد سيرتام يانبم رب ريذپ هبساحم يمومع لداعت یزاس لدم :ناريا رد يژرنا
.54-21صص ،)26( 7 هرامش ،يژرنا داصتقا تاعلاطم ،»هدش ليدعت
Aydin, Levent, Mustafa Acar (2011); “Economic Impact of Oil Price Shocks on
the Turkish Economy in the Coming Decades: A Dynamic CGE Analysis”,
Energy Policy, Elsevier, vol. 39(3), pp. 1722-1731.
Jensen, J., D. Tarr (2002); “Trades, Foreign Exchange Rate, and Energy Policies in Iran: Reform Agenda, Economic Implications, and Impact on
the Poor”, World Bank, Policy Research Working Paper, 2768.
Nicholson Walter Snyder Christopher (2011); Microeconomic Theory: Basic
Principles and Extensions Cengage Learning.
Sancho, Ferran (2010); “Double Dividend Effectiveness of Energy Tax
Policies and the Elasticity of Substitution: A CGE Appraisal”, Energy