هلجم زكرم تاعلاطم و هعسوت شزومآ يكشزپ ص ،مجنپ هرامش ،مهدزاود هرود 733 -752 ، 4331
سررب
ی
هطبار
رکفت
داقتنا
ی
و
داوس
تاعلاطا
ی
رد
وجشناد
ی
نا
هدکشناد
دم
ی
ر
ی
ت
و
علاطا
ناسر
ی
کشزپ
ی
هاگشناد
مولع
کشزپ
ی
نارهت
ارهز
مظعا
ی
1،
مح
ی
د
حلاص
ی
ن
یا
2 * 1 . وجشناد ی سانشراک ی دشرا رادباتک ی و علاطا ناسر ی کشزپ ی ، هاگشناد مولع کشزپ ی ،نارهت ،نارهت ا ی نار 2 . وجشناد ی رتکد ی پا ی مد ی ژولو ی ، کشزپ مولع هاگشناد ،تشادهب هدکشناد ی ا ،نارهت ،نارهت ی نار تفایرد :هلاقم 92 / 2 / 29 نیرخآ حلاصا هلاقم : 92 / 9 / 29 شریذپ هلاقم : 9 / 9 / 29 * هدنسیون سم ؤ :لو هدکشناد ،تشادهب هاگشناد مولع یکشزپ ،نارهت نارهت ، ناريا نفلت : 99292999 -199 :ربامن 99292999 -199 Email: alesaleh70@yahoo.com :فده و هنیمز تاعلاطا داوس ی ن ی زا مهم ی رصع رد رضاح سرتسد تهج ی تاعلاطا هعماج رد رظن دروم تاعلاطا هب ی تاعلاطا رصع رد .تسا ، هرهب اب گ ی ر ی تراهم زا اه ی داقتنا رکفت ی ، م ی قثوم و ربتعم تاعلاطا هب ناوت ی تسد تفاي . نيا عت فده اب شهوژپ یی ن داقتنا رکفت هطبار ی لاطا داوس و تاع ی وجشناد رد ي نا دم هدکشناد ي ر ي ت علاطا و ناسر ی کشزپ ی کشزپ مولع هاگشناد ی نارهت تفرگ ماجنا . :راک شور عطقم شهوژپ ی -لحت یل ی رضاح ور رب ی 999 وجشناد زا رفن ي نا دم هدکشناد ي ر ي ت علاطا و ناسر ی کشزپ مولع هاگشناد ی لاس رد نارهت 9929 ماجنا .دش ارب ی عمج روآ ی شسرپ زا تاعلاطا مان ه و اور اپ يا ی داقتنا رکفت ی لاک ی نرف یا ب مرف (California critical thinking skills test-Form B
يا CCTST ) شسرپ و داوس درادناتسا همان تاعلاطا ی درگ هدافتسا ي د . تياهن رد ، هداد اهرامآ زا هدافتسا اب اه ی صوت ی ف ی رض نومزآ و ي ب گتسبمه ی رد مرن رازفا SPSS دروم زجت ي ه لحت و ی ل تفرگ رارق . هتفای :اه نايوجشناد دروم یسررب داقتنا رکفت رظن زا ی اپ حطس رد یي ن ی رب .دنتشاد رارق ساسا ي هتفا اه ی ب ه هدمآ تسد ، ب ی ن می گنا ی ن داقتنا رکفت تارمن ی و تاعلاطا داوس ی عض هطبار ی ف ی درگ هدهاشم ي د ( 151 / 1 = P ). نچمه ی ن ، بی ن تاعلاطا داوس ی وجشناد رد ي نا ز اب ي ر م ؤ هفل یاه طابنتسا ( 99 / 1 = r ، 191 / 1 = P و ) لحت ی ( ل 96 / 1 = r ، 116 / 1 = P هطبار ) یرامآ مه و تبثم تهج ی تشاد دوجو . هجیتن :یریگ اپ هب هجوت اب یي ن داقتنا رکفت حطس ندوب ی وجشناد رد ي نا ب هطبار و ی ن ز ي مر ؤ هفل اه ی داقتنا رکفت ی تاعلاطا داوس و ی ، همانرب اه یي اقترا تهج ی داقتنا رکفت حطس ی وجشناد ي نا پ ی داهنش م ی درگ د ؛ ازفا هک ارچ ي ش تراهم اه ی تاعلاطا داوس ی وجشناد رد ي نا داقتنا رکفت هب ی .تسا هتسباو هژاو دیلک اه : تاعلاطا داوس ی ، داقتنا رکفت ی ، وجشناد ي نا
همدقم
نودب ديدرت ماظن شزومآ ،یلاع شقن ی یساسا رد هعسوت هعماج .دراد یکي زا فادها شزومآ یلاع ، تیبرت شناد یناگتخومآ تسا هک اب هدافتسا زا هویش یاه فلتخم رکفت هب تیلاعف یملع دنزادرپب ( 9 ) . زا یوس رگيد ، رد لاح رضاح هب رکفت یداقتنا هجوت یرایسب هدش تسا . یه أ ت یاه یملع صاخ یگدیسر هدننک هب تیفیک ماظن یشزومآ ، هب یناوتان ماظن یشزومآ رد پ شرور رکفت یداقتنا ناعذا هدرک دنا و ناهاوخ ندناجنگ شزومآ رکفت یداقتنا رد همانرب یاه یسرد نيا ماظن هب ناونع نیمراهچ رصنع یشزومآ هياپ و یساسا سپ( زا ،ندناوخ نتشون و باسح )ندرک هدش دنا . نینچمه ، مامت ماظن یاه یهاگشناد ندنارذگ سورد رد نيا هنیمز ار شیپ زا غراف لیصحتلا ندش نايوجشناد یرورض هتسناد دنا ( 9 .) رکفت یداقتنا هب ناونع زاربا یریگداي ، نايوجشناد و شناد نازومآ ار اب رنه للادتسا و قطنم انشآ یم دزاس و یگدامآ نآ اه ار یارب تیعقوم یاه یايوپ جراخ زا سلاک شيازفا یم دهد و یگتسياش مزلا ار یارب رتهب نتسيز و رتهب کرد ندرک ، رد رایتخا درف رارق یم دهد ( 9 .) رکفت یداقتنا رف ا دني ی یتخانش تسا هک درف اب یسررب ليلاد و هيزجت و لیلحت تاعلاطا و هجیتن یریگ زا نآ اه ، هب تواضق و میمصت یریگ یم دزادرپ ( 9 .) یياناوت یاه يو ژ ه یا هک یارب رکفت یداقتنا حرطم هدش تسا ، لماش زکرمت رب سم أ هل ، لیلحت و ،للادتسا ندیسرپ س ؤ لا و باوج نداد هب نآ یارب نشور نتخاس ،عوضوم تواضق هرابرد عبانم ،یتاعلاطا یرواد هرابرد تاعلاطا لصاح زا ،تادهاشم اتنتسا ج هرابرد نيا هک هچ یزیچ زا هچ زیچ رگيد ب ه تسد یم ديآ ، جاتنتسا اي میمعت زا یدادعت هدهاشم اي هشيدنا هب دراوم ،رگيد شزرا یرواد ندرک هب روط لوقعم فيرعت ،تاحلاطصا تواضق هرابرد فيراعت ،نارگيد صیخشت نداد ضرف اه ، میمصت یریگ هرابرد لامعا و داجيا طابترا اب نارگيد هب وحن م ؤ رث یم دشاب ( 6 ، 5 ) . ترورض نتخادرپ هب رکفت یداقتنا رد شزومآ مولع یکشزپ یارب خساپ هب تارییغت عيرس طیحم تبقارم یتشادهب دروم تأ دیک رارق هتفرگ .تسا هفیظو یلصا و هیلوا ره م ؤ هسس یشزومآ یکشزپ هولاع رب دشر و هعسوت یگتسياش اه و تیحلاص یاه هفرح یا ،نايوجشناد هعسوت تراهم یاه میمصت ،یریگ سم أ هل یياشگ و راکدوخ ا یدم تسا هک نيا تراهم تحت ریثأت یياناوت نيرمت و رکف ندرک هب تروص یداقتنا و یاراد لاور یقطنم تسا ( 9 ، 6 ) . فاکش نیب یروئت و لمع نیب هتشر یاه مولع یکشزپ سوملم تسا . جياتن تاعلاطم رهاط ی و ناراکمه ( 2 ) ، ملاسا ی و ناراکمه ( 91 ) و Kawashima و Petrini ( 99 ) رب یور نايوجشناد هتشر یراتسرپ ناشن هدنهد فعض رکفت یداقتنا نآ اه یم دشاب . هک دنتفرگ هجیتن تاعلاطم نيا نايوجشناد اب دوجو ندنارذگ یاهدحاو یروئت دايز رد تیعقوم یاه ینیلاب ، زونه رداق هب هدافتسا زا هتخودنا یاه یملع دوخ دنتسین . رکفت یداقتنا یم دناوت هتخودنا یاه یملع ار هب هطیح لمع دناشکب و هب راک دریگ و رد عقاو یهار تهج زا نیب ندرب لأخ نیب یروئت و لمع تسا ( 99 ) . داوس یتاعلاطا هب ناونع یکي زا تراهم یاه یساسا یگدنز رد هرازه ديدج هتخانش یم دوش ( 99 ). رد هعماج یا هک رصع تاعلاطا مان هتفرگ تسا ، تراهم یبایتسد م ؤ رث هب تاعلاطا دروم ،رظن اب فرص لقادح نامز و هنيزه ، تراهم یساسا و دنمشزرا ی یارب همه یدارفا تسا هک هب لابند تفرشیپ دنتسه نيا و تراهم ار زورما ه داوس یتاعلاطا یم دنمان ( 99 ) . لاس 9221 ناونع هب لاس نیب یللملا داوس هدیمان دش و رب ساسا فيرعت نمجنا یرادباتک اکيرمآ ، اب داوس یتاعلاطا یدرف تسا هک یياناوت صیخشت زاین هب تاعلاطا ار دراد و یم دناوت هب ،یباياج یبايزرا و هدافتسا م ؤ رث زا تاعلاطا دروم زاین دزادرپب و تياهن رد هوحن یریگداي ار دریگارف . هویش رکفت رد دروم تاعلاطا ( هب ناونع تايرورض یگدنز هرمزور ) و یرارقرب طابترا اب ناسنا اه رد عماوج یتاعلاطا راب نیلوا یارب ، طسوت Marais رد لاس 9229 نایب ديدرگ ( 95 .) داوس یتاعلاطا اهنت لماش تراهم یاه هناخباتک یا اي باتک یسانش و اي یياناوتهدافتسا م ؤ رث زا عبانم یتاعلاطا فلتخم تسین ، هکلب تراهم یاه رکفت یداقتنا و یلیلحت رب بسح هدافتسا زا تاعلاطا و زین یياناوت قلخ هديا یاه ديدج زا تاعلاطا یلعف و شناد یلبق ار رب رد زین یم دریگ ( 96 ) . Thompson رد ناراکمه و شهوژپ دوخ شرازگ ،دندرک زا نآ یياج هک تراهم یاه رکفت یداقتنا و لح سم أ هل رجنم هب شرورپ شناد نازومآ ،دلوم هدامآ و لباق هب یریگراک یم ،دوش همانرب یسرد ینتبم رب بو ار هب روظنم هدروآرب ندرک یياهزاین هک شناد نازومآ ماگنه دورو هب رازاب راک دنهاوخ ،تشاد و دندرک یحارط تراهم یاه لح سم أ هل و رکفت یداقتنا ار رد شناد نازومآ هعسوت دنداد . یهورگ زا نایبرم نیب هتشر ،یا هلدابم یا یزاجم ار داجيا دندرک هک رد نآ هب شناد نازومآ یياهويرانس اب تاعوضوم یعامتجا طبترم ارا ي ه یم درگ د . رد ويرانس هب ره شناد زومآ یشقن هداد یم دوش هک ار نآ رد لماعت اب شقن یاه رگيد مسجم ديامن ، نآ اه رد تنرتنيا لماعت یم دندرک ات تراهم یاه رکفت یداقتنا و لح سم أ هل ار رد لدابت یزاجم هشيدنا یاه ینتبم رب قیقحت دشر دنهد ( 96 ) . رکفت یداقتنا هب روط یلک لماش تراهم یاه ،للادتسا تسا ن ،طاب لیلحت و یبایشزرا تسا . یرادروخرب زا نینچ تراهم ياه ی رد هنیمز هرهب یریگ زا تاعلاطا رایسب دروم هجوت یم دشاب . هزورما مجح یمیظع زا تاعلاطا رد طیحم تنرتنيا رشتنم هدش تسا و ترورض یراکمه اب دشر حیحص شناد ، هدافتسا زا تاعلاطا یکینورتکلا ار ریغ لباق بانتجا یم دزاس . یارب نيا هک نايوجشناد دنناوتب رد کي هعماج یتاعلاطا اب تیقفوم لمع دننک ، رد هلحرم لوا دنمزاین تخانش یفاک زا اهرازبا و تاناکما وجتسج رد طیحم یاه یکینورتکلا و سپس ب ه یریگراک نآ اه اب هرهب یریگ زا تراهم یاه رکفت یداقتنا تهج یسررب یاوتحم تاعلاطا و هعاشا یشنيزگ تاعلاطا و هرهب یرو م ؤ رث زا نآ یم شاب ن .د رد هرود یا هک مجح میظع تاعلاطا رد یاضف هعماج یتاعلاطا و هديدپ شزير بذاک تاعلاطا ،دراد دوجو اهنت هدافتسا زا یژولونکت تاعلاطا یمن دناوت یوگباوج راتفر علاطا یباي دشاب ، هکلب علاطا یباي م ؤ رث و هرهب یریگ زا داوس یتاعلاطا ، همزلا یرادروخرب زا تراهم یاه رکفت یداقتنا لماش للادتسا رد هنیمز تاعلاطا ،دوجوم تسا ن طاب ،تاعلاطا لیلحت و سپس یبایشزرا تاعلاطا تسا . هب رظن یم دسر هک رکفت یداقتنا و داوس یتاعلاطا یم دنناوت لمکم و مه اتسار رگيدکي اب .دنشاب اب هجوت هب تیمها تراهم یاه داوس یتاعلاطا یارب تیقفوم رد رف ا دني علاطا یباي و نینچمه ، تراهم یاه رکفت هناداقن تهج ،لیلحت یبايزرا و طابنتسا عبانم یتاعلاطا یبايزاب هدش طسوت ،ناربراک نيا شهوژپ اب فده نییعت تیعضو رکفت یداقتنا و هطبار نآ اب داوس یتاعلاطا رد نايوجشناد هاگشناد مولع یکشزپ نارهت تروص .تفرگ
شور
راک
هعلاطم یعطقم -یلیلحت رضاح رب یور نايوجشناد هدکشناد تيريدم و علاطا یناسر هاگشناد مولع یکشزپ نارهت رد لاس 9929 دش ماجنا . رب ساسا لومرف مجح هنومن ، دروآرب دودح نانیمطا 25 دصرد و تقد 5 دصرد و اب رد رظن نتفرگ لامتحا اراد ندوب رکفت یداقتنا بولطم رد نیب ،نايوجشناد دادعت 999 رفن هب ناونع هنومن دراو هعلاطم .دندش هنومن اه هب تروص یفداصت و رد سرتسد زا نیب نايوجشناد هتشر یاه تيريدم تامدخ یتشادهب و ،ینامرد یرادباتک و علاطا یناسر ،یکشزپ نف آ یرو تاعلاطا ،تملاس کیتامروفنا ،یکشزپ داصتقا ،تشادهب تيريدم تاعلاطا ،تملاس رامآ یتسيز و یبايزرا تاعلاطا تملاس شنيزگ دندش . نيدب روظنم ، رگشسرپ دعب زا هعجارم هب سلاک نايوجشناد و سپ زا عيزوت شسرپ همان اه و حیضوت نوماریپ حرط ،نینچمه و ذخا تياضر درف یارب دورو هب ،هعلاطم شسرپ همان ار هب یو ليوحت یم داد و رد عورش سلاک یدعب شسرپ همان اه ار عمج یروآ یم .درک رد یدارفا هک رد عورش سلاک یدعب بياغ ،دندوب زور دعب شسرپ همان طسوت رگشسرپ عمج یروآ .ديدرگ یارب عمج یروآ تاعلاطا زا ود شسرپ همان یلصا هب هارمهس ؤ تلاا هنیمز یا و کیفارگومد لماش ،نس ،سنج هتشر و عطقم یلیصحت هدافتسا دش . نومزآ تراهم اه ی رکفت داقتنا ی لاک ی نرف یا -مرف ب ( California critical thinking skills test-Form B اي CCTST ): ا ي ن نومزآ واح ی 99 س ؤ لا دنچ زگ ي هن ا ی اب ي ک خساپ حص ی ح رد جنپ هزوح تراهم اه ی تخانش ی رکفت داقتنا ی لحت( ی ،ل ،طابنتسا للادتسا جاتنتسا ی ، للادتسا ارقتسا یي و شزرا ی با ی ) م ی دشاب . شسرپ همان CCTS رد لاس 9221 هب سو ی هل Facion و Facion عادبا درگ ي د و رد لاح رضاح ءزج لمع ی رت ي ن و دربراک ی رت ي ن اهرازبا ی را ز ي با ی تراهم اه ی رکفت داقتنا ی بوسحم م ی ددرگ هک هب سراف ی همجرت هدش و هب لد ی ل ناسمه ندش اب ارش ي ط گنهرف ی ، غت یی تار ی رد خرب ی س ؤ تلاا هداد هدش .تسا اور یي و اپ يا یي نومزآ CCTS رد ي ک هعلاطم هدرتسگ لحارم اب پ ی ش نومزآ و سپ نومزآ رب ور ی 9962 وجشناد زا جنپ هتشر فلتخم صحت یل ی ، دیيأت ديدرگ ( 9 ). یارب عت یی ن اور یي نومزآ زا شور گتسبمه ی نورد ی اب هدافتسا زا لومرف هرامش 91 Kuder-Richardson هب روط هناگادج تهج پ ی ش نومزآ و سپ نومزآ هدافتسا دش هک اپ يا یي نآ تفرگ رارق دیيأت دروم ( 69 / 1 ات 69 / 1 ). رابتعا روص ی نومزآ زین ب ه سو ی هل مک ی هت ا ی زا ناداتسا اد هاگشن و نچمه ی ن ، هاوخرظن ی زا وجشناد ي نا سپ زا مکت ی ل نومزآ هک راهظا دنتشاد نومزآ روکذم ثعاب رکفت نآ اه هدش و نآ اه ار روبجم هب زجت ي ه و لحت ی ل و تواضق هدومن ،تسا ت أ یي د درگ ي .د تهج عت یی ن رابتعا اوتحم یي ،نومزآ زا شور Delphi و هاوخرظن ی زا 96 رفن زا صصختم ا ن و ن رظ ي ه نازادرپ رکفت داقتنا ی هدافتسا .دش هب روظنم عمج روآ ی تاعلاطا ، شسرپ همان یا اور و اپ يا دروم هدافتسا تفرگ رارق نيا . شسرپ همان اب هجوت هب هعلاطم اقم ي هس رکفت داقتنا ی وجشناد ي نا مرت لوا و رخآ عطقم راک سانش ی پ ی هتسو هتشر امام یي هاگشناد اه ی مولع کشزپ ی نارهت ماجنا تفرگ ( 99 ). شور هرمن راذگ ی و شزرا ی با ی : شور هرمن راذگ ی دب ي ن تروص دوب هک هب ازا ی ره باوج حص ی ح ، ي ک هرمن هب ف در قلعت م ی گ تفر و عومجم باوج اه ی حص ی ،ح هرمن لک نآ درف بوسحم م ی دش . رد تروص ی هک غ ی ر زا زگ ي هن اه ی حص ی ح و ي ا بی ش زا ي ک زگ ي هن باختنا یم ديدرگ و اي زگ ي هن ا ی باختنا یمن دش ، نآ خساپ هابتشا بوسحم ،هدش هرمن ا ی هب نآ قلعت من ی گ تفر . تما ی زا اهن یي نومزآ ، 99 و تما ی زا بسک هدش رد ره شخب زا نومزآ ب ی ن 1 ات 96 غتم ی ر دوب ؛ هب روط ی هک رثکادح زایتما رد شخب لحت ی ل 2 ، رد شخب طابنتسا 99 ، رد شخب للادتسا جاتنتسا ی 96 ، رد شخب للادتسا ارقتسا یي 99 و رد تياهن رد شخب شزرا ی با ی 99 تما ی زا دوب . دب ي ن ترت ی ب ارب ی ره درف شش هرمن لماش ي ک هرمن لک رکفت داقتنا ی و جنپ هرمن تراهم اه ی رکفت داقتنا ی هبساحم م ی درگ ي .د شسرپ همان داوس :یتاعلاطا رصانع یلصا نيا شسرپ همان هس یتمسق زا شهوژپ هدازرایتخب ( 92 ) جارختسا دش و رب ساسا طيارش هعماج دروم هعلاطم و تروشم اب بحاص نارظن ، دراوم یرگيد هب نآ هفاضا ديدرگ . یياور شسرپ همان ار ود رفن زا بحاص نارظن هزوح داوس یتاعلاطا ت أ دیي .دندومن یياياپ نآ زین اب شور نومزآ ددجم هب هلصاف ود هتفه هبساحم دش و دروم تأ دیي تفرگ رارق ( 95 / 1 = r ) ( 92 .) اب هجوت هب فادها شهوژپ هعلاطم ، زا ود تمسق شسرپ همان داوس یتاعلاطا هدافتسا ديدرگ . تمسق لوا هب یسررب تاصخشم یفیصوت و تیعمج یتخانش هعماج دروم شهوژپ ( 6 س ؤ )لا تخادرپ و رد تمسق مود ، نازیم هعجارم هب هناخباتک و فده زا هعجارم تهج عفر زاین ،یتاعلاطا نازیم تکرش رد هاگراک یاه یشزومآ وجتسج رد هاگياپ یاه ،یتاعلاطا نازیم یيانشآ هعماج دروم هعلاطم اب هویش یاه وجتسج و یبایتسد هب عبانم یتاعلاطا و ذاختا هویش یاه یوجتسج تاعلاطا رد هعماج دروم شهوژپ یسررب دش . رد همادا ، نازیم تخانش نايوجشناد هدکشناد تيريدم و علاطا یناسر یکشزپ زا عبانم عجرم و هاگياپ یاه یتاعلاطا یسراف و نیتلا طبترم اب هتشر و نینچمه ، نازیم یيانشآ اب هاگياپ یاه یتاعلاطا طبترم اب هتشر یلیصحت دارفا یسررب ( ديدرگ 95 س ؤ لا ) هک عومجم رد اب س ؤ تلاا هنیمز یا و
تیعمج یتخانش ، لک شسرپ همان یاراد 99 س ؤ لا .دوب شسرپ همان داوس یتاعلاطا ساسا رب سایقم شش هجرد یا دوب و هب ره مادک زا اهرظنراهظا هب بیترت ات رفص 5 زایتما قلعت یم تفرگ ( رفص = ًلاصا ، 9 = یلیخ ،مک 9 = ،مک 9 = ،طسوتم 9 = دايز و 5 = یلیخ دايز .) سپس نیگنایم تازایتما رد ره کي زا داعبا نوچمه نازیم یيانشآ اب عبانم عجرم تلاجم( یسراف و ،)نیتلا نازیم تخانش کبس یاه سنرفر ،یسيون نازیم یيانشآ اب هاگياپ یاه ،یتاعلاطا نازیم وجتسج اب هدافتسا زا هگرب ناد ،یتنس نازیم تخانش نايوجشناد اب ،هنايار متسیس یاه لماع و تراهم یاه ICDL ( International Computer Driving
License ) ب ه تسد .دمآ رب ساسا هوحن س ؤ تلاا ( شش هنيزگ یا ) ، رگا نیگنایم ب ه تسد هدمآ یارب ره س ؤ لا رتمک زا 9 و رد هزاب 9 -9 رارق ،تشاد حطس داوس یتاعلاطا مک دش هتفرگ رظن رد ، هزاب 9 -9 لداعم یتاعلاطا داوس یلیخ ،مک رگا نیگنایم ب ه تسد هدمآ رتشیب زا 9 و رد هلصاف 9 -9 ،دوب داوس یتاعلاطا طسوتم و رگا رتشیب زا 9 و رد هلصاف 5 -9 رارق ،تشاد داوس یتاعلاطا دايز رد رظن هتفرگ .دش سپ زا عمج یروآ شسرپ همان ،اه هداد اه اب هدافتسا زا یاهرامآ یفیصوت و بيرض یگتسبمه رد مرن رازفا SPSS هخسن 99 ( version 18, SPSS Inc., Chicago, IL ) دروم هيزجت و لیلحت رارق .تفرگ
هتفای
اه
999 رفن رد هعلاطم رضاح دندرک تکرش هک 9 / 91 دصرد نآ اه ار نارسپ و 9 / 52 دصرد ار نارتخد اب نیگنایم ینس 96 / 1 ± 69 / 99 لاس لیکشت .دنداد نيرتشیب دارفا دروم یسررب ( 9 / 95 )دصرد درجم عطقم رد و سناسیل ( 9 / 69 دصرد ) .دندوب هنومن کیفارگومد تاصخشم لودج رد اه 9 .تسا هدش هيارا لودج 9 . تاعلاطا فارگومد ی ک تکراشم ناگدننک ریغتم دادعت )دصرد( سنج درم ( 9 / 91 ) 996 نز ( 9 / 52 ) 919 عضو ت أ له درجم ( 9 / 95 ) 921 تم أ له ( 9 / 99 ) 99 قلاط هتفرگ ( 9 / 9 ) 9 هدادن خساپ ( 6 / 1 ) 9 عطقم یلیصحت یسانشراک ( 9 / 69 ) 999 یسانشراک دشرا ( 5 / 99 ) 66 یرتکد ( 5 / 9 ) 99 هدادن خساپ ( 6 / 1 ) 9 هتشر یلیصحت تيريدم ( 2 / 99 ) 999 یرادباتک یکشزپ ( 9 / 99 ) 99 کیتامروفنا یکشزپ ( 9 / 5 ) 99 نف آ یرو تاعلاطا ( 6 / 99 ) 999 داصتقا تملاس ( 9 / 9 ) 9 رامآ یتسيز ( 9 / 9 ) 9 تيريدم تاعلاطا ( 9 / 9 ) 9 هب لابند هرمن بسک هدش رد هطیح رکفت یداقتنا ، ره کي زا داعبا نآ زین دروم یسررب رارق .تفرگ یارب هدش بسک هنماد دعب ات رفص لیلحت 2 نیگنایم و هدش بسک ، 99 / 9 ± 99 / 9 هک دوب زا دح ینایم هزاب ( 5 / 9 ) رتمک دعب یارب هرمن هنماد .تسا یبایشزرا ات رفص 99 هب نیگنایم و هدمآ تسد ، 11 / 9 ± 29 / 9 ( هزاب ینایم رادقم اب هک دوب 6 ) .تشاد هلصاف ات رفص طابنتسا دعب هنماد 99 ،هدش لصاح نیگنایم و 69 / 9 ± 99 / 9 دوب هک نيا نیگنایم اب رادقم ینایم هزاب ( 5 / 5 ) دعب هنماد .تشاد توافت ات رفص نیب یيارقتسا للادتسا 99 دوب ،هدش بسک نیگنایم و 11 / 9 ± 92 / 9 نيا هک دمآ تسد هب .دوب هزاب ینایم دح زا رتمک زین حطس ب هنماد دع للادتسا یسایق ات رفص 96 تسد هب نیگنایم و هدمآ ، 99 / 9 ± 26 / 9 زا و دوب دح ینایم هزاب ( 9 ) رتمک یلیخ.تسا رد عومجم ، هک داد ناشن جياتن نايوجشناد رد همه داعبا یاراد حطس رکفت یداقتنا یفیعض دندوب . رب ساسا اتن ي ج رامآ لحت یل ی ، هچرگ ب ی ن رکفت داقتنا ی و داوس تاعلاطا ی هطبار رامآ ی نعم ی راد ی هدهاشم ،دشن اما ا ي ن هطبار زا رظن رامآ ی رد دح زرم ی دوب ( 151 / 1 = P ) و ا ي ن گتسبمه ی عض ی ف مه تهج و مه اتسار م ی دشاب . ازفا ي ش م ی گنا ی ن هرمن رکفت داقتنا ی اب ازفا ي ش حطس داوس تاعلاطا ی هارمه دوب و هطبار نيا تشاد دوجو میقتسم تروص هب . نینچمه ، نیب داوس یتاعلاطا رد نايوجشناد اب مريز ؤ هفل طابنتسا ( 99 / 1 = r ، 191 / 1 = P ) و لیلحت ( 96 / 1 = r ، 116 / 1 = P ) ، هطبار تبثم و مه تهج ی هدهاشم ديدرگ و هطبار ینعم یراد نیب داوس یتاعلاطا اب رياس ريز م ؤ هفل اه ی رکفت یداقتنا تشادن دوجو . لودج 9 بيارض یگتسبمه نیب داوس یتاعلاطا اب رکفت یداقتنا و مريز ؤ هفل یاه نآ ار ناشن یم .دهد لودج 9 : بيارض یگتسبمه نیب داوس یتاعلاطا اب رکفت یداقتنا و ز ي هفلؤمر اه ی نآ داوس یتاعلاطا لک لیلحت یبایشزرا طابنتسا للادتسا یيارقتسا للادتسا یسایق بيرض بمه س یگت 991 / 1 961 / 1 119 / 1 991 / 1 161 / 1 121 / 1 حطس ینعم یراد ( P ) 151 / 1 116 / 1 261 / 1 191 / 1 991 / 1 911 / 1 دادعت 969 969 969 969 969 969
ثحب
و
هجیتن
یریگ
فده ماجنا زا شهوژپ رضاح ، یسررب تراهم یاه رکفت یداقتنا و هطبار نآ اب داوس یتاعلاطا رد نايوجشناد هدکشناد تيريدم و علاطا یناسر یکشزپ هاگشناد مولع یکشزپ نارهت دوب . نیگنایم هرمن رکفت یداقتنا نايوجشناد دروم یسررب رد هسياقم اب تاعلاطم ماجنا هدش رد ،ناريا توافت یدايز تشاد و رد حطس نیياپ یرت دوب هتفرگ رارق . یداقتنا رکفت هرمن نیگنایم رد هعلاطم ناقح ی و ناراکمه رب نايوجشناد یور هاگشناد مولع یکشزپ ناهفصا اب هدافتسا زا نومزآ CCTS ، 26 / 99 هب تسد دمآ ( 91 .) رق ي ب و ناراکمه رد قیقحت رد دوخ هاگشناد مولع یکشزپ ،نارهت نیگنایم هرمن لک رکفت یداقتنا نايوجشناد هتشر تيريدم تامدخ یتشادهب -ینامرد ار اب هدافتسا زا شسرپ همان CCTS رد نايوجشناد مرت لوا ، 5 / 99 و رد نايوجشناد مرت رخآ ، 9 / 99 هبساحم ( دندومن 99 ). نیگنایم رکفت یداقتنا یلخاد تاعلاطم رد تبسن هب تاقیقحت رياس ،اهروشک یحضاو روط هب رد حطس نیياپ یرت رارق .تشاد هعلاطم یا رد هاگشناد مولع یکشزپ Campbell رب یور نايوجشناد مرت یاه 9 ات 9 هتشر یزاسوراد ماجنا دش و جياتن داد ناشن ، نیگنایم هرمن رکفت یداقتنا اب هدافتسا زا نومزآ تراهم یاه CCTS ، 9 / 91 یم دشاب نيا هک نیگنایم هسياقم رد رادقم اب ب ه تسد هدمآ رد شهوژپ رضاح رتلااب دوب و ناشن هدنهد فعض تراهم یاه رکفت یداقتنا رد نايوجشناد یناريا یم دشاب ( 99 .) نینچمه ، نیگنایم تیعضو داوس یتاعلاطا رد مريز ؤ هفل یاه فلتخم نیب نايوجشناد هدکشناد تيريدم و علاطا یناسر یکشزپ رد نانز 96 / 2 ± 96 / 95 و ،نادرم رد 66 / 9 ± 99 / 99 هک دمآ تسد هب حطس یطسوتم و دوب اب جياتن هعلاطم رذابا ی و قنروپ ی ( 99 ) .تشاد یناوخمه نیب تراهم اه ی داوس تاعلاطا ی و هتشر صحت یل ی هطبار رامآ ی نعم ی راد ی هدهاشم دش و وجشناد ي نا هتشر اه ی داصتقا تشادهب و دم ي ر ي ت تاعلاطا تملاس زا حطس رتلااب ی زا داوس تاعلاطا ی رادروخرب دندوب . اش ي د ي ک ی زا لاد ي ل ا ي ن ،توافت نآ تسا هک هتشر دم ي ر ي ت تاعلاطا تملاس رد عطقم رتکد ی و هتشر داصتقا تشادهب رد عطقم سانشراک ی دشرا م ی دشاب و وجشناد ي نا ا ي ن هتشر اه ات دح ز ي دا ی اب تراهم اه ی وجتسج ی تاعلاطا انشآ یي دنراد .رب ساسا جياتن ب ه تسد هدمآ زا شهوژپ رضاح ، نیب تراهم یاه داوس یتاعلاطا و مريز ؤ هفل یاه طابنتسا و لیلحت هطبار تبثم و ینعم یراد .دش هدهاشم هب ترابع رگيد ، اب شيازفا داوس یتاعلاطا لماش تراهم یاه وجتسج و یبايزاب م ؤ رث تاعلاطا رد درف ، تراهم یاه لیلحت و لح سم أ هل زین شيازفا یم دباي . رد هجیتن ، دارفا اب ديد هناداقن هب یسررب و لیلحت تاعلاطا یم دنزادرپ . هتفاي نيا اه اب شهوژپ Serin و ناراکمه ( 99 ) تشاد تقباطم . Laxman رد هعلاطم دوخ هب نيا هجیتن دیسر هک یوجتسج تاعلاطا رد تنرتنيا شقن یمهم رد لح سم أ هل دراد ( 95 ) . نینچمه ، هجیتن ب ه تسد هدمآ زا شهوژپ رضاح اب شهوژپ Shanahan زین .تشاد یناوخمه وا رد شهوژپ دوخ ناشن داد هک هدافتسا زا تراهم یاه تنرتنيا هب دشر تراهم یاه داوس یتاعلاطا نايوجشناد کمک یم .دنک قیفلت داوس یتاعلاطا تنرتنيا و همانرب یاه یسرد اب مهارف ندرک تصرف ینغ ، نيرتهب درکيور یارب هعسوت داوس یتاعلاطا تنرتنيا نايوجشناد تسا . نيا رما هب دشر تراهم یاه لح سم أ هل نايوجشناد هک تراهم یاه یرورض دروم رظن ره درف رد نرق تسیب و کي تسا ، کمک یم دنک ( 96 .) رد قیقحت Wu نیب تراهم یاه رکفت یداقتنا و لماوع طوبرم هب داوس یتاعلاطا دننام هدافتسا زا تنرتنيا ، هطبار تبثم و نعم ی یراد دوجو اد تش ( 96 ) . هيرظن هک درک نایب یا تراهم لیلحت هب یانعم صیخشت فادها و عناوم حرطم هدش رد بلاطم ارا ي ه هدش طسوت کي صخش تسا ( 99 ) . زا نيا ور ، ترورض دراد هک نايوجشناد هعجارم هدننک هب هناخباتک و تياس یاه یتنرتنيا ، هب ناونع وضع لاعف ی زا هعماج ،یتاعلاطا زا تراهم لیلحت رد یبايزاب تاعلاطا هب صوصخ زا قيرط بو هدافتسا .دنيامن رد عقاو ، تراهم لیلحت تسا هک هب ناربراک و داي ناگدنریگ کمک یم دنک ات بلاطم ار اب نتسکش هب ازجا و رصانع یلصا و یعرف ، هب تروص رتدماراک یبايزاب دنيامن و دروم هدافتسا رارق .دنهد زا یخرب بحاص نارظن دقتعم تسه دن ، رد یتروص هک یياناوت یبایتسد هب تاعلاطا و هدافتسا م ؤ رث زا نآ هب نايوجشناد هتخومآ دوش ، نانآ یناریگارف لقتسم و مادام رمعلا هاوخ دش دن و نيا رما اب هجوت هب طلست هدرتسگ نف آ یرو یاه نيون رد دیلوت تاعلاطا و زین هار یاه یسرتسد هب تاعلاطا دننام هکبش یاه ج یناه یکینورتکلا و هناخباتک یاه یکینورتکلا ، زا تیمها یرایسب رادروخرب .تسا لاح یارب یبایتسد م ؤ رث هب تاعلاطا ، زاین هب تراهم یاه رکفت یداقتنا ب شی زا شیپ ساسحا یم دوش . هرابرد هطبار میقتسم و ینعم راد تراهم یاه یبایشزرا و طابنتسا اب داوس یتاعلاطا ، یم ناوت تفگ هک زا نیب تراهم یاه رکفت ،یداقتنا تراهم یاه تسا ن طاب و یبایشزرا هب درف ناکما و تردق دقن تاعلاطا و عبانم رد ره حطس و اب ره یتیفیک ار یم .دهد داوس یتاعلاطا ثعاب زورب یاهراتفر یتاعلاطا بسانم رد ،یياسانش بسک و هعاشا تاعلاطا یم دوش . یاهراتفر یتاعلاطا یارب رف ا دني ،وجتسج ،یبايزاب تخانش و دربراک یقطنم وتحم ا تسا بسانم ( 92 ). رب ساسا جياتن ،رضاح شهوژپ زا لصاح نیگنایم تارمن بسک هدش داعبا للادتسا یسایق و للادتسا یيارقتسا رد حطس فیعض یبايزرا یم دوش و لیلد نيا دروم ار یم ناوت هب شور یاه سيردت ناسردم هاگشناد تبسن .داد بلغا شور یاه سيردت ناسردم هاگشناد تروص هب شزومآ یاه یمیقتسم تسا هک رد نآ سردم هب ناونع عبنم تاعلاطا هرابرد کي ،عوضوم فيرعت و تاحیضوت و سپس لاثم و یتانيرمت ار ارا ي ه یم دهد ؛ رد یلاح هک رد شور یاه سيردت یيارقتسا هک رتشیب رب یانبم هيرظن یاه یریگداي تخاس یيارگ یم دشاب ، درف ناکما ثحب هناداقن ار دراد و هنیمز شرورپ تراهم یاه رکفت یداقتنا رد درف تيوقت یم .دوش هجیتن یریگ اب قباطم جياتن شهوژپ رضاح و رياس شهوژپ اه ، دياب هب رکفت یداقتنا و داوس یتاعلاطا هب کي هزادنا رد طیحم یاه یشزومآ و هب صوصخ مولع یکشزپ هجوت ددرگ . اب هجوت هب نيا هک هزورما رتشیب تاعلاطا رد یاضف یزاجم و رد بو تياس اه و کناب یاه یتاعلاطا هتفهن ،تسا نياربانب دنيارف
علاطا یباي طسوت ناربراک رتشیب رد نيا اضف ماجنا یم دریگ . شزومآ داوس یتاعلاطا و سرد نآ هب ناونع یکي زا شیپ یاهزاین یساسا رد زکارم یهاگشناد یرورض هب رظن یم .دسر نینچمه ، ساسا رب هتفاي یاه شهوژپ ،رضاح م ؤ هفل طابنتسا و لیلحت هطبار تبثم و ینعم یراد اب داوس یتاعلاطا تشاد و مزلا تسا رد رف ا دني داوس یتاعلاطا هب نيا تراهم هجوت .دوش هدافتسا زا نيا ود تراهم رد رف ا دني یبايزاب تاعلاطا رایسب کمک هدننک یم .دشاب
یرازگساپس
هلاقم رضاح زا هتفرگرب حرط یتاقیقحت بوصم هاگشناد مولع کشزپ ی رهت نا هب هرامش 29196929919 یم .دشاب دب ي ن سو ی هل زا تنواعم شهوژپ ی هاگشناد مولع کشزپ ی نارهت تهج امح ي ت لام ی حرط ،نینچمه و مامت ی ناراکمه و وجشناد ي نا ی هک رد ماجنا اي ن شهوژپ ام ار دومن یراي ،دن رکشت و نادردق ی یم لمع هب ديآ . References:1. Parirokh M, Fattahi R. Guidelines for writing articles and reviewing research literature in the areas of human and social sciences. Tehran: Librarian; 2005: 16-7. [In Persian]
2. Shabani Varaki B, Shoja Razavi MR. Philosophy of education; the main themesin the tradition of analytical. (Translation). Hurst P. Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad; 2006: 332-3. [In Persian]
3. Sezer R. Integration of critical thinking skills into elementary school teacher education courses in mathematics. Education. 2008; 128(3):349-62. 4. Facion NC, Facion PA. The California critical
thinking skills test and the national league for nursing accreditation requirement in critical thinking. Millbrae, CA: California Academic Press; 1994
5. Saif AA. Modern educational psychology (psychology of learning and instruction). 6th ed. Tehran: Dowran Pub; 2008. [In Persian]
6. Shamsaei F, Alhani F, Cheraghi F. Teaching critical thinking in nursing. Iran J Med Educ. 2010; 10(3): 312-6. [In Persian]
7. Hariri N, Bagherinezhejad Z. Evaluation of critical thinking skills in students of health faculty Mazandaran University of Medical Sciences. J Mazandaran Univ Med Sci. 2012; 21(1): 166-73. [In Persian]
8. Hassanpour M, Mohammadi R, Dabbaghi F, Oskouie SF, Yadavar Nikravesh M, Salsali M, et al. The need for change in medical sciences education: A step towards developing critical thinking. Iran J Nurs. 2006; 18(44): 39-49. [In Persian]
9. Taheri N, Hojati H, Cheraghian B, Esmaieli T. Critical thinking in nursing students of Abadan nursing faculty. Dena J. 2008; 3(3):1-7. [In Persian]
10. Islami Akbar R, Shekarabi R, Behbahani N, Jamshidi R. Critical thinking ability in nursing
students and clinical nurses. Iran J Nurs. 2004; 17(39): 15-29. [In Persian]
11. Kawashima A, Petrini MA. Study of critical thinking skills in nursing students and nurses in Japan. Nurse Educ Today. 2004; 24(4): 286-92. 12. Hasanpour M. (dissertation). Critical thinking in
nursing education. Tehran: Iran University of Medical Sciences; 2007. [In Persian]
13. Babamohamadi H, Esmailpoor M, Negarandeh R, Dehghan-Nayeri N. Comparison of critical thinking skills in nursing students of Semnan and Tehran Universities of Medical Sciences. J Rafsanjan Univ Med Sci. 2011; 10(1):67-78. [In Persian]
14. American Library Association. Information literacy competency standards for higher education. [Cited 2005 Jul 4]. Available from: http://www.ala.org/acrl/standards/informationliter acycompetency.
15. Nazari M. Information literacy. Tehran: Information Center And Scientific Documentation; 2005: 33-42,62-92.
16. Doyle CS. Information literacy in an information society: A concept for the information age. New York: Diane Pub; 1994.
17. Thompson SD, Martin L, Richards L, Branson D. Assessing critical thinking and problem solving using a Web-based curriculum for students. The Internet and Higher Education. 2003; 6(2): 185-91.
18. Mirmolaei T, Shabani H, Babaei Gh, Abdehagh Z. Comparison of critical thinking among first and last trimester baccalaureate midwifery students. Hayat. 2004; 10(3): 69-77. [In Persian] 19. Bakhtiarzade A. (Dissertation). The survey of
information lite racy in Alzahra University students. Tehran: Iran University of Medical Science; 2002. [In Persian]
20. Haghani F, Amirian B, Kamali F, Jamshidian S. Critical thinking skills and their relationship with emotional intelligence in medical students of
Introductory Clinical Medicine (ICM) course in Isfahan University of Medical Science. Iran J Med Sci. 2011; 10(5): 1-12. [In Persian]
21. Gharib M, Rabieian M, Salsali M, Hadjizadeh E, Sabouri Kashani A, Khalkhali H. Critical thinking skills and critical thinking dispositions in freshmen and senior students of health care management. Iran J Med Educ. 2009; 9(2): 125-35. [In Persian]
22. Cisneros RM. Assessment of critical thinking in pharmacy students. Am J Pharm Educ. 2009;73(4): 66.
23. Abazari Z, Pouraghaie R. A comparative of information literacy librarian Tehran, Iran and Shahid Beheshty University of Medical Science. Quarterly J Epistemology. 2008; 1:(1):1-12. [In Persian]
24. Serin O, Serin NB, Saygili G. The effect of educational technologies and material supported science and technology teaching on the problem solving skills of 5th grade Primary school student. Procedia Soc Behav Sci. 2009; 1(1): 660-70.
25. Laxman K. A conceptual framework mapping the application of information search strategies to well and ill-structured problem solving. Computers & Education. 2010; 55(2): 513-26. 26. Shanahan MC. Information literacy skills of
undergraduate medical radiation students. Radiography. 2007; 13(3): 187-96.
27. Wu CP. (Dissertation). Exploring the relationship between self-regulating intentional internet search (IIS) and critical thinking skills Syracuse: Syracuse University; 2008.
28. Rogal SM, Young J. Exploring critical thinking in critical care nursing education: A pilot study. J Contin Educ Nurs. 2008; 39(1):28-33.
29. Mirzasafi A, Rajaeepour S, Jamshidian E. The relationship between information literacy and entrepreneurship capabilities among Isfahan University Graduate Students. Library and Information Science. 2001; 14(1):241-68. [In Persian]
Journal of Medical Education Development Center 2016; 12(5):725 -733
The Relationship between Critical Thinking and Information Literacy among
Students of the School of Management and Medical Information Sciences of
Tehran University of Medical Sciences, Iran
Zahra Azami1, Hamid Salehiniya2*1.M.Sc. Student in Medical Library and Information Sciences, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran 2.Ph.D. Student in Epidemiology, School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
Received: 20 Dec, 2014 Received Corrected Version: 19 May, 2015 Accepted: 23 May, 2015
٭Correspondence: School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
Tel: (+98) 21 8898 9123 Fax: (+98) 21 8898 9123 Email: alesaleh70@yahoo.com
Background & Objective: Information literacy is a critical requirement for access to information
in the communication age in the community. Through using critical thinking skills, valid and reliable information can be obtained. This research was conducted to determine the relationship of critical thinking with information literacy among student of the School of Management and Medical Information Sciences of Tehran University of Medical Sciences, Iran.
Methods: This analytical cross-sectional study was conducted on 338 students of the School of
Management and Medical Information Sciences of Tehran University of Medical Sciences in 2014. The valid and reliable California Critical Thinking Skills Test-Form B (CCTST) and the Information Literacy Standard Questionnaire were used for collecting data. The collected data were analyzed using descriptive statistics and correlation coefficient test in SPSS software.
Results: The critical thinking skills among students were at a low level. A weak relationship was
observed between the mean score of critical thinking and information literacy (P = 0.050). In addition, students' information literacy had a positive correlation with inference components (r = 0.12, P = 0.040) and analysis components of critical thinking (r = 16, P = 0.006).
Conclusion: Given the low level of critical thinking in students and the relationship between the
components of critical thinking and information literacy, the implementation of programs to improve students' critical thinking is recommended. This is necessary due to the dependence of the increase in students' information literacy on critical thinking.
