IP Adresimi dhe Subnetimi
Rrjetat Kompjuterike
Objektivat
– Adresimi me IPv4 – Klasat e IP adresave
– IP adresat publike dhe private – Procesi i subnetimit
– Procesi i konveritimit të IP adresave nga numrat binar ne decimal
– Zbatimi i operacionit DHE në rrjetat kompjuterike – Subnet Maska me Gjatësi Variable - VLSM,
– CIDR - supernetimi
– Përkthimi i IP adresave të rrjetit - NAT
IP Adresimi
• IP adresa është një adresë logjike e protokollit IP, që vepron në shtresën e Rrjetave të modelit OSI, dhe në versionin e 4 të saj (IPv4) paraqet një vlerë
sekuenciale numerike 32 bitëshe apo 4 bajtëshe të shprehur me numra binarë, 1 dhe 0.
• Paraqitja
Formati binar: 11000000. 10101000. 00001010. 00011001 Formati Decimal: 192.168.10.25
Terminologjia
• Terminologji bazë të IP adresimit
– Bit – Paraqet një numër dhe zakonisht merrë vlerat 1 ose 0 – Byte – është njësi që përfshin 8 bita
– Okteti – është vlerë 8 bitëshe
– Adresa e rrjetës - ky term përdoret në rrugëtim apo për të identifikuar rrjetën që dërgon/pranon paketa
– Brodkast Adresa – përdoret për të dërguar paketat tek të gjithë hostët në rrjetë
Struktura e IP adresës
• Çdo oktet mund të marrë vlerat nga 0 e deri në 255 d.m.th. 28=256
Klasat e IP adresave
• Për të definuar dhe për të përkufizuar rrjetat kompjuterike në ato të vogla, të mesme dhe të mëdha IP adresat ndahen në 5 klasa.
– Klasa A – Klasa B – Klasa C – Klasa D
– Klasa E 50%
25%
12,5%
12,5%
Shpërndarja e adresave IPv4
Klasa A Klasa B Klasa C Klasa D dhe E
Klasa A e IP adresave
• Okteti i parë definon adresëne rrjetit
• 3 oktete në vazhdim definojnë adresën e hostit
• Në formë binare
00000000 = 0 01111111 = 127
• Adresat e rezervuara
– 0.0.0.0 – 127.0.0.1
Shembull:
32.0.0.0
32.255.255.255
Klasa B e IP adresave
• Dy bajtët e parë janë të dedikuar për adresën e rrjetës, ndërsa dy bajtët e mbetur përdoren për adresim të
hosteve në rrjetë.
• Në formë binare 10000000 = 128 10111111 = 191
Shembull:
148.36.0.0
148.36.255.255
Klasa C e IP adresave
• Tre bajtët e parë janë të dedikuar për adresën e rrjetës, ndërsa bajti i mbetur do të përdoret për adresim të hosteve në rrjetë.
• Në formë binare 11000000 = 192 11011111 = 223
Shembull:
197.122.98.0 197.122.98.255
Klasa D e IP adresave
• Përdoren për transmetim “multicast”
• Në formë binare
11100000 = 224
11101111 = 239
Klasa E e IP adresave
• Klasa E e IP adresave është rezervuar nga organizata Internet Engineering Task Force (IETF) për hulumtimet vetanake.
• Në formë binare
11110000 = 240 11111111 = 255
IP adresat publike dhe private
• Organizata “Internet Assigned Number Authority” (IANA)
menaxhon shpërndarjen e IP adresave dhe garanton që ato të jenë unike në Internet.
• IP adresat publike janë unike në nivel global
• IP adresat private definohen nga RFC 1918 dhe përdoren në rrjeta të brendshme
• RFC 1918 definon 3 blloqe të IP adresave private
• Automatic Private IP Addresses APIPA – 169.254.0.0 /16
Klasa Vargu i adresave të brendshme A 10.0.0.0 deri 10.255.255.255
B 172.16.0.0 deri 172.31.255.255 C 192.168.0.0 deri 192.168.255.255
Procesi i Subnetimit
• RFC 950 definon procedurat e ndarjes logjike të rrjetave fizike të klasave A, B dhe C.
• Për të realizuar subnetimin bitët nga pjesa e hostit “huazohen”
Adresa e rrjetës e klasit B 172.16.0.0
10101100 . 0001000 . 00000000 . 00000000
Rr . Rr . H . H
10101100 . 0001000 . 0000 0000 . 00000000
Rr . Rr . Sbn H . H
Subnet Maska
• Subnet maska na mundëson të përcaktojmë se cila
pjesë e IP adresës është e rezervuar për rrjetë dhe cila pjesë është e rezervuar për përdorim nga hostet.
• subnet maska përbëhet nga 32 bit (4 bajt)
• Bitët që përfaqësojnë pjesën e rrjetës marrin vlerën 1
• Bitët që përfaqësojnë pjesën e hostit marrin vlerën 0
• E shprehur në formatin binar subnet maska
11111111. 11111111. 00000000. 00000000
Subnet Maska
• Përdoret gjatë procesit të rrugëtimit për të definuar pjesën e hostit dhe të rrjetës
• Çdo klasë e IP adresave e ka subnet maskën e parazgjedhur (ang. default subnet mask)
Klasa e IP adresave Default Subnet Maska
A 255.0.0.0
B 255.255.0.0
C 255.255.255.0
Konvertim Binar – Decimal i IP addresave
• Gjatë procesit të konvertimit të IP adresave duhet të kemi parasysh këto dy rregulla:
– Gjatë konvertimit të IP adresës nga formati decimal në atë binar, çdo numër decimal konvertohet në numër binar 8 bitësh
– Gjatë konvertimit të IP adresës nga formati binar në atë decimal, atëherë cdo sekuencë binare 8 bitëshe
konvertohet në një numër decimal
Pesha 27 26 25 24 23 22 21 20
Pozita e bitit
biti 7 biti 6 biti 5 biti 4 biti 3 biti 2 biti 1 biti 0
Vlera e 128 64 32 16 8 4 2 1
Algoritmi i konvertimit decimal në binar
Konvertim Binar – Decimal i IP addresave
• Shembull: Të konvertohet IP adresa e klasës B
139.177.22.5 nga forma decimale në atë binare dhe anasjelltas duke e përdorur tabelën e peshave binare.
Pesha 27 26 25 24 23 22 21 20
Vlera e kolonës 128 64 32 16 8 4 2 1
139 1 0 0 0 1 0 1 1
177 1 0 1 1 0 0 0 1
22 0 0 0 1 0 1 1 0
5 0 0 0 0 0 1 0 1
Zbatimi i operatorit DHE të Bulit në Rrjeta Kompjuterike
• Për të zbuluar se në cilën subnet IP adresa e caktuar bënë pjesë, ruterët përdorin operacionin DHE të Bulit, ndërmjet IP adresës dhe subnetmaskës.
Decimal Binar
Adresa 139.177.22.5 10001011 10110001 00010110 00000101 Subnet Maska 255.255.240.0 11111111 11111111 11110000 00000000
Operacioni DHE 139.177.16.0 10001011 10110001 00010000 00000000
Subnetimi shembull praktik
• Organizatës tonë i është caktuar IP adresa e rrejetës e klasës C me vlerë 193.1.1.0/24. Për t’i plotësuar kërkesat e organizatës kjo adresë e rrjetës duhet të ndahet në gjashtë subneta, ku subneta më e madhe duhet të përkrah 25 host.
• Instruksione për zgjidhje të detyrës
– Defino numrin e bitëve që përkrahin krijimin e subnetave te kërkuara
– Defino numrin e bitëve për hoste
– Defino adresën e rrjetës dhe broadcast për subnet
– Defino rangun e adresave të përdorueshme për subnet
Extensionet e IPv4
• Për të kursyer IP adresa dhe për të ritur
efikasitetin e shpërndarjes së IP adresave janë implementuar disa extensionet
– Subnet maska me gjatësi variabile (VLSM) – CIDR apo Supernetimi
– Përkthimi i adresave të rrjetit (NAT)
Subnet Maska me Gjatësi Variabile - VLSM
• E definuar ne RFC 1812 i mundëson administratorëve të
subnetojnë klasat A, B, C të IP adresave duke përdorur subnet maska me gjatësi të ndryshme.
• VLSM na mundëson të përdorim më shumë se një subnet mask brenda hapsirës së njejtë adresimi
• Koncepti njihet si subnetim i subnetit
Shembull VLSM
Classless Interdomain Routing - CIDR
• CIDR për here të pare është prezentuar në vitin 1993 me RFC 1517, ndërsa është implementuar në vitin 1994.
• CDIR i mundëson ruterëve gjatë procesit të
rrugëtimit të performojnë krahasimin ne mes të adresës dhe subnet maskës
• Ruteri më nuk mbështet në klas të IP adreses por në informatat e subnet maskës
• Një veçori mjaft e rëndësishme e CIDR është
Supernetimi.
Supernetimi
• Supernetimi mund të themi se është proces i
«kundërt» me subnetimin
• Huazon bit nga pjesa e rrjetit
• Shembull: Një kompani ka nevoj për 350 IP adresa. Cfarë klase të IP adrese duhet ti
cakëtohet kësaj kompanie?
Adresa e Rrjetit Okteti i parë Okteti i dytë Okteti i tretë Okteti i katërt
Përkthimi i adresave të rrjetit NAT
• NAT është proces i përkthimit të një IP adrese të brendshme (private) me një adresë publike.
• Tre forma të NAT
– NAT Statik – NAT Dinamik
– NAT i tejngarkuar (PAT)
Përkthimi i adresave të rrjetit NAT
Përmbledhje
• IP adresa është një adresë logjike e protokollit IP, që vepron në shtresën e Rrjetave të modelit OSI
• IPv4 definon vlerat sekuenciale numerike 32 bit
• IPv4 hapsirën e vetë adresuese e ndan në klasa e ato janë klasa A, klasa B, klasa C, klasa D dhe klasa E.
• Procesi i ndarjes logjike të rrjetave fizike të klasave A, B dhe C në rrjeta më të vogla quhet procesi i subnetimit.
• Procesi i krijimit të subnetave me gjatësi variabile të subnet maskave brenda një rrjete quhet procesi VLSM
• Roli dhe rëndësia e procesit CIDR
• Funksioni roli dhe rëndësia e procesit te përkthimit te adresave NAT
