SPECIAL ISSUE-ACOE 09 & 10 FEBRUARY 2013 www.srjis.com
Kkukf/k”Bhr lektklkBh f’k{k.kkrhy uoksidze & f’k{k.kkr Ekfgrh ra=Kkukph Hkwfedk
izkpk;Z- MkW-Hkw”k.k dfMZys- izk-fnikyh lw;Zoa’kh
deZohj dkdklkgsc ok?k f’k{k.k’kkL= deZohj dkdklkgsc ok?k f’k{k.k’kkL= egkfo|ky; ukf’kd - egkfo|ky; ukf’kd -
izLrkouk&
vktps tx gs Kkukf/k”Bhr tx vkgs- vkt loZp {ks=kr Kku o KkufufeZrhyk vUkU;lk/kj.k egRo izkIr >kysys vkgs- lkekftd] vkSn;ksfxd {ks=kaojnsf[ky Kkukpk izHkko iMwu R;ke/;s cny gksr vkgsr- lkekftd vkf.k la?kVukRed lajpuk Eg.kwu vl.kkjs vkiys izHkqRo vkSn;ksfxd lekt xekor vkgs- lkjs txp v’kk Kkukf/k”Bhr lektkdMs oGr vkgs- lektk e/;s gks.kk&;k ;k cnykapk lkjFkh Kkup Bjr vkgs- ;k cnykaps o.kZu dj.;klkBh vkf.k R;kaps |ksrd Eg.kwu ekufld {kerkaps ok<rs egRo y{kkr ?;kos ykxsy- vkSn;ksfxd lektkr dkexkjkaP;k@JfedkaP;k ‘kkjhjhd {kerk ;k vf/kd egRokP;k gksR;k- vkf.k O;oLFkkiu o fu;kstukrhy yksd fopkj dj.;kps ckSf/nd dke djhr- i.k vktpk vkSn;ksfxd lekt gk gGwgGw Kkukf/k”Bhr lektkdMs okVpky djhr vkgs-Kkukf/k”Bhr lektke/;s KkukfufeZrhph izfdz;k lrr lq: vlrs-
21 O;k ‘krdkr Kkukpk LQksV >kyk vkgs- ;kyk ra=Kku dkj.khHkwr vkgs- 21 O;k ‘krdke/;s ra=foKku gk ‘kCn vxnh loZ lkekU; Lo:ikr >kysyk vkgs- f’k{k.k gs rj ekuokus Lor%P;k izxrhlkBh Lor% fufeZysys {ks= vkgs- ekuokph lkafLd`rd vkf.k lkekftd izxrh R;kus ?ksr vlysY;k f’k{k.kkoj voyacwu vlrs- R;keqGs gs f’k{k.k {ks= ra=foKkukiklwu cktwyk dls jkg.kkj \ R;kp cjkscj Kkukf/k”Vhr lektkr f’k{k.k feGrs] ijarq R;kph xq.koRrk d’kh vkgs \ ;kpk fopkj egRokpk vkgs- ;klkBh ra= foKku egRokps vkgs- R;keqGs Kk ukf/k”Bhr lektklkBh f’k{k.kkr vusd uouohu cny gksÅ ykxys- vktP;k ;k tkxfrdhdj.kkP;k ;qxkr xq: eq[kkrqu feG.kk~;k f’k{k.kkcjkscjp fofo/k Kku izkIrhP;k ek/;ekapk fopkj dj.ks vxR;kps >kys vkgs- ;k loZ ckchapk fopkj ‘kS{kf.kd ra= foKkup djrs] Eg.kwu Kkukf/k”Bhr lektkP;k fodklklkBh ekfgrh ra= Kkukph xjt vkgs-
Kkukf/k”Bhr lekt ladYiuk-
SPECIAL ISSUE-ACOE 09 & 10 FEBRUARY 2013 www.srjis.com
*KkukRed lektkrhy ukxjhdkaP;k ckSf/nd fdaok ‘kkjhjhd d`rh lkBh ykx.kk&;k xzg.k’kDrhps] vkdyu ‘kDrhps lcyhdj.k dj.ks gkp ^KkukRed lekt^ ;kpk [kjk vFkZ
vkgs^-
Lkektkyk Kkukph xjt vkgs vkf.k vki.k Kkukps dk;Z dj.kkjs ?kVd ¼ knowledge worker½ vkgksr- Kkukf/k”Vhr lektkP;k fufeZrhlkBh f’k{k.k xjtsps vkgs- ijarq R;kpk ik;k vk/kqfud ra=foKku gok-
** f’k{k.k $ ra=Kku ¾ Kkuf/k”Bhr lekt **
Ekfgrh ra=Kku ladYiuk
“ New digital Techcnology applied for commuction is called as ICT”
“ ekfgrhyk ;ksX; rks vFkZ nsÅu ;ksX; R;k ra=Kkukus ekfgrhps vknku -iznku dj.kkjs ‘kkL= Eg.kts ICT gks;-”
ICT= Computer Techcnology + communcation Techcnology .
Kkukf/k”Bhr lektkph mn~nh”V;s&
1½ Kkukf/k”Bhr lektkph fufeZrh Hkfo”;dkyhu /kksj.kkpk fopkj d:u djkoh- 2½ Kkukf/k”Bhr lektkyk O;kolkf;d f’k{k.k ns.ks-
3½ Kkukf/k”Bhr lekt fuekZ.k dj.ks-
4½ Kkukf/k”Bhr lektkr vk/kqfud ra=Kku vkf.k rsFkhy laLd`rhpk lqo.kZe/; lk/k.ks- 5½ Kkuf/k”Bhr lektkr uhrhewY;s ¼uSfrdrk½ tksikl.ks-
Ekfgrh ra=foKku o Kkuf/k”Bhr lekt ;kapk ijLij lca/k
vk/kqfud ;qx gs ekfgrh ra=foKkukps ;qx vkgs- foKkukrhy fofo/k ‘kks/kkeqGs tx ,dk [ksM;ke/;s #iakrjhr >kysys vkgs- izfdz;k ra=Kku o bysDVªkfud ra=Kku ;krhy laa’kks/kukus fo’okr Qkj eksBh dzkarh ?kMowu vk.kyh- ijarq vki.k vkrk lax.kd ;qxkr izos’k djhr vkgksr- vls Eg.k.;kps fnol ns[khy vkr tqus >kys vkgsr- [kjs rj vki.k vkrk lax.kd ;qxkr fLFkjkoys vkgksr vls Eg.kk;yk gos lax.kd vkrk vkiY;k thoukpk vfoHkkT; Hkkx gksÅu xsyk vkgs lk/kkj.kr% vls EgVys tkrs dh] dks.krsgh uohu ra=Kku gs f’k{k.k {ks=krp lokZr ‘ksoVh ;srs- uohu ‘kks/kakps o raf=d {kerkaps izFke mi;kstu cgq/kk laj{k.k {ks=] oSn;dh; {ks=] O;oLFkkiu {ks= o vkSn;ksfxd {ks=kr izk/kkU;kus dsys tkrs vkf.k f’k{k.k {ks=kpk R;kckcrhr mf’kjk dzekad ykxrks- i.k ,d ek= [kjs dh ,[kknh xks”V f’k{k.k {ks=kr vkyh Eg.kts rh xks”V okLrfod vFkkZus lkoZf=d gksÅ ykxrs- ?kjk?kjkr iksgprs fdaok ckydkaP;k i;Zar lqjGhr i.ks ;sÅu iksgprs- f’k{k.k {ks=kr ,[kkn;k xks”Vhps mi;kstu >kys dh] rs QDr mi;kstukiqjrs e;kZfnr u jkgrk ,d izdkjph thou’kSyh cuwu tkrs ,d laLdkj cuwu tkrs gs loZ lax.kdkeqGs ‘kD; vkgs-
ekfgrh izkIr dj.ks rh iqu%iqUgk feGo.ks ekfgrhps tru dj.ks ekfgrhph ;ksX; ekaM.kh dj.ks ekfgrhph dq’ky gkrG.kh dj.ks o ekfgrh lknj dj.ks ;klkBh mi;ksxkr
SPECIAL ISSUE-ACOE 09 & 10 FEBRUARY 2013 www.srjis.com
Kkukf/k”Bhr lektkl ICT ph xjt
Ekfgrh izlkj ;a=.ksr ekfgrh gk lokZr egRokpk ?kVd ekuyk tkrks- lkekftd thoukr izR;sd O;Drhl ekfgrhph vko’;drk vlrs- lax.kd gs lokZr izxr ra=Kku Eg.kwu x.kys tkrs-
1) fon;qr osxkus ekfgrh izlkj.kklkBh
iwohZ ,[kknk lans’k fdaok fujksi iksgpo.;klkBh [kwi osGk ykxk;pk Eg.ktsp dkgh fnol] ekfgus ijarq ICT eqGs rks fon;qr osxkus iksgprks-
2)vn;kor ekfgrh feGo.ks&
txkP;k ikBhoj {k.kks{k.kh uoufou ?kVuk ?kMrkr- ;kpk lkekftd thoukoj eksBk ifj.kke gksr vlrks- ?kVuk] ekfgrh] mnkgj.ks] nk[kys ns.;kph vko’;drk vlrs R;keqGs lektkl fodkl ?kMowu vk.k.;klkBh gs izHkkoh lk/ku vkgs-
3)osGsph vkf.k Jekph cpr gksrs- 4)goh R;kosGsl ekfgrh feGo.;klkBh-
5)ekfgrhph Hkkxhnkjh& ekfgrh izlkj.k ;a=.kseqGs ijLijkae/khy ekfgrh okVwu ?ks.ks@vknu iznku dj.ks ‘kD; >kkysys vkgs ,dkp izdkjph ekfgrh vusd O;Drh fofo/k dkeklkBh oki# ‘kdrkr- izlkjhr >kysY;k ekfgrhpk vko’;d R;k dkeklkBh okij dj.;koj dks.krsgh ca/ku ulrs fdaok vlY;kl iw.kZ ijokuxhus rh ekfgrh okijrk ;srs-
dks.krsgh ca/ku ulrs fdaok vlY;kl iw.kZ ijokuxhus rh ekfgrh okijrk ;srs- 6½ek/;ekOnkjs ekfgrhps izlkj.k &
7½lektkph dk;Z{kerk] xrh’khyrk ok<o.;klkBh & 8½lektkrhy fofo/k dk;kZps dq’ky O;oLFkkiuklkBh 9½lektkrhy fofo/k ?kVdkaph laizs”k.k {kerk ok<o.;klkBh 10½lektkph vkfFkZd cpr gks.;klkBh
11½Kkukf/k”Bhr lektkl mi;qDr ekfgrhps izHkkoh lknjhdj.k dj.;klkBh 12½lektkyk vthou f’k{k.kklkBh
Kkukf/k”Bhr lekt laizs”k.kklkBh ICT iq<hy izek.ks fofo/k ?kVdkaP;k lkg;kus Hkwfedk ikj ikMrs
News Groups
Chat E- mail
Mobile E-Library
Search Engine Blog Video
Conference I-Pod
LCD ,LED Internet forum
SPECIAL ISSUE-ACOE 09 & 10 FEBRUARY 2013 www.srjis.com
1) E-mail
bysDVªfud lk/kukOnkjs tsOgk ekfgrhps nG.koG.k gksrs R;kyk bZ esy vls Eg.krkr- Kkukf/k”Bhr lektkr bZ esy eqGs fofo/k dk;Z deh osGkr gksr vlY;kus mnk- Viky [kpZ okprks] ekfgrhph nsok.k&?ksok.k tyn xrhus gksrs- egRokP;k QkbZy tksM.kh d#u ikBow ‘kdrks- iz’kklukrhy fofo/k dk;kZy;ka’kh laidZ lk/k.;klkBh Kkukf/k”Bhr lektkr laizs”k.kklkBh bZ esy pk mi;ksx gksrks-
2) News Group
;kpkp vFkZ baVjusVojhy ppkZ lewg gks;- lektklkBh mi;qDr vlysY;k vxf.kr fo”k;kaoj ppkZ d# ‘kdrks dks.krsgh ‘kqYd u Hkjrk okrkZxVke/;s vkiY;kyk izos’k feGw ‘kdrks brj O;kolkf;d okrkZxVklkBh vki.kkyk uksan.kh djkoh ykxrs vkf.k dks.krhgh ekfgrh brj dks.kkykgh u ns.;kps ekU; djkos ykxrs- okrkZxVkoj vki.k ys[k okpw fygw vFkok ikBow ‘kdrks R;kp cjkscj vki.k vk/khP;k ys[kkyk vuql#u ys[k ikBow ‘kdrks vkf.k uohu Artical Groups lq/n riklwu ikgw ‘kdrks-
3) Chat Group-
pWV xzqIl Eg.kts v’kk osclkbV~l tsFks vki.k Hkze.k/ouhojhy lans’kk izek.ksp R;kosGh baVjusV’kh dusDV dj.kkÚ;k brj O;Drh cjkscj xIik ek# ‘kdrks- pkWfVax Eg.kt txHkjkrhy dks.kR;kgh fBdk.kP;k nksu fdaok tkLr O;Drha/khy fyf[kr dsysY;k lans’kkph nsok.k?ksok.k- lektkr uksdjh fufeRr ukrsokbZd ijns’kh tkrkr R;keqGs ijns’kkrhy ukrsokbZdka’kh laHkk”k.k ¼ Chat Groups ½ us laokn lk/krk ;srks-
E- Library
bZ xzaFkky;keqGs vla[; iqLrds miyC/k gksrkr ,dk osGh vusd iqLrdkapk lanHkZ Eg.kwu mi;ksx dkjrk ;srks- v’kkosGhl /ouh eqnz.kkphlks; gh ;keqGs gksrs- iqLrdkpk vfHkizk;] vn;kor iqLrds] vk/kqfud iqLrds o ekfgrh vkoMysyh iqLrds copy d:u Bsork ;srkr- txkrhy dks.krsgh iqLrd ?kjh clY;k feGow ‘kdrks-
Blog-
baVjusV oj uksan dj.;kph tkxk Eg.kts Blog gks; Kkukf/k”Bhr lektkph ys[ku ‘kSyh o`/nhaxr dj.;klkBh] l`tu’khyrsP;k fodklklkBh] rK O;Drhaph ers tk.kwu ?ks.;klkBh] nwjLr f’k{k.kklkBh Blog mi;ksxh Bjrks-
Mobile-
eksckbZypk mi;ksx cksy.;klkBh gk tekuk c?krk c?krk dsOgkp ekxs iMyk vkgs- vkrk cksy.kk –;kyk c?krk ;sbZy vls 3 th ra=Kku loZ= miyC/k >kys vkgs- eksckbZy Qksu lkj[ks lokZai;Zar iksgpysys midj.k oki:u baVjusV lokZai;Zar iksgpokos] gs 3 th ra=Kku eq[; mn~ns’k vkgs-
mnk- ifjljkr toG vl.kkjs ATM fdaok Hospital ps uko o tk.;kpk ekxZ gs Ldzhuojp pVdu fnlw ‘kdrkr- vkrk rj 04 th- pk tekuk ;sÅ ?kkryk Eg.ktsp eksckbZyph
pkSFkh tujs’ku
Video Conference –
SPECIAL ISSUE-ACOE 09 & 10 FEBRUARY 2013 www.srjis.com
mnk- 3 G. Tablet
4 G. android 3.0vlY;kpk Tablet eqGs vki.kl 3D o QqYy HD fOgMhvks dk<w ok ikgw vkf.k ‘ksvj dj.;kpk vkuan ?ksow ‘kdrks-
Web site –
,desdka’kh fuxMhr vlysY;k osc istP;k laxzgkyk vls Eg.krkr- Kkukf/k”Bhr lektkr osclkbZV eqGs fofo/k fo”k;kps Kku feGrs] fofo/k {ks=krhy rKka’kh laidZ lk/krk ;srks- rlsp fofo/k dkslZph ekfgrh] fofo/k Li/kkZ ijh{kakps gkWy frdhV] jsYos vkj{k.k] fuoM.kqdhps fudky] ‘kkykaUr ifj{kkps fudky b- ikg.;klkBh Web site
pk mi;ksx gksrks-
Internet forum-
Þ laizs”k.kkps fofo/k vWfIyds’ku mnk- osc Qksje] U;qt xzqIl] eslst cksMZ Eg.ktsp baVjusV Qksje gks;- ß
1½ Kkukf/k”Bhr lektkrhy yksdkauk fofo/k fo”k;kojhy o lekT;kaojhy ers] ys[k uksanfork ;srkr-
2½ brjkaph ers] ys[k izfrfdz;k okprk ;srkr-
3½ fofo/k [ksG] QkW’ku txkrhy ukoh.;grk tk.kwu ?ks.;kl mi;qDr Bjrs-
Search Enginee-
baVjusV e/;s gO;k R;k eqn;k lanHkkZr ekfgrh fdaok osclkbZV ‘kks/k.;kpk izksxzkeyk fdaok softwaer yk lpZ baftu EgVys tkrs txHkj iljysys osc gs ekfgrhps vfrfo’kky HkakMkj vkgs- njjkst R;kr vusd osclkbZVeqGs Hkj iMr vkgs-lpZ baftu fof’k”V ‘kks/ki/nrh oki:u vla[; lOgZoj vlysY;k ekfgrhpk iRrk ‘kks/kw ns.;kps dke djrs- bZ&esy vWMsªl] fo|kihB] ‘kkldh; ;a=.ks lacf/kr ekfgrh goh vlY;kl] ,[kknk iRrk gok vlY;kl fof’k”V i/nrh vko’;d vlrs-
Ex – http://www.yahoo.com http://www.khoj.com
http://www.google.com
vki.k tsOgk ,[kknh ekfgrh ‘kks/k.;klkBh frpk NksVklk d.k fdaok ‘kks/kiz.kkyh lpZ baftukl iqjforks rsOgk izksxzke R;k ekfgrhP;k fdaok ‘kks/kiz.kkyhP;k vk/kkjs Lor% MsVkcsl ‘kks/krks- R;krwu ekfgrh o rh tsFks lkiMsy R;kpk bZ& esy vWMsªl ;kaph ;knh rs lpZ baftu vkiY;kyk iqjfors- ;k loZp ekfgrh laizs”k.k ra=Kkukpk okij d:u Kkukf/k”Bhr lekt ?kMfork ;sÅ ‘kdsy 1½ fofo/k i= O;ogkjkalkBh] mn;ksx O;olk;krhy leL;k] ppkZl=s] dk;Z’kkGkkae/;s lgHkkxh gks.;klkBh] iz’kklu] ‘kklukrhy fofo/k dk;kZyk;ka’kh laidZ lk/k.;klkBh bZ&esy mi;qDr vkgs-
2½ ,[kkn;k fo”k;k lca/kh fdaok leL;s lca/kh ,d= ;sÅu ppkZ dj.;klkBh pWV xzqi pk mi;ksx gksrks- fofo/k fo”k;kaP;k la’kks/kukph ekfgrh ladyuklkBh] rK O;Drhaps fopkj ] eqyk[krh lkBowu Bso.;klkBh mi;ksx dsyk tkrks-
3½ vk/kqfud v|;kor iqLrds miyC/k gksÅu osGsph cpr dsyh tkrs- txkrhy dks.krsgh iqLrd ?kj clY;k feGow ‘kdrks- ,dp iqLrd vusd O;Drh ,dkp osGsl okpw ‘kdrkr- 4½ lpZ baftu eqGs la’kks/kuklkBh] fofo/k izdYikalkBh lanHkZ ‘kks/k.ks lqyHk gksrs-
5½ brj ns’kkrhy o vkiY;k ns’kkrhy O;kolkf;d] vkSn;ksfxd dkexkjkaP;k lqfo/kslkBh] rqyuk dj.;klkBh osc lkbZVpk mi;ksx gksÅ ‘kdrks- fofo/k O;kolkf;d dkslZslph ekfgrh
SPECIAL ISSUE-ACOE 09 & 10 FEBRUARY 2013 www.srjis.com
6½ CykWx P;k vk/kkjs ys[ku’kSyh] O;kolkf;drsr ukfo.;rspk fodkl ?kMowu vk.k.;klkBh gksrks- fofo/k rKkaph ers tk.kwu ?ks.;klkBh o vkSn;ksfxd txrkr yksdkaP;k izfrfdz;k tk.kwu ?ks.;klkBh mi;ksx gksrks-
7½ Kkukf/k”Bhr lektkrhy yksdkaP;k fopkj ‘kDrhyk pkyuk feGrs lektkr ?kM.kk&;k ?kMkeksMh fo”k;hP;k ckrE;k okpukus yksdkaP;k Kkukr Hkj iMrs- yksdkauk fofo/k fo”k;kaoj Ekrs ekaMwu R;koj izfrfdz;k uksanfork ;srkr- fofo/k [ksG]QW’ku txrkrhy ekfgrh
feGfo.;klkBh baVjusV Qksje pk mi;ksx gksrks-
8½ U;wt xzqi lektkr lokZaP;k laidkZr jkg.;klkBh egRokpk] vkiY;k o brj ns’kkrhy Ykksdka’kh laidZ dj.;klkBh]laokn lk/k.;klkBh mi;qDr-
9½ eksckbZy Eg.kts NksVk lax.kd vlY;kdkj.kkus vki.k R;kn~okjs txkrhy dks.kR;kgh O;Drh’kh dsOgkgh cksyw ‘kdrks vkf.k R;kyk ikgw ‘kdrks-¼3.G½
lekjksi&
21 O;k ‘krdkr Kkukf/k”Bhr lektkyk fVd.;klkBh ra=Kku vko’kd vkgs- osxoku okVpky djrkuk ra=Kkukph ekfgrh Update dsY;k f’kok; osG vkf.k ra=Kkukph ;kaP:kr lkaxM ?kkyrk ;s.kkj ukgh- vkf.k lektkpk fodkl gks.;klkBh osGsoj ekfgrh feG.ks vko’;d vkgs o gh ekfgrh ra=Kkukrwup ?;koh ykxsy- Eg.kwu Kkukf/k”Bhr lektkP;k fodklklkBh ekfgrh ra=Kku vko’;d vkgs-
lanHkZ lwph &
izk- uxjkGs ‘kjn lax.kd f’k{k.k o ekfgrh ra=foKku
MkW- Hkkslys-jke MkW- Mks.ks mToyk - f’k{k.kkrhy cnyrs fopkj izokg
MkW- pOgk.k- fd’kksj Ekfgrh laizs”k.k ra=Kku & bulkbZV ifCyds’ku