MAY-JUNE 2017, VOL- 4/32 www.srjis.com Page 920
vkfnoklh fo/kkF;kZuk cksyhHkk”kseqGs f’k{k.kkr ;s.kk&;k leL;kapk
vH;kl
lkS- vfurk dqekj /kk;xqMs
vflLVaV izksQslj v/;kid egkfo|ky;] oMxko ekoG
izR;sd Hkk”ksyk Lor%ph v’kh vksG[k vkf.k laLd`rh vlrs- Hkk”kk gs fopkj O;Dr dj.;kps ,d izHkkoh ek/;e vkgs-;k ek/;ekeqGs nksu O;fDruk fdaok vU; O;fDrauk bPNsuqlkj O;Dr gks.kkjs lk/ku vkgs- dkgh rRoKkukP;k ers laLdkjkrqu f’kdwu laiknu djko;kph xks”V Eg.kts Hkk”kk-izR;sdkps laLdkj gs osxosxGs vlrkr- vls EgVys tkrs fd nj 12 eSykojrh Hkk”kk cnyrs- ,dkp izns’kkr jgkr vlyks rjh gh izR;sdkph Hkk”kk FkksMh rjh osxGh vlrs- cksy.;kpk osx] mPpkj] ydc g;k cnyr vlrkr-R;keqGsp egkjk”Vªkr ejkBh tjh cksyr vlys rjh izR;sd Hkkxkph cksyh Hkk”kk osxosxGh vkgs- o&gkMh yksd o&gkMh Hkk”ksr rj vkfnoklh yksd R;kaP;k cksyh Hkk”ksr cksyrkr- izR;sdkph cksyh Hkk”kk osxGh vlY;kus izR;sd eqy vkiY;k vktwcktwyk tls laLdkj gksrhy t’kh Hkk”kk cksyyh tkbZy R;kp Hkk”ksr cksyk;yk lqjokr djrkr frp R;kaph cksyh Hkk”kk vlrs- vkiY;k cksyh Hkk”ksr ckydkyk tkLr pkaxY;k izdkjs vkdyu gksrs-egkRek xka/khthuh ekr`Hkk”ksps egRo o ekr`Hkk”ksrwu f’k{k.k g;kps egRo Li”V dsys vkgs- izR;sd ckydkyk lqjokrhps f’k{k.k gs ekr`Hkk”ksrwu fnys rj R;kP;k eqyHkwr ladYiuk o R;kps vkdyu gks.;kl enr gksrs- gsp rRo y{kkr ?ksowu vkfnoklh ckydkauk f’k{k.k ?ksr vlrkuk Hkk”kseqGs useD;k dks.kR;k vMp.kh ;srkr gs letkowu ?ks.ks egRokps vkgs- ikB;iqLrdke/;s th Hkk”kk okijyh tkrs rh izek.k Hkk”kk vkgs- gh izek.khr Hkk”kk letkowu ?ks.;klkBh R;kauk dk; vMp.kh ;srkr R;k letkowu ?ks.;klkBh izLrqr fo”k;kph fuoM dj.;kr vkyh vkgs-
izLrkouk %
vkfnoklh yksd gs Mksaxj n&;k] nqxZe Hkkxkr] jgkr vlrkr- g;k Hkkxke/;s vkfnoklhauk Lor%ph v’kh osxoGh laLd`rh vkgs- Lor%ph gh laLd`rh vkfnoklh lekt tir vlrks- vkt Lokra¥;kuarj ,o<;k o”kkZuarjgh vkfnoklh eqyHkwr
Scholarly Research Journal's is licensed Based on a work at www.srjis.com
MAY-JUNE 2017, VOL- 4/32 www.srjis.com Page 921
xks”Vhaiklwu oafpr vkgsr- R;kp lokZr eksB ts dkj.k vkgs rs gs fd vkfnoklha yksd f’k{k.kkiklwu oafpr vkgsr- R;kaP;k i;Zr f’k{k.k iksgkspysys ukgh- f’k{k.k gDd dk;nk 2009 lkyh ykxw >kyk- R;kph vaeyctko.kh d’kk izdkjs gksr vkgs gs ;s.kkjk dkG lkax.kkj vkgs- ijarq vkt rjh vkfnoklhaph ifjfLFkrh cnyysyh ukgh- R;kps useds dkj.k tk.kwu ?ks.;klkBh g;k fo”k;kph fuoM dsyh- la’kks/kukph xjt o egRo % laiw.kZ ns’kkpk fodkl dj.;klkBh ns’kkrhy izR;sd O;fDrpk fodkl gks.ks xjtsps vkgs- R;klkBh f’k{k.kkf’kok; nqljs ek/;e ukgh- izR;sdkyk f’k{k.kkpk leku gDd vkgs- 6 rs 14 o;ksxVkrhy loZ fo|kF;kZuk f’k{k.kkpk leku gDd vkgs- ;klkBh f’k{k.k gDd dk;|kph 2009 iklwu vaeyctko.kh lq: >kyh- R;kvk/kh loZ f’k{kk vfHk;kukP;k ek/;ekrwu f’k{k.kkpk izlkj dj.;kps dke pkyw gksrs- i.k lokZuk ,dleku ys[kwu gs f’k{k.k izlkjkps dke ns’kikrGhojrh pkyw vkgs- ns’kHkjkrhy loZ ckydkauk ,dkp ekikus rksyus rls pqdhps vkgs- dkj.k izR;sd lektkP;k pkyhfjrh ] :<h] ijaijk] rsFkhy HkkSxksfyd ifjfLFkrh osxosxGh vkgs- ;k ifjfLFkrhpk R;kaP;k cksyhHkk”ksoj ifj.kke gksr vlrks- f’k{k.kkpk fopkj djr vlrkuk Hkk”kspk fopkj dj.ks xjtsps vkgs- izR;sd lektkpk fodkl gks.;klkBh Hkk”kk gs ,d ek/;e vkgs- Lor%P;k Hkk”ksr vkdyu lokZr pkaxys gksrs- izkFkfed f’k{k.k gk f’k{k.kkpk ik;k vkgs- rj izkFkfed f’k{k.k gs tj ekr`Hkk”ksrwu fnys rj R;kaps vkdyu [kwi O;ofLFkr gksbZy- R;klkBh izR;sdkyk ekr`Hkk”ksrwu f’k{k.k fnys rj vkfnoklh lekt f’k{k.k ?ksbZy- R;kaP;k fodklklkBh f’k{k.k [kwi egRokps vkgs-
‘kh”kZd % vkfnoklh fo/kkF;kZuk cksyhHkk”kseqGs f’k{k.kkr ;s.kk&;k leL;kapk vH;kl
MAY-JUNE 2017, VOL- 4/32 www.srjis.com Page 922
dk;kZRed O;k[;k %
1½ vkfnoklh % Mksaxj n&;kr o nqxZe Hkkxkr jgk.kkjs o leku cksyhHkk”kk vl.kkjs o ,dkp Hkw&izns’kkr jgk.kkjs yksd-
2½ Hkk”kk % fopkjkaph nsok.k&?ksokk.k dj.;kps ek/;e th R;kaph nSuafnu thoukph cksyh Hkk”kk vkgs-
3½vMp.kh % f’k{k.k ?ksr vlrkuk ;s.kk&;k leL;k- la’kks/kukph mf}”V;s %
1- vkfnoklhauk f’k{k.k ?ksrkuk Hkk”kseqGs ;s.kk&;k leL;kapk ‘kks/k ?ks.ks- 2- vkfnoklhauk Hkk”kseqGs f’k{k.kkr ;s.kk&;k leL;sps oxhZdj.k dj.ks- 3- vkfnoklhauk Hkk”kseqGs f’k{k.kkr ;s.kk&;k leL;soj mik; ‘kks/k.ks-
la’kks/kukph O;kIrh % izLrqr la’kks/ku gs ekoG rkyqD;krhy b-9oh e/;s f’kd.kk&;k Bkdj lektkrhy fo|kF;kZlkBh vkgs- izLrqr la’kks/ku gs QDr Bkdj fo/kkF;kZP;k cksyh o izek.khr Hkk”ks’kh lacaf/kr vkgs-
la’kks/kukph e;kZnk o ifje;kZnk &
1- izLrqr la’kks/ku gs Bkdj tekrhrhy b-9oh e/;s f’kd.kk&;k fo/kkF;kZiqjrs e;kZfnr vkgs-
2-izLrqr la’kks/ku gs yksukoGk ‘kgjkrhy xq:dqy gk;Ldwy e/;s f’kd.kk&;k 20 Bkdj fo/kkF;kZiqjrs e;kZfnr vkgs-
3-izLrqr la’kks/ku gs Bkdj tekrhrhy fo/kkF;kZP;k Hkk”khd leL;siqjrs e;kZfnr vkgs-
Tkula[;k & ekoG rkyqD;krhy b- 9ohps fo/kkFkhZ gh lnj la’kks/kukph tula[;k vkgs- rlsp ekoG rkyqD;krhy Bkdj tekrhps fo/kkFkhZ gh lnj la’kks/kukph tula[;k vkgs-
MAY-JUNE 2017, VOL- 4/32 www.srjis.com Page 923
la’kks/ku i/nrh & izLrqr la’kks/ku gs l|fLFkrhrhu leL;s’kh fuxMhr vlY;kus o.kZukRed la’kks/ku i/nrhrhy losZ{k.k i/nrhpk mi;ksx dsyk vkgs-
ekfgrh ladyukph lk/kus % izLrqr ;a’kks/kuklkBh la’kks/kd fufeZr feJ iz’ukoyhapk okij dj.;kr vkyk vkgs-
ekfgrh fo’ys”k.kkph lk/kus % izLrqr la’kks/kuke/;s izfrlkndkadMwu vkysY;k izfrlknkps ok ladfyr ekfgrhps fo’ys”k.k dj.;klkBh xq.kkRed i/nrhpk okij dj.;kr vkysyk vkgs-
la’kks/ku dk;Zi/nrh % lokZr izFke Bkdj oLrhojhy fo/kkFkhZ dks.kR;k ‘kkGsr tkrkr gs ‘kks/kwu R;k ‘kkGsrhy eq[;k/;kidka’kh ppkZ dsyh- R;kuarj Hkk”ksP;k f’k{kdak’kh lfoLrj ppkZ dsyh-R;kauarj iz’kkoyh r;kj dsY;k- R;k iz’ukoY;k Bkdj tekrhrhy ,dk f’k{kdkdMwu riklwu ?ksrY;k- eq[;k/;kidkapk ijokuxh ?ksowu iz’ukoY;k fo/kkF;kZdMwu Hk:u ?ksrY;k- vkysY;k izfrlknkuqlkj ekfgrhps fo’ys”k.k dsys-
vFkZfuoZpu % fo/kkF;kZdMwu Hk:u ?ksrysY;k iz’ukoY;k ,d= d:u vkysY;k izR;sd izfrlknkps vFkZfuoZpu dsys-
fu”d”kZ % fo/kkF;kZuh fnysY;k izfrlknko:u [kkyhy fu”d”kZ dk<ys-
1- ?kjke/;s th Hkk”kk cksyyh tkrs R;k Hkk”kspk fo/kkF;kZP;k cksy.;kojrh izHkko vlrks- R;keqGs R;kauk brj Hkk”kk osxG;k okVrkr-
2- ‘kkGse/;s okijkr ;s.kkjh izekf.kr Hkk”kk o R;kps vkdyu g;k fo/kkF;kZuk let.;kl vo?kM tkrs-
3- Bkdjh Hkk”kk vkf.k izek.khr ejkBh ;kaP;ke/;s Qjd vlY;kus ;k fo/kkF;kZP;k eukr xksa/kG fuekZ.k gksrks-
4- eqyHkwr ladYiukaps vkdyu u >kY;kus gs fo/kkFkhZ vH;klkr ekxs jgkrkr- R;kaP;k euke/;s U;wuxaMkph Hkkouk fuekZ.k >kysyh vkgs-
MAY-JUNE 2017, VOL- 4/32 www.srjis.com Page 924
6- izR;sd osGh f’k{kd loZ fo/kkF;kZps iz’u lksMow ‘kdr ukgh v’kk osGh fo/kkF;kZe/;s ,dVsi.kkph Hkkouk fuekZ.k gksrs-
7- ?kjkrhy o ifjljkrhy Hkk”kk vkf.k ‘kkGsrhy Hkk”kk iw.kZi.ks osxGh vlY;kus lek;kstu lk/krkuk vMp.kh ;srkr-
f’kQkj’kh %
1- izkFkfed f’k{k.k gk f’k{k.kkpk ik;k vkgs- rsOgk izkFkfed f’k{k.k fo/kkF;kZyk ekr`Hkk”ksrwu fnys tkos-
2- vkfnoklhaP;k cksyhHkk”kse/;s Hkk”ksph iqLrds vlkohr-
3- izR;sd ‘kkGse/;s ,d rjh f’k{kd R;kaph cksyhHkk”kk ;s.kkjk vlkok- lanHkZlwph
okYgsdj KkusÜoj ¼uksOgsacj 2012½]vkfnoklh ejkBh lkfgR; ,d vH;kl] vkSjaxkckn%Lo:i izdk’ku-
ok?kekjs veksy]¼2015½]ekoGh cksyh o egknso dksGh lekt ] iq.ks izQqYyrk izdk’ku xkjs xksfoan ¼2005½] vkfnoklh lkfgR; laesyu v/;{kh; Hkk”k.ks ] iz.ks lqxkok izdk’ku-