PARATHËNJA
0.1
LËNDA DHE QËLLIMET E EVROKODIT
(1) Evrokodet për konstruksione ( Structural Eurocodes ) përfshijnë grupet e standardeve për llogaritjen e konstruksioneve dhe llogaritjen gjeoteknike ( fundimet ) të ndërtesave dhe objekteve tjera ndërtimore.
(2) Evrokodet për konstruksione janë të destinuara të shfrytëzohen si dokument referent, për qëllimet vijuese:
(a) për dëshminë e pajtueshmërisë së ndërtesave dhe objekteve tjera ndërtimore me kërkesat themelore të udhëzimeve për punët ndërtimore dhe prodhimet e bashkësisë Evropiane (Construction Products Direktive –CPD).
(b) si rreth për bashkimin e kushteve teknike të pajtueshme (specifikimet teknike) për punët ndërtimore dhe prodhimet e bashkësisë Evropiane.
(3) Evrokodet për konstruksione përfshijnë ekzekutimin dhe kontrollën e punëve ndërtimore vetëm në masën e domosdoshme që të tregohet në kualitetin e kërkuar të materialeve ndërtimore dhe prodhimeve, dhe standardin e kualitetit të punimeve (workman ship), të cilat janë të duhura që të arrihet pajtueshmëria me parashikimet e rregullave për llogaritje.
(4) Deri sa tërësia e kushteve teknike të domosdoshme për punët ndërtimore dhe prodhime, dhe për metodat e shqyrtimeve të vetive të tyre nuk është në disponim, secili prej Evrokodeve për konstruksione përfshijnë disa prej këtyre aspekteve në anekse informative.
0.2. HISTORIA E PROGRAMIT TË EVROKODIT
(1) Komisioni i bashkësisë Evropiane (Commission of the European Communities-CEC) ka iniciuar punën për realizimin e rregullave teknike të unifikuara për llogaritjen e ndërtesave dhe objekteve tjera ndërtimore e cila në fillim do të shërbente si alternativë
për rregullat e ndryshme teknike të cilat janë në fuqi në disa shtete anëtare (Member
states) dhe e cila në fund do ti ndërronte. Ato rregulla teknike më vonë janë bërë të
njohura si "Evrokodet për konstruksione” (“Structural Eurocodes”).
(2) Në vitin 1990, pas konsultimit të shteteve anëtare të BE, detyrë e përpunimit të mëtejmë, dhënia dhe përdorimi i Evrokodit për konstruksione CEC është bartë në komunitetin Evropian për standarde (Comite Europeen de Noramisation-CEN), ku sekretariati i BE për tregti të lirë (European Free Trade Association-EFTA) pranoi që të ndihmoi punën e CEN-it.
(3) Komiteti teknik i CEN-it (Technical Committee-CEN/TC)-CEN-TC 250 është përgjegjës për të gjitha Evrokodet për konstruksion.
0.3 PROGRAMI I EVROKODIT
(1) Aktualisht është duke u punuar në Evrokodet vijuese për konstruksione prej të cilave secili në mënyrë gjeneralizuar do të ketë numër më të madh të pjesëve:
EN 1991 Evrokodi 1 - Bazat e llogaritjes dhe ndikimet në konstruksione
- Basis of design and actions structures
EN 1992 Evrocodi 2 - Llogaritja e konstruksioneve prej betonit - Design of concrete structures
EN 1993 Evrokodi 3 - Llogaritja e konstruksioneve prej çelikut - Design of steel structures
EN 1994 Evrokodi 4 - Llogaritja e konstruksioneve mikste prej çelikut dhe
betonit
- Design of composite stell and concrete structures EN 1995 Evrokodi 5 - Llogaritja e konstruksioneve prej drurit
- Design of timber structures
EN 1996 Evrokodi 6 - Llogaritja e konstruksioneve të muratuara - Design of masonry structures
EN 1997 Evrokodi 7 - Llogaritjet gjeoteknike - Geotechnical design
EN 1998 Evrokodi 8 - Rregullat për llogaritjen e rezistencës së konstruksioneve në ndikimin e tërmeteve
- Design provisions for earthquake resistance of structures
EN 1999 Evrokodi 9 - Llogaritja e konstruksioneve prej aluminit - Design of aluminium structures.
(2) CEN/TC 250 ka formuar nën komitete të veqanta (subcommittees-SC) për disa Evrokode
(3) Kjo pjesë e Evrokodit 2 për konstruksione: Llogaritja e konstruksioneve prej betonit, të cilin CEC e përpunoi dhe e lejoi për dalje (shpallje), CEN ka dhënë para standarde Evropiane (Europian Prestandard-ENV), me fillim prej tri vite afat.
(4) Ky para standard është dedikuar për përdorim në eksperimente praktike, në llogarinë e ndërtesave dhe objekteve tjera ndërtimore, në hapësirën të cilën e përfshinë Evrokodi 2 siç është treguar në 1.1.2, si dhe për komentime në rregullat e saja.
(5) Pas, rreth dy viteve anëtarët e CEN do të jenë të thirrur që të sjellin komentimet zyrtare në rregullat e saja të cilat do të merren parasysh me rastin e përcaktimit të aktiviteteve të mëtejme.
(6) Në ndërkohë, informatat kthyese dhe komentimet të këtij para standardi duhet dërguar sekretariatit të Nën komitetit CEN/TC 250/SC 2, në adresën vijuese:
DIN
Burggrafenstrasse 6 D-1000 Berlin 30 GERMANY
Ose në adresën e organizatës nacionale adekuate për standarde.
0.4 DOKUMENTET NACIONALE PËR PËRDORIMIN E EVROKODIT 2
(1) Duke marrë parasysh përgjegjësinë e pushteteve në shtetet anëtare për siguri, shëndetësi dhe pyetjeve të tjera të përfshira në kërkesat themelore CPD, elementet e qarta të rëndësishme për siguri të ndërtesave dhe objekteve tjera ndërtimore në këtë ENV janë shkruar orientimet, vlerat indikative, të cilat në tekst veçanërisht janë të shënuara në mënyrë vijuese: (vlera të rrethuara) (boxed vales). Prej organeve përkatëse në secilin shtet anëtare pritet që të nënshkruajnë vlerat definitive për këto elemente të rëndësishme për siguri.
(2) Shumë prej standardeve përcjellëse të pajtuar (harmonised supporting stadards), në të cilat mbështeten Evrokodet për konstruksion, duke përfshirë Evrokodet për ndikime të cilat duhet të merren parasysh edhe për masat për mbrojtjen prej zjarrit, nuk do të jenë në kohën e dhënë të këtij para standardi. Për këtë është paraparë që secili shtet anëtar,
ose organizata e sajë për standarde, të punoi dhe shpall dokumentin nacional përkatës për përdorimin e këtij para standardi (National Application Document-NAD), në të cilin do të ndërtohen vlerat definitive për elemente të rëndësishme për siguri të ndërtesave dhe objekteve tjera ndërtimore, udhëzimet në standardet kompatibile përcjellëse nacionale, dhe precizon udhëzimet nacionale për përdorimin e këtij para standardi.
(3) Është paraparë që ky Para standard të shfrytëzohet me dokumentin përkatës nacional për përdorim-NAD i cili vlen në vendin ku ndodhen ndërtesat dhe objektet tjera ndërtimore.
0.5 SPECIFIKAT E KËTIJ PARA STANDARDI
(1) Hapësira e përdorimit të Evrokodit 2 është e definuar në 1.1.1 ndërsa hapësira e përdorimit të kësaj pjese 1 të Evrokodit 2 në 1.1.2. Pjesët tjera të planifikuara të Evrokodit 2 janë dhënë në 1.1.3; ato do të përfshijnë teknologjinë shtesë ose përdorimin dhe do të paraqesin plotësimet dhe kompletimet e kësaj pjese 1.
(2) Gjatë përdorimit të këtij para standardi në praktikë duhet të ketë kujdes të posaçëm në parashikimet fillese dhe kushtet e dhëna në kapitullin 1.3.
(3) Shtatë kapitujt e këtij para standardi janë të plotësuara me katër shtesa të cilat kanë status normativ të njëjtë sikurse edhe në kapitujt në të cilët konsiderohet. Këto shtesa janë si rezultat i hedhjes së disa prej principeve detale/rregullat për përdorim, të nevojshme për rastet e veçanta, nga pjesa kryesore e tekstit në shtojca, me qëllim të paraqitjes dhe qartësisë së tekstit.
(4) Si është treguar në 0.4 (2) të kësaj para hyrje, shfrytëzuesit duhet të mbështeten në dokumente nacionale për përdorim, në të cilat do të jepen sqarime detale për standarde kompatibile përcjellëse të cilat duhet përdor. Sa i përket kësaj pjese të Evrokodit 2, kujdes të posaçëm duhet të ketë në para standardin e përvetësuar ENV 206 (Betoni-vetit, prodhimi, ndërtimi dhe kriteret për vlerësimin e plotësimit të rregullave që kërkohen) (Concrete-performance, production, placing and compliance criteria) si dhe në kërkesat në shikim të (qëndrueshmërisë) jetës së betonit të dhëna në kapitullin 4.1 të këtij para standardi.
(5) Rregullat e këtij para standardi në shumicën e rasteve bazohen në Modelin e rregullave CEB-FIP 78 për konstruksione prej betonit (CEB-FIP Model CODE 1978-MC 78) si dhe në të tjerat, me dokumentet e CEB (komiteti Euro ndërkombëtar për beton-Comite
Euro International du Beton) dhe FIP ( Federata ndërkombëtare për paranderje- Federation Internationale de la Precontrainte).
(6) Gjatë punës së këtij para standardi janë përgatitur dokumentet fillestare në të cilat jepen sqarime dhe dëshmohet arsyetimi e disa rregullave të përvetësuara.
1
HYRJE
1.1 HAPËSIRA E PËRDORIMIT
1.1.1 HAPËSIRA E PËRDORIMIT TË EVROKODIT 2
P(1) Evrokodi 2 përdoret në llogaritjen e ndërtesave dhe objekteve tjera ndërtimore prej betonit të pa armuar, betonit të armuar dhe betonit të paranderur. Është i ndarë në disa pjesë të posaçme të cilat janë paraqitur në 1.1.2 dhe 1.1.3.
P(2) Ky Evrokod përfshinë vetëm kërkesat në raport të aftësisë, përdorimit dhe jetës së konstruksionit. Kërkesat tjera, për shembull ato të cilat janë për izolimet termike dhe akustike, nuk janë të shqyrtuara.
P(3) Ekzekutimin (execution) është përfshirë deri në nivelin e duhur që të tregohet në kualitetin e materialit ndërtimor edhe prodhimit të cilat mund të përdoren, dhe në standardet e kualitetit në punishte, të cilat janë të nevojshme që të sigurohet pajtueshmëria me parashikimet e rregullave për llogari. Ekzekutimi dhe kualiteti i ndërtimit janë të përfshirë në pikat 6 dhe 7 ku këto rregulla duhet konsideruar si kërkesa minimale të cilat mund të përpunohen më vonë për tipe të veçanta të ndërtesave ose objekteve tjera ndërtimore (types of buildings or civil engineering
works) si dhe për metodat e caktuara ndërtimore (methods of construction).
P(4) Evrokodi 2 nuk përfshinë kërkesat e veçanta për llogarinë sizmike. Rregullat të cilat i takojnë këtyre kërkesave janë dhënë në Evrokodin 8- " Llogaritja e konstruksioneve në zonat sizmike" (“Design of Structures in Seismic Regions”) i cili është në pajtim dhe plotëson Evrokodin 2.
P(5) Vlerat numerike të ndikimeve në ndërtesa dhe objekte tjera ndërtimore, të cilat duhet të merren parasysh në llogari, nuk janë dhënë në Evrokod 2. Këto gjenden në Evrokodin 1 "Bazat e llogaritjes dhe ndikimet në konstruksione” (“Bases of Design
1.1.2 HAPËSIRA E PËRDORIMIT TË PJESËS 1 TË EVROKODIT 2
P(1) Pjesa 1 e Evrokodit 2 jep bazën gjenerale për llogaritjen e ndërtesave dhe objekteve tjera ndërtimore prej betonit të armuar dhe betonit të paranderur, të bërë prej agregatit me peshë normale (shiko 1.1.3 për pjesët tjera të Evrokodit2 të cilat përfshijnë metodat shtesë të ndërtimit, materialit dhe llojit të konstruksionit).
P(2) Përveç kësaj, pjesa 1 jep rregullat detale të cilat mund të përdoren kryesisht në ndërtesa të zakonshme. Mundësia e përdorimit të këtyre rregullave mund të jetë e kufizuar, për arsye praktike ose për thjeshtim: përdorimi i tyre dhe kufizimet eventuale në përdorim janë të shpjeguar në tekst, aty ku është e nevojshme.
P(3) Pjesa 1 e Evrokodit 2 përfshinë hapësirat në vazhdimësi: kaptina 1 - Hyrja (Introduction)
kaptina 2 - Bazat e llogaritjes (Basic of Design) kaptina 3 - Vetit e materialeve (Material Properties)
kaptina 4 - Llogaritje e prerjes dhe elementeve (Section and Member Design) kaptina 5 - Formimi dhe konstruktimi i detalit (Detaling Provisions)
kaptina 6.- Ekzekutimi dhe kualiteti i punës (Konstruksion end Workmanship) kaptina 7 - Kontrolli i kualitetit (Quality Control).
shtesa 1 - Rregullat shtesë për përcaktimin e ndikimit nga deformimet e betonit të cilat varen prej kohës (Additional Provisions for the Determination of
the Effects of Time-dependent Deformation of Concrete)
shtesa 2 - Analiza jo lineare (Non-linear Analysis)
shtesa 3 - Të dhënat shtesë për gjendjen kufitare të mbajtjes prej deformimeve të konstruksionit (Supplementary Information on the Ultimate Limit States
Inducted by Structural Deformations)
shtesa 4 - Vërtetimi i uljeve me llogari (Checking Deflection by Calculation) P(4) Kapitujt 1 dhe 2 janë të përbashkëta për të gjitha Evrokodet, me përjashtim të disa
rregullave shtesë të cilat kërkohen për beton. P(5) Kjo pjesë 1 e Evrokodit 2 nuk përfshinë:
- rezistencën në veprimin e zjarrit
- aspektet e veçanta te llojet speciale të ndërtesave (siç janë ndërtesat e larta) (tall
- aspektet e veçanta të llojeve të objekteve ndërtimore (siç janë viaduktet, urat, pendat, enët nën shtypje, platformat në dete ose objektet për deponimin e lëndëve rrjedhëse),
- elementet e betonit pa fraksione të imtë (no-fines concrete) dhe elementet prej ajrant-betonit, si dhe prej betoneve të punuar prej agregatit të rëndë, ose nga betoni me prerje dhe nga konstruksioni i çelikut (të shikohet Evrokodi 4 për konstruksione mikste nga çeliku dhe betoni).
1.1.3 PJESËT VIJUESE TË EVROKODIT 2
P(1) Kjo pjesë 1 e Evrokodit 2 do të plotësohet me pjesët e planifikuara të cilat do të kompletojnë ose të përgjigjen për aspekte veçanërisht të llojeve të ndërtesave ose objekteve tjera ndërtimore, për metoda speciale të ndërtimit dhe për disa pyetje tjera të llogaritjes të cilat janë të rëndësishme nga ana praktike.
P(2) Pjesët vijuese të Evrokodit 2 përgaditja e të cilave është në vazhdime e sipër ose planifikohet, duke përfshi pjesët vijuese (të dhëna në dy kategori të ndryshme)
Pjesa 1A - Konstruksionet prej betonit të pa armuar ose dobët të armuar.
Plain or ligltly reinforced concrete structures
Pjesa 1B - Konstruksionet e parafabrikuara prej betonit
Precast concrete structures
Pjesa 1C - Përdorimi i betonit prej agregatit të lehtë
The use of lightweight aggregate concrete
Pjesa 1D - Përdorimi i litarëve për betonin e paranderur pa atëhezion të betonit dhe çelikut dhe litarëve për paranderje
The use of unbonded and external prestressing tendons
Pjesa 1E - Llogaritja e konstruksioneve prej betonit në lodhje
Design for fatigue of concrete structures
Pjesa 1O - Rezistenca e konstruksioneve prej betonit ndaj zjarrit
Fire resistence of concrete structures
Pjesa 2 - Urat prej betonit të armuar dhe paranderur.
Reinforced and Prestressed Concrete Bridges
Pjesa 3 - Themelet dhe hunjët prej betonit
Pjesa 4 - Konstruksionet për deponim të lëngjeve (rezervoaret)
Liquid-retaining Structures
Pjesa 5 - Konstruksionet e përkohshme, konstruksionet të cilat kanë jetë të projektuar të shkurtë.
Temporay Structures. Structures having a Short Design Life
Pjesa 6 - Konstruksionet (ndërtimore) masive
Massive Civil Engineering Structures.
1.2 DALLIMI NË MES TË PRINCIPEVE DHE RREGULLAVE PËR PËRDORIM
P(1) Në varësi prej karakterit të disa rregullave, në këtë Evrokod bëhet diferenca në mes të principeve (parimeve) dhe rregullave për përdorim.
P(2) Principet përfshijnë:
- qëndrimet e përgjithshme dhe definicionet për të cilat nuk ekziston alternativë, si dhe - kërkesat dhe metodat analitike për të cilat nuk lejohet alternativë tjetër, nëse nuk është ndryshe e potencuar
P(3) Në këtë Evrokod principet (në këtë tekst) janë të shënuara me shkronjën e madhe P. P(4) Rregullat për përdorim janë në përgjithësi të pranuara, të cilat dalin nga principet dhe
plotësojnë kërkesat e tyre.
P(5) Është e lejuar përdorimi alternativ i rregullave për llogaritje të cilat ndryshojnë prej rregullave për përdorim të dhënë në këtë Evrokod, me kusht që të tregohet se këto alternativa janë në pajtueshmëri me principet relevante dhe se sigurojnë vetit e aftësisë mbajtëse, përdorimit dhe jetës (qëndrueshmërisë) së konstruksionit, së paku vetive ekuivalente të cilat sigurojnë përdorimin e Evrokodit
P(6) Në këtë Evrokod, rregullat për përdorim (në këtë tekst) janë të shtypura si të tërhequra në të djathtë nga vertikalja.
1.3. PARISHIKIMET-PËRVETSIMET
P(1) Konsiderohet se janë plotësuar parashikimet-përvetësimet vijuese:
- konstruksionet llogariten prej njerëzve me kualifikime përkatëse dhe përvojë
- mbikëqyrja adekuate dhe kontrolli i kualitetit sigurohen në fabrika, në reparte (punëtori) dhe në punishte,
- ndërtimin e bënë personeli (ekzekutuesi) me shkathtësi dhe përvojë,
- materialet ndërtimore dhe prodhimet tjera shfrytëzohen në pajtueshmëri me rregullat e këtij Evrokodi ose në pajtueshmëri me kushtet teknike relevante për material dhe prodhime tjera,
- konstruksioni do të jetë në mënyrë adekuate i mirëmbajtur,
- konstruksioni do të shfrytëzohet në pajtim me llogaritjen dhe udhëzimet nga projekti. P(3) Mënyrat e llogaritjes mund të konsiderohen si të vlefshme vetëm nëse janë në pajtim
me kërkesat për ekzekutim dhe kualitet, të dhëna në pjesët 6 dhe 7.
P(3) Vlerat numerike të cilat në këtë tekst janë veçanërisht të dhëna si: (vlerat e rrethuara) (boxet values), janë dhënë si indikative. Shtetet anëtare mund të precizojnë vlera tjera.
1.4 DEFINICIONET
1.4.1 KUPTIMET E PËRBASHKËTA PËR TË GJITHA EVROKODET
P(1) Nëse në vazhdim të tekstit nuk është ndryshe e theksuar, përdoret terminologjia e thënë në standardet ndërkombëtare (International Standard) ISO 8930.
P(2) Kuptimet (fjalët) të cilat vijojnë, shfrytëzohen si të përbashkëta për të gjitha Evrokodet, me kuptime vijuese:
- objektet ndërtimore (construction works)- gjithçka që është e ndërtuar ose do të ndërtohet si rezultat i operimit ndërtimor. Ky kuptim përfshinë ndërtesat dhe objektet tjera ndërtimore. Konsiderohet në objekte ndërtimore në tërësi dhe nënkupton si elementet konstruktive ashtu edhe jo konstruktive;
ndërtimi (ekzekutimi) (execution)- aktivitet i cili përmban goditjen (ndërtimin) e
ndërtesës ose objektet tjera ndërtimore. Kuptimi përfshinë punët në punishte e mund të kuptohet edhe punimi i elementeve jashtë punishtes, dhe montimi i nevojshëm në punishte;
Vërejtje: në gjuhën angleze fjala “construction” (me kuptim: edhe ndërtim edhe konstruktimi), mund të shfrytëzohet se ka të bëjë me "ndërtimin" në kombinime të ndryshme të fjalëve, kur nuk ekziston rreziku nga dy kuptimet (p sh: “during construction” me kuptim “gjatë kohës së ndërtimit”).
- konstruksioni (structure)- sistem i organizuar i lidhjeve të elementeve konstruktive, të projektuar që të sigurohet shkalla e caktuar e shtangësisë. Ky kuptim është për elemente mbajtëse;
- lloji i ndërtesave ose objekti tjetër ndërtimor (type of bilding or cilil
engineering works)- kuptim i cili sqaron dedikimin e objektit, për shembull: objekt
banimi, objekt industrial, urë automobilistike;
Vërejtëje: termini “lloji i objektit ndërtimorë” (“type of construction works”)nuk shfrytëzohet në gjuhën angleze.
- lloji (tipi, forma) i konstruksionit (form of structure)- ka të bëjë me llojin (dispozitën) e elementeve konstruktive, për shembull: trau, konstruksion i kryqëzuar, harku, urat e varura;
- materiali ndërtimor (construction material)- materiali ndërtimor i cili është përdorur për objektin, për shembull; betoni, çeliku, druri, tulla;
- materiali i konstruksionit (type of construction)- bazohet në materialin ndërtimorë bazë të konstruksionit, për shembull: konstruksionet prej betonit të armuar, konstruksioni prej çelikut, konstruksioni prej drurit, konstruksioni i muratuar;
- mënyra e ndërtimit (method of construction)- mënyra me të cilën ndërtohet, për shembull: betonimi në vend, parafabrikim;
- sistemi konstruktiv (structural system)- elementet mbajtës të ndërtesës ose objekteve tjera ndërtimore, dhe mënyra me të cilën përvetësohet ë këto elemente funksionojnë, në qëllim të modelimit të llogaritjes
Tabela 1.1 Terminet ekuivalente në gjuhët e Bashkësisëë, të përbashkëta për të gjitha Evrokodet
SHQIP ENGLISH FRANCIAS DEUTSCH ITALIANO NEDERLANDS ESPANOL
objekt ndërtimorë
Construction
works Construction Bauwerk Costruzione Bouwerk Construcction ndërtimi Execution Execution (Bau-) Ausfuhrung Esecuzione Uitvoering Ejecucion konstruksio
ni Structure Structure Tragwerk Struttura Draag-concructie Estructura lloji i ndërtesës ose objekt tjetër ndërtimor Type of building or civil engineering works Nature de construction Art des Bauwerks Tipo di
costruzione Type bouwerk
Natyraleza de la construccion lloji i konstruksio nit Form of
strusture Type de structure Art des Tragwerks Tipo di struttura Type draag-constructie Tipo de estructura materiali
ndërtimor
Construction
material Materia de construction
Baustoff; Werkstoff (Stahlbau)
Materiale de
construzione Constructie matriaal Modo de construccion materiali i
konstruksio nit
Type of
construction Mode de construction Bauart Sistema costruttivo Bouwwijze Modo de construccion mënyra e
ndërtimit
Method of
construction Procede d’execution Bauverfahren Procedimento esecutivo Bouwmethode Procedimiento de ejucucion Sistemi
konstruktiv
Structural
system Systeme structural Tragsystem Sistema strutturale Constructief system Sistema estructural
1.4.2 KUPTIMET E VEQANTA TË CILAT SHFRYTËZOHEN NË PJESËN E PARË TË EVROKODIT 2
P(1) Betoni i pa armuar dhe dobët i armuar (Plain or lighty reinforced concrete). Elementet prej betonit të armuar me përqindje të armimit për përkulje më të vogël se vlerat minimale të dhëna në kapitullin 5.4, duhet të trajtohen si elemente prej betonit të pa armuar dhe llogariten në pajtim me rregullat e dhëna në Pjesët 1A të Evrokodit 2. P(2) Litarët për paranderje pa “lidhje” (atëhezion) në mes të çelikut dhe betonit jashtë
prerjes së betonit (Unbondet and external tendons). Për paranderje para ngurtësimit (post-tensioned members), në të cilat gypat për udhëheqje të liatërve (ducts) mbeten gjithnjë të pa injektuar, dhe për litarët të cilat mbeten jashtë prerjes tërthore së betonit (paranderje e jashtme) (external tendons), e të cilat mund të jenë të mbrojtura me beton pas tërheqjes ose kanë membranë të posaçme mbrojtëse, llogaria duhet të bëhet në pajtim me rregullat e dhëna në Pjesën 1D të Evrokodit 2. Kur litarët janë vetëm për një kohë të pa injektuara gjatë fazës së ndërtimit, përdoren rregullat e Pjesës 1.
1.5 NJËSITË S.I.
P(1) Duhet të përdoren njësitë sipas S:I, në pajtim me standardet ndërkombëtare ISO 1000. (2) Për llogaritje preferohen njësitë vijuese:
- forcat dhe ngarkesat kN, kN/m, kN/m2
- masat vëllimore kg/m3
- peshat vëllimore kN/m3
- sforcimet (nderjet) dhe fortësia N/mm2 (=MN/m2 ose MPa) - momentet (përkulja…) kNm
1.6 SHENJAT E PËRBASHKËTA PËR TË GJITHA EVROKODET
1.6.1 SHKRONJAT E MËDHAJA LATINE
A veprimi incidental (accidental action)
A sipërfaqja (area)
C vlera fikse, konstanta (fixed value) E moduli i elasticitetit (modul of elasticity)
E efekti i veprimit (ndikimet, forca e mbrendshme dhe momenti) (effect
of action)
F veprimi (action)
F forca (force)
G veprim i përhershëm (permanent action) G moduli i rrëshqitjes (shear moduls)
I momenti i inercionit (second moment of area) M në përgjithësi momenti (moment in general) M momenti i përkuljes (bending moment) N forca aksiale (axial force)
P forca paranderëse (prestressing force) Q veprim i përkohshëm (variable action) R rezistenca (mbajtëse) (resistance)
S forcat e mbrendshme dhe momenti (internal forces and moments) T momenti i përdredhjes (torsional moment)
W momenti rezistues (section moduls)
X vlera e ndonjë vetie të materialit (value of a property of a material)
1.6.2 SHKRONJAT E VOGLA LATINE
a distanca (distancëe)
a të dhëna gjeometrike (geometrical data)
Δa ndërrimi i shënimeve gjeometrike (zvogëlim ose rritje) gjatë përcaktimit të sigurisë (additive or reducing safety element for
geometrical data)
b gjerësia (width)
d diametri; thellësia; lartësia e prerjes (diameter; depth) e ekscentriciteti (jashtëqendërsia) (eccentricity)
f fortësia e materialit (strength of a material)
h lartësia (height)
i rrezja e inercisë (radius of gyration) k koeficient; faktor (coefficient; factor) l (ose l ose L) gjatësia; hapësira (length; span)
m masa (mass)
r rrezja (radiusi) (radius) t trashësia (thickness)
u,v,w komponentet e zhvendosjes së pikës (components of the displacement of
a point)
x,y,z koordinata (coordinates).
1.6.3 SHKRONJAT E VOGLA GREKE
α këndi; raporti (angle; ratio)
β këndi; raporti (angle; ratio)
γ koeficienti parcial i sigurisë (partial safety factor)
ε dilatimet (strain)
λ llastria (slenderness ratio)
ν koeficienti i Puasonit (Poisson’s ratio)
ρ masa vëllimore (mass density)
σ sforcimet normale (normal stress)
τ sforcimet tangjenciale (shear stress)
ψ koeficient të cilët definojnë vlerat reprezentative të ndikimeve të ndryshueshme (factor defining representative values of variable
actions)
ψo për kombinim të vlerave (for combination values)
ψ1 për vlera të shpeshta (for frequent values)
ψ2 për vlera kuazi-permanente (for quasi-pemanent values)
1.6.4 SHKRONJAT NË INDEKSA
a çelik konstruktiv (structural steel)
c beton (concrete)
c shtypje (compression) cr (ose crit) kritike (critical)
d llogari, llogaritëse (design) dst destabilizuese (destabilising) dir direkte (direct)
eff efektive (effective) ext i jashtëm (external)
f fllansha (brezi, pllaka T, I ose L prerja) (flange) F (ose P) veprim (action)
g (ose G) veprim i përherëshm (permanent) (permanent action) h lartë, lartësi (high; higher)
ind indirekte (idirect)
inf i poshtëm; i ultë (inferior; lower) int i mbrendshëm (internal)
k karakteristike (characteristic) l i ulët, ulët (low; lower) m (ose M) material (material)
m mesatar (mean)
max maksimum (maximum)
min minimum (minimum)
nom nominale (nominal)
p (ose P) forca paranderëse (prestressing force) pl plastike (plastic)
ps çelik për paranderje (prestresing steel) q (ose Q) veprmi i ndryshueshëm (variable action) R aftësia mbajtëse (rezistenca) (resistance) rep reprezentative (representative)
s çeliku për armim (armatura) (reinforcing steel)
S momentet e mbrendshme dhe forcat (internal moments and forces) stb stabilizuar (stabilising)
sup lartë; i larti (superior; upper) t (ose ten) tërheqje (tension)
u kufitare (ultimate)
v shkëputje (shear)
w brinja e prerjes (web) x,y,z koordinatat (coordinates)
y zvarritje (yield).
1.7. SHENJAT E VEQANTA TË CILAT SHFRYTËZOHEN NË PJESËN 1 TË EVROKODIT 2
1.7.1 VËREJTJET E PËRGJITHSHME
Në përgjithësi, shenjat të cilat shfrytëzohen në Pjesën 1 të Evrokodit 2 bazohen në shenjat e përgjithësuara të dhëna në kapitullin 1.6 dhe në shenjat të nxjerrura prej tyre siç janë për shembull:
Gd,sup vlera e lartë llogaritëse për veprime të përhershme
Upper designe value of a permanent action
Ac sipërfaqja e tërë e prerjes tërthore të betonit
Total cross-sectional area of a concrete section
fyd kufiri llogaritës i rrjedhjes së armaturës
Shenjat e shënuara në mënyrë të tillë janë sqaruar në tekst në vendet ku lajmërohen, me qëllim që të lehtësohet kuptimi dhe përdorimi i tyre. Përveç kësaj, shenjat të cilat më së shpeshti lajmërohen janë definuar në tekst si; shenjat të cilat janë lokale, dhe konsiderohen (vlejnë) vetëm për kapitull ose nënkapitull të veqant, janë të dhëna në fillim të tekstit përkatës. Nëse gjatë leximit të tekstit shfrytëzuesi nuk është i sigurt në domethënien e shenjës, mund ta gjejë në shtojcat 1.7.2 deri 1.7.4 në tekstin vijues ose në fillim të kapitullit përkatës.
1.7.2 SHKRONJAT E MËDHAJA LATINE
Ac sipërfaqja e tërë e prerjes tërthore të betonit
Total cross-sectional area of a concrete section
Ap sipërfaqja e litarëve (kabllove) për paranderje
Area of a prestressing tendon or tendons
As sipërfaqja e armaturës në zonën e tërhequr
Area of reinforcement within the tension zone
As2 sipërfaqja e armaturës në zonën e shtypur, në gjendjen kufitare të mbajtjes
Area of reinforcement in the compresion zone at the ultimate limit state
Ecd vlera llogaritëse e modulit sekant të elasticitetit
Design value of the secant modulus of elasticity
Ec(t) moduli tangjentor i elasticitetit të betonit me peshë normale, gjatë sforcimeve σc=0, në kohën t
Tangent moduuls of elasticity of normal weight concrete at a stress of
σc=0 and at time t
Ec,Ec(28) moduli tangjentor i elasticitetit të betonit me peshë normale, gjatë sforcimeve σc=0, në kohën 28 ditë
Tangent modulus of elasticity of normal weight concrete at a stress of
σc=0 and at 28 days
Ecm moduli sekant i elasticitetit të betonit me peshë normale
Secant modulus of elasticity of normal weight concrete
Es moduli i elasticitetit për armaturën ose çelikun për paranderje
Modulus of elasticity of reinforcement or prestressing steel
Ic momenti i inercionit të prerjes së betonit
Second moment of area of a concrete section
J(t,to) funksioni i zvarritjes së betonit gjatë veprimit të sforcimeve njësi konstante prej çastit to deri në çastin t
Creep function at time t
Design value of the applied internal bending moment
NSd vlera llogaritëse e forcës aksiale (aktive) të mbrendshme (shtypje ose tërheqje)
Design value of the applied axial force (tension or compresion)
Pm,t vlera mesatare e forcës paranderëse në çastin t, në distancëë x prej fillimit të kabllos përgjatë elementit
Mean value of the prestressing force at time t, at any point distancëe x along the member
Po forca fillestare (iniciale) paranderëse në fundin aktiv të kabllos, menjëherë pas tërheqjes
Initial force at the active end of the tendon immediately after sterssing
TSd vlera llogaritëse e momentit në përdredhje
Design value of the applied torsional moment
VSd vlera llogaritëse e forcës transverzale në gjendjen kufitare të mbajtjes
Design value of the applied shear at the ultimate limit state.
1.7.3 SHKRONJAT E VOGLA LATINE
1/r lakesa në prerjen e caktuar
Curvature at a particular section
b gjërsia e tërë e prerjes tërthore, ose gjërsia efektive e pllakës te mbajtësi me prerje tërthore T ose L
Overall width of a cross-section, or actual flange width in a T or L beam
d lartësia (efektive) statike e prerjes tërthore
Effective depth of a cross-section
dg dimensioni maksimal nominal i kokrrës së agregatit
Largest nominal maximum aggregate size
fc fortësia e betonit gjatë shtypjes (figura 3.1)
Compressive strenth of concrete (Figure3.1)
fcd vlera llogaritëse e fortësisë së betonit në shtypje në cilindër
Design value of concrete cylinder compressive strength
fck vlera karakteristike e fortësisë së betonit në shtypje në cilindër në moshën 28 ditë
Characteristic compresive cylinder strngth of concrete at 28 days
fcm vlera mesatare e fortësisë së betonit në shtypje në cilindër
Mean value of concrete cylinder compresive strength
fctk vlera karakteristike e fortësisë së betonit në tërheqje aksiale
Characteristic axial tensile strength of concrete
fctm vlera mesatare e fortësisë së betonit gjatë tërheqjes aksiale
Mean value of axial tensile strength of concrete
fp fortësia gjatë tërheqjes së çelikut për paranderje
fpk vlera karakteristike e fortësisë gjatë tërheqjes së çelikut për paranderje
Characteristic tensile strength of prestressing steel
fp0,1 kufiri konvencional i rrjedhjes së çelikut për paranderje (sforcim i cili i përgjigjet dilatimeve të pa kthyeshme prej 0.1 %)
0,1% proof-stress of prestressing steel
fp0,1k vlera karakteristike e kufirit konvencional të rrjedhjes së çelikut për paranderje (vlera karakteristike e sforcimit e cila i përgjigjet dilatimeve të pa kthyeshme prej 0.1 %)
Characteristic 0,1% proof-stress of prestressing steel
ft fortësia gjatë tërheqjes së armaturës (çeliku për armim)
Tensile strength of reinforcement
ftk vlera karakteristike e fortësisë gjatë tërheqjes së armaturës (çeliku për armim)
Characteristic tensile strength of reinforcement
fy kufiri i rrjedhjes së armaturës
Yeild strength of reinforcement
fyd vlera llogaritëse e rrjedhjes së armaturës
Design yield strength of reinforcement
fyk vlera karakteristike e kufirit të rrjedhjes së armaturës
Characteristic yield strength of reinforcement
fywd vlera llogaritëse e kufirit të rrjedhjes së stafave
Design yield strength of stirrups
h lartësia e tërë e prerjes tërthore
Overall depth of a cross-section
l gjatësia; hapësira
Length; span
leff hapësira efektive (e vërtet) e mbajtësit (traut)
Effective span of a beam
s hapi (distancëa) i stafave
Spacing of stirrups
t koha e cila analizohet
Time being considered
to koha në çastin fillestar të ngarkimit të betonit
Time at initial loading of the concrete
u perimetri i prerjes tërthore të betonit sipërfaqja e së cilës është Ac
Perimeter of concrete cross-section, having area Ac
x pozita (lartësia) e aksit neutral në prerje tërthore
Neutral axis depth
z krahu i forcave të mbrendshme
1.7.4 SHKRONJAT GREKE
γA koeficienti (faktori) parcial i sigurisë për veprime incidentale A
Partial safety factors for accidental action A
γc koeficienti (faktori) parcial i sigurisë për vetitë e betonit
Partial safety factors for concrete material properties
γF koeficienti (faktori) parcial i sigurisë për veprime F
Partial safety factors for action F
γG koeficienti (faktori) parcial i sigurisë për veprime të përhershme G
Partial safety factors for permanent action G
γM koeficienti parcial i sigurisë për veti të materialit, duke marrë parasysh mungesën e sigurisë të vet vetive të materialit dhe modelit llogaritës i cili shfrytëzohet
Partial safety factors for a material property, taking accound of uncartainites in the material property itself and in the design model used
γP koeficienti parcial i sigurisë për veprime nga paranderja P
Partial safety factors for actions associated with prestressing P
γQ koeficienti parcial i sigurisë për veprime të përkohshme Q
Partial safety factors for variable action Q
γf koeficienti parcial i sigurisë për veprime, duke mos marrë parasysh pasigurinë e modelit llogaritës
Partial safety factors for action without taking accound of model uncertainties
γg koeficienti parcial i sigurisë për veprime të përhershme, duke mos marrë parasysh pasigurinë e modelit llogaritës
Partial safety factors for permanent actions without taking account of model undertainties
γm koeficienti parcial i sigurisë për ndonjë veti të materialit, duke marrë parasysh pasigurinë e vetive të atij materiali
Partial safety factors for material property, taking account only of undertainties in the material property
εc dilatimet e betonit gjatë shtypjes
Compressive strain in the concrete
εc1 dilatimet e betonit gjatë sforcimit maksimal në beton fc
Compressive strain in the concrete at dhe peak stress fc
εcu dilatimet kufitare të betonit gjatë shtypjes
Ultimate compressive strain in the concrete
εu dilatimet (zgjatimet) e armaturës ose çelikut për paranderje gjatë forcës maksimale
Elongation of reinforcement or prestressing steel at maximum load
εuk vlerat karakteristike të dilatimeve uniforme (zgjaim) të armaturës ose çelikut për paranderje gjatë forcës maksimale
Characteristic uniform elongation of reinforcement or prestrassing steel at maximum load
μ koeficienti i fërkimit ndërmjet kabllove dhe murit të gypave (kanaleve) nëpër të cilët vendoset armatura
Coefficient of friction between the tendons and their ducts ρ masa vëllimore e betonit të terur në furrë, në kg/m3
Oven-dry density of concrete in kg/m3
ρl përqindja e armaturës gjatësore (koeficienti i armimit) (raporti i sipërfaqes së armaturës gjatësore dhe sipërfaqes së betonit)
Reinforcement ratio for longitudinal reinforcement
ρw përqindja e armimit për armaturë shkëputëse (raporti i sipërfaqes së armaturës për forca transverzale dhe sipërfaqes së betonit)
Reinforcement ratio for shear reinforcement
σc sforcimet në shtypje në beton
Compressive stress in the concrete
σcu sforcimet në shtypje në beton gjatë dilatimeve kufitare në shtypje εcu
Compressive stress in the concrete at the ultimate compressive strain εcu
φ(t,to) koeficienti i zvarritjes, me të cilin definohen deformimet e rrjedhjes së betonit gjatë sforcimeve konstante prej çastit to deri në kohën t, në raport me deformimet elastike në vjetërsinë e betonit prej 28 ditëve
Creep coefficient, defining creep between times t and to, related to elestic
deformation at 28 days
φ diametri i shufrës ose gypit të litarëve (kabllove) për paranderje
Diameter of a reinforcing bar or a prestrasing duct φn diametri ekuivalent i tufave të shufrave të armaturës
Equivalent diameter of a bundle of reinforcing bars φ(∞,to) vlera përfundimtare e koeficientit të zvarritjes
2 BAZAT
E
LLOGARITJES
2.0
SHENJAT-KAPITULLI 2.1-2.4
(Të shikohen edhe kapitujt 1.6 dhe 1.7)
Cd vlera nominale ose funksioni i vërtet i vetive llogaritëse të materialeve
Nominal value of, or a function of certain design properties of materials
Dd vlera llogaritëse e indikatorit të dëmtimeve (lodhja)
Design value of the damage indicator (fatigue)
Ed,dst ndikimet llogaritëse të veprimeve destabilizuese
Design effects of destabilizing action
Ed,stb ndikimet llogaritëse të veprimeve stabilizuese
Design effects of stabilizing action
Gd,inf vlera e poshtme llogaritëse e veprimeve të përhershme
Lower design value of a permanent action
Gd,sup vlera e sipërme llogaritëse e veprimeve të përhershme
Upper design value of a permanent action
GIND vlera indirekte e veprimeve të përhershme
Indirect permanent action
Gk,inf vlera karakteristike e poshtme e veprimeve të përhershme
Lower characteristic value of a permanent action
Gk,sup vlera karakteristike e sipërme e veprimeve të përhershme
Upper characteristic value of a permanent action
Gk,j vlera karakteristike e veprimeve të përhershme
Characteristic values of a permanent action
QIND veprimet indirekte të përkohëshme
Indirect variable action
Qk,l vlera karakteristike e njërës prej veprimeve të përkohëshme
Characteristic value of one of the variable action
Qk,i vlerat karakteristike të veprimeve tjera të përkohëshme
Characteristic value of the other variable action
ad vlerat llogaritëse të shënimeve gjeometrike
anom vlera nominale e shënimeve gjeometrike
Nominal value of geometrical data
Δa ndërrimi i vlerës nominale të shënimeve gjeometrike për qëllime (dedikime) të veçanta në llogari
Change made to nominal geometrical data for particular design purposes (e.g. assessment of effects of imperfections)
γG,inf koeficienti parcial i sigurisë për veprime të përhershme, gjatë llogaritjes së vlerave të poshtme
Partial safety factor for permanent actions, in calculating the lower design values
γG,sup koeficienti parcial i sigurisë për veprime të përhershme, gjatë llogaritjes së vlerave të sipërme
Partial safety factor for permanent actions, in calculating the upper design values
γGA, γGA,j koeficienti parcial i sigurisë për veprime të përhershme, për situata llogaritëse incidentale
Partial safety factor for permanent actions, for accidental design situations
γG,j koeficienti parcial i sigurisë për çfarëdo veprime të përhershme j
Partial safety factor for any permanent action j
γQ,i koeficienti parcial i sigurisë për çfarëdo veprime të përkohshme i
Partial safety factor for any variable action i
γQ,l koeficienti parcial i sigurisë për veprime bazë më të disfavorshme, të veprimeve të përkohshme
Partial safety factor for the basic most unfavourable variable action
2.1 KËRKESAT THEMELORE
P(1) Konstruksioni duhet të jetë i llogaritur dhe i ndërtuar ashtu që:
- me (teorinë) gjasat e pranuara të mbetet i aftë për përdorim për të cilin është dedikuar, duke marrë parasysh jetën e paraparë dhe vlerën (kostoja) e tijë, dhe - me shkallën përkatëse të aftësisë mbanë të gjitha veprimet dhe ndikimet të cilat
sigurisht mund të veprojnë gjatë ekzekutimit si dhe shfrytëzimit, dhe ka jetë përkatëse adekuate në raport me shpenzimet e mirëmbajtjes.
P(2) Konstruksioni duhet gjithashtu të jetë i llogaritur ashtu që në rastet e eksploatimit, goditjes ose si shkak i gabimeve nga njerëzit të mos dëmtohet deri në shkallë e cila do të jetë në disproporcion me shkakun themelor të dëmtimit.
(3) Dëmtimet potenciale duhet të jenë të kufizuara ose t'u iket (largohet) zgjedhjes
përkatëse të një ose më shumë nga masat vijuese:
- ikjes, mënjanimit ose zvogëlimit të rrezikut me të cilët konstruksioni do të mund t'iu nënshtrohej,
- zgjedhjen e tipit (llojit) të konstruksionit i cili do të ketë ndikime të vogla nga rreziqet e shqyrtuara
- me zgjedhjen e llojit të konstruksionit dhe llogaritjen me të cilën do të sigurohet që konstruksioni në mënyrë adekuate do të mund të përballoi largimin incidental të ndonjë elementi
- lidhjen e konstruksionit në tërësi
P(4) Kërkesat e potencuara duhet të jenë të plotësuara me zgjedhjen e materialit, llogarinë përkatëse, formimin dhe konstruktimin e detaleve, si dhe me precizimin e kontrollës relevante të prodhimit, llogaritjes, ndërtimit dhe përdorimit, për objektin përkatës.
2.2
DEFINICIONET DHE KLASIFIKIMET
2.2.1 GJENDJA KUFITARE DHE SITUATAT LLOGARITËSE
2.2.1.1 GJENDJA KUFITARE
P(1) Gjendja kufitare. Gjendja kufitare (limit states) është gjendja, ku nëse tejkalohet nga kjo gjendje atëherë konstruksioni nuk do të plotësoi kërkesat llogaritëse.
Gjendjet kufitare klasifikohen si:
- gjendja kufitare e aftësisë mbajtëse –GJKM (ultimate limit states –ULS) - gjendja kufitare e përdorimit –GJKP (serviceability limit states – SLS)
P(2) Gjendja kufitare mbajtëse është gjendja gjatë së cilës vie deri te shkaterrimi (thyerja) (collapse), ose deri te format tjera të humbjes së aftësisë mbajtëse (structural
failure) të cilat mund të rrezikojnë sigurinë e njerëzve.
P(3) Gjendja e cila i paraprinë shkatërrimit të konstruksionit, e cila për shkak të thjeshtësisë shqyrtohet (analizohet) sikurse deri në shkatërrim, gjithashtu trajtohen si gjendje kufitare të mbajtjes.
(4) Gjendja kufitare e aftësisë mbajtëse, shqyrtimi i të cilës mund të jetë e nevojshme, përfshijnë:
- humbja e ekuilibrit të konstruksionit ose cilës do pjesë të tijë, të shqyrtuara si trup i ngurtë
- humbja e aftësisë mbajtëse si shkak i deformimeve të tepër mëdha, thyerjes (rupture), ose humbja e stabilitetit të konstruksionit ose cilës do pjesë të tijë, duke përfshi mbështetëset dhe themelet.
Të shikohet kapitulli 4.2 dhe 4.3
P(5) Gjendja kufitare e përdorimit është gjendja mbi të cilën kërkesat e përdorimit sipas rregullave më nuk janë të plotësuara.
(5) Gjendja kufitare e përdorimit, shqyrtimi (analizimi) i së cilës mund të jetë i nevojshëm, përfshinë:
- deformimet ose uljet të cilat ndikojnë në pamje ose në shfrytëzimin efektiv të konstruksionit (duke përfshirë funksionimin e dobët të makinave përkatësisht makinerisë), ose si rezultat i tyre (deformimeve dhe uljeve) shkaktojnë dëmtime në përpunimet finale (të fasadave) ose edhe elementeve jo konstruktive,
- vibrimet të cilat shkaktojnë pasiguri te njerëzit, dëmtimi i ndërtesave ose përmbajtjes së tyre, ose kufizojnë funksionimin efikas të tyre,
- paraqitja e plasaritjeve në beton të cilat ndikojnë negativisht në pamje, jetën e konstruksionit ose edhe ujë përshkueshmërinë e tyre,
- dëmtimi i betonit si rezultat i shtypjes së madhe, e cila (shtypja) mund të zvogëlojë jetën e konstruksionit.
Të shikohen 4.4.1, 4.4.2 dhe 4.4.3.
2.2.1.2 SITUATAT LLOGARITËSE
P(1) Situatat llogaritëse klasifikohen si:
- situata të përhershme (presistent situations), të cilat u përgjigjen kushteve normale të eksploatimit të konstruksionit,
- situatat kaluese (të përkohëshme) (transistent situations), për shembull gjatë kohës së ndërtimit ose renovimit,
2.2.2 VEPRIMET
2.2.2.1 DEFINICIONET DHE KLSAIFIKIMET THEMELORE
P(1) Veprimi (F) është:
- forca (ngarkesa) e cila vepron në konstruksion (veprim direkt) (direct action), ose - deformime të dhunshme (imposed deformation) (veprime indirekte) (indirect
action), për shembull veprimi i temperaturës ose cedimi (ulja) i mbështetësve.
P(2) Veprimet klasifikohen:
(I) sipas ndryshueshmërisë gjatë kohës
- veprimet e përhershme (G) (permanent action), për shembull pesha vetjake e konstruksionit, instalimi, elementet ndihmëse dhe përgaditja (makineria) e pa lëvizëshme,
- veprimet e ndryshueshme (Q) (variable action), për shembull ngarkesa shfrytëzuese, ngarkesa prej erës ose dëborës,
- veprimet incidentale (të rastësishme, aksidentale) (A) (accidental action), për shembull eksplodimi ose goditja e automjeteve:
(II) sipas mundësisë së nëdrrimit të pozitës në sipërfaqe:
- veprime fikse (të pa lëvizshme) (fixed actions), për shembull pesha vetjake [mirëpo të shikohet 2.3.2.3 (2) për kostruksione të cilat janë shumë të ndieshme në ndryshimin e peshës vetjake],
- veprimet e lira (free actions), të cilat mund të kenë dispozita të ndryshme të veprimit, për shembull ngarkesa shfrytëzuese e lëvizshme, ngarkesa nga era, ngarkesa nga dëbora.
(3) Paranderja (P) është veprim i përhershëm, mirëpo për arsye praktike analizohet në veçanti (shiko 2.5.4).
(4) Veprimet indirekte janë të përkohshme ose të përhershme, GIND (për shembull temperatura), dhe për këtë analizohen në mënyra përkatëse.
P(5) Klasifikimet plotësuese të cilat konsiderohen në përgjigjeje (sjellje) të konstruksionit në veprime të caktuara janë dhënë në parimet (rregullat) përkatëse.
2.2.2.2 VLERAT KRAKTERISTIKE TË VEPRIMEVE
P(1) Vlerat karakteristike Fk janë:
- të shkruara në Evrokodin 1 ose në rregullat tjera përkatëse për ngarkesa,
- ose i përcakton investitori, ose projektanti në marrëveshje me investitorin, me kusht që të respektohen kërkesat minimale të dhëna në rregullat relevante ose rregullat e dhëna nga organet kompetente publike.
P(2) Për veprime të përhershme me koeficient të lartë të ndryshueshmërisë, ose për veprime të përhershme të cilat mund të ndërrojnë gjatë jetës së konstruksionit (për shembull për ndonjë shtesë, shtesë të ngarkesës së përhershme), kemi dy vlera karakteristike, të lartën (Gk,sup) dhe të poshtmen (Gk,inf). Për veprime të përhershme e mjaftueshme është një vlerë karakteristike (Gk).
(3) Pesha vetjake e konstruksionit në të shumtën e rasteve mund të llogaritet në bazë të dimensioneve nominale dhe peshave vëllimore mesatare.
P(4) për veprime të ndryshueshme vlerës karakteristike (Qk) i përgjigjet:
- ose vlerat e larta, prej gjasave (shanseve të përvetësuara) të dëshiruara që të mos jetë tejkaluar, ose vlerës së poshtme, prej gjasave të pritura që nuk do të arrihet (ky nivel) gjatë ndonjë periudhe referente, duke marrë parasysh kohën (jetën) e paraparë të konstruksionit ose kohëzgjatja e situatës së përvetësuar llogaritëse, ose - vlerës së dhënë.
P(5) Për veprime incidentale vlera karakteristike Ak (kur është relevante) përgjithësisht i përgjigjet vlerës së dhënë.
2.2.2.3 VLERAT REPREZENTATIVE TË VEPRIMEVE TË NDRYSHUARA
P(2) Vlerat tjera reprezentative fitohen prej vlerës karakteristike Qk me ndihmën e koeficienteve ψi. Këto vlera për raste të ndryshme janë të definuara në mënyrën vijuese:
- për kombinim të veprimeve (combination value) ψoQk. - për veprime të shpeshta (frequent value) ψ1Qk - për veprime kuzi-permanente (quasi-permanent value) ψ2Qk
P(3) Vlerat plotësuese reprezentative shfrytëzohen si dëshmi në raport me lodhjen dhe analizën dinamike.
P(4) Koeficientet ψi janë:
- të dhënë në Evrokodin 1 ose në rregullat tjera të dhëna për ngarkesa,
- ose i përcakton investitori, ose projektuesi në marrëveshje me investitorin, me kusht që të respektohen kërkesat minimale të dhëna në rregullat relevante ose të caktuara prej organeve kompetente.
2.2.2.4 VLERAT LLOGARITËSE TË VEPRIMEVE
P(1) Vlerat llogaritëse e veprimeve Fd përgjithësisht përcaktohet si: Fd=γFFk
P(2) Rastet specifike janë: Gd= γGGk
Qd= γQQk ose γQψiQk
Ad= γAAk (nëse Ad- nuk është dhënë direkt)
Pd=γPPk (2.1)
ku γF, γG, γQ, γA, dhe γP janë koeficientet parcial të sigurisë të veprimeve konkrete, me të cilët merret parasysh, për shembull mundësia e zhvendosjeve të disfavorshme të veprimeve, mundësia e modelimit jo të saktë të veprimit, pa saktësinë në përcaktimin e ndikimeve dhe pa saktësin në përcaktimin e gjendjes kufitare të shqyrtuar.
P(3) Vlera e sipërme dhe e poshtme e veprimeve të përhershme janë të dhëna në mënyrën vijuese [shiko 2.2.2.2 (P2)]:
- kur shfrytëzohet vetëm një vlerë karakteristike Gk, Gd,sup=γG,supGk
Gd,inf=γG,infGk
Gd,sup=γG,supGk Gd,inf=γG,infGk
Ku, Gd,sup dhe Gd,inf janë vlerat e sipërme dhe të poshtme të veprimeve të përhershme γG,sup dhe γG,inf janë vlerat e sipërme dhe të poshtme të koeficientit të sigurisë për ngarkesa të përhershme.
2.2.2.5 VLERAT LLOGARITËSE TË NDIKIMEVE NGA VEPRIMET
P(1) Ndikimet prej veprimeve (efektet e veprimeve) (effects of action) (E) janë përgjegjëjet (responses) e konstruksionit ndaj veprimeve (për shembull, forcat e mbrendshme dhe momentet, sforcimet, dilatimet). Vlerat llogaritëse të ndikimeve prej veprimeve (Ed) përcaktohen prej vlerave llogaritëse të veprimeve, shënimeve (të dhënave) gjeometrike dhe vetive të materialeve, nëse janë relevante:
Ed=E(Fd, ad,…….) [2.2(a)]
Ku ad është definuar në 2.2.4.
(2) Në disa raste, zakonisht në analizën jo lineare, ndikimet nga intensiteti i përhershëm i veprimeve dhe efekti i pasaktësisë së rrjedhës analitike, për shembull modelet e shfrytëzuara në llogari, duhet të jenë veçanërisht të analizuara (shqyrtuara). Kjo mund të arrihet duke përdorë koeficientin e mos sigurisë së modelit, i cili përdoret ose në veprime ose në forca të mbrendshme dhe momente.
(3) Një hapë i mundshëm, i quajtur “hapi i linearizimit”, mundet në mënyrë skematike të përvetësohet në shprehjen vijuese:
Ed=γsdE(γg Gk, γQ Qk,….) [2.2(b)]
Që kërkon përdorimin e analizës jo lineare deri në nivelin γg Gk, γQ Qk,… e pastaj rritjen e E me ndihmën e faktorit γsd
2.2.3 VETIT E MATERIALEVE
2.2.3.1 VLERAT KARAKTERISTIKE
P(1) Vetit e materialeve paraqiten me vlerën karakteristike Xk e cila, përgjigjet fraktilës së caktuar në shpërndarjen e përvetësuar statistikore, për vetit e materialit të shiquar, të dhënë me standarde relevante dhe të vërtetuara me shqyrtime në kushtet e përcaktuara.
P(2) Në rastet e sigurta vlera nominale shfrytëzohet si vlerë karakteristike.
(3) Fortësia (rezistenca) e materialit mund të ketë dy vlera karakteristike, të sipërmen dhe të poshtrën. Në të shumtën e rasteve është e mjaftueshme që të merret parasysh vetëm vlera e poshtme. Në disa raste mund të përvetësohen vlera të ndryshme, në varësi prej llojit të analizuar të problemit. Kur kërkohet vlerësimi (përcaktimi) i vlerës së sipërme të fortësis (për shembull fortësis së betonit në tërheqje, gjatë llogaritjes së ndikimeve nga veprimet indirekte), mund të jetë e nevojshme që të vërtetohet vlera e sipërme nominale e fortësis. (4) Mënyra e dhënë në P(1) në tekstin paraprak nuk ka të bëjë me lodhjen (e
materialit ose konstruksionit)
2.2.3.2 VLERAT LLOGARITËSE
P(1) Vlerat llogaritëse të vetive të ndonjë materiali Xd përgjithësisht janë të definuara si:
Xd=Xk/γM (2.3)
Ku γM është koeficient parcial i sigurisë për atë veti të materialit, e dhënë në 2.3.3.2 dhe 2.3.4
Në 4.3.5 vlejnë definicione tjera
P(2) Vlerat llogaritëse të vetive të materialeve, të dhënat gjeometrike dhe ndikimet prej veprimeve, kur janë relevante,për përcaktimin e aftësisë llogaritëse Rd duhet të shfrytëzohen shprehjet:
Rd=R(Xd, ad,….) (2.4)
(4) Vlera llogaritëse Rd mund të caktohet me shqyrtime.
2.2.4 TË DHËNAT (SHENIMET) GJEOMETRIKE
P(1) Vlerat llogaritëse të të dhënave gjeometrike me të cilat përshkruhet konstruksioni përgjithësisht janë të paraqitura me vlerat nominale të tyre:
ad=anom [2.5(a)]
P(2) Në disa raste vlerat llogaritëse gjeometrike janë të definuar me ndihmën e:
ad=anom+Δa [2.5(b)]
(3) Për imprfeksionin e cila duhet të jetë e përvetësuar në analizën globale të konstruksionit të shikohet 2.5.1.3 dhe 4.3.5.4.
2.2.5 DISPOZITAT E NGARKESAVE DHE RASTET E NGARKESAVE
P(1) Dispozita e ngarkesave (renditja e ngarkesave) (load arrangement), përcakton pozitën, intensitetin dhe drejtimin e veprimit të lirë.
P(2) Rasti i ngarkesës (load case), përcakton dispozitat lompatibile të ngarkesës, deformimeve dhe imperfeksionin të cilat merren parasysh për llogari të caktuar (dëshmi, vërtetim)
2.3 KËRKESAT PËR LLOGARITJE
2.3.1 PRINCIPET THEMELORE
P(1) Duhet të jetë vërtetuar që asnjë gjendje kufitare relevante nuk është tejkaluar.
P(2) Të gjitha situatat relevante llogaritëse dhe rastet e ngarkesave duhet të shqyrtohen (analizohen).
P(3) Mundësia e zhvendosjes së drejtimeve ose pozitave të veprimeve të parapara (përvetësuara), duhet të analizohet.
P(4) Llogaritë duhet të jenë të punuara me modele llogaritëse të qëlluara (të plotësuara, nëse është e nevojshme, shqyrtime), të përfshinë të gjitha ndryshimet relevante. Modelet duhet të jenë të mjaftuara precize të parashohin sjelljen e konstruksionit, në pajtim me kualitetin e pritur të ekzekutimit dhe në pajtim me mos sigurinë e shënimeve në të cilat mbështetet llogaria.
2.3.2 GJENDJA KUFITARE E AFTËSISË MBAJTËSE
2.3.2.1 KUSHTET TË CILAT DUHET TË VËRTETOHEN (DËSHMOHEN)
P(1) Kur analizohet gjendja e ekuilibrit statik, ose zhvendosjeve të mëdha, ose deformimet e konstruksioneve, duhet të vërtetohet që është:
Ed,dst<Ed,stb [2.6(a)]
P(2) Kur analizohet gjendja kufitare e thyerjes, ose deformime të mëdha tejkaluese të prerjes, elementit ose lidhjes, duhet të vërtetohet që:
Sd≤ Rd [2.6(b)]
ku Sd është vlera llogaritëse e forcës ose momentit (ose rezultantes së vektorit të shumë forcave të brendshme dhe të momenteve), ndërsa Rd aftësia llogaritëse, e llogaritur me vlerat llogaritëse përkatëse të gjitha vetive të materialeve të konstruksionit (shiko 2.5.3).
P(3) Kur analizohet gjendja kufitare e transformimit të konstruksionit në mekanizëm, duhet të vërtetohet që nuk mund vjen deri te mekanizmi nëse veprimet nuk i tejkalojnë vlerat e tyre llogaritëse- duke marrë parasysh të gjitha vetit e konstruksionit me vlerat përkatëse llogaritëse.
P(4) Kur analizohet gjendja kufitare e stabilitetit si shkak i veprimeve të rendit të dytë, duhet të vërtetohet që mos stabiliteti nuk vjen nëse veprimet nuk tejkalojnë vlerat e tyre llogaritëse- duke marrë parasysh të gjitha vetit e konstruksionit me vlerat e tyre llogaritëse. Pranë sajë, për prerje duhet të bëhet vërtetimi në pajtim me P(2) të dhënë më parë në tekst.
P(5) Kur analizohet gjendja kufitare e thyerjes si shkak i lodhjes duhet të vërtetohet që:
Dd≤ 1 [2.6(c)]
Ku Dd është vlera llogaritëse e indikatorit të dëmtimit (damage indicator): Të shikohet Pjesa E.
2.3.2.2 KOMBINIMET E VEPRIMEVE
P(1) Për secilin rast të ngarkesës vlerat llogaritëse të ndikimeve prej veprimeve Ed duhet të jenë të caktuara në bazë të rregullave për kombinim të vlerave llogaritëse të veprimeve, sipas tabelës 2.1.
Tabela 2.1 Vlerat llogaritëse të veprimeve për kombinimit të veprimeve
Veprimet e përkohshme Situata llogaritëse Veprimet e
përhershme Gd
Një veprim me vlerë të sajë karakteristike
Veprimet tjera me vlerat e tyre për kombinim të veprimeve Veprimet incidentale Ad Të përhershme dhe përkohshme γGGk γQQk ψo γQQk - Incidentale γGAGk ψ1Qk ψ2Qk γAAk
P(2) Vlerat llogaritëse nga tabela 2.1 duhet të jenë të kombinuara sipas shprejeve në vazhdim (të dhëna në mënyrë simbolike):
- për vërtetimin e situatave të përkohëshme (kaluese) (kombinimet themelore), duke përjashtuar vërtetësitë të cilat konsiderohen në lodhje ose paranderje
ΣγG,jGk,j+γQ,1Qk,1+ΣγQ,iψ0,iQk,i [2.7(a)] i>1
- për situata llogaritëse incidentale (nëse nuk është ndryshe e precizuar në vend tjetër)
ΣγGA,jGk,j+Ad+ψ1,1Qk,1+Σψ2,iQk,i [2.7(b)]
i>1
ku kemi:
Gk,j vlerat karakteristike të veprimeve të përhershme,
Qk,1 vlera karakteristike e njërës prej veprimeve të përkohëshme Qk,i vlera karakteristike e ngarkesave tjera të ndryshueshme Ad vlera llogaritëse e veprimeve incidentale
γG,j koeficienti parcial i sigurisë për veprime të përhershme j γGA,j sikurse γG,j, mirëpo për situata llogaritëse incidentale, γQ,i koeficienti parcial i sigurisë për veprime të përkohshme i
ψ0, ψ1, ψ2 koeficient të definuar në 2.2.2.3.
Deformimet e dhunshme duhet të analizohen kur janë relevante.
P(3) Kombinimet për situata llogaritëse incidentale përfshijnë ose veprimin e caktuar incidental (për shembull goditjen), ose bazohen në situatën pas ngjarjes së incidentit (A=0). Nëse nuk është ndryshe e përcaktuar mund të përvetësohet që γGA= 1 . P(4) Në shprehjet [2.7(a)] dhe [2.7(b)] paranderja duhet të merret kur është relevante.
(5) Për lodhje të shikohet pjesa E.
(6) Shprehjet e thjeshtuara për ndërtesa konstruktive janë dhënë në 2.3.3.1. (7) Për llogari sizmike të shikohet Evrokodi 8.
2.3.2.3 VLERAT LLOGARITËSE TË VEPRIMEVE TË PËRHERSHME
P(1) Në kombinime të ndryshme të definuar në tekstin paraprak ato ndikime të përhershme të cilat rrisin ndikimet e veprimeve të ndryshueshme (veprojnë jo favorshëm), duhet të jenë llogaritur (përvetësuar) me vlerat e larta llogaritëse të tyre, ndërsa ato të cilat zvogëlojnë ndikimet e përkohshme (veprojnë favorshëm), me vlerat e tyre llogaritëse të poshtme [të shikohet 2.2.2.4(3)].
P(2) Duke përjashtuar rastin e dhënë në P(3) në tekstin vijues, ose vlera llogaritëse e poshtme ose e lartë (ajo e cila jep rastin e disfavorshëm) duhet të jetë përdorur për tërë konstruksionin.
P(3) Kur rezultatet e vërtetimeve (dëshmive) llogaritëse mund të jenë shumë të ndjeshëm në ndërrimin e intensitetit të ndonjë veprimi të përhershëm në konstruksion prej vendit në vend, veprimet e pjesshme të favorshme dhe të disfavorshme të këtij veprimi duhet të analizohen si veprime të veçanta (të ndara). Kjo veçanërisht ka të bëjë në vërtetimin e ekuilibrit statik. Në këso raste duhet që për vlerë të γG të merren ndaras [të shikohet 2.3.3.1(3) për ndërtesa konstruktive].
(4) Për trarë të vazhdueshëm pa lëshime vlera llogaritëse e peshës vetjake [e caktuar në 2.2.2.2(3)], duhet të aplikohet për të gjitha fushat.
KOEFICIENTËT PARCIAL TË SIGURISË PËR GJENDJE KUFITARE TË AFTËSISË MBAJTËSE
2.3.3.1 KOEFICIENTËT PARCIAL TË SIGURISË PËR VEPRIME NË NDËRTESA
KONSTRUKTIVE
(1) Koeficientët parcial të sigurisë për situata llogaritëse të përhershme dhe të përkohshme janë dhënë në tabelën 2.2.
Tabela 2.2 Koeficientët parcial të sigurisë për veprime në ndërtesa konstruktive për situata llogaritëse të përhershme dhe të përkohshme
Veprimet e përkohshme γQ Veprimet e përhershme γG Një veprim me vlerën e vetë karakteristike Veprimet tjera me vlerat e tyre për kombinim Paranderja γP Veprimi i favorshëm 1 0, * ) − * *) * *) *** ) 0,9 ose 1 0, Veprimi i disfavorshëm 1 35, * ) 1 5, 1 5, *** ) 1 2, ose 1 0,
*) Të shikohet në vazhdim të tekstit (3)
**) Shiko Evrokodin 1; në rastet nominale për ndërtesa konstruktive γQ,inf
=0
***) Shiko rregullat përkatëse
(2) Për situata llogaritëse incidentale, për të cilat vlen shprehja [2.7(b)], koeficienti parcial i sigurisë për veprime të përkohshme dhe për paranderje janë barazi me
nje .
(3) Kur, në pajtim me 2.3.2.3 P(3), pjesët e veprimeve të përhershme të favorshme dhe disfavorshme duhet të analizohen si veprime të veçanta, pjesën e
favorshme duhet marrë γG,inf= 0 9, ndërsa të disfavorshmën γG,sup= 11, .
P(4) Paranderja. Për caktimin e ndikimeve lokale (zona e ankerimit, plasaritja gjatë
shtypjes) duhet të aplikohet ndikimi ekuivalent me aftësinëë mbajtëse karakteristike të kabllove (të shikohet 2.5.4).
(5) Për llogaritjen e elementeve të paranderura në mënyrë gjeneralë duhet të përdoren vlerat e γp nga tabela 2.2. Mirëpo, kur paranderja është e favorshme,
për përcaktimin e kombinimeve të veprimeve prej paranderjes dhe prej ngarkesës vetjake mund të përdoren vlerat e zvogëluara të koeficienteve të sigurisë, në të cilët nuk është marrë parasysh mos siguria analitike (për shembull, γ p = 1 0, dhe γQ = 1 2, ).
(6) Deformimet e dhunshme. Kur të shfrytëzohen metodat e analizës jo lineare
vlejnë koeficientet për veprime të ndryshuara të dhëna në tekstin paraprak. Për llogari lineare koeficienti për ndikime të pa volitshme duhet të zvogëlohet për
20% ( γQ=1.2).
(7) Ndikimet nga vektorët. Kur komponentët e vektorëve veprojnë pavarësisht,
koeficientet për çfarëdo kombinimi të favorshëm (volitshëm) duhet të zvogëlohen për 20% .
(8) Kur janë të përvetësuara vlerat për γ të dhëna në tabelën 2.2, shprehja [2.7(a)] mund të ndërrohet me shprehjet vijuese:
- për situata llogaritëse me vetëm një veprim të ndryshuar Qk,1,
Σ γG,j Gk,j + 1 5, Qk,1 [2.8(a)]
- për situata llogaritëse me dy e më shumë veprime të ndryshuara Qk,I, Σ γG,j Gk,j + 1 5, ΣQk,i ë ku i≥ 1 [2.8(b)] me ç'rast merret shprehja e cila jep ndikimet më të pa volitshme (disfavorshme).
2.3.3.2 KOEFICIENTËT PARCIAL TË SIGURISË PËR MATERIALET
(1) Koeficientet parcial të sigurisë për veti të materialeve janë dhënë në tabelën 2.3.
Tabela 2.3 Koeficientet parcial të sigurisë për veti të materialeve
Kombinimi Betoni
γc
Armatura ose litarët për paranderje
γs
themelore 15. 115.
Incidentale (përjashtimisht tërmeti) 13. 1 0.
(2) Këto vlera janë të dhëna ashtu që përfshijnë diferencat e vlerave të fortësis së mostrës për shqyrtim të materialeve të konstruksioneve dhe fortësisë së tyre në vend (në objekt).
(3) Vlerat e dhëna për koeficient parcial të sigurisë për veti të materialeve vlejnë kur aplikohet procedura e kontrollës së kualitetit të dhënë në pikën 7. Ato vlejnë edhe për vlerat karakteristike të definuara në pikën 3, si dhe për shenimet llogaritëse, siq janë përshkruar në pjesën 4.2.
(4) Vlerat më të mëdha ose më të vogla të γc mund të përdoren nëse vërtetohen procedurat adekuate të kontrollës.
(5) Vlerat e dhëna në tabelën 2.3 nuk përdoren për dëshmi në lodhje të materialit. (6) Në rast se vetit konstruktive të përcaktuara me shqyrtime, të shikohet pjesa
adekuate e këtij Kodi.
2.3.4 GJENDJA KUFITARE E PËRDORIMIT
P(1) Duhet të dëshmohet që është: Ed ≤ Cd ose Ed ≤ Rd
Ku është
Cd vlera nominale ose funksion i vërtetësisë llogaritëse të vetive të materialeve, në të cilën konsiderohen ndikimet llogaritëse nga veprimet e shqyrtuara-analizuara, dhe
Ed ndikimet llogaritëse nga veprimet, i caktuar në bazë të njërës prej kombinimeve të definuara në tekstin vijues.
Kombinimi meritor i veprimit, përcaktohet sipas rregullës përkatëse për dëshmi të përdorimit (të shikohet kapitulli 4.4)
P(2) Tri kombinime të veprimeve për gjendjen kufitare të përdorimit janë të definuar me shprehjet vijuese:
kombinimi i rrallë (rare combination),
Σ Gk,j (+P) + Qi,1 + Σ ψ0,i Qk,I ku i > 1 [2.9(a)] kombinimi i shpeshtë (frequent combination)
Σ Gk,j (+P) + ψ1,1 Qik,1 + Σ ψ2,i Qk,i ku i > 1 [2.9(b)] kombinimi kuzi-permanent (quasi-permanent combination)
Σ Gk,j (+P) + Σ ψ2,i Qk,i ku i ≥ 1 [2.9(c)] ku shenjat janë të definuar në 2.3.2.2 (2)
Deformimet e dhunshme duhet të shqyrtohen kur ato janë relevante.
(3) Kufiri i sipërm i sforcimeve në shtypje në beton mund të vërtetohet për kombinime të rralla dhe kuazi-permanente të veprimeve, ashtu që tu iket dëmtimeve të betonit dhe deformimeve të tepërta të rrjedhjeve (shiko 4.4.1)